Dziennik Bydgoski, 1928, R.22, nr 196

(1)

Cena egz. ²0 groszy. Nakład 3 8 O O O egzemplarzy. ^Dziś ^{2 4} strony.

D Z IE N N I K B Y D G O S K I

Wychodzi ^codziennie ^{z w}yjątkiem ^{niedziel i} Świąt.

Do ,,Dziennika" dołącza się ^co tydzień ,,SPORT POMORSKI"^.

Redakcja ^otwarta ^od godziny ^8-12 przed południem ⁱ od 5—6 po południu.

Redaktor naczelny przyjmuje ^od godziny ^11-12 przed południem.

Rękopisów niezamówionych ^nie ^zwraca się.

Redakcja ⁱ Administracja ^w Bydgoszczy, ulica Poznańska 30.

Filje: ^w Bydgoszczy, ul. Dworcowa 2 ^- ^w Toruniu, ul. Mostowa 17

w Grudziądzu, ul. Groblowa 5.

Przedpłata wynosi ^w ekspedycji ⁱ agencjach ^{2.75 zł.} miesięcznie, 8.25 zł. kwartalnie; przez pocztę^w dom 3.11 zŁ miesięcznie, ^{9.33 zł.}kwartalnie-

Pod opaską: ^w Polsce 5.00 zł., do Gdańska 4.00 guld.,

do Niemiec 4.00 mk., ^do Francji ⁱ Ameryki ^{7.50 zł.} miesięcznie.

W razie wypadków, spowodowanych siłą wyższą, przeszkód ^w zakładzie, strajków itp.^, wydawnictwo ^nie odpowiada ^za dostarczanie pisma,

a abonenci niemają prawa do odszkodowania.

Numer 196. s

Telefony: Redakcja 326, Naczelny ^redaktor 316, Administracja 315, Buchalteria 1374. ^- Fiije: Bydgoszcz 129S, ^Toruń 800, Grudziądz ^294.

BYDGOSZCZ, niedziela dnia 26 sierpnia ¹⁹²⁸ ^r. ^Rok ^XXII.

PaktKelloga.

Uroczyste podpisanie nastapi ^w poniedziałek ²⁷ sierpnia ^1928.

O ile pomnaża ^ort bezpieczeństwo ^Polski.

Na czem polega ^znaczenie ^Paktu Kelloga, który ^w poniedziałek bę

dzie uroczyście podpisany ^w Paryżu

w obecności inicjatora ^sekretarza

Stanu Kelloga ⁱ ^kilkunastu mini

strów zagranicznych, między innymi

przez min. Zaleskiego ^za rząd polski?

Z naukowego ^stanowiska znajdzie Czytelnik oświetlenie tej sprawy ^w

czasopiśmie ,,Przegląd Polityczny”^, zeszyt ^5—6 ^za ^m aj—czerwiec.

Nam jednak ^trzeba sprawę przed

stawić dla czytelników, których więk

szość olbrzymia ^nie ^ma ^ani czasu, ani

przygotowania, ^a ^co najważniejsze,

ani środków do naukowego studjo-

wania zagadnień politycznych.

Od pługa czy od ^warsztatu odwra

cają się Czytelnicy ^nasi ^z zapyta

niem: Cóż dobrego ^lub złego przy

nosi nam matkom, ^nam ojcom, ^nam robotnikom, rolnikom, ^cóż przynosi

Polsce Pakt Kelloga?

Codziennie widzimy ^wielkie na

główki ^w pismach ^nad wiadomościa

mi ważnemi, ^{ale i} nieważnemi. Uno

siły się pisma ^nad ^statutem Ligi Na

rodów, który ^w artykule 12-tym ogra

nicza możliwość wojny, ^unoszono się nad paktami wLocarno, gdzie Niem

cy zobowiązały się wstrzymać się ^od napaści (a wciąż grożą ^zaborem Pol

ski); ^ale wyśmiano ^w Niemczech, ^a niestety ^także ⁱ ^w ^Polsce ^w ^kołach opozycyjnych ^do rządu Piłsudskiego ,,rezolucję polską ^z ²⁴ ^w^rześnia ¹⁹²⁷

r.” na zgromadzeniu Ligi Narodów,

potępiającą wojnę.

Tymczasem ^Pakt Kelloga ^nie ^idzie dalej ^niż ,,rezolucja polska” ⁱ potępia wojnę ^dla załatwienia sporów mię

dzynarodowych, ^nie przewidując żad

nej kary ^w ^razie przekroczenia paktu.

Już ^w czasie powstawania ^Paktu Kelloga wysuwano zarzuty przeróż

ne, pozornie bardzo słuszne. Czyż ^nie lepiej byłoby, aby Stany Zjednoczone przystąpiły ^do Ligi ^Narodów, ^dzieła Wilsona, zamiast nadal stronić od

Genewy ⁱ ^łatać tę przykrą sytuację

Paktem Kelloga?

A jeszcze ^inni, ^a ^to są Sowiety ⁱ Niemcy, powiadają: Wojska amery

kańskie okupują Nikaraguę, jak ^to pogodzić ^z paktem Kelloga. Amery

kański dyplomata mógłby się odciąć, że Piłsudski robił rewolucję przeciw caratowi, spiskował przeciw Austrji

i Niemcom, ^a ^w końcu urządził re

wolucję ⁱ ^zamach ^stanu ^we własnym kraju, ^a jednak odważył się wysunąć rezolucję przeciw wojnie ^— ^nie roz

wiązałoby jednak odcięcie ^to sprawy.

Idąc po tej linji, moglibyśmy usły

szeć taki zarzut: Pocóż pakt Kelloga?

Wszak ^z wyjątkim Japonji wszystkie rządy zaproszone do podpisania pak

tu reprezentowane są przez Chrześci

jan, których obowiązujeprzykazanie

5-te: Nie zabijaj.

Czemuż więc księża błogosławili wojskom ^niemieckim ^zarówno jak

francuskim? Czemuż Kościół Kato

licki nie ubiegł Kelloga ⁱ ^nie .potępił wojny? ^— ⁱ ^takie pytania powstają.

Naród polski ^w swej przewadze ⁱ

w swych ^wieszczach ^oraz ^filozofach przyznaje się ^do ^nauki Chrystusa.

Kiedy ^dziecko polskie zapyta się ojca

lub matki z płaczem: ^Poco ^Pan Bóg stworzył krokodyla ^lub tygrysa, któ

ry pożera ^ludzi ⁱ płoszy ^sen maleń

stwu, służąc ^za postrach jak dawniej ,,babok” ^— ^to usłyszy odpowiedź ^o upadku pierwszych ^rodziców ⁱ na

stępstwie tego ^Grzechu Pierworod

nego i wypędzeniu ^z raju. ^Jak nie

szczęście czy choroba poszczególnej jednostki ludzkiej, ^tak wojny są we

dle nauki chrześcijańskiej ^skutkiem naszej ^ułomności moralnej. ^Łaska Opatrzności ^może ^nas jedynie uchro

nić od klęski. Kiedy ludzkość, krną

brna wskutek postępu wiedzy ⁱ tech

niki, zapomina ^o ^służbie Bożej, na

staje panowanie złego ^ducha. ^Takim

okresem było panowanie niemieckich carów, nie mniej Hohenzollernów. Jed nakże ^w każdym ^narodzie istnieją mniejsze ^lub większe kapliczkikultu

Szatana. Całarzecz polega ^w ^tem, że

by większość ^stawiła skuteczny opór złemu, ^nie lękała się wojny wydać

złemu. Kościół Katolicki zwie się Ecclesia miłitans (Kościół wojujący),

bo jest ^w nieustannej ^walce ^ze ^złem.

Kiepski ^to majster, który ^nie doglą

daprac uczni, ^nie poprawia, ^nie kar

ci, nie daje dobrych ^wzorów. ^I lichy rząd, który pozwoli szerzyć się ^złu ^w narodzie. Konstytucja 3-go Maja by

ła zamachem stanu; ogłoszono ją pod ochroną ^armat przeciw zaskoczo

nej większości, ^a jednak ^czci ją ^dziś

cała Polska.

To też pokój ^za wszelką cenę nie może być zasadą chrześcijanina. Aby zapanowała sprawiedliwość, chrześ

cijanin ^zawsze ^musi być gotów ^dać

w ofierze swe życie.

Hasło humanitarystów pokroju Tołstoja... ^Nie przeciwstawiać się ^złu:

jest kapitulacją przed złym duchem, wyniesieniem go ^na równi zDobrem, podczas gdy zło'jest tylko brakiem, cieniem Dobrego.

Gdydnia24sierpnia410r. królWi

zygotów ^Alarich zajął Rzym ⁱ przez 3 dni plądrował święte miasto, ^lud rzymski, który od wieków nie pamię

tał najazdu, ogarnęła trwoga ^nie mniejsza, ^niż panował'a ^w ^1914-18 ^w

czasie zbrodni niemieckich ^w Polsce, Serbji, Belgji ⁱ Francji. ^Resztki po

gan wylazły ^z ukrycia, zaznaczając,

że to dawni bogowie rzymscy zem

ścili się ^za pohańbienie świątyń ⁱ za

prowadzenie ^w Rzymie ^kultu Chry

stusa. Wtenczas św. Augustyn przy

stąpił ^do opracowania ^dzieła, ^w któ

rem dał obraz państwa, urządzonego podług ^zasad Chrystusa (De ^civitate dei). Od 413do 426r. pisał ^św. Augu

styn ^swe dzieło, po które odtąd ^zawsze

' sięgali ^uczeni ⁱ dyplomaci ipo ^które sięga ^znów ^dziś ^cała ^ludzkość ^bez względu ^na wyznanie, poganie na

wet, kiedy ^kula ^ziemska przeżyła je

den z największych wstrząsów mo

ralnych przez zbrodniczą wojnę, na

rzuconą jej przez Niemców. Wedle św. Augustyna chrześcijanin jest ^o- bywatelem 1) ^Królestwa ^na ziemi, 2) Królestwa ^w niebie. Jako obywatel

Królestwa niebiańskiego ^widzi ^on we;

wszystkich jednostkach ^ludzkich' braci, których odrębności językoy/e, obyczajowe ⁱ ^ustawowe szanuje.

Chrześcijanin ^nie tylko szkodzić nie

powinien, ^ale pomagaćdrugiemu na

rodowidorozwoju. ^Z drugiej strony

ma on także prawo dopomocy ^w ra

zie potrzeby.

Jakże daleko jeszcze ^do ^wzoru pań

stwa chrześcijańskiego, nakreślone

go przez św. Augustyna. ^Jednakże

św. Augustyn ^nie ^odmawia pomocy ze strony chrześcijan ^na ^rzecz pań

stwa ziemskiego, ^które ^zadanie ^swe

widzi jedynie ^w zapewnieniu lu

dziom pokoju ^na ^ziemi, ^oraz innych przyjemności doczesnych.

Takie zadanie ma Liga Narodów,

ma także pakt Kelloga, więc ^też ^w myśl ^św. Augustyna KościółKatolic

ki nieodmawia poparcia owym dą

żeniom, aczkolwiek tak Liga jak ^Kel- log ^nie doceniają moralnej potęgi, ja

ką stanowi Kościół.

Jest ^w pakcie Kelloga coś, ^co zbliża go do wzoru, nakreślonego przez św.

Augustyna. ^Mianowicie poczucie, ^że Ameryka ^w przyszłości ^nie ^może być neutralną ^w ^ra^z^ie wojny ^w Europie.

Wspomnijmy, żeprzeszły ³ ^lata zbro

dni niemieckich, zatopienie Lusitanji

i szeregu innych statków, ^ńim Stany Zjednoczone zdecydowały się: prze

ciwstawićsięzłu. Przypomnijmy so

bie, ^że ,,słowiańskie Czechy”^ze ^s^wy^m filozofem humanitarystą Masary-

kiem na czele podczas najazdu bol

szewickiego ^na Polskę ^nie postąpiły

w myśl ^zasad ^św. Augustyna, ^lecz

tak jak Niemcy, jak ^ówczesna Anglja Lloyd Gorge'a ⁱ ^Mac Donalda, jak se

nat gdański wybrała zasadę: nie

przeciwstawiania się złu, ogłosiła neutralność, przeszkadzała ^w obro

nie, ^nie przepusżczając amunicji.

Na tle tego przeciwstawienia zro

zumiemy ^{doniosłość} paktu Kelloga:

Oto, Matko Polko, zmniejszyły się

szanse dla rozbójników ^z prawa i le

wa, że w razie najazdu ^na Polskę, świat obojętnie będzie się przypa

trywał, jak bolszewik czy Prusak bę

dzie dorzynał Twego syna ^na ołtarzu szatana. O, ^nie. Ameryka ^nie będzie 3 lata czekała, ^lecz ^szlakiem ^Lind- bergha poszle eskadry ^na pomoc

mordowanym. ^Pakt Kelloga ^to ^miecz wiszący ^nad ^k ^.rkiem ^zbirów Europy, togroźba woj ^Jr ^— ^ale przeciw służ

kom szatana...

A.P.B.

W Paryżu ^obawiano się ^zamachu

na Kelloga.

3ak zmylono ^ew. zamachowców. ^- Nawet ambasador

amerykański ^nie ^w^iedział ^o tajemnicy.

Paryż, ^{25. 8} (Tel. wł.) Wyjazd Kello

ga ^z Hawru do Paryża odbył się ^z za

chowaniem wszelkich środków ostroż

ności. Obawiano się ^bowiem ^zamachu

z okazji przypadającej rocznicy strace

nia Sacco i Vanzettiego. ^Ale pociąg, wiozący Kelloga przybył kilkanaście

minut wcześniej ^niż według ^rozkładu jazdyitonienator26,alenator11

dla zmylenia ^śladów. ^Na peronie ^toru

26 zebrało się dużo publiczności ⁱ po

licji. ^Na peronie ¹¹ natomiast nie było

ani jednego policjanta ^w mundurze, byli ^tam tylko agenci po cywilnemu.

Ambasador amerykański zawiadomio

ny zbyt późno ^o wcześniejszem przyby

ciu pociągu spóźnił się ^na ^dworzec ^o ⁹ minut.

Powrót p. Bartla do Warszawy.

Wyjazd p. Zaleskiego ^do Paryża.

Warszawa, ^25. ^8. (tel. w!.) Wczoraj

o 8.30 wieczorem przybył pociągiem ^z Paryża ^do Warszawy premjer ^Bartel.

0 godz. ^8.45 wyjechał ^do Paryża ^min.

Zaleski. Na dworcu byli ^obecni przed

stawiciele rządu, posłowie państw za

granicznych ^z ambasadorem francu

skim Laroche na czele, urzędnicy ^M. ^S.

Z. z podsekretarzem ^stanu Wysockim, urzędnicy Prezydjum Rady ^Ministrów

1 wielu dziennikarzy. ^P. ^Bartel wy

szedł ^z wagonu, przywitał się ^z obecny

mi i rozpoczął ^zaraz rozmowę ^z min.

Zaleskim, którą prowadził prawie ^aż ^do

odjazdu pociągu. ^{Na dworcu} był obec

ny także poseł Patek, który przyjechał

z Moskwy, ^oraz ^szef gabinetu ^M. ^{S. W}^. pułk. Bek, który przyjechał ^z Rumunji.

P. Bartel obejmuje ^dziś urzędowanie

a z początkiem przyszłego tygodnia od

będzie się pierwsze po ferjach posiedze

nie komitetu ekonomicznego Rady Mi

nistrów. Na posiedzeniu będzie oma

wiana sprawa układu ^z koncernem Harrimana. Również na przyszły ty

dzień odbędzie się posiedzenie Rady ^Mi

nistrów.