Edward Sztafrowski
Śp. ks. prof. Marian Aleksander
Żurowski SJ
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 34/1-2, 5-12
1991
Pxawo ’ Kanoniczne 34 (1991) n r 1—2
KS. EDWARD SZTAFROWSKI
SP. KS. PROF. MARIAN ALEKSANDER ŻUROWSKI SJ
Ż urow ski M arian A leksander, urodził się w 1923 roku w Górce, pow. O borniki Wlpk., woj. poznańskie. Do gim nazjum uczęszczał w Rogoźnie Wlkp., ale naukę m usiał przerw ać podczas okupacji, w ysłany na przym usow e roboty do Niem iec (1940—1945). Po w y zw oleniu pom aga organizow ać szkołę podstaw ow ą w Rogoźnie, w której uczy przez pew ien czas. Egzam in dojrzałości składa w K ali szu (1946 r.).
Bezpośrednio po m aturze w stępuje do zakonu jezuitów. S tud ia fi lozoficzne kończy w K rakow ie, teologiczne zaś w W arszawie, na W ydziale „B obolanum ”. Święcenia kapłańskie otrzym uje 23 sierp nia 1953 r., pod koniec studiów teologicznych. W 1956 roku rozpo czyna stu d ia na W ydziale P ra w a Kanonicznego w Lublinie. W k ró t ce potem (1957 r.) ud aje się do Rzymu, by tam kontynuow ać s tu dia na „G regorianum ”. W 1958 roku uzyskuje licencjat, a w dwa lata później doktorat, na podstaw ie rozpraw y: E xsistit in Codice Iuris Canonici responsabilitas com m unitatis. Obydwa dyplom y no stry fik u je na ATK.
W 1960 roku podejm uje w ykład y p raw a kanonicznego na W y dziale „B obolanum ”, a od 1962 roku rów nolegle pracę na ATK, ja ko ad iu n k t n a W ydziale P raw a Kanonicznego. Na tym że W ydziale uzyskuje (15.5.1966) stopień doktora habilitow anego i zarazem do centa, n a podstaw ie rozpraw y: Ewolucja pojęcia ka ry w łaściw ej dla zbiorowości (studium historyczno-praw ne od Gracjana do So
boru T rydenckieg. W 1973 r. otrzym ał ty tu ł naukow y profesora nadzw yczajnego, a k ilk a la t później profesora zwyczajnego.
Od ukończenia studiów prow adzi n ieprzerw anie pracę dydaktycz ną i naukow ą, udzielając równocześnie porad z zakresu sw ojej sp e cjalności. W ykłady n a ATK k oncentrują się na praw ie osobowym
i m ałżeńskim . W latach 1969—1974 każdego roku byw a zaprasza
n y z w ykładam i (najczęściej specjalistycznym i) na W ydział P raw a Kanonicznego U niw ersytetu G regoriańskiego w Rzymie. Nie sko rzystał z propozycji pozostania na stałe w Rzymie.
Z pracą dydaktyczną łączy funkcje kierow nicze. Na „Bobolanum ” w latach 1967—1971 pełni funkcje dziekana. Na W ydziale P raw a K anonicznego ATK był kolejno prodziekanem (1969—1972) i dzie
6 Sp. Ks. prof. Martian Aleksander Żurowski SJ [2] kanem (1972— 1975). W związku z funkcją dziekana należał do R a dy N aukow ej E piskopatu Polski. Od stycznia 1975 roku był ró w nież członkiem Kom isji Episkopatu Polski d/s N auki K atolickiej i równocześnie K om isji Episkopatu Polski do Rewizji P raw a K ano nicznego. Ponadto brał udział w różnych innych kom isjach reform y i organizacji studiów.
K ierunek jego pracy naukow ej w pierw szym okresie koncentro w ał się wokół problem atyki odpowiedzialności zespołowej oraz osób praw nych. Na te problem y p atrzył w szerokiej perspektyw ie h i storycznej. Konieczność przygotow ania stud entom podręczników skłoniła Ks. prof. M. Żurow skiego do opracow ania i w ydania trzech n astępujących pozycji: 1. N orm y ogólne prawa osobowego, W arsza w a 1968; 2. O w ładzy zw yczajnej i delegow anej, W arszaw a 1970 i 3. Hierarchiczne fu n k c je zarządzania Kościołem, W arszawa 1970. N a stępnie przepracow uje — w oparciu o praw o posoborowe — na w yraźną prośbę Ks. prof. S. Biskupskiego, jego podręcznik: Prawo m ałżeńskie Kościoła R zym sko-K atolickiego, publik u jąc je w 1971 r. N astępnie opracow ał kolejny podręcznik K anoniczne prawo m ał żeńskie okresu posoborowego, K atow ice 1976. W 1987 r. w ydał K a noniczne prawo m ałżeńskie Kościoła katolickiego. Stan pra w n y po prom ulgow aniu K odeksu Prawa Kanonicznego Kościoła Łacińskie go w 1983 r., Katowice.
Niezależnie od pu blikacji podręcznikow ych z problem atyką p ra wa kanonicznego łączą się inne opracow ania, o k tó ry ch szczegóło wo w zamieszczonym poniżej wykazie. Otprócz szeregu opracow ań dotyczących aktu alnej po soborze problem atyki zm ian już doko nanych, w dorobku naukow ym P rofesora znajdujem y także inne, w których w dalszym ciągu uw idacznia się w pływ pierw otnych za interesow ań. K onkretnie chodzi o problem sy tu acji p raw n ej czło w ieka w społeczności kościelnej ujm ow anej w rozm aityck aspektach.
Stanow ił on nie tylko przedm iot w ieloletniego sem inarium , na k tó ry m napisano dużo prac dyplomowych, lecz także w ielu jego oso bistych opracow ań.
P roblem atyka dotycząca upraw n ień człow ieka i jego pozycji praw nej w społeczności kościelnej rozw ażana pod rozm aitym i as pektam i w posoborowym naśw ietleniu, pociąga za sobą pełniejsze ujęcie rzeczywistości praw a i w ładzy kościelnej. Powyższa prob le m aty k a jest podejm ow ana w w ielu artykułach.
Ks. Prof. M. Żurow ski zamieszczał sw oje a rty k u ły rów nież w czasopism ach zagranicznych, uczestniczył w w ielu kongresach m ię dzynarodow ych, nie tylko kanonicznych, lecz rów nież o szerszym zakresie, np. historyków praw a, co z kolei łączyło się z przynależ nością do naukow ych m iędzynarodow ych stow arzyszeń. Należał do następujących: Société internationale de d ro it canonique et de le gislationis religieuse (Paris); Consociatio internationalis studio iuris
P ] Sp. ks. prof. Marian Aleksander Żurowski SJ 7 canonici prom ovendo (Roma); Société du droit des Églises orienta les (Wien); Associatio canonistica (Roma); Sociétée Jean Bodin pour l’histoire com parative des institutions (B ru x e lle s)1.
Był prom otorem ponad 60-ciu prac m agisterskich i 8-miu zakoń czonych przew odów doktorskich. Na sk u tek jego niespodziew anej śm ierci w ielu uczestników sem inarium nie mogło dokończyć roz poczętych prac. N iektórzy m ieli już prace praw ie ukończone, które przedstaw ili prom otorzy w yznaczeni przez Radę W ydziału.
W ostatnich latach, oprócz pracy naukow o-dydaktycznej, jako członek Zespołu R edakcyjnego Kom isji W spólnej Przedstaw icieli E piskopatu i Rządu, uczestniczył w przygotow aniu projektów K on w encji m iędzy Rządem PRL a Stolicą Apostolską oraz u staw y sej m ow ej o stosunku P aństw a do Kościoła.
Z m arł nagle dnia 25 gru dnia 1988 roku. Uroczystości pogrzebowe z udziałem J. E. Józefa K ard. Glempa, P rym asa Polski, odbyły się w dniu 5 stycznia 1989 roku w san k tu ariu m św. A ndrzeja Boboli w W arszawie.
Wykaz
prac opublikowanych przez ks. prof. Mariana Żurowskiego
1. E xsistit in Codice luris Canonici responsabilitas com m unitatis, Rom ae I960 (Excerpta ex dissertatione ad Lauream ), s. 63. 2. De punitione com m unitatis ratione ipsius delicti, P raw o kan.
5 (1962) n r 1—2, s. 41—75.
3. P odstaw y w ładzy kościelnej z p u n k tu w idzenia teologiczno-ka- nonicznego, jw ., n r 3—4, s. 139—159.
4. Odpowiedzialność zespołowa, Homo Dei 31 (1962) 317—324. 5. Teologiczno-kanoniczne refleksje nad podstaw am i w ład zy
zw ierzchniej w stanach doskonałości, P raw o kan. 7 (1964) n r 1—2, s. 309—340.
6. W ersja francuska: R éflexions Theologico-Canoniąues sur les fu n d a m en ts du pouvoir dom inatif dans les états de perfection, L ’A nnée Canonique 10 (1965) 213—238.
7. W spółpraca w w ydaniu dzieła: B reviarium Fidei — K odeks d o ktrynaln ych w ypow iedzi Kościoła (opracowali J. M. S z y - m u s i a k i St. G ł o w a ) , Poznań 1964.
8. Ew olucja pojęcia ka ry w łaściw ej dla zbiorowości, P raw o kan., 8 (1965) n r 1, s. 3—94 oraz n r 3—4, s. 3—77.
9. Pojęcie przestępstw a u D ekretystów , jw., s. 145—152.
10. C zynn iki powstania specyficznej relacji zależności m ięd zy
pod-: Por. Polscy kanoniści (wiek XIX i XX), praca zbiorowa pod red. O. J. B a r a , cz. II, W arszawa 1981, s. 270—273.
8 Sp. Ks. prof. Marian Aleksander Żurawski SJ
w ła d n ym a przełożonym w stanach doskonałości, Roczniki Teol.-K an. 12 (1965), s. 5, s. 45—56.
11. W arunkow e przekazanie w ładzy poprzez praiuo, P raw o kan., 9 (1966) n r 1—2, s. 313—328.
12. W prow adzenie do teologii praw a kanonicznego, jw., 10 (1967) n r 1—2, s. 3—32.
13. P raw ne a sp ek ty K o n stytu cji „ Lum en G en tiu m ”, jw., s. 59—88. 14. C echy charakterystyczne praw odaw stw a kościelnego w św ietle
posoborow ych tendencji, jw., n r 3—4, s. 3—27.
15. D yspensow anie od prawa pow szechnego w św ietle M otu pro prio „De Episcoporum m un erib u s”, jw., s. 45—78.
15. N o rm y ogólne prawa osobowego, W arszaw a 1968, s. 199. 16. S tru k tu ra organizm u Kościoła, W: Kościół w św ietle Soboru,
P oznań 1968, s. 145—188.
17. Posoborowe spojrzenie na praw o kanoniczne, jw., s. 519—560. 18. Das N atu rrecht im D isput (rec.), P raw o kan., 11 (1968) n r 1—
2, s. 339—345.
19. D. K u r z e , Pfarrew ahlen in M ittelalter, Köln 1966, Collec tan ea Theol. 38 (1968) f. 4, s. 222—233.
20. E. P l a s s m a n n , Staatskirchenrechtliche G rundlagen der deutschen K anonisten an der W ende vo m 18 zu m 19 Ja h rh u n dert, F reib u rg 1968, jw., 221—222.
21. P e rsp e k ty w y dokonyw anej rew izji ргагоа kanonicznego, Ho mo Ded, 37 (1968) 166— 172.
22. K. R a h n e r , S ch riften zu r Theologie, (rec.), C ollectanea Theol., 39 (1969) f. 2, s. 190— 192.
23. Zeitgem ässe Erneuerrung des O rdensleben, jw . e. 192. 24. U praw nienia członków L u d u Bożego a upraw nienia la ika tu ,
P raw o kan. 13 (1970) n r 1—2, s. 101—141.
25. W ładza zw yczajna, delegowana czy kolegialna, jw., s. 49—57. 26. O duchow ieństw ie w szczególności, cz. I: Hierarchiczne fu n k c je
zarządzania Kościołem, W arszaw a 1970, s. 267.
27. O w ła d zy zw yczajnej i delegow anej, W arszaw a 1970, s. 165. 28. A. G a r c i a у G a r c i a , Historia dei derecho canonico, S a
lam anca 1967, (rec.), P raw o kan., 13 (1970), n r 1—2, s. 290— 291.
29. A. De la H e r a, Introduction a la scientia del derecho cano nico, M adrid 1967 (rec.), jw., 287—290.
30. M. P e t r o n c e l l i , II Concilio Vaticano II e la codificazione del dritto canonico, (rec.), j.w., s. 291—292.
31. Posoborowe Praw odaw stw o Kościelne, t. I (rec.), Collectanea Theol., 40 (1970) f. 3, s. 200—201.
32. Jan R o t h Profesor—Kanonista, W : S tudia praw no-historycz- ne, W arszaw a 1971, s. 1—142.
p ] Sp. ks. prof. Marian Aleksander Żurowski SJ 9
33. Posoborowe pojęcie w ładzy zw yczajn ej, P raw o kan., 14 (1971) пт 3—4, s. 3—11.
34. C ritérium distinctionis inter potestatem adm inistrativam , iu di- cialem et voluntariam , Periodica 60 (1971) 643—651.
35. B i s k u p s k i - Ż u r o w s k i , Prawo m ałżeńskie Kościoła rzym skokatolickiego, W arszaw a 1971, cz. I, s. 311 i cz. 2, s. 243. 36. Prawo kościelne, w: Słow nik wczesnochrześcijańskiego piśm ien nictw a (pod red. S z y m u s i a k - S t a r o w i e j s ki), Poznań 1971, s. 597—614.
37. II problem a della colpa e della pena di una società organizza- ta, w: Ius Populi Dei, vol. I, Roma 1972, s. 523—565.
38. O. R о b l e d a, El m atrim onio en derecho romano, (rec.), P raw o ikan. 15 (1972) n r 1—2, s. 257—258.
39. De m atrim onio coniectanea, Romae 1970 (rec.), jw., s. 256—257. 40. R. S o b a ń s k i , C hrzest jako podstawa jedności Kościoła, W ar szawa 1971, (rec), Śląskie studia historyczno-teologiczne, 5 (1972) 308—313.
41. Die E rstreckung der S tra f Sanktion au f nicht schuldige Perso nen, die zu m S tra ffälligen in Bezeiung stehen, nach der Lehre der D ekretisten und D ekretalisten, Z eitschrift d er Savigny- -S tiftu ng fü r Rechtgeschichte, 90 bd. K ononistische A bteilung 59 (1973) 175—190.
42. Synodus Episcoporum in quantum „partes agens totius catho lici episcopatus’’, Periodica 62 (1973) 375—391.
43. A nim e d v er stones quaedam ad disceptationem de iuribus p e r sonarum in Ecclesia pertinentes, jw., 63 (1974) 275—283. 44. Spraw ozdanie z Ii-go K ongresu Prawa K anonicznego w M edio
lanie i Ii-go K ongresu prawa Kościołów W schodnich na Krecie, P raw o Kan., 17 (1974) n r 3—4, s. 242—259.
45. S u a r e z Fr., De legibus... (rec.), P raw o Kan., 16 (1973) 411— 414.
46. Ius Populi Dei, Miscellanea in honorem R aym undi Bigador, t. I—III, Romae 1972 (rec.), jw., 17 (1974) n r 3—4, s. 208—214. 47. A tti del Congresso Internazionale di D iritto Canonico, „La
Chie sa dopo il Concilio”, Roma 14—19 Gennaio 1970, Milano 1972, (rec.), jw „ s. 297—302.
48. V in cu lu m m atrim oniale, Roma 1973, (rec.), jw., s. 304—305. 49. W p ły w y chrześcijańskie na pierw otne praw o polskie w spra
wach m ałżeńskich, jw., 18 (1975) n r 1—2, s. 73—87.
50. A ktu alna problem atyka a k tu w arunkow ego, jw., n r 3—4, s. 87—99.
51. M atrim onium sub conditione, Periodica 64 (1975) s. 141—146. 52. R efleksje nad n o w ym „Ordo Paenitentiae i schem atem prawa
kanonicznego dotyczącego sakram entu poku ty, jw., 19 (1976> n r 1—2, s. 75—81.
10 Sp. ks. prof. Marian Aleksander Żurowski SJ [6]
53. K anoniczne prawo m ałżeńskie okresu posoborowego, K atow ice 1976, s. 460.
54. F und am en t w ładzy i prawa w kościelnej wspólnocie, A nalecta Cracoviensia 9 (1977) 361—368.
W ersja francuska: Le fon dam ent du pouvoir et du droit dans la com m unauté ecclesiale, S tu d ia canonica И (1977) 329—338. 55. Com m unio ecclesiastica indolem iuris et potestatis in ea exis-
tentia determ inans, w: Investigationes theologico-canonicae, Romae 1978, s. 533—545.
W ersja polska: W spólnota kościelna d eterm inuje charakter w ła dzy i prawa, P raw o Kan. 21 (1973) n r 1—2, s. 87—98. 56. E klezjalny charakter m ałżeństw a i rodziny, jw., n r 3—4, s.
105—116.
57. Rodzina „Dojnowym Kościołem", Zeszyty ODISS n r 72, g ru dzień 1978, s. 44—70.
58. P. A. B o n n e t, L ’essenza del m atrim onio canonico, contri buto alio studio dell’amore coniugale, (rec.), P raw o Kan. 21 (1978) n r 1—2, 237—239.
59. W spólnota kościelna „com m unio” podstawą prawa kościelne go?, jw., 20 (1977) n r 1—2, s. 67—85.
60. U praw nienie do naprawienia niew łaściwego w ym ia ru spraw ied liwości, jw., nr 3—4, s. 195—208.
W ersja niem iecka: Das R ech t zu r A bänderung eines fa h ler haften Rachtsspruch, Z eitsch rift der S a vig ny-S tiftung ..., J a h r gang 63 (1977) 118—131.
61. Powstanie kanonicznej koncepcji w arunkow ego zawarcia m ał żeństw a, Analeota Cracoviensia 7 (1975) 473—510.
W ersja francuska: Le développem ent de la notion canonique de la célébration conditionelle du mariage, S tudia Canonica, 11 (1977) 85— 113.
62. A k ty adm inistracyjne i ich rola w organizmie Kościoła, P ra w o kan., 19 (1976) n r 1—2, s. 49—73.
W ersja włoska: Gli atti a m m inistrativi nel diritto della C hie- sa — re fe ta t w ygłoszony na III M iędzynarodow ym Kongresie Prawa Kan. w Pamplonie; w ydrukow any dla w szystkich uczest ników oraz w Ius Canonicum 16 (1976) 185—209 i w A ktach K ongresu.
63. U praw nienia do uczestnictw a we wspólnocie kościelnej pierw szych w iekó w chrześcijaństw a, P raw o kan., 19 (1976) n r 3—4, s. 37—52.
W ersja w łoska: II diritto dei la id alla Comunio ecclesiastica se conde i canoni orientali, Kanon, Ja h rb u c h der G esellschaft fü r das R echt d er O stkirchen, III, W ien 1977, s. 185—198.
64. E klezja lny charakter m ałżeństw a i rodziny, P raw o kan. 21 (1978) n r 3—4, s. 105—116.
π Sp. ks. prof. Marian Aleksander Żurowski SJ 11
65. Kościół p a rtyku la rn y jednostką podstaw ow o-tw órczą we w spól nocie w spólnot, jw., 22 (1979) n r 1—2, s. 25—32.
66. U praw nienie do w spółuczestniczenia w kościelnej wspólnocie w spólnot, W arszawa 1979, s. 233.
67. P roblem atyka związana z ograniczeniem wolności w ew n ętrzn ej w św ietle now szych w yro kó w rotalnych, P raw o kain., 24 (1981) n r 1—2, s. 149—161.
68. Odpowiedzialność zorganizowanego zespołu za przestępstw o swego reprezentanta w ujęciu Innocentego IV, jw., s. 255—263. 69. Społeczności realizacji rad ew angelicznych w „kom unii” K oś
cioła partykularnego, jw., 25 (1982) n r 1—2, s. 123— 135. 70. R efleksje z pierwszego dnia IV M iędzynarodowego K ongresu
K anonistów w e F ryburgu, jw., s. 280—286.
71. Przedm iot zgody m ałżeń skiej i zdolność do w ypełniania obo w iązkó w w ocenie u m y słu poprzedzającej rozw ażną decyzję nuptu rien ta ■— S tu d iu m w oparciu o nowsze w yro ki rotalne, jw., 26 (1983) n r 1—2, s. 243—283.
72. U. M o s i e k , H. Z a p p, K irchliches Eherecht m it dem E nt- fu r t der C IC -R eform kom ission 5 neubearbeitete A uflage, F re i burg 1981, s. 301 (rec.), jw., ss. 306—307.
73. Nowe praw o m ałżeńskie Kościoła katolickiego (refleksje w stę p ne), jw., 27 (1984), n r 1—2, s. 245—253.
74. A. S t a n k i e w i c z , De iurisprudentia circa sim ulationem et errorem , Romae 1981 (rec.), jw., s. 287—291.
75. A. S t a n k i e w i c z , De homicidio in iure poenali romano, Romae 1981, (rec.), jw., s. 292.
76. B iskup diecezjalny a w y ższy przełożony in s ty tu tu życia ko n sekrowanego, jw., nr 3—4, s. 31—41.
77. Realizacja upraw nień kościelnych w k o n kretn ej rzeczyw istości społeczno-kulturalnej, jw., s. 43—52.
78. A u to ry te t i wolność w Kościele, jw., 28 (1985) n r 1—2, s. 31— 39.
79. Problem w ład zy w yko naw czej, jw., s. 41—48.
80. Problem rozeznania oceniającego, jw., n r 3—4, s. 3—15. 81. Problem w ład zy i pow ierzania urzędów w Kościele katolickim ,
K raków 1985, s. 281.
82. W spółuczestnictw o kościelne. „Ius ad C om m unionem ”, K raków 1985.
83. Ew olucja pojm ow ania wolności religijnej w Kościele katolic kim, P raw o kan., 29 (1986) n r 3—4, s. 27—38.
84. V. S c h u l z , Der neue C odex und die K irchlichcen Vereine (rec.), jw., 30 (1987) n r 3—4, s. 293—294.
85. E klezjalny fu n d a m en t życia w spólnotow ego, jw., 31 (1988) n r 1—2, s. 101—109.
1 2 Sp. ks. prof. Marian Aleksander Żurowski SJ [8]
86. R efleksje w zw ią zk u z przem ów ieniem Jana Pawła II do R oty R zy m sk ie j w dniu 5 luteego 1987 r., jw., пт 3—4, s. 99—107. 87. K anoniczne prawo m ałżeńskie Kościoła katolickiego, K atow i
ce 1987, s. 486.
88. Prawo Nowego Przym ierza, P oznań 1989, s. 204.
89. B u r k e , G r o c h o l e w s k i , P o m p e d d a , V e r s a l d i , Incapacity fo r marriage, Romae 1987, (rec.), P raw o кап. 32 (1989) n r 3—4, s. 289—293.
