Getto w Grodnie - Anna Jelinowska - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

ANNA JELINOWSKA

ur. 1924; Warszawa

Miejsce i czas wydarzeń Grodno, II wojna światowa

Słowa kluczowe Grodno, II wojna światowa, okupacja niemiecka, Niemcy, getto w Grodnie, Żydzi, prześladowanie ludności

żydowskiej, stosunki polsko-żydowskie

Getto w Grodnie

Zostało utworzone w jesieni [19]41 roku, taką jakąś późną jesienią. Do czasu utworzenia getta i później też często były takie sytuacje, że, powiedzmy, Żyd idący ulicą ni stąd, ni zowąd był przez Niemca bity, popychany i to tak bez jakiegoś szczególnego powodu. Naturalnie jak szli Niemcy chodnikiem, to [Żydzi] musieli schodzić, iść jezdnią czy rynsztokiem, to się takie widziało sceny. Później, jak już zostało utworzone getto, było znacznie mniej Żydów na ulicach, dlatego że oni byli zamknięci w gettach, tam były zorganizowane jakieś takie różne zakłady, w których oni pracowali i wykonywali jakieś takie rzemieślnicze prace. Dużo [informacji do nas]

docierało, dlatego że niektórzy byli wysyłani przez Niemców po załatwianie czegoś, tak że legalnie wychodzili z getta i wtedy starali się dać znać. Było wiadomo, że jest straszne zagęszczenie, że jest głód. Zresztą ci, co wychodzili, starali się coś do getta zabierać ze sobą. Jak były kontakty między Żydami a jakimiś znajomymi Polakami, to też wszyscy się starali, żeby jakoś tam Żydom coś troszkę podrzucić, ale to było bardzo trudne, bo wzdłuż ogrodzenia getta chodziły patrole policyjne z psami. To było ogromne niebezpieczeństwo, żeby tam się zbliżyć.

Data i miejsce nagrania 2005-05-07, Puławy

Rozmawiał/a Tomasz Czajkowski

Redakcja Justyna Molik