Sympozjum "Renesans zabytków tysiąclecia w Polsce Ludowej"

Bieniecki, Zdzisław

Sympozjum "Renesans zabytków

tysiąclecia w Polsce Ludowej"

Ochrona Zabytków 19/3 (74), 43-48

IÇronika

S Y M P O Z J U M „R E N E S A N S Z A B Y T K Ó W T Y S I Ą C L E C I A W P O L S C E

L U D O W E J^

W dniach 20—22 kw ietnia 1966 r. odbyło isię w Poznaniu sym pozjum „Rene­ sans zabytków Tysiąclecia w P olsce L udow ej”, zorganizowane przez M inister­ stw o Kultury i Sztuki — Zarząd M uzeów i Ochrony Zabytków, Prezydium Rady Narodowej m. Poznania, In stytu t Historii K ultury M aterialnej PAN i M uzeum N arodow e w Poznaniu w espół ze Stow arzyszeniem H istoryków Sztuki, Stow arzyszeniem A rchitektów Polskich, Polskim Towarzystwem A rcheologicznym i S ekcją K onserwatorską ZPAP. W sym pozjum , obok uczestników reprezentują cych w ym ien ione instytucje i stowarzyszenia, liczny udział w zięli przedstaw iciele terenow ej służby konserw atorskiej, Pracow ni K onserw acji Zabytków, m uzeów roz­ m aitego rodzaju oraz zainteresow anych dyscyplin naukowych i placów ek, zajm u­ jących się ochroną i upowszechnianiem k ulturalnego dorobku narodowego.

Obrady, które odbywały się w Starym Ratuszu, otworzył w iceprzew odniczący Prezydium MRN w Poznaniu, mgr J. Łangow ski, w itając przybyłych. Następnie powołano prezydium obrad, które ukonstytuowało się w następującym składzie: dyr. gem M inisterstwa K ultury i Sztuki S. W. Balicki, prof. dr J. Białostocki, A. D uda-D ziew ierz, prof. dr K. Estreicher, prof, dr W. H ensel, prof. dr J. Ko- strzewski* prof. В. Marconi, m gr P. M ichałow ski, prof, dr K. P iw ocki, dyr. ZM i OZ m gr M. Ptaśnik, prof, dr Z. R ajew ski, prof. J. Remer, prof. dr J. Sta­ rzyński i doc. dr W. Ziń.

S łow o w stęp n e w ygłosił dyr. S t a n i s ł a w W i t o l d B a l i c k i , podno­ sząc znaczenie sym pozjum jako ogniwa jubileuszow ych obchodów poznańskich, a zarazem przygotowań do zbliżającego się K ongresu K ultury Polskiej oraz — w nawiązaniu do wyboru Poznania jako m iejsca obrad — charakteryzując działalność i zasługi m iejscow ego konserw atorstw a i m uzealnictwa. Stw ierdziw szy, że w naz­ w ie sym pozjum zawarta jest żywa treść zw iązków spuścizny m inionych w ieków ze w spółczesnością, dał w yraz przekonaniu, iż udostępnione po raz p ierw szy ca­ łemu społeczeństw u zabytki stały się w obecnych warunkach składow ą czę­ ścią kultury narodowej, stanow iąc n ie tylko dokum ent historii, lecz twórczo uczestnicząc w przekształcaniu św iadom ości ogółu. W dalszym ciągu sw ego w y ­ stąpienia dokonał przeglądu strat w ojennych oraz osiągnięć w zakresie ochrony i konserw acji zabytków w X X -le ciu P olski Ludow ej, zwracając uw agę na uzna­ nie, z jakim odbudowa ich spotkała się w opinii św iatow ej. Przechodząc do po­ w ażnych osiągnięć m uzealnictw a, w skazał na rozszerzenie problem atyki w y ­ staw ienniczej w związku z obchodam i T ysiąclecia oraz ich polityczne znaczenie dla w łaściw ego naśw ietlenia początków państw a polskiego. P ośw ięciw szy również uwagę znaczeniu nowej ustaw y o ochronie dóbr kultury, społecznej opiece nad zabytkam i i działalności tow arzystw regionalnych oraz stw ierdzając, że renesans zabytków Tysiąclecia nie jest zjaw iskiem odosobnionym w kulturze P olsk i Lu­ d ow ej, w yraził w im ieniu m inistra kultury i sztuki w dzięczność w szystk im pra­ cownikom m uzeologii i konserw atorstw a za ich ow ocny trud dla dobra teraźniej­ szego społeczeństw a i przyszłych pokoleń.

N astęp nie odbyło się w ręczenie złotych i srebrnych Odznak Zasłużonego Dzia­ łacza K ultury, Odiznak za Opiekę nad Zabytkam i i Odznak Opiekuna nad Za­ bytkam i osobom wyróżniającym się w dziedzinie ochrony dóbr kultury. W rę­ czenia odznak dokonał w im ieniu m inistra kultury i sztuki dyr. S. W. Balicki. W pierw szym dniu na sesji przedpołudniow ej, której obradom przew odniczył prof. dr K. Piw ocki, w ygłoszono następujące referaty i kom unikaty:

Prof. dr J u l i u s z S t a r z y ń s k i w referacie zatytułow anym O drodzo­ ne z a b y tk i s z tu k i i rola ich w tw o rze n iu n o w e j k u ltu r y a r ty s ty c z n e j w Polsce L u d o w ej, dając w yraz przekonaniu, że nowa sztuka n ie może rozwijać się bez nawiązania do tradycji pośw ięcił uw agę stosunkow i społeczeństw a do zabytków w przeszłości i obecnie oraz scharakteryzow ał specyfikę zabytków w Polsce z w y ­ dobyciem w łaściw ości m iejscowych, w p ływ u m ateriału i związku z krajobrazem. Wykazując, że dzieje zabytków stanow ią odbicie dziejów um ysłowości polskiej, zw ła­ szcza na przełom ie X IX —X X w., o czym w szczególności świadczy epizod kontak­ tów Mariana Sokołow skiego z Cyprianem Kam ilem N orwidem w latach 1861— 65, podkreślił prekursorskie znaczenie początkowych badań nad najstarszym i zabytkam i państwa polskiego. S tw ierdziw szy w p ływ poczynań L elew ela i Norwida na w ytw orzenie się nowoczesnego pojęcia społecznego posłannictw a sztuki, w ska­ zał na perspektyw y badań nad sztuką, jakie — wobec wzbogacenia się św iado­ mości nowego, m asow ego odbiorcy jako użytkownika dóbr kultury — otwierają się w zakresie kształtowania wyobraźni artystycznej dla potrzeb przyszłej tw ór­

czości. i

Prof. dr W i t o l d H e n s e l w referacie mającym za tem at P o czą tki p a ń ­ stw a polskiego w św ietle z a b y tk ó w o d k r y ty c h w dobie P o lsk i L u d o w e j uwypuklił jako nową funkcję zabytków ich w p ływ na rozwój historycznej świadomości społeczeństw a. Przypom niawszy stan w iedzy przed rozpoczęciem w ielkich prac zespołowych, w skazał na dokonanie się ogrom nego skoku w badaniach, których w yniki rozszerzyły horyzonty polskiej w iedzy historycznej. Wyrażając przeko­ nanie, że uzyskane osiągnięcia zostały um ożliwione d zięki zespołow ości prac oraz poparciu w ładz i całego społeczeństw a, podkreślił doniosły w pływ obchodów Tysiąclecia na rozwój badań nad początkami państwa polskiego. Kom pleksowość ba­ dań pozw ala pokusić się o rekonstrukcję procesu form owania się państw owości pol­ skiej, ujaw niając jego złożoność oraz prostując m ylne wyobrażenia i hipotezy. Po zobrazow aniu przebiegu ,procesów poprzedzających ostateczne powstanie pań­ stwa, scharakteryzow ał postęp w iedzy w stosunku do poszczególnych etapów pro­ cesu kształtow ania się zaczątków organizacji państw ow ej, osiągnięty w w yniku prac badaw czych i w ykopaliskow ych. D okonawszy przeglądu odkryć poczynio­ nych w X X -leciu Polski Ludow ej, zw rócił uwagę na ak tyw ny udział zabytków w kształtow aniu w spółczesności, a w yraziw szy pogląd, że najnowsze odkrycia um ożliw iły napisanie na nowo pierwszych kart naszej historii oraz zrozumienie początków państwa i narodu polskiego, zakończył w ysunięciem postulatów ba­ dawczych na najbliższą przyszłość.

Prof. dr Z d z i s ł a w R a j e w s k i , referat noszący tytu ł P rezen ta cja za ­ b y tk ó w T ysiąclecia rozpoczął od przypom nienia tradycji badań nad początkami p aństw ow ości polskiej, sięgających działalności Lelewela. Pojm ując prezentację zabytków rów nież jako stałe pogłębianie św iadom ości historycznej w oparciu o zdobycze m etodologiczne, w skazał na znaczenie obchodów Tysiąclecia dla uczczenia rocznic w szystkich doniosłych w ydarzeń pełnego okresu istnienia pań ­ stw ow ości polskiej (m. in. uroczystości grunwaldzkie, jubileusz 600-lecia U ni­ w ersytetu Jagiellońskiego, X X -lecie Polski Ludowej). W iele uwagi pośw ięcił spo­ sobom upow szechnienia i nadania nowej funkcji społecznej zabytkom archeo­ logicznym , kładąc nacisk na pow stanie m uzeów i w ystaw związanych z roczni­ cami, których obchody w eszły w skład obchodów Tysiąclecia. Po dokonaniu prze­ glądu sposobów upowszechnienia, do których zaliczył: w ystaw y stałe i objazdo­ w e, prezentację w ystaw zapoznających z kulturą polską za granicą, tworzenie rezerw atów archeologicznych, pomniki i upam iętnienie m iejsc historycznych, d zia­ łalność in stytu cji naukowych i badawczych, zjazdy i konferencje naukowe, środ­ ki m asow ego przekazu i akcję popularyzacyjną o coraz szerszym zasięgu oraz działalność w ydaw niczą w zakresie publikacji naukowych i popularnonaukowych, scharakteryzow ał m etody w ystaw iennicze, zwracając uwagę na bogactwo form ekspozycji i w skazał na w zrost liczby zwiedzających, podkreślając rozszerzenie się przekroju społecznego odbiorców kultury. W zakończeniu stwierdził, że ob ­ chody Tysiąclecia, oparte dwoma biegunam i o w czesne średniow iecze i czasy najnowsze oraz stanow iące prezentację społecznego i politycznego rodowodu pań­ stwa, przez ujaw nienie stanu posiadania zabytków pom nożyły 'zasób dóbr k u l­ turalnych, stając się bodźcem dla twórczości dnia dzisiejszego.

Prof. dr K a r o l E s t r e i c h e r w komunikacie pt.: Z a ry s ka m ie n ic y m ie ­ szc za ń sk ie j z X I V w ie k u w m u ra ch C ollegium M aius U n iw e rsy te tu Jagiellońskiego scharakteryzow ał problem atykę konserw atorską renowacji zespołu na tle d zie­ jów budowy, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia ujaw nionych jego naj­ daw niejszych składników.

Prof. dr J a n P a z d u r w kom unikacie pt. P odsta w o w e osiągnięcia o ch ro n y z a b y tk ó w te c h n ik i w P o lsk ie j R zec zy p o sp o lite j L u d o w e j, rozpatrując w ym ien ione zabytki jako przedm iot ochrony konserwatorskiej, określił je jako zw iązane z tech ­ niką i technologią w ytw arzania oraz transportu i w ym iany, a zarazem stano­ w iące syntezę procesu technologicznego. Przedstaw ił program i m etody ochrony i konserw acji oraz zasady organizacyjne i w ym ien ił najw ażniejsze osiągnięcia, interpretując je jako w kład do obchodów Tysiąclecia.

Podczas obrad sesji popołudniowej, których przew odnictw o objął prof, dr K. Estreicher, zebrani w ysłu ch ali następujących w ypowiedzi:

Prof. J e r z y R e m e r w kom unikacie pt. R a tu sz S ta r o m ie js k i w T o ru n iu — p ro b le m a ty k a ko n serw a to r sk a i m u zea ln a , podkreślając znaczenie obiektu z uw zględnieniem głów nych faz dziejów budowy dla problem atyki konserwacji, rekonstrukcji i adaptacji, p rzedstaw ił ogólne założenia renow acji, połączonej z zabezpieczeniem technicznym , przy w ydobyciu w szelkich w artości historycznych oraz odkryć dokonanych w toku zabiegów konserwatorskich. Przechodząc do pro­ blem ów adaptacyjnych, związanych z rekonstrukcją w nętrz zabytkow ych i od­ krytego ich w ystroju, om ów ił zasady ekspozycji, przewidujące w łączen ie do niej architektury, w yeksponow anej ze w zględu ma szczególną wartość sam ego obiektu.

Prof. dr M a r i a Z n a m i e r c w s k a - P r ü f f e r o w a w kom unikacie pt.: Z zag a d n ień o chrony z a b y tk ó w e tn o g ra fic zn yc h w Polsce L u d o w e j zw róciła u w a­ gę na zm iany zachodzące na w si w w yniku przemian gospodarczo-społecznych. Om ówiwszy straty w ojenne w zabytkach nieruchom ych, ruchom ych i zbiorach, stw ierdziła, że X X -lecie Polski Ludowej było okresem odrodzenia i rozkw itu ochrony zabytków kultury ludow ej, co w yraziło się w rozszerzeniu badań, roz­ w oju daw nych m uzeów i pow staw aniu now ych oraz pomnożeniu kierunków opie­ ki przez tw orzenie skansenów, rezerw atów i parków etnograficznych. Pojm ując rolę zabytków kultury ludowej jako ośw iatow ą, a zarazem czynnik pogłębiania kultury ogólnonarodowej w skazała na znaczenie w ydaw n ictw o problem atyce etnograficznej dla upow szechnienia św iadom ości potrzeby ochrony rozpatrywanych obiektów. P ośw ięciw szy uwagę zm ianie roli przedm iotów kultury ludow ej z roli użytkowej w środowisku w iejsk im na dekoracyjną dla w arstw inteligencji, położyła szczególny nacisk ma potrzebę wzm ożenia ochrony zab ytków n ieru­ chom ych wobec ich zagrożenia zagładą w związku z przebudową wsi. W zakoń­ czeniu dała w yraz przekonaniu, że przy osiągnięciach pozytyw nych należy w przy­ szłości unikać popełnionych błędów i w ysunęła postulaty zm ierzające do ulep­ szenia ochrony i konserw acji obiektów kultury ludowej.

Doc. dr A l f r e d M a j e w s k i w referacie, którego tytu ł brzmiał: O d b u ­ dow a czołow ych za m k ó w P o lsk i p o łu d n io w ej, w spom niaw szy o utracie dawnej funkcji obronnej i funkcji m ieszkalnej w zw iązku ze zm ianą w łasności w nowych warunkach społecznych, om ów ił problem y zabezpieczenia, zagospodarowania i zm iany funkcji rozpatryw anych obiektów oraz znaczenie ich atrakcyjności dla turystyki. Przechodząc do szczegółow ego przeglądu osiągnięć dw udziestolecia, przedstaw ił na przykładach: W awelu, Pieskow ej S kały, Wiśnicza, N iedzicy, Ba­ ranowa, Dębna i Krasiczyna problem atykę konserw acji i adaptacji, przy szcze­ gólnym uwzględnieniu odkryć dokonanych rw okresie X X -lecia i ich w p ły w u na kierunek prac konserw atorskich, zm iany przeznaczenia obiektów oraz ich dosto­ sowania do nowych funkcji, do potrzeb turystyk i i do zw iększającego się ruchu zw iedzających. P ośw ięciw szy uwagę innym obiektom odrestaurowanym lub znaj­ dującym się w toku konserw acji (Łańcut, Będzin, Toszek, Lipowiec), zakoń­ czył w ysunięciem najpilniejszych zadań w zakresie zabezpieczenia, restauracji i rekonstrukcji (Niepołom ice, Sucha, Tęczyn, Ogrodzieniec, Krzyżtopór).

Doc. dr A n d r z e j Ż a k i w kom unikacie pt.: R e lik ty p re ro m a ń sk ie na W a ­ w e lu — n a jśw ie ższe o d kryc ia , ko n serw a cja , ek sp o zy c ja zapoznał zebranych z prze­ biegiem i w ynikam i badań w rejonie tzw . Rabsztyna, które doprowadziły do ujaw ­ nienia m.in. reliktów dom niem anej rotundy, oraz poruszył nasuw ające się w związku z dokonanym i odkryciam i zagadnienia konserwacji i ekspozycji.

Płk. mgr K a z i m i e r z K o n i e c z n y komunikat p.t.: O chrona za b y tk ó w w działalności M u ze u m W o jsk a P olskiego w latach 1945— 1966 rozpoczął od przy­ pomnienia strat w ojennych. Przechodząc d o osiągnięć w okresie X X -lecia om ó­ w ił w ysiłk i podjęte przez M uzeum Wojska Polskiego w celu odzyskania i zabez­ pieczenia zbiorów m ilitariów na Ziem iach Zachodnich i w Polsce centralnej, koleje zgromadzonych obiektów i rozbudowę zbiorów, z uw zględnieniem specy­ fiki rozpatrywanej dziedziny (prace poszukiw aw cze na terenach b itew i działań partyzanckich, poszukiw anie i konserw acja sztandarów z 1939 r.). O siągnięciom w gromadzeniu zbiorów tow arzyszyło w ypracow anie metod konserw acji tkanin

i m etali oraz zabezpieczenia przed niszczycielskim działaniem św iatła i szkodni­ kami biologicznym i. N ajw ażniejszym w ynikiem dotychczasowej działalności stała się m ożliw ość urządzenia licznych w y sta w i wyposażenia nowo powstających mu­ zeów, upow szechniających znajomość dziejów oręża polskiego.

Prof. B o h d a n M a r c o n i komunikat p.t.: P ro b le m a tyk a ko n serw a cji m a­ larstw a sztalugow ego i rze źb y p o lichrom ow anej poświęcił rozw ojow i metod' do­ kum entacji i konserwacji oraz osiągnięciom , ilustrowanym przykładami ważniej­ szych prac konserwatorskich.

Na zakończenie pierwszego dnia obrad odbyło się w odbudowanym Zamku P rzem ysław a otwarcie w ystaw y „Skarby Kultury Narodowej”, na którą złożyły się eksponaty ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, uzupełnione obiek­ tam i pochodzącym i z Muzeum Narodowego w Warszawie, Państw ow ych Zbiorów Sztuki na W awelu, Muzeum U niw ersytetu Jagiellońskiego w Krakowie ora'z Bi­ blioteki PA N w Kórniku. Otwarcia w ystaw y dokonał w im ieniu m inistra kultury i sztuki dyr. S. W. Balicki.

W drugim dniu sesję przedpołudniową, której obradom przewodniczyli: dr J. Banach i prof. dr J. Białostocki, w ypełn iły następujące referaty i komunikaty:

Doc. dr W i k t o r Z i ń w referacie pt.: Badania a rc h ite k to n ic zn e w K rakow ie i ich role w dziele odbudow y z a b y tk ó w przedstawił dokonane w zw iązku z robotami na Rynku Głównym, niedawne odkrycia reliktów najwcześniejszej zabudowy, po­ św ięcając uw agę zagadnieniom ich udostępnienia i ekspozycji, z uwzględnieniem koncepcji utworzenia rezerwatu podziemnego, oraz om ów ił w yn ik i najnowszych badań na Salwatorze.

Mgr inż. arch. M i r o s ł a w P r z y ł ę c k i referat p.t.: O dbudow a i k o n se r­ w acja z a b y tk ó w na Z iem ia ch Z achodnich i Północnych, rozpoczął od charaktery­ styki terenu, zawierającej ocenę zniszczeń wojennych, stanu zabytków i problemu zaludnienia, poparta danym i liczbowymi. Stwierdziwszy, że odbudowa nie była rekonstrukcją stanu sprzed 1939 r., podał jej założenia, przew idujące wykorzy­ stanie przydatnych elem en tów i wzbogacenie ich now ym i, z uwzględnieniem specyfiki terenu. Po przedstaw ieniu organizacji i początków działalności w zakresie ochrony i konserw acji zabytków oraz w yszczególnieniu napotykanych trudności, scharakteryzow ał podejm ow ane zabiegi i dotychczasowe osiągnięcia, podkreśla­ jąc ich zw iązek z obchodami Tysiąclecia.

Mgr H e n r y k K o n d z i e l a w komunikacie p.t.: P ro b le m a ty k a odbudow y ośrodka sta ro m iejsk ie g o w P o zn a n iu n aśw ietlił związane z rekonstrukcją i kon­ serwacją zagadnienia: rem ontów i przekwaterowań, uporządkowania parterów i elew acji ulicznych, w łaściw ego zagospodarowania obiektów, podkreślenia prze­ biegu obwarowań przez zazielenienie oraz usunięcia ruchu przelotow ego i uprzy­ w ilejow an ia ruchu pieszego w ośrodku historycznym, określając jako naczelne zadanie w ydobycie cennych w artości zespołu zabytkowego przy poprawie warun­ ków m ieszkaniow ych.

Prof. dr K o n r a d J a ż d ż e w s k i w komunikacie pt.: R z u t oka na w a żn iej­ s zy d o ro b ek n a u k o w o -b a d a w czy i ko n serw a to rsk i m u zea ln ictw a archeologicznego to P R L ., om awiając potencjał m uzealnictw a archeologicznego, podkreślił jako je­ go szczególną cechę aktyw ność naukowo-badawczą i w ydaw niczą. Po zapoznaniu zebranych ze stroną organizacyjną, odbudową strat w ojennych, rolą prowadzo­ nych badań w badaniach ogólnokrajowych i problematyką badawczą, przedstawił w yn ik i prac badaw czych i osiągnięcia, wyrażające się w tw orzeniu rezerwatów oraz zabezpieczeniu i odbudowie licznych obiektów, w skazując na związek badań z konserw acją terenową i muzealną.

Prof. dr K s a w e r y P i w o c k i , zabierając głos stw ierdził, że zanim ukształ­ towała się ostateczna organizacja powojennego konserwatorstwa początki jej za­ w dzięczane były in icjatyw ie i ofiarności jednostek. Pow racając d o początków organizacji opieki nad zabytkam i, naw iązał do roli N aczelnej D yrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków, która skupiła najwartościowszych fachow ców , oraz przy­ pom niał ludzi, zasłużonych dla stworzenia polskiej szkoły konserw atorskiej, przy­ w rócenia historycznego kształtu W arszawy i innych m iast, jak również dla re­ w indykacji zabytków i zainicjowania akcji związanych z obchodami Millenium. P odkreślił znaczenie utworzenia filii muzealnych (Nieborów, W ilanów, Łańcut, Gołuchów), które pozw oliło na uratowanie bezcennych wartości i zasobów dzieł sztuki dla kultury narodowej, oraz zwrócił uwagę na powstanie koncepcji muzeów poświęconych w alce i m ęczeństw u narodu, inicjatywę w ystaw ruchomych i rolę akcji w ydaw niczej. Kończąc w spom niał o dyskusjach nad m etodam i konserwacji w nowej skali, powstałej w warunkach powojennych, oraz o wypracow aniu zasad rekonstrukcji i konserwacji zespołów urbanistycznych i architektonicznych.

Dr A n d r z e j G r u s z e c k i pierw szą część komunikatu p.t.: P ró b y u sta ­ lenia m e to d y ko n se rw a c ji ru in ; T e re n o w e badania n a u ko w e a rc h ite k to n ic zn o - h isto ry c zn e rozipoczął od naszkioowania historii konserw acji ruin na tle prądów panujących w X IX w. i w okresie m iędzyw ojennym oraz w ykazał, że po prze­ w adze tendencji do odbudowy w pierwszych latach powojennych, ostatnio dokonał się nawrót do konserwacji. O kreśliw szy m iejsce i znaczenie problemu konser­ w acji ruin, zwrócił uwagę na brak jednolitej m etody wobec stosow ania rozm ai­ tych m etod odziedziczonych w Polsce i w skazał na wzór Anglii, uznając za naj­ w łaściw szą adaptację m etody angielskiej, zm odyfikowanej na użytek m iejscow y z uw zględnieniem roli dydaktycznej i potrzeb turystyki. Po dokonaniu przeglądu przykładów zastosow ania wypracow anej metody, om ówił dokumentację pełną i uproszczoną oraz zakres prac, pośw ięcając uwagę zagadnieniu m ateriału, wa­ runkującego specyfikę m iejscow ą. Przechodząc do drugiej części komunikatu, do­ konał rozróżnienia dwóch rodzajów źródeł, za które uznał: przekazy pisane i iko­ nograficzne oraz sam e mury obiektów zabytkowych. W ychodząc z założenia, że badania nad każdą z w ym ienionych kategorii w ym agają odm iennego p rzy­ gotowania zawodowego, w sk azał na w iodącą ze względu na konieczność znajom o­ ści techn iki budowlanej rolę architekta w badaniach sam ego obiektu oraz p oło­ żył nacisk na potrzebę zespołow ości prac przy w spółdziałaniu przedstaw icieli rozm aitych dyscyplin naukowych. Po dokonaniu charakterystyki badań w ykazał, że konserw acja stw arza okazję do badań, dla których w Polsce Ludowej pow stały sprzyjające w arunki, a które prowadzą do odkryć nieznanych obiektów i frag­ m entów . Jako w niosek z przedstaw ionych rozważań w ysun ął postulaty dotyczące: ustalenia m etody badań, zw ołania roboczej konferencji naukowej i powołania doradczego zespołu roboczego, przyjęcia zasady m etodycznych badań jako etapu poprzedzającego sporządzenie dokumentacji konserw atorskiej oraz szkolenia kadry (specjalistów przez dokształcanie architektów na studium podyplom ow ym w P olitechnice W arszawskiej i uzupełnianie w zakresie technicznym w iadom ości archeologów uczestniczących w badaniach ob iek tów architektonicznych.

Prof. A l f o n s D ł u g o s z w kom unikacie pt.: „ W ielickie ż u p y solne — ty sią c le tn i z a b y te k g ó rn ictw a podkreślił znaczenie odkryć i zabytków w ielick ich dla badań nad rozwojem górnictw a polskiego w konfrontacji z w ynikam i badań archiwalnych. Poruszyw szy zagadnienia ekspozycji zbiorów zgromadzonych w w y ­ niku odkryć, przedstaw ił organizację m iejscow ego muzeum jako św iadectw a tw órczego wkładu do rozw oju polskiej m yśli technicznej, zwracając uw agę na ośw iatow ą rolę m uzeum , problem atykę dydaktyczną w ystaw i akcje w ydaw nicze.

Mgr M a c i e j R e j m a n o w s k i kom unikat p t.: P ro b le m a tyk a ko n se rw a ­ to rsk a z a m k ó w w R a d zy n iu i G olubiu p ośw ięcił zagadnieniom odbudowy i adap­ tacji rozpatrywanych obiektów na tle zw ięzłego przedstaw ienia ich historii i dzie­ jów budowy oraz d aw niejszych poczynań konserwatorskich.

Mgr W ł o d z i m i e r z B ł a s z c z y k w kom unikacie pt.: Z agadnienie grodów i z a m k ó w na w y ż y n ie k ra k o w s k o -c zę sto c h o w sk ie j i ich znaczenie d la tu r y s ty k i om ów ił rozm ieszczenie obiektów , ich stan zachow ania, problem atykę ochrony i kon­ serw acji oraz m ożliw ości w ykorzystania dla potrzeb turystyki w zw iązku ze

szczególnym i w artościam i zabytkow ym i i krajobrazowym i. '

Obrady sesji popołudniowej, których przewodniczącym był A. Duda-Dziewierz, rozpoczął przedstaw iciel W ydziału K ultury КС PZPR, prof. A n t o n i Ł y ż w a ń- s k i w ypow iedzią, w której apelow ał do czynników zainteresowanych ochroną zabytków o zwrócenie baczniejszej uw agi na potrzebę otoczenia należytą opieką zabytków zanikającego budownictw a drew nianego oraz m iejsc w alk i i m ęczeń­ stwa narodu polskiego.

Doc. dr K a z i m i e r z M a l i n o w s k i referat pt.: G łów ne k ie r u n k i ro zw o ­ jo w e o ch ro n y dóbr k u ltu r y w Polsce L u d o w e j rozpoczął od określenia roli so­ cjalizm u i podstawowych założeń ideologicznych, do których zaliczył: przekonanie o p raw idłow ości procesów rozw ojow ych, równorzędność w potraktow aniu zagad­ nień bytow ych i dziedziny św iadom ości, postaw ę hum anistyczną, w yznaczającą dobro człow ieka jako cel w szelk iego działania, oraz szerokie w łączenie przeszło­ ści d o programu działania kulturalnego. W ychodząc z w ym ienionych założeń, przedstaw ił jako przesłanki, na których oparto działalność w zakresie ochrony dóbr kultury:

1. przyjęcie zasady planow ego działania i stworzenie zwartej struktury orga­ nizacyjnej służby m uzealnej i konserwatorskiej,

2. ak tyw izację działalności oraz rozszerzenie zakresu i zasięgu działania, 3. oparcie działalności na podstaw ach naukowych,

N astępnie rozpatrzył, w ynikające z każdego z przedstaw ionych punktów, kierunki działania w poszczególnych dziedzinach, poświęcając uw agę dotychcza­ sowym osiągnięciom . Stw ierdziw szy, że nie na w szystkich odcinkach uzyskano zadow alające wyniki, w ym ien ił nasuwające się zadania, kończąc w yrażeniem przekonania o ich w ykonalności ze względu na zgodność z generalną linią roz­ w ojową, przychylność w ład z i opinii publicznej oraz istn ien ie licznej i należycie przygotowanej kadry, zdiolnej podołać oczekującym ją obowiązkom.

Dr J e r z y B a n a c h w kom unikacie pt.: G aleria w S u k ie n n ic a c h u w a g i o d zie­ jach p ie rw sz e j sie d zib y M u ze u m N arodow ego w K ra k o w ie podał zarys dziejów bu­ dowy gm achu i historii m uzeum na tle rozwoju m iasta i przem ian zabudowy śród- rynkowej z uw zględnieniem w ydarzeń historycznych, zw iązanych z Rynkiem, oraz zaznajom ił zebranych z powojenną działalnością m uzeum , p ośw ięcając uwa­ gę pom nożeniu zbiorów, ich konserwacji, nowem u w yposażeniu pom ieszczeń i za­ gadnieniu frekw encji zwiedzających.

Mgr inż. arch. F e l i k s K a n c l e r z komunikat pt.: S p o łe czn a o pieka nad z a b y tk a m i w Polsce pośw ięcił naśw ietleniu głów nych kierunków społecznej op ie­ ki nad zabytkam i, roli społecznych opiekunów zabytków, pow iązania z turystyką oraz znaczenia opieki społecznej w zakresie w ychow aw czym i jej w spółdziałania z terenow ą służbą konserwatorską.

Doc. dr B o h d a n K o s t r z e w s k i w kom unikacie pt. E k sp o zy c ja z a b y t­ kó w archeologicznych „Ы situ " na p rzy k ła d zie r e ze rw a tu archeologicznego w Gie- czu; A d a p ta c ja pałacu G ó rkó w dla M u zeu m A rcheologicznego w P o zn a n iu zapo­ znał zebranych z problem atyką konserwacji i ekspozycji odkrytych reliktów archi­ tektonicznych i znalezisk w warunkach terenow ych oraz adaptacji odbudow yw a­ nego obiektu zabytkowego na użytek muzealny.

Mgr W ł a d y s ł a w F i l i p o w i ak w kom unikacie pt.: P o czą tki p o lity k i i gospodarki m o rsk ie j w okresie p ie rw szych P iastów zajął się politycznym i go­ spodarczym rozwojem Ziem Północnych w e w czesnym okresie państw ow ości pol­ skiej na tle historii stosunków z Polską i w św ietle w yn ik ów badań terenow ych oraz problem em ich udostępnienia drogą ekspozycji m uzealnej.

Dyr. m gr M i e c z y s ł a w P t a ś n i k w końcowym referacie p t.: M u zea ln ic­ tw o i słu żb a k o n serw a to rsk a w obchodach T ysiąclecia P a ń stw a P olskiego podsu­ m ował w yn ik i obrad, zwracając uwagę na osiągnięcia X X -lecia w dziedzinie m uzeologii i konserw atorstwa, ze szczególnym uwzględnieniem w yników badań archeologicznych i architektonicznych oraz ich znaczenia dla pogłębienia znajo­ mości najw cześniejszego okresu kształtowania się państw owości polskiej. Do osiągnięć X X -lecia zaliczył ożywienie zainteresowania historią P olsk i w w yniku działalności badawczej, w ydaw niczej i w ystaw ienniczej, w której problematyce znalazły odbicie w ęzłow e zagadnienia obchodów Tysiąclecia, łącząc przeszłość z teraźniejszością. Kładąc nacisk na znaczenie stosunku Państw a Ludowego do rozwoju opieki nad zabytkami, dał wyraz przekonaniu, że nadanie im nowej funkcji społecznej pozwoli nie tylk o udostępnić je teraźniejszem u pokoleniu, ale rów nież zachować dla przyszłości. Zamykając obrady, zakończył wyrażeniem wdzięczności gospodarzom i organizatorom, autorom referatów i kom unikatów oraz w szystk im , którzy w nieśli wkład w dzieło ochrony dóbr kultury.

Na (zakończenie drugiego dnia obrad odbyło się w salach Prezydium MRN spotkanie z Przewodniczącym Prezydium RN m. Poznania.

Trzeciego dnia uczestnicy sym pozjum m ieli m ożność zwiedzania m iasta i je ­ go zabytków oraz m uzeów poznańskich.

Sym pozjum „Renesans zabytków Tysiąclecia w Polsce L udow ej” stało się okazją do dokonania w szechstronnego przeglądu dorobku X X -lecia w dziedzinie m uzealnictw a i konserwatorstwa, a zarazem podsum owania dotychczasow ych osiągnięć, ich krytycznej oceny i w ysunięcia p ostu latów na przyszłość. We w szyst­ kich w ypow iedziach przew ijały się zagadnienia: zw iązku osiągnięć ostatnich lat z obchodam i Tysiąclecia, znaczenia stosunku Państwa Ludowego do ochrony dóbr kultury oraz w agi ich szerokiego udostępnienia w służbie społeczeństw a dla kształtowania jego św iadom ości historycznej i socjalistycznej kultury narodu.

Poprzestając na zwięzłym przedstawieniu najistotniejszych założeń poszczegól­ nych w ypow iedzi, należy nadm ienić, że m ateriały sym pozjum , referaty i kom unikaty, ogłoszone zastaną w specjalnym w ydaw nictw ie M uzeum Narodowego w Poznaniu.