Posiedzenie naukowe pracowników naukowo-dydaktycznych Wydziału Prawa Kanonicznego

Henryk Stawniak

Posiedzenie naukowe pracowników

naukowo-dydaktycznych Wydziału

Prawa Kanonicznego

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 35/3-4, 265-268

1992

Z ŻY CIA W YDZIAŁU PRA W A K A NO NICZNEGO ATK

P ra w o K anoniczne j 35 (1992) n r 3—4 |

POSIEDZENIE NAUKOWE

PRACOWNIKÓW NAUKOWO-DYDAKTYCZNYCH WYDZIAŁU PRAWA KANONICZNEGO

P osiedzenie w dniu 8 stycznia 1992 ro k u zostało pośw ięcone p ro b le­ m ow i: D yspensa od celibatu kapłańskiego: ko m p eten cja , p rzy c zy n y procedura, z u w zg lęd n ie n ie m p r a k ty k i S to licy A p ostolskiej. R e fe ra t w y ­ głosił o. d r W. К i w o r OCD.

R e fe re n t w e w pro w ad zen iu przy p o m n iał głów ne idee zw iązane z ce­ lib a te m w K ościele łacińskim . O dw ołując się do w ypow iedzi J a n a P a ­ w ła I I p rze d e w szystkim podkreślił, że ce lib a t je st d are m dla dobra K o­ ścioła i dla służby bliźnim . By p odjąć te n d ar, p o trzeb a ze stro n y k a ­ p ła n a głębokiej re fle k s ji i w y trw a łe j m odlitw y. D ecyzja zobow iązują­ ca do zachow ania celib atu m u si być p o d ję ta w sposób św iadom y i do­ brow olny. L iczne p rzy p a d k i p o rzu c an ia obow iązków k ap łań sk ich , ze w zględu n a tru d n o śc i z celibatem , św iadczą o tym , że decyzje n ie za­ w sze były w olne, dojrzałe, odpow iedzialne, że nie w szyscy byli zdolni do życia w celibacie. W o sta tn ic h la ta c h corocznie do Stolicy A postol­ sk iej w pływ ało około 500 próśb o zw olnienie z obow iązków celibatu. W tro sce o celibat, o in te g ra ln ą w iern o ść w szystkich k apłanów , o dobro duchow e ty ch , k tórzy sp rzeniew ierzyli się p rzy ję ty m zobow iązaniom , K o n g re g ac ja N auki W iary w yd ała w dniu 14 X 1980 ro k u dyspozycje, k tó re r e g u lu ją kw estię dyspensow ania od celibatu. D w a d okum enty w spom nianego o rg an u Stolicy A postolskiej: P er littera s ad u n iv erso s oraz O rdinarius com petens, p o d a ją zasady d o k try n aln e i norm y p ro ce­ d u raln e.

Zgodnie z ty tu łe m re fe ra tu o. W. K i w o r om ów ił n astęp n ie za g ad n ie­ n ie k o m p e ten c ji w aspekcie p rzy jęcia p rośby i in stru k c ji sp raw y , zb a ­ d a n ie sp raw y oraz udzielenia dyspensy. Je śli chodzi o pierw szy a s p e k t za g ad n ien ia to kom p eten cję posiada o rd y n ariu sz m iejsca in k a rd y n a c ji k a p ła n a a w p rzy p a d k u członków k le ry c k ich in sty tu tó w życia k o n se­ kro w an eg o n a p ra w ie papieskim — przełożony wyższy. W p rzy p a d k u niem ożliw ości przep ro w ad zen ia in stru k c ji sp raw y przez o rd y n ariu sz a w łasnego, pow ód m oże zw rócić się ze sw ą p ro śb ą do o rd y an riu sz a m ie j­ sca swego zam ieszkania. O dnośnie zb a d an ia sp raw y kom p eten cje od 1 m a rc a 1989 r. m a K ong reg acja K u ltu Bożego i S ak ram en tó w . W re­ szcie jeśli chodzi o udzielenie dyspensy, to n a m ocy kan. 291 k o m p e­ te n tn y m je s t ty lk o B iskup Rzym u.

W k w estii przyczyn dyspensow ania p re le g e n t p rze d staw ił cz te ry r a ­ cje, dzięki k tó ry m m ożna otrzym ać dyspensę od celibatu. O bow iązujące p ra w o ta k sa ty w n ie w ym ienia n a s tę p u ją c e ty tu ły : porzucenie życia k a ­

266

płańskiego, b ra k należytej w olności, b r a k należytej odpow iedzialności i trw a ła niezdolność do życia w celibacie. D alej re fe re n t p rze d sta w ił p o ­ stę p o w an ie w sp raw ie u zy skania dyspensy, k tó re o b ejm u je fazy: w n ie ­ sienie p ro śb y przez k ap łan a , przyjęcie w niosku przez o rd y n ariu sza, m ian o w an ie in stru k to ra i n o tariu sza, in stru k c ję spraw y, przesłan ie a k t do K ongregacji, zbadanie sp raw y w K o n g reg acji i re sk ry p t papieski. W niosek pow inien zaw ierać cu rricu lu m vita e, w k tó ry m należy w s k a ­ zać w ażniejsze etap y i daty sw ego życia oraz a k tu a ln ą sytuację. W inien rów nież w yjaśnić, dogłębnie um otyw ow ać pow ody kry zy su i porzucenia k ap ła ń stw a , a ta k że przyczyny sk ła n ia ją c e go do u zn a n ia swego a k tu a l­ nego sta n u za n ieodw racalny. O rd y n a riu sz otrzym aw szy prośbę, p o w i­ n ie n ocenić, czy w danym w y p ad k u należy p rzy ją ć w niosek, czy też nie. Nie m oże on p rzy ją ć p rośby zanim nie zostały p o d ję te w y siłki zm ierzające do o kazania k ap łan o w i pom ocy i odw rócenia go od złoże­ n ia pro śb y o dyspensę. Je śli zabiegi okażą się nieskuteczne, w ów czas o rd y n ariu sz , po u zn a n iu sp raw y za u zasad n io n ą w inien w ydać d ek ret, k tó ry m fo rm a ln ie p rz y jm u je w niosek i rozpoczyna postępow anie. Z a ­ sadniczo o rd y n a riu sz w in ie n rów nież w ydać d ek re t zaw ieszający go ad ca u tela m w w yk o n y w an iu w ładzy k ap łań sk iej. D alszą czynnością o r­ d y n ariu sz a jest w yznaczenie in s tru k to ra i notariusza. Rolę in stru k to ra m oże pełnić sam o rd y n ariu sz lu b in n y w yznaczony k ap łan . Podobnie ty lk o k a p ła n może być notariuszem . W yznaczeni doko n u ją p rz e słu c h a ­ n ia pow oda i innych św iadków . I n s tr u k to r pow inien ponad to zebrać w szystkie do k u m en ty m ogące posłużyć do w y jaśn ien ia spraw y. Mogą być to dok u m en ty p ry w a tn e i publiczne, zarów no kościelne ja k i cy w il­ n e . Je śli w niosek o dyspensę u zasad n ia się z przyczyny o c h a ra k te rz e

m edycznym lu b psychicznym , to w ów czas trze b a się uciec do pom ocy biegłych. I n s tru k to r po zb ad an iu całego m a te ria łu dow odow ego m u si dobrze p rzestudiow ać a k ta i zredagow ać osobiste votum . N a jisto tn ie j­ szą sp raw ą w tym piśm ie będzie o p in ia o m e ritu m spraw y, o stosow no- ści i pożytku — lu b e w e n tu aln ie o niestosow ności, u d zielenia dyspensy, b iorąc w ty m pod uw agę n ie ty lk o m o ty w a cje uzy sk an e z in s tru k c ji sp raw y i dobro osobiste pow oda, ale ta k ż e i dobro pow szechne K ościo­ ła.

O sobne v o tu m — zaznaczył p rele g en t — pow inien w y staw ić o rd y n a ­ riusz, w k tó ry m stw ierdzi, że w szystko zgadza się z p ra w d ą i zo sta­ ło przeprow adzone zgodnie z n o rm am i z 1980 ro k u oraz w ypow ie się na te m a t sedna spraw y, n a te m a t m ożliw ości i stosow ności u d zielenia d y s­ pensy a ta k ż e na te m a t b ra k u zgorszenia w p rzy p a d k u ew e n tu aln eg o u d ziela n ia dyspensy. Do K o n g reg acji K u ltu Bożego i S ak ram e n tó w p o ­ w inno się, oprócz w ym ienionych dokum entów , przesłać votum , dotyczą­ ce b ra k u zgorszenia, w ystaw ionego osobiście przez o rd y n ariu sz a m ie j­ sca, gdzie m ieszka pow ód od czasu p o rzucenia k ap łań stw a . W ym ienio­ n e j K o n g reg acji należy przesłać trz y kopie d o k u m e n tac ji w języku zro ­ zu m iały m dla niej. Z godnie z rozporządzeniem P ry m a sa P olski z dn ia '23. 11. 1990 r. m a to być w języ k u łaciń sk im lu b w łoskim . K o n g re g a­

[3]

267

cja, po o trzy m an iu a k t sp raw y i po zb a d an iu ich od stro n y fo rm a ln o ­ p ra w n e j, p rze k azu je ca łą d o k u m en tację k o n su lto ro m do p rze stu d io w a­ n ia pod w zględem m erytorycznym . K o n g reg acja p o d ejm u je decyzję albo 0 u d zieleniu re s tr y k tu papieskiego, albo o uzupełn ien ie d o kum entacji, albo też odm aw ia u d zielenia dyspensy. O stateczna decyzja należy do P apieża, poniew aż chodzi tu ta j o łaskę, k tó re j tylk o on m oże udzielić.

P re le g e n t podkreślił, że sk u tk iem re s k ry p tu papieskiego je st: d y s­ p en sa od celib atu , u tr a ta sta n u k apłańskiego, dyspensa od ślubów dla zakonników , zw olnienie z cenzur, leg ity m izacja potom stw a. P o n ad to k a p ła n tra c i p ra w a w y n ik ając e ze sta n u kapłańskiego, godności i u rz ę ­ dy kościelne, je st w yłączony z w y k o n y w an ia w ładzy św ięceń z w y ją t­ k iem rozgrzeszania w iern y c h w n iebezpieczeństw ie śm ierci, n ie m oże głosić hom ilii, nie m oże p ełnić fu n k c ji w sem in ariach , in sty tu ta c h k o ­ ścielnych i szkołach w yższych, nie m oże w y k ład a ć przedm iotów teo lo ­ gicznych i uczyć religii.

W uw ag ach końcow ych o. d r K iw io r u w y d atn ił, że dyspensa od ce­ lib a tu jest ła sk ą B iskupa Rzym skiego, k tó ra je st udzielona tylko w ści­ śle określonych przypadkach. P ra w o d a w ca kościelny dom aga się w ięc solidnego p o stęp o w an ia adm in istracy jn o -sąd o w eg o , k tó re będzie opierać się n a zasadzie spraw iedliw ości i m iłości oraz u n ik a ć niebezpieczeństw a zbyt łatw ego legalizow ania odejść od p ow ołania kapłań sk ieg o i jego konsekw encji. P rzep isy p o d k reśla ją , odpow iedzialność o rd y n ariu sza, u św ia d a m ia ją znaczenie fu n k c ji in stru k to ra , sk ła n ia ją do re fle k sji n ad fo rm a c ją k an d y d a tó w do św ięceń oraz ocenę ich zdatności do życia w celibacie.

Po zakończeniu r e fe ra tu ks. D ziekan podziękow ał p rele g en to w i oraz otw orzył dyskusję.

Ja k o p ierw szy głos za b rał ks. prof. E. S ztafrow ski, k tó ry w u zu p e ł­ n ie n iu r e fe ra tu podzielił się n ie k tó ry m i spostrzeżeniam i w y n ik ając y m i z p ro w a d ze n ia in stru k c ji sp raw w diecezji. Ks. doc. J. L askow ski p o d ­ k reślił, iż r e f e r a t p o d ją ł bardzo w ażne kw estie, poniew aż p ro b lem p o ­ ru sza n y dotyczy w ielu tysięcy k a p łan ó w w sk a li św iatow ej. Z w rócił p o ­ n ad to uw agę, że n o rm y w y d an e przez K o n g reg ację N auki W iary 1 p ra k ty k a K o n g reg acji K u ltu Bożego i S a k ra m e n tu podchodzą do tego p ro b lem u z uw zględnieniem całej złożoności osoby lud zk iej i m ogących w y stą p ić anom alii, bądź niezdolności osoby do zachow ania celibatu. Ks. d r H. S ta w n ia k u w y d a tn ia ją c zbieżność p rzyczyn dyspensow ania z kan. 1095 m ów iącym o niezdolnościach osób w p raw ie m ałżeńskim , p o d k re ­ ślił zasadność takiego stanow iska. Z w rócił je d n a k uw agę, że dyspensa u d zielona z ty tu łu trw a łe j niezdolności do życia w celibacie, b ra k u n a ­ leżytej w olności i odpow iedzialności, sta w ia pod znakiem za p y ta n ia zdolność osoby do zaw arcia w ażnego zw iązku m ałżeńskiego. W ydaje się, że w n ie k tó ry c h p rzy p a d k ach m ogą być u zasadnione w ątpliw ości, czy osoba je st zdolna do podjęcia i w y p ełn ien ia obow iązków w y n ik a ją ­ cych ze w spólnoty m ałżeńskiej. Ks. prof. T. P a w lu k p o d k reśla ją c w a ­ lo ry p rzedstaw ionego re fe ra tu , zaznaczył o potrzeb ie dołączenia k ilk u

in fo rm ac ji d o k try n aln o -h isto ry c zn y c h o celibacie dla pełnego o b raz u zagadnienia.

D y sk u sję i posiedznie za m k n ą ł ks. D ziekan J. K ałow ski, d zięk u ją c ze­ b ra n y m za ich obecność i w k ład w obrady.

K s. H en ry k S ta w n ia k S D B

268

NOWI MAGISTRZY PRAWA KANONICZNEGO

W o sta tn im okresie dyplom m a g istra p ra w a kanonicznego u zy sk ali n a stę p u ją c y absolw enci W ydziału P ra w a K anonicznego A TK:

1) Iw ona B a c h m a t , p rze d k ła d a ją c p rac ę pt. E w olucja in s ty tu c ji z a ­ rę czy n w K odeksie P raw a K anonicznego z 1917 i 1983 roku, n a p is a n ą pod k ie ru n k ie m ks. prof. M. F ąk i;

2) Ew a B o g u s z , p rze d k ład a jąc p racę pt. T e sta m e n ty i d a ro w izn y na rzecz kościelnych osób p ra w n ych w św ietle C odex Iu ris C anonici z 1983 ro k u i polskiego praw a cyw ilnego, n a p isa n ą pod k ie ru n k ie m ks. p ro f. F. P a s t e r n a к a;

3) ks. S tan isław C a l , p rz e d k ła d a ją c p rac ę pt. U posażenie kla szto ró w P ro w in cji М. B. N iepokalanej w św ietle K o d e k su Jana P aw ła I I i fr a n ­ ciszkańskiego praw o d a w stw a p a rty ku la rn eg o , n a p isan ą pod k ie ru n k ie m ks. prof. F. P a s t e r n a k a;

4) A ldona C i b o r o w s k a , p rz e d k ła d a ją c p rac ę pt. E k sp e ry m e n ty p s y ­ ch ia try czn e i psychologiczne w k a n o n ic zn y m procesie m a łże ń skim , n a ­ p isa n ą pod k ie ru n k iem ks. prof. T. P a w l u k a ;

5) ks. M ateusz С i e p 1 u ch a, p rz e d k ła d a ją c p racę pt. P rzen iesien ie p raw a w łasonści kościelnej w św ietle K o d e k su Jana P aw ła II, n a p is a ­ n ą pod k ie ru n k ie m ks. prof. F. P a s t e r n a k a ;

6) s. Ja d w ig a K a l e t a , p rz e d k ła d a ją c p rac ę pt. Udzielanie i p r z y jm o ­

wanie Kom unii Sw. do ust lub na rękę, w posta w ie klęczącej lub sto­ jącej w św ietle przepisów kanoniczno-liturgicznych, n a p isa n ą pod k ie ­ ru n k ie m ks. prof. M. P a s t u s z k i ;

7) A gnieszka L i p s k a , p rz e d k ła d a ją c p rac ę pt. Z w y k łe u w a żn ien ie m a łże ń stw a w K odeksach P raw a K anonicznego z 1917 i 1983 ro k u , n a ­ p isa n ą pod k ie ru n k iem ks. prof. M. F ą k i ;

8) P io tr Ł o m p i e г z, p rz e d k ła d a ją c p ra c ę pt. O chrona n aturalnego środow iska człow ieka w d o ku m e n ta ch soborow ych i posoborow ych K o ­ ścioła, n a p isa n ą pod k ie ru n k ie m ks. prof. F. P a s t e r n a k a ;

9) P rz em y sław L u k a s i e w i c z , p rz e d k ła d a ją c p rac ę pt. R ozłączenie m a łżo n k ó w przez separację w praw ie ka n o n iczn y m , n a p isa n ą pod k ie ­ ru n k ie m ks. prof. T. P a w l u k a ;

10) M agd alen a M i r o w s k a , p rz e d k ła d a ją c p racę pt. P raw na fo rm a zaw arcia m a łże ń stw a m ieszanego w ed łu g K o d e k su Jana P aw ła II, n a ­ p isa n ą pod k ie ru n k ie m ks. prof. T. P a w l u k a ;