Lech Krzyżanowski
Narada w sprawie klimatyzacji
kaplicy zamkowej w Lublinie
Ochrona Zabytków 23/3 (90), 233-234
nad p ro b lem a m i p ierw o tn ej fu n k c ji m ia st k a zim ierzo w sk ic h i jej przem ian na p rze str z e n i sześciu m in io n y ch w iek ó w . P o d k r e ś lił ró w n ież tru d n o ści zw iązan e z p rze b u d ow ą o śro d k ó w h isto ry czn y ch , ze w zg lą d u na sk o m p lik o w a n e p ro b lem y so c jo lo giczn e, tech n iczn e, ek o n o m iczn e i k o n serw a to rsk ie, zw iązan e z m od ern izacją zab u d ow y i p rzem ian am i fu n k c ji tych d zieln ic m ie jsk ic h .
U czestn icy k o n feren cji, od b yw ającej s ię w lo k a lu M uzeum R egion aln ego w R ad o m iu , m ie li ró w n ież m ożn ość zapoznania się ze sta łą ek sp ozycją p ośw ięcon ą historii R adom ia i region u , p rzy g o to w a n ą na ,;Dni R a d o m ia ” w 1969 r.
W o jciech K a l i n o w s k i
NARADA W SPRAWIE KLIMATYZACJI KAPLICY ZAMKOW EJ
W LUBLINIE
W dniu 23 m arca 1970 r. od b yła się na zam k u w L u b lin ie k o lejn a narada k o o rd y n acyjn a w sp ra w ie .realizacji prac m a ją cy ch na celu p o w strzy m a n ie p ro cesu d e stru k cji m a lo w id e ł ścien n y ch w tutejiszej k a p licy . W ieloosob ow em u zeb ran iu p rze w o d n ic z y ł m gr M iec zy sła w K u rzą tk o w sk i, W o jew ó d zk i K o n serw a to r Z a b y tk ó w w L u b lin ie.
Mgr in ż. Z d zisła w Z ie liń sk i (B iuro S tu d ió w i P r o je k tó w In sta la cji P rzem y sło w y ch „ In sta l” w W arszaw ie) p rzed sta w ił w stę p n y p rojek t urządzeń k lim a ty z a c y jn y c h k a p licy , rea liz u ją c y założenia w stęp n e (tem p eratu ra p o w ietrza 18° C, + — 1° C, pH 60, + — 5). Z eb ran i zap ozn ali eię z trzem a w a ria n ta m i p rojek tu , w y k o rzy stu ją cy m i w m n ie jsz y m lu b w ię k sz y m sto p n iu u rząd zen ia im p ortow an e. W m y ś l założeń p r o jek ta n ta k ry p ta b ę d z ie m ie ć jed y n ie ciep łe, o d p o w ied n io r e g u lo w a n e p o w ietrze. P rof. dr J a n F e r e n c o w ic z (P o litech n ik a W rocław sk a), k o referen t p rojek tu p rzed sta w ił skrót sw eg o k oreferatu , w k tórym — poza szczeg ó ło w y m i u w a g a m i — op o w ie dział s ię za w a ria n tem p rzew id u ją cy m w ię k sz y udział urządzeń k rajow ych . Za ta kim r o zw ią za n ie m — zd aniem k o referen ta — p rzem aw ia m ię d z y in n y m i prostsza k on stru k cja urząd zeń k r a jo w y c h u ła tw ia ją ca n ieo d zo w n e rem o n ty . Inż. Z ie liń sk i p o in fo rm o w a ł o p o w sta ją cy m sp e c ja listy c z n y m se r w is ie dla im p ortow an ych u rzą dzeń k lim a ty z a c y jn y c h , co p rzem a w ia ło b y za in sta la cją k o m p letn y ch urządzeń im p o rto w a n y ch nader p rostych w eksp loatacji.
P o w iz ji lo k a ln ej w k a p licy i w y czerp u ją cej d y sk u sji zd ecyd ow an o rozstrzy g n ięcie w yb oru jed n eg o z w a ria n tó w za sta w ić G łów n ej K o m isji K o n serw a to rsk iej ZMiOZ. K om isja p o w in n a otrzy m a ć w y n ik i an alizy sk ła d u ch em iczn ego w o d y , która m a n a w ilż a ć w n ę tr z e , aby u zy sk a ć dane, w jak im sto p n iu m a lo w id ła m ogą b y ć narażone na œ a d z a n ie się so li zaw artych w tej w o d zie.
Mgr M. K u rzą tk o w sk i p oin fo rm o w a ł zeb ran ych o rea liza cji in n y ch zam ierzeń z w ią zanych z k ap licą. Jak w iad om o, sp e c ja liśc i z o rie n to w a n i w zagad n ien iach k o n serw a torsk ich k a p licy zam k ow ej !(prof. B ohdan M arconi, m gr H an n a G rzesik ow a, m gr P iotr R udniew iski i inni) od d łu ższego czasu z g ła sza li p o stu la ty k o m p lek so w eg o roz w ią z a n ia p iln y c h p otrzeb k o n serw a to rsk ich całej k ap licy. C zy teln icy O chrony Za b y tk ó w m o g li 6ię z n im i zapoznać w a rty k u le P io tra R u d n iew sk ieg o i M ieczy sła w a Sam b orsk iego („O chrona Z a b y tk ó w ” il968, nr 3, s. 15—30). R ealizacja ty c h w n io sk ó w p rzed sta w ia się n astęp u jąco. Z akończono b u d o w ę w ew n ę tr z n e g o dachu nad s k le p ien ia m i k a p licy , który m a zap ew n ić r z eczy w istą o sło n ę przed opadam i. R e a liz o w a n e są b a d a n ia a rch eologiczn e w zgórza zam k ow ego (M uzeum O k ręgow e w L u b li n ie), w y k o n u je s ię in w en ta ry za cję i bad an ia s ie c i k a n a liza cy jn ej w zgórza („G eopro- je k t” G dańsk). L u b elsk iem u O d d ziałow i P K Z zlecono: ek sp erty zę sta ty czn ą k ap licy, p rojek t ty m cza so w eg o uporząd k ow an ia o toczen ia zam ku, projek t zabezpieczeń p r z e c iw w ilg o c io w y c h i sta ty czn y ch k a p licy . T en œ ta tn i b ęd zie m ó g ł b y ć p o d ję ty po otrzym an iu in w e n ta r y z a c ji u k ład u w o d n eg o w zgórza zam kow ego.
M ożna zatem o czek iw a ć, że k o n k retn e prace b u d ow lan e zab ezp ieczające k a p licę przed d ziałan iem w ód g r u n to w y ch i p o stęp u ją cy m zach w ian iem u k ład u sta ty czn eg o b u d o w li, będą m o g ły b y ć p o d jęte w ro k u 1972. W ynika stąd w n io sek , że r z eczy w ista p o p raw a w a ru n k ó w k lim a ty czn y ch w n ę tr z a kaplicy m oże nastąp ić w 1973 r. i(pełna realizacja p o stu lo w a n y ch prac b u d o w la n y ch jest w a ru n k iem u ru chom ienia p ro jek tow an ego urząd zen ia k lim a ty za cy jn eg o ). Prace k o n serw a to rsk ie przy m a lo w id ła ch b ęd ą m o g ły n astąp ić po sta b iliza cji u k ła d u w ilg o tn o ści w e w n ętrzu . D op iero w ó w czas b ęd zie m ożna p rzy stą p ić do u su n ięcia z lica m a lo w id e ł n alotów soli (które w y stą p iły w 1962 r.) i w yk o n a n ia in n y ch zab iegów k o n serw atorsk ich .
Tak odległa p ersp ek ty w a nie m oże b u d zić optym izm u i n asu w a p y ta n ie, czy użyto w sz y stk ic h s i ł i sp o so b ó w dla p rzy sp ieszen ia skuteczn ej ochrony m a lo w id e ł lu b e l sk ich .
Lech K r z y ż a n o w s k i
WYSTAWA CENTRALNEGO LABORATORIUM KONSERWACJI
ARCHIWALIÓW
W dniu 15 k w ie tn ia 1970 r. doc. dr M ich ał W ąsow icz, d yrektor A rch iw u m G łó w nego A k t D a w n y ch w W arszaw ie, o tw o r z y ł w y sta w ę obrazującą d ziałaln ość A G A D w m in io n y m d w u d ziesto p ięcio leciu . W salach na p iętrze p rzed staw ion o h isto rię zn iszczeń zb iorów w czasie o sta tn ie j w o jn y , m eto d y i śro d k i d o k u m en tacji arch i w a ln e j, b o g a te w y d a w n ic tw a i w r e sz c ie cym elia zb iorów w a rsza w sk ich . W czterech nied u żych pokojach na p arterze zlo k a lizo w a n o bardzo in teresu jącą w y s ta w ę pt. „C entralne L aboratorium K o n se r w a c ji A rch iw a lió w 1949—>1969”. Ta w ła śn ie e k sp o zycja jest p rzed m iotem n in iejszej n otatk i.
A rch iw isto m i b ib lio tek a rzo m p o lsk im , sp ecjalistom w zak resie k o n serw a cji p ap ie ru i skóry dobrze jest znana ta p la có w k a , troszcząca s ię o ochronę zagrożonych zb iorów i k ieru n ek ro zw o ju p r o fila k ty k i. P ow ażn e osiągn ięcia w zak resie k o n ser w a c ji a rch iw a lió w , in te n sy w n a d zia ła ln o ść n au k ow o-b ad aw cza, znana z liczn y ch p u b lik a c ji i refera tó w na k o n feren cja ch sp ecja listy czn y ch , i prow adzone od d łuższego czasu k u rsy szk o len io w e sta n o w ią o jej dobrze u gru n tow an ej p ozycji w środ ow isk u . P o raz p ie r w sz y jed n ak C LK A p r zed sta w iło cały sw ój dorobek na p u b liczn ej w y
sta w ie i żałow ać ty lk o m ożna, że charakter ek sp ozycji n ie p o zw a la ł na dłuższe jej ek sp lo a to w a n ie i w y sła n ie w teren , aby zaznajom ić szersze k ręgi sp o łeczeń stw a z p ro b lem a m i k o n serw a cji zb iorów arch iw aln ych .
W ystaw a m ia ła ch arak ter sp ecja listy czn y , chociaż sp ełn ia ła rów n ież fu n k cję d yd ak tyczn ą, o czym św ia d czy ł zarów no sp o só b zorganizow ania ek sp o zy cji, jak i ch a ra k ter p od p isó w in fo rm u ją cy ch o ek sp on atach . P rzeciętn y w id z jed n ak m ó g ł o b ejrzeć ją z k orzyścią dopiero po u zy sk a n iu d od atk ow ych inform acji. T rzeba tu dodać, że w trak cie w y sta w y każdy z w ied za ją cy b y ł oprow adzony p rzez p ra co w n ik ó w C LK A. P ie r w sz y pokój — „Z n iszczenia a r c h iw a lió w ” — ilu stro w a ł różne rod zaje d estru k cji (w ojen n e, sp o w o d o w a n e p rzez c zy n n ik i m ik robiologiczne). W śród ek sp o n a tó w s z c z e gólną w y m o w ę m ia ła w sp ó łc z e śn ie w y d a n a książka będąca p rzyk ład em z a sto so w a nia n iep ra w id ło w eg o k leju (podatnego na m ikroorganizm y), co w k o n sek w en cji do prow ad ziło do rozkładu p apieru. S p is 90 naukow ych p u b lik a c ji p ra co w n ik ó w C LK A i w itry n a z częścią tych prac (w śród nich także w y d a w n ic tw a zagraniczne, p o d sta w o w e p od ręczn ik i k o n serw a cji i p r o fila k ty k i zbiorów arch iw aln ych ) d o k u m en to w a ły p ok aźn y dorobek n a u k o w y p ra co w n ik ó w Laboratorium .
D rugi pokój — „Prace m ik ro b io lo g iczn e CLK A przy u d ziale In sty tu tu P rzem y słu O rg a n iczn eg o ” — w zb u d za ł n a jw ię k s z e za in teresow an ie. N a tab licach p rzed sta w io n o z e sta w ie n ie n azw g r z y b ó w n iszczą cy ch b łon n ik i środ k ów słu żą cy ch do ich z w a lcza
