J a n u a r i 2 0 0 7
Inhoudsopgave
mv Bornholm Express
On Friday 28tii April 2006, Damen Shipyards Gorin'chem delivered the 41 metre R O -PAXmonohull, mv Bornholm Express, to her owner, Ship-ping Company Christianso-farten, Copenhagen, Den-mark, mv Bornholm Express is an aluminium 26 tdw fast ferry vessel.
P r o b a l i s t i s c h e leicstabiiiteit
D i t is het tweede artikel over de nieuwe probabilistische lekstabiliteitsregels voor vracht- en passagiersschepen. In het eer-ste deel werden de algemene kenmerken van de huidige en nieuwe regels behan-deld. I n dit deel komen de mogelijkheden en werkwijze van een specifiek computer-programma aan bod.
32
De Naval Ship Code
De eerste zeegaande schepen wer-den gebouwd zonder vastgestelde regels. Ervaringen werden van meester op leerling overgedragen.
I n de 17^ eeuw werden ervaringen
over ontwerp en bouw in boek-werken vastgelegd. Het duurde nog 150 jaar voor het klassebu-reau Lloyds Register of Shipping de eerste klasseregels opstelde.
42
M a r i t i e m e Ontmoetingsdag
K N V T S en V N S I organiseren ieder jaar een Maritieme Ont-moetingsdag. Deze dag staat in het teken van de uitreiking van de KNVTS-afstudeerprijzen ende VNSI-Ter Hart Prijs, die zijn bedoeld voor studenten die tijdens hun opleiding moti-vatie en vakmanschap hebben getoond.
Omslag: mv Bornholm Express in haar element
S C H I P S W E R F d e Z E E - JANUARI 2 0 0 7
Artikelen
1 6 mv Bornholm E x p r e s s
2 0 De ontwikkeling van
druk-vulling - deel 2
2 4 P r o b a l i s t i s c h e
lekstabili-teit - deel 2
nhoudsopgave
[Viorgeristond I
Op 31 juli 2006 heeft Da-men Shipyards Cargo Ves-sels, te Gorinchem het M.S. Morgenstond I opgeleverd aan C T Drent Beheer BV, te Delfzijl. De Morgen-stond is een Combi Freigh-ter 12.000 tdw en is de eer-ste van een nieuwe serie.
Wat tanken we morgen?
Internationaal vindt er een herbezinning plaats over het gebruik van kernener-gie voor grootschalige elek-triciteitsopwekking. Maar kan een vergelijkbaar pro-ces ook opgestart worden voor kleinschalige energie-conversie en dan met name voor de maritieme sector?
ÏO
!^/iega-Floaters
Preliminary research into large floating structures like floating airports started in the 1920s. A t that time aircushion support was not technically feasible and only pontoons and semi-submersibles were considered. The idea of using aircushion support for large floating structures was investiga-ted at Delft University of Tech-nology in recent years.
Ramp met de Berlin
Het vergaan van de Berlin is de grootste scheepsramp die op de Nederlandse kust heeft plaatsgehad sinds de oprichting van beide Ne-derlandse Reddingmaat-schappijen in 1824. Nu, honderd jaar later, kijken we terug naar alles wat zich bij de ramp heeft voorgedaan.
P
nhoudsopgave
18
m
42
m
Projectmanagemeoi;
Projecten zijn vaak complex: hoe meer
on-deraannemers erbij betrokken zijn en hoe meer mensen er tegelijk aan willen werken, des te ingewikkelder wordt de coördinatie van al deze werkprocessen. Door het con-sequent toepassen van projectmanagement is minimaal twintig procent kostenbespa-ring en twintig procent doorlooptijdver-korting mogelijk.
Argeloo s voor het laatst afdalen
Het is levensgevaarlijk, maar het gebeurt nog steeds. Door onwetendheid of ge-makzucht worden besloten ruimten i n birmenvaartschepen soms betreden zon-der dat vooraf de atmosfeer is gemeten en zonder het gebruik van persoonlijke be-schermingsmiddelen. Elk jaar weer vallen hierdoor in Europa doden en gewonden.
Trans Sea Lifter
The Trans Sea Lifter (TSL) is an innovative barge carrier that loads/unloads barges i n a 90 minute float-on/float-off (Flo/Flo) cycle. The TSL System is comprised of the TSL barge carrier and barges of up to 6000 tdw each. I t is a transportation chain for short sea routes.
MV Deo Volente
O n Tuesday 2nd Decem-ber 2006, the Urk based shipyard Hartman Marine BV delivered M V Deo Vo-lente to her owner Hartman Seatrade, Urk, The Nether-lands. Deo Volente is an ice strengthened 3.650 tdw ge-neral cargo/heavy lift/con-tainer (MPC) vessel and is custom built to the owner's specifications.
Artikelen
1 8 P r o j e c t m a n a g e m e n t in de
maritieme s e c t o r
2 2 A r g e l o o s voor het l a a t s t
afdalen
Special Shortsea Shipping
2 8 Editorial
2 9 Opleiding voor S h o r t S e a
Shipping
3 0 S h o r t s e a heeft h e t tij
mee
3 4 H a v e n s en f e e d e r s
3 8 V a n k u s t v a a r t n a a r
S h o r t S e a Shipping
4 2 A new S h o r t S e a Shipping
S y s t e m
4 7 F u t u r e C a r r i e r
4 8 M V Deo Volente
Rubrieken
2 N i e u w s
1 0 M a a n d M a r i t i e m
1 6 M a r i t i e m e M a r k t
5 4 V e r e n i g i n g s n i e u w s
Omslag: MV Oeo Volente (foto: Flying Focus)
S C H I P E W E R F d e Z E E - HAART 2 0 0 7
S C 3 Ml I F » A A / E R
i^p r i I 2 0 0 7
nhoudsopgave
20
G r o o t s t e verlenging ooit
Op de route Hoek van Hol-land - Harwich, investeert Stena Line fors in de markt voor passagiersvervoer. Er wordt 110 miljoen euro be-steed aan de verlengingen van de Stena Brittanica en de Stena Hollandica en dat is de grootste investering die Ste-na Line ooit heeft gedaan i n de verbouwing van schepen.
Mv Timca
M v Timca, which is i n ope-ration since July 2006, is the first of a new series of highly innovative Ro-Lo-Ca vessels of Spliethoff in Amsterdam, who are now the proud ow-ners of a modern fleet of no less than 170 multi-purpose vessels, container vessels and ro-ro vessels.
MARPOL Annex VI
The convention regulating and pre-venting marine pollution by ships is the I M O International Convention for the Prevention of Pollution from Ships. I t covers accidental and operational oil pollution as well as pollution by chemi-cals, goods in packaged form, sewage, garbage and air pollution.
Projectmanagement
Projecten betrouwbaarder, sneller en goedkoper afronden, kan dat? Zeker wel! Maar er zijn wel belangrijke voorwaarden waar aan voldaan moet worden, wil je die gewenste efficiency bereiken, te weten; duidelijkheid, juiste richting en betrokkenheid en ook de onvoorwaardelijke ondersteu-ning van het senior management.
nhoudsopgave
!0
Reyzenlblikken
Een 860 ton wegende re-actor en een nog grotere regenerator, zo kwets-baar als colablikjes, over de oceaan vervoeren? Jumbo Shipping ging de uitdaging aan. Voor een nieuw petrochemisch complex gelegen aan de Rode Zee verkreeg Jum-bo het contract om het transport van de grootste en meest onhandelbare on-derdelen te verzorgen.
Dolfijn C l a s s Submarine S u r f a c e s Again
Master students of Marine Technology at T U Delft have to at-tend the course "In-troduction of Numeri-cal Methods i n Ship Hydromechanics" where they have to
si-mulate a flow o f a stationary sailing ship in still water with a free surface and make diffraction calculations to fmd out what the response operator ofthe six different motions is. The authors applied this to a Dolfijn class submarine.
Goal B a s e d S t a n d a r d s
In de International Maritime Organiza-tion ( I M O ) staat sinds een aantal jaren het onderwerp Goal Based Standards (GBS) prominent op de agenda. De ver-wachtingen zijn hoog, maar een afrding van alle discussies omtrent dit on-derwerp naar een werkbaar geheel lijkt voorlopig nog niet in zicht.
Scheeps-APK
H V f E organiseerde een seminar voor de binnenvaart met als doel een ant-woord te vinden op de vraag of een scheeps-APK zinvol zou kunnen zijn om de binnenvaart schoner te maken. Het seminar werd door zo'n veertig man bezocht en werd voorgezeten door prof Hans Klein Woud.
Omslag: De Jumbo Javelin op weg naar Rabigh,
gefotografeerd bij Dover
%J u n i 2 0 0 7
nhoudsopgave
I
l i e . I management projecten afdelingenP r o j e c t m a n a g e m e n t
-U bent manager van een werf waar meerdere schepen tegelijkertijd worden geproduceerd. U wilt een goed over-zicht van het capaci-teitsbeslag, inzicht in de invloed van verstorin-gen op doorlooptijden
en werken met haalbare levertijden. Kortom, u wilt het productieproces van uw schepen efficiënt aansturen. Dat vraagt om een doordachte aanpak.
Internationaal vindt er een herbezinning plaats over het gebruik van kernenergie voor grootschali-ge elektriciteitsopwekking. Maai' kan een vergrootschali-ge- verge-lijkbaar proces ook opgestait worden voor klein-schalige energieconversie en dan met name voor de maritieme sector? In dit deel van de serie artike-len wordt ingegaan op aspecten die te maken heb-ben met gebruik aan boord van schepen.
>3
Editorial IVJaritiem Onderwijs
Maritieme opleidingen i n Ne-derland zijn thans allen onder-gebracht i n grote onderwijsor-ganisaties, of in enkele gevallen werkelijk opgenomen en on-dergebracht in de grote scho-lenorganisatie. Sommigen zijn wel organisatorisch verbonden aan een grote organisatie maar kunnen zich toch met een eigen gezicht presenteren.
I8
Protective Coatings
Na de ISM-Code en de ISPS-code wordt er andermaal een code inge-voerd door het I M O . Ditmaal gaat het om de Performance Standard Protective Coatings (PSPC). Deze PSPC-code stelt eisen aan verfsys-temen aan boord van zeeschepen en dan met name de coatings die ge-bruikt worden in ballasttanks en an-dere besloten ruimtes.
ü ! i / a u g u s t u s 2 0 0 7
Inhoudsopgave
Amels LSIVllTED
26
This is an age in whicli time has become more precious than ever to all of us. Many clients for new yachts are simply not willing to wait the normal period of several years to design and build the yacht of their dreams. They want to build in less time and at lower cost, but with uncompro-mised quality.
Refits van Megajachten
Luisterend naar bemannin-gen van jachten, zou men wel eens het gevoel kunnen krij-gen dat after sales, service en refit stiefkindjes zijn binnen de jachtbouw. Tenvijl dit juist de meest leerzame afde-lingen van een jachtwerf kunnen zijn. Bovendien
be-steden klanten een enorm bedrag aan een luxe artikel en moeten dan ook op een goede support kunnen rekenen. Ook nadat de garantieperiode is verlopen!
30
Gerard Dijkstra ontvangt erepenning
Op 29 juni j l . is bij Royal Huisman Shipyard in VoUenhove de nieuwe erepenning van K I V I N I R I A Mai-Tec uitgereikt aan de be-roemde zeezeiler en jachtontwerper Gerard Dijkstra voor zijn hele oeuvre op het gebied van de jachtbouw.
P o r t s of the Future
A t the World Trade Centre in Rotterdam a 'Ports of the Future' Leadership summit was held, cohosted by General Electric ( N Y -SE: GE) and Port of Rotterdam Authority. The summit, with an audience of many hundreds, was held to discuss the challenges faced by ports, terminal operators and linked businesses.
Omslag: Het 7 3 m jacht ILONA van Amels B.V.
Artikelen
S e p t e m b e r 2 0 0 7
Inhoudsopgave
Container Ship I
Too often we read about con-tainers being lost at sea. The value of the goods gives rise to concern on the part of in-surers. Wrecked containers on the beach are seen on the front pages of newspapers. Are container ships
dimen-sioned for the loads to which they are subjected? Can full-scale data record-ings provide any reliable information?
veneration Highly Durable Finishes
Two of the major driving forces in the protective coating industry recently have been highly durable systems and envii-onmental issues. Corrosion engi-neers and coating specifiers in the off-shore and oil & gas industry have been asking for systems with a durability up to twenty years. Coating suppliers have developed new products based on new technologies to address these issues.
s
C o n t r a c t m a n a g e m e n t
U w klanten en subcontractors worden steeds kritischer. Steeds vaker, in de voorfase van onderhandeling of zodra er wat mis gaat, krijgt u te maken met juristen. Soms glipt u door het oog van de naald, maar kostbare en tijdverslindende procedures komen steeds vaker voor. 'Had ik dat kunnen voorkomen?' denkt u dan. Een groot deel ervan wel!
i'ê
fi'
—
Vraagsturing in het maritieme onderzoe!<
Regelmatig duiken begrippen
1
J Innovatie 1" Tij d iollong o l i Kort o termij n Incr^uienteteDirecte vraagsturing Intersclievs vraagsttrring Scar VraagslUfing
op die gekarakteriseerd kun-nen worden als containerbe-grippen. Containerbegrippen worden meestal gebruikt om in één woord zeer complexe processen met vele actoren en dimensies te benoemen. Vraagsturing is zo'n begrip.
Inhoudsopgave
Nominaties Maritime Innovation Award 2007
Maritime Nominee Innovation Award 2007 De jury v a n d e M a r i t i m e I n n o v a t i o n Award h e e f t de v i e r b e d r i j v e n b e k e n d g e m a a k t d i e g e n o m i n e e r d zijn v o o r d e M a r i t i m e I n n o v a t i o n A w a r d 2 0 0 7 . In deze s p e c i a l m e e r i n f o r m a t i e over d e g e n o m i n e e r d e n , h e t M a r i t i m e A w a r d s Gala e n d e a n d e r e prijzen d i e t i j d e n s d i t gala u i t g e r e i k t w o r d e n .
Beursspecial:
Europort Maritime
S p e c i a l o v e r E u r o p o r t M a r i t i m e d a t g e h o u d e n w o r d t v a n B t o t 9 n o v e m b e r 2 0 0 7 i n A h o y , R o t t e r d a m . In deze s p e c i a l v i n d t u i n f o r m a t i e o v e r d e b e u r s e n d i v e r s e b e d r i j f s p r e s e n t a t i e s .Scheepsdieselmotoren en gasturbines
In d e v o o r b i j e t w e e j a r e n is d e t o e p a s s i n g v a n h e t common rail i n s p u i t s y s t e e m m e e r e n m e e r i n z w a n g g e k o m e n b i j z o w e l 2 - a l s 4 - t a c t m o t o r e n . D e r g e l i j k e v o o r z i e n i n g e n g e v e n o n d e r d e e l l a s t e n I j e e n b e t e r e v e r b r a n d i n g e n v e r m i n d e r e n d e N O ^ - u i t s t o o t . Deze n i e u w e o n t w i k k e l i n g e n w o r d e n n a d e r t o e g e l i c h t a a n d e h a n d v a n d e t o e p a s s i n g in e e n m e g a c o n t a i n e r s c h i p e n in L N G c a r r i e r s .Best Practice in the Human Element of
Ship Operations
1 ^ T h e c h a l l e n g e s p o s e d t o d a y b y t h e h u m a n e l e m e n t a r e t h e r e s u l t o f w i d e - r a n g i n g c h a n g e s t o t h e i n d u s t r y d u r i n g r e c e n t d e c a d e s . W h i l s t s o m e s u c c e s s i n m a n a g i n g t h e h u m a n e l e m e n t can b e a c h i e v e d b y a d d r e s s i n g i t o n a n i s s u e b y -i s s u e b a s -i s , -i t -is f a r b e t t e r t o a d d r e s s -i s s u e s -i n a b a l a n c e d f a s h -i o n , a -i m -i n g f o r o v e r a l l o p e r a t i o n a l b e n e f i t s .2
10
18
20
26
32
44
52
60
66
68
70
Verder in dit nummer
Redactioneel Nieuws Maand M a r i t i e m M a r i t i e m e Marl<t M/V Bourbon Orca 100 Jaar T E S O - D e e l 2 Nominaties M a r i t i m e Innovation A w a r d Special: Europort M a r i t i m e Dieselmotoren en Gasturbines • Deel 1
Inhoudsopgave
Raad voor de Scheepvaart
Op 2 2 d e c e m b e r 2 0 0 5 v o n d e e n o n g e v a l p l a a t s w a a r b i j d o o r d e v a l l e n d e l u i k e n v J a g e n a a n b o o r d v a n h e t N e d e r l a n d s e v r a c h t s c h i p " E e m s h o r n " , é é n b e m a n n i n g s l i d g e w o n d e n é é n b e m a n n i n g s l i d d o d e l i j k g e w o n d r a a k t e . U i t s p r a a k Raad v o o r d e S c h e e p v a a r t 2 0 0 7 , n u m m e r 1 3 .
100 J a a r T E S O - D e e l 3
De Texels Eigen S t o o m b o o t O n d e r n e m i n g (TESO), e e n o n m i s b a r e s c h a k e l t u s s e n h e t e i l a n d e n d e v a s t e w a l , is o p g e r i c h t m e t s t e r k e b e t r o k k e n h e i d v a n de e i l a n d b e w o n e r s e n d i e is d e l a a t s t e h o n d e r d j a a r n a u w e l i j k s v e r a n d e r d . I n d i t l a a t s t e d e e l k o m t d e p e r i o d e 1 9 5 2 - 2 0 0 7 a a n b o d .Schip en milieu
Toen d e Probo K o a l a o p 7 j u l i 2 0 0 6 d e h a v e n v a n A m s t e r d a m v e r l i e t r e a l i s e e r d e n m a a r w e i n i g m e n s e n zicli. w a t d a a r v a n d e g e v o l g e n z o u d e n z i j n . D e P r o b o K o a l a h a d zijn a f v a l s t o f f e n t e r v e r w e r k i n g a a n g e b o d e n a a n A m s t e r d a m Port S e r v i c e , m a a r de k o s t e n w e r d e n t e h o o g g e a c h t e n d u s v e r l i e t h e t s c h i p d e A m s t e r d a m s e h a v e n o p zoek n a a r g o e d k o p e r e v e r w e r k i n g s m o g e l i j k h e d e n . De d r a m a t i s c h e a f l o o p m e t t i e n d o d e l i j k e s l a c h t o f f e r s h e e f t d e i d e e ë n o v e r m i l i e u e n a f v a l v e r w e r k i n g w e e r o p s c h e r p g e z e t . D i t a r t i k e l g a a t in o p h e t b e l a n g v a n e e n s c h o n e zee e n m e m o r e e r t d e i n t e r n a t i o n a l e a f s p r a k e n o v e r d e v e r w e r k i n g v a n s c h e e p s a f v a l s t o f f e n . E C O S Y S T E M INPUT OUTLET Nutrients ^ -7 Nutrients EneriDy •5' / E C O S V S T E M . -7 Nutrients EneriDy •5' •Production Energy Water ^• •Production Water Minerals I -AcciHnulaÜon1 -> Minerals Sediments ^ •Transformation -> Sediments Oicianisrns \ •Transport /
-> Organisms Other matter -> Other matter
Interview Subsea 7
In t h e A u g u s t e d i t i o n , S W Z M a r i t i m e p u b l i s h e d a d e s c r i p t i o n o f t h e p i p e lay v e s s e l " S e v e n O c e a n s " . A s a r e s u l t o f t h a t p u b l i c a t i o n M r . J a n W i l l e m v a n d e r Graaf, v i c e p r e s i d e n t A f r i c a o f t h e c o m p a n y S u b s e a 7 Inc, i n v i t e d S W Z M a r i t i m e f o r a n i n t e r v i e w e n Friday 14 S e p t e m b e r 2 0 0 7 . In a d d i t i o n t o t e c h n i c a l i n f o r m a t i o n o n t h e v e s s e l r e c e n t l y d e l i v e r e d b y IHC - M e r w e d e , t h e a i m o f t h i s c o n v e r s a t i o n w a s t o f o c u s c o m p a n y t h a t o w n s a n d o p e r a t e s t h i s i n n o v a t i v e s h i p .3
4
12
24
28
52
54
56
59
60
62
Verder in dit nummer
Van de redactie
Nieuws
IVlaand Maritiem
Maritieme Markt
Dona Diana
Tiie Nexans Meyer Connection
Lloyd's Register Fairplay
Inhoudsopgave
38
Maritiem Innovatie Programma
Op d o n d e r d a g 12 j u l i h e e f t m i n i s t e r Van d e r H o e v e n (Ec;onomische Z a k e n ) h e t o f f i c i ë l e s t a r t s e i n g e g e v e n v o o r h e t M a r i t i e m I n n o v a t i e P r o g r a m m a . H i e r i n is 3 9 , 5 m i l j o e n e u r o b e s c h i k b a a r g e s t e l d v o o r h e t ] r e a l i s e r e n v a n d e s t r a t e g i s c h e a m b i t i e s v a n d e N e d e r l a n d s e M a r i t i e m e M a a k i n d u s t r i e e n O f f s h o r e S e r v i c e I n d u s t r i e , w a a r b i j d e W a t e r b o u w i n d u s t r i e t e v e n s is b e t r o k k e n .
96
De rollen zijn omaedraaid,
groene schepen oesparen geld!
Over d e h e l e w e r e l d s t e l l e n i n s t a n t i e s e n h a v e n s t e d e n s t e e d s m e e r r e g e l s e n op b e t r e f f e n d e s c h a d e l i j k e e m i s s i e s e n a f v a l , m e t d a a r i n s t e e d s h o g e r e e i s e n a a n d e b e p e r k i n g v a n o l i e a f v a l s t r o m e n e n s c h a d e l i j k e u i t s t o o t a f k o m s t i g v a n s c h e p e n . D a a r d o o r is h e t n i e t m e e r v a n z e l f s p r e k e n d o m i n e l k w i l l e k e u r i g g e b i e d t e v a r e n ( b i j v o o r b e e l d SECA) e n o n b e p e r k t a a n t e m e r e n i n h a v e n s w a a r s t r i n g e n t e e i s e n g e l d e n v o o r N O ^ - e m i s s i e . In b e p a a l d e v a a r g e b i e d e n g e l d e n t o e s l a g e n o p b a s i s v a n e m i s s i e w a a r d e w e l k e w o r d t b e r e k e n d over de " g e m e t e n " g r a m m e n e m i s s i e g e d u r e n d e h e t v a r e n . r i c h t l i j n e n8
'De Z e e ' i n 1907
W a t s t o n d er h o n d e r d j a a r g e l e d e n i n ' D e Z e e ' , h e t ' T i j d s c h r i f t g e w i j d a a n d e b e l a n g e n der N e d e r l a n d s c h e s t o o m - e n z e i l v a a r t ' ? W a a r m e e v u l d e d e r e d a c t i e d e k o l o m m e n v a n j a a r g a n g 1 9 0 7 , t e n b e h o e v e v a n l e z e n s w a a r d i g e a f l e v e r i n g e n v o o r d e z e e m a n e n e e n i e d e r d i e m e t h e t z e e v a a r t b e d r i j f v a n d o e n had? In d i t n o s t a l g i s c h e a r t i k e l b l i k k e n w i j m e t v e e l i n t e r e s s e e n s o m s m e t v e r w o n d e r i n g d a a r o p t e r u g .Schelde Conferentie 2007
Op v r i j d a g 5 o k t o b e r 2 0 0 7 v o n d i n h e t S c h e l d e T h e a t e r t e T e r n e u z e n e e n c o n f e r e n t i e p l a a t s , g e o r g a n i s e e r d d o o r M a n a g e m e n t P r o d u c t i e s , w a a r d e t o e k o m s t v i s i e s v a n d e S c h e l d e h a v e n s w e r d e n b e s p r o k e n : ' T o p o n t m o e t i n g e n L o g i s t i e k ' . T i j d e n s d e c o n f e r e n t i e g i n g e n de s p r e k e r s i n o p d e g r o e i a m b i t i e s v a n d e v i e r S c h e l d e h a v e n s V l i s s i n g e n , G e n t , T e r n e u z e n e n A n t w e r p e n . Er w e r d e e n s t e r k e p o g i n g g e d a a n o m m e e r s y n e r g i e t e b e r e i k e n e n o m g e m e e n s c h a p p e l i j k e d o e l s t e l l i n g e n v a n d e b e t r e f f e n d e , i m m e r s i n p o l i t i e k e g e v o e l i g h e i d en i n v e l e a n d e r e o p z i c h t e n s t e r k d i v e r s e , h a v e n s t e f o r m u l e r e n .SiZIAfilIII[
Verder in dit nummer
Van de redactie
4 Nieuws
8 m.v. Lauwersborg
12 Maand M a r i t i e m
18 M a r i t i e m e Marl<t
Interview: Arne Hubregtse acht MARIN bestand tegen conjunctuuromslag
24 De overheid en innovatie in de maritieme sector
30 Innovatie bij Damen Shipyards
34 Innovaties in de Nederlandse kottervisserij - Dee! 1
