Konstytucja i ustrój Stanów Zjednoczonych. Wprowadzenie Przeczytaj Schemat interaktywny Sprawdź się Dla nauczyciela

(1)

Konstytucja i ustrój Stanów Zjednoczonych

Wprowadzenie Przeczytaj

Schemat interaktywny Sprawdź się

Dla nauczyciela

(2)

W jaki sposób naród wybiera rządzących? Kto może zostać prezydentem? O czym decydują politycy w Waszyngtonie, a o czym władze poszczególnych stanów? Na te i szereg innych pytań związanych z funkcjonowaniem państwa odpowiada Konstytucja Stanów Zjednoczonych z 1787 r. Cztery lata później została ona uzupełniona dziesięcioma poprawkami gwarantującymi wolności obywatelskie:

bezpieczeństwo osobiste, wolność wyznania, słowa, druku, prawo do sprawiedliwego procesu czy prawo do posiadania broni. Wraz z upływem czasu i zmieniającymi się realiami społecznymi wprowadzono jeszcze kilkanaście poprawek i współcześnie ich liczba wynosi 27 (ostatnia weszła w życie w 1992 r.).

Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Twoje cele

Wyjaśnisz, o co spierali się ojcowie założyciele Stanów Zjednoczonych.

Ocenisz, czy fakt, że stworzony przez nich system przetrwał ponad 200 lat bez większych zmian, świadczy o jego doskonałości czy o przywiązaniu Amerykanów do tradycji, nawet gdy jest ona anachroniczna.

Wymienisz i ocenisz amerykańskie rozwiązania ustrojowe.

Wytłumaczysz, kto mógł zostać kongresmenem, a kto amerykańskim prezydentem.

Wymienisz argumenty zwolenników państwa federalnego oraz jego przeciwników.

Konstytucja i ustrój Stanów Zjednoczonych

Fragment pierwszej strony Konstytucji Stanów Zjednoczonych z 1787 r., rozpoczynający się od słów „My, naród”.

Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

(3)

Przeczytaj

Sztuka kompromisu

Zwycięstwo angielskich kolonistów nad Brytyjczykami w wojnie, która do historii przeszła pod nazwą wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych (1775–1783), umożliwiło im utworzenie własnego państwa, uznawanego na arenie międzynarodowej. Poszczególne stany (byłe brytyjskie kolonie) dzieliły głębokie różnice ustrojowe, gospodarcze i społeczne. Ich współpracę gwarantowały Artykuły konfederacji i wieczystej unii przyjęte przez Kongres w listopadzie 1777 r. Powstał wtedy sojusz, którego celem była wspólna walka o niezależność od metropolii, przy czym poszczególne stany zachowały niezależność w prowadzeniu polityki celnej, podatkowej i walutowej.

Po podpisaniu pokoju z Brytyjczykami w 1783 r. należało ustalić zasady przyszłej współpracy i nadać nowemu państwu ustrój. Przez trzy i pół miesiąca – od 25 maja do 17 września 1787 r. – przedstawiciele 12 stanów (bez Rhode Island) obradowali w Filadelﬁi pod przewodnictwem Jerzego Waszyngtona, głównego dowódcy Armii Kontynentalnej z czasów wojny o niepodległość. Wszyscy zgromadzeni byli zdania, że rządy w ich kraju powinny mieć charakter republikański. Tematem spornym był natomiast stopień samodzielności poszczególnych stanów. Separatyści (antyfederaliści) sprzeciwiali się skupieniu władzy w rękach Kongresu. Obawiali się dyktatu władz centralnych i dążyli do ujęcia w ustawie zasadniczej podstawowych praw obywatelskich. Federaliści byli z kolei zdania, że stworzenie silnej władzy centralnej zapewni unii jedność i bezpieczeństwo. Ostatecznie 39 spośród 55 delegatów przyjęło kompromisowy projekt konstytucji, którego pierwszy szkic przygotował James Madison, już przez ówczesnych nazywany

„ojcem Konstytucji”.

John Vanderlyn, James Madison, 1816 r. Portret wisi w Pokoju Niebieskim w Białym Domu w Waszyngtonie. James Madison (1751–1836) urodził się w Wirginii, w rodzinie plantatorów. W młodości otoczony był niewolnikami i spędzał z nimi dużo czasu, a w życiu dorosłym należał do zagorzałych przeciwników niewolnictwa. Studiował w College of New Jersey (obecnie

Uniwersytet w Princeton). Rozczytywał się w pracach Monteskiusza i Johna Locke’a. Wraz z wybuchem wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych zajął się działalnością polityczną. Jako delegat Wirginii wziął udział w Konwencji Konstytucyjnej, w czasie której należał do najaktywniejszych mówców. Był zwolennikiem silnego rządu centralnego i trójpodziału władzy. Wyróżniał się gotowością do szukania kompromisowych rozwiązań, był otwarty na rozmowy z osobami o różnych poglądach. Kim był James Madison: federalistą czy antyfederalistą? Uzasadnij odpowiedź.

Źródło: John Vanderlyn, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Fundamenty

Konstytucja Stanów Zjednoczonych weszła w życie 4 marca 1789 r., po tym, jak ratyﬁkowało ją 11 stanów (później, jako ostatnie, zrobiły to Karolina Północna oraz Rhode Island), i obowiązuje do dziś. Ustawa zasadnicza przekształciła konfederację państw (stanów) w federację. Kompetencje władz centralnych

(4)

i stanowych co do zasady miały się uzupełniać i równoważyć, przy czym stany zachowały dużą samodzielność w zakresie wprowadzania praw na swoim terenie, sądownictwa i administracji. Miały (i mają) też własne skarby i policję. Organy centralne (federalne) decydują o polityce zagranicznej, wojnie i pokoju, wielkości armii oraz podatkach. Ustrój opiera się na monteskiuszowskim trójpodziale władz:

legislatywa, egzekutywa i sądownictwo zostało powierzone niezależnym od siebie ciałom, kontrolującym się wzajemnie.

Uchwalenie Konstytucji Stanów Zjednoczonych 17 września 1787. Howard Chandler Christy namalował to dzieło w 1940 r. na zamówienie Kongresu, który wypłacił artyście honorarium w wysokości 30 tys. dol. (współcześnie równowartość ok. 550 tys.

dol.). Namalowanie obrazu zajęło Christy’emu siedem miesięcy, a poprzedziły je wieloletnie, bardzo staranne badania. Malarz korzystał z XIX-wiecznych portretów, aby ustalić wygląd postaci, ale w dwóch przypadkach mu się to nie udało, dlatego ukrył ich wizerunki. Odszukaj te osoby.

Źródło: Howard Chandler Christy, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Pierwsze słowa Konstytucji „My, naród” wskazują, że źródłem władzy (suwerenem) są wszyscy

Amerykanie posiadający prawa obywatelskie. Każdy stan oddzielnie decydował, komu one przysługiwały, ale cechą wspólną wszystkich ordynacji było wprowadzenie cenzusu majątkowego. Oznaczało to, że w życiu politycznym udział mogły wziąć osoby wolne i płacące podatki, z tym że limit dochodu uprawniającego do udziału w wyborach mógł być różny w zależności od stanu. Prawa polityczne nie obejmowały również połowy populacji, jaką stanowiły kobiety. Twórcy Konstytucji spierali się, ilu reprezentantów w organach centralnych powinny mieć poszczególne stany. Politycy ze stanów północnych chcieli pominąć pozbawionych praw obywatelskich niewolników przy ustalaniu liczby deputowanych. Było to rozwiązanie niekorzystne dla stanów południowych, które uznawały niewolnictwo (miałyby mniej przedstawicieli w Kongresie), dlatego wyraziły sprzeciw. Ostatecznie postanowiono, że w izbie wyższej Kongresu zasiadać będzie po dwóch senatorów z każdego stanu, a liczba deputowanych do izby niższej uzależniona zostanie od wielkości populacji, którą obliczano

„dodając do ogólnej liczby osób wolnych, łącznie z osobami zobowiązanymi do służby przez czas określony w latach, ale z wyłączeniem nieopodatkowanych Indian, trzy piąte ogółu pozostałych osób”.

W praktyce pominięto więc ludność rdzenną, a niewolnika liczono jako 3/5 statystycznej osoby.

Legislatywa i egzekutywa

Władza ustawodawcza Stanów Zjednoczonych należy do dwuizbowego Kongresu (parlamentu), składającego się z Senatu i Izby Reprezentantów. Kongres dysponuje szerokim zakresem kompetencji:

wprowadza podatki, ustala zasady nabywania amerykańskiego obywatelstwa, emituje pieniądze i określa ich wartość, tworzy sądy niższe w stosunku do Sądu Najwyższego, wypowiada wojnę, odpowiada za wielkość i zaopatrzenie wojsk.

(5)

Kapitol – siedziba Kongresu Stanów Zjednoczonych w Waszyngtonie, widok współczesny (początek budowy: 1791 r.). Między budynkiem Kongresu a pomnikiem Lincolna rozciąga się Na onal Mall, czyli w dosłownym tłumaczeniu „Deptak Narodowy”, olbrzymi trawnik, po obu stronach którego z czasem ulokowały się najważniejsze amerykańskie muzea. Na onal Mall jest tradycyjnym miejscem inauguracji kolejnych prezydentur. Odbywają się tu również koncerty największych gwiazd muzyki i inne imprezy masowe oraz wiece protestacyjne, jak np. słynny Marsz na Waszyngton czarnoskórej ludności w 1963 r. Papież Jan Paweł II w 1979 r. odprawił w tym miejscu mszę. Jaki styl architektoniczny reprezentuje przedstawiona budowla?

Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Wybory do Kongresu odbywają się co dwa lata. Tyle właśnie trwa kadencja członków Izby

Reprezentantów (co nie przeszkadza im kandydować ponownie; rekordzista John Dingell Jr. wygrał wybory 30 razy, między 1955 a 2012 r.). Kadencja Senatu trwa sześć lat, jednak co dwa lata część mandatów wygasa i obywatele wybierają nowych senatorów (1/3 całego składu). Tu rekordzistą jest Robert Byrd, który zasiadał w Senacie od 3 stycznia 1959 r. do 28 czerwca 2010 r. W Senacie każdy stan ma dwóch przedstawicieli, natomiast liczba kongresmenów (czyli członków Izby Reprezentantów) sumuje się do 538. Ich podział między stany zależy od liczby ludności każdego z nich i jest korygowany po każdym spisie powszechnym. Na przykład dziś Kalifornia ma 55 kongresmenów, a Wyoming tylko trzech.

Władza wykonawcza należy do prezydenta, wybieranego co cztery lata w wyborach pośrednich i dwustopniowych: każdy stan wybiera elektorów, którzy następnie dokonują wyboru prezydenta i wiceprezydenta. Liczba elektorów jest równa liczbie kongresmenów przypadających na dany stan.

W większości stanów głosów elektorskich się nie dzieli, tylko zwycięska partia dysponuje wszystkimi.

Prezydent jako głowa państwa reprezentuje je na zewnątrz, jak również jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Ponadto powołuje i odwołuje sędziów, ministrów, dyplomatów oraz wyższych urzędników.

Jego administracja przygotowuje treść traktatów międzynarodowych, które ratyﬁkuje Kongres.

Prezydent posiada inicjatywę ustawodawczą, a także prawo weta zawieszającego wobec ustaw Kongresu.

Może on zostać usunięty z urzędu na wypadek postawienia przez Izbę Reprezentantów w stan

oskarżenia (procedura impeachmentu) i skazania za zdradę, przekupstwo lub inne ciężkie przestępstwo.

Pierwszym prezydentem w 1789 r. został Jerzy Waszyngton.

(6)

Biały Dom w Waszyngtonie od strony północnej – od 1800 r. siedziba prezydenta Stanów Zjednoczonych, widok współczesny.

Porównaj Biały Dom z Kapitolem i wskaż elementy typowe dla architektury z epoki, które można zauważyć na obu fotograﬁach.

Źródło: Cezary p, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.

Władza sądownicza

Mianowani przez prezydenta sędziowie Sądu Najwyższego czuwają nad niezależnością wymiaru sprawiedliwości. Ich głównym zadaniem jest orzekanie o zgodności prawa z Konstytucją, rozstrzyganie konﬂiktów pomiędzy różnymi stanami oraz między Stanami Zjednoczonymi a obcymi państwami (lub ich obywatelami). Sędziów Sądu Najwyższego mianuje prezydent dożywotnio, ale mogą też sami

zrezygnować z pełnienia urzędu, np. jeżeli z powodu choroby lub starości nie czują się zdolni do wypełniania swoich obowiązków. Jako że zwykle sędziowie pozostawali aktywni do śmierci, mianujący ich prezydenci nie tylko w trakcie, ale również po zakończeniu swoich kadencji mieli możliwość kontaktowania się z nimi, a co za tym idzie – wpływania na sprawy państwowe. Pierwszych jedenastu sędziów Sądu Najwyższego mianował Jerzy Waszyngton.

Pieczęć Sądu Najwyższego. Pieczęć ta jest bardzo podobna do Wielkiej Pieczęci Stanów Zjednoczonych. Różni się jedynie tym, że w jej dolnej części umieszczono gwiazdę – symbolizującą Sąd Najwyższy jako jedyną władzę sądowniczą ustanowioną przez Konstytucję. Policz biało-czerwone pionowe pasy na ﬂadze oraz gwiazdy ponad głową orła. Jaka jest ich symbolika?

Źródło: Op mager, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Słownik

cenzus majątkowy

(7)

(łac. census – ocena, spis) ograniczenie powszechności prawa wyborczego, w którym kryterium stanowi dochód.

egzekutywa

(fr. exécutif – wykonawczy) organ władzy wykonawczej.

federacja

(łac. foedus – związek, przymierze) państwo związkowe; kraje wchodzące w skład federacji posiadają dużą samodzielność w zakresie prawodawstwa, sądownictwa, administracji i sprawowania władzy wykonawczej. Organy centralne (federalne) podejmują najważniejsze decyzje w sprawach

bezpieczeństwa, ﬁnansów i polityki zagranicznej.

impeachment

(ang. postawienie w stan oskarżenia) oskarżenie wysokiego urzędnika państwowego o popełnienie czynu niezgodnego z prawem, które może doprowadzić do jego usunięcia z zajmowanego stanowiska.

inicjatywa ustawodawcza

prawo do proponowania władzy ustawodawczej projektów ustaw.

weto zawieszające

(łac. veto – nie pozwalam) prawo głowy państwa do wyrażenia sprzeciwu wobec uchwalonej przez parlament ustawy; może zostać odrzucone, jeśli za odrzuceniem weta zagłosuje kwaliﬁkowana większość (zwykle 2/3 głosów, przy obecności przynajmniej połowy uprawnionych do głosowania).

konfederacja

(łac. confoederatio) związek państw utworzony w celu realizacji wspólnych celów politycznych, często przypominający sojusz, przymierze.

legislatywa

(fr. législatif – prawodawczy; łac. legis latio – ustanowienie prawa) organ władzy ustawodawczej, prawodawczej.

ordynacja wyborcza

(łac. ordinatio) ustawa określająca zasady przeprowadzania wyborów do określonego organu przedstawicielskiego.

ratyﬁkacja

(łac. ratiﬁcatio) – zatwierdzenie umowy przez upoważnioną do tego instytucję państwową.

stan

(ang. state) jednostka administracyjna i terytorialna w niektórych państwach federalnych.

Słowa kluczowe

Konstytucja Stanów Zjednoczonych, Kongres, prezydent USA, proces legislacyjny w USA, federalizm, antyfederalizm

Bibliograﬁa

Bartnicki A., Michałek K., Rusinowa I., Encyklopedia historii Stanów Zjednoczonych Ameryki : dzieje

(8)

polityczne (od Deklaracji Niepodległości do współczesności), Warszawa 1992.

Katz H., Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wrocław 1971.

Rozbicki M., Narodziny Narodu. Historia Stanów Zjednoczonych do 1861 roku, Warszawa 1991.

(9)

Schemat interaktywny

Polecenie 1

Zapoznaj się ze schematem interaktywnym, a następnie wykonaj kolejne polecenia.

Do przechodzenia między poszczególnymi elementami służą pola „Dalej” oraz „Wstecz”.

Źródło: Contentplus.pl na podstawie wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 2

O czym świadczy fakt, że stworzony przez Amerykanów system przetrwał ponad 200 lat bez większych zmian? Uzasadnij odpowiedź.

Polecenie 3

Wskaż amerykańskie rozwiązania ustrojowe, które twoim zdaniem są najbardziej funkcjonalne, i te, które należałoby zmienić. Uzasadnij odpowiedź, nawiązując do szans i zagrożeń, jakie niesie ten ustrój dla rozwoju demokracji i postaw obywatelskich.

(10)

Sprawdź się

Ćwiczenie 1 Ćwiczenie 2 Ćwiczenie 3 Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z fragmentami Konstytucji Stanów Zjednoczonych i wykonaj polecenie.

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki

Artykuł I Konstytucji Stanów Zjednoczonych

§2. […] Nie można zostać członkiem Izby Reprezentantów, nie mając ukończonych lat dwudziestu pięciu, nie posiadając obywatelstwa Stanów Zjednoczonych od lat siedmiu i nie będąc w czasie wyborów mieszkańcem tego stanu, w którym się kandyduje.

§3. […] Nie można zostać senatorem, nie mając ukończonych trzydziestu lat, nie posiadając obywatelstwa Stanów Zjednoczonych od lat dziesięciu i nie będąc w czasie wyborów mieszkańcem tego stanu, w którym się kandyduje.

Artykuł II Konstytucji Stanów Zjednoczonych

§1. […] Nikt nie może zostać wybrany na urząd prezydenta, nie będąc obywatelem Stanów Zjednoczonych od urodzenia albo w czasie uchwalania niniejszej

konstytucji. Wybrana na ten urząd może być tylko osoba, która ma ukończone trzydzieści pięć lat i zamieszkuje w Stanów Zjednoczonych od lat czternastu.

Źródło: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, tłum. Andrzej Pułło, Warszawa 2002.

“

輸輸醙醙

(11)

Ćwiczenie 5

Zapoznaj się z fragmentami konstytucji Stanów Zjednoczonych i wykonaj polecenie.

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki

Artykuł I Konstytucji Stanów Zjednoczonych

§2. W skład Izby Reprezentantów wchodzą członkowie wybierani co dwa lata przez ludność poszczególnych stanów […].

Mandaty i bezpośrednie podatki przypadające na poszczególne stany, które przystąpiły do Unii, ustala się odpowiednio do liczby mieszkańców; oblicza się ją, dodając do ogólnej liczby osób wolnych, łącznie z osobami zobowiązanymi do służby przez czas określony w latach, ale z wyłączeniem nieopodatkowanych Indian, trzy piąte ogółu pozostałych osób. […]

Artykuł II Konstytucji Stanów Zjednoczonych

§1. […] [Prezydent] urząd swój pełni przez okres lat czterech, a wybierany jest wraz z obieranym na ten sam okres wiceprezydentem w następujący sposób. Każdy stan wyznacza w trybie określonym przez swoje ciało ustawodawcze odpowiednią liczbę elektorów. […] Elektorzy zbierają się w swoich stanach i głosują za pomocą kartek na dwie osoby, z których przynajmniej jedna nie powinna być mieszkańcem tego stanu, co oni. Następnie sporządzają listę wymieniającą wszystkie osoby, na które głosowano, oraz liczbę głosów oddanych na każdą z nich, po czym podpisują i poświadczają listę oraz przesyłają pod pieczęcią do siedziby naczelnych władz Stanów Zjednoczonych na ręce prezydenta Senatu. Prezydent Senatu otwiera wszystkie poświadczone listy w obecności Senatu i Izby Reprezentantów, po czym następuje obliczenie głosów. Osoba, na którą padło najwięcej głosów, zostaje prezydentem, jeżeli uzyskała głosy bezwzględnej większości wyznaczonych elektorów.

“

Ćwiczenie 6

Kapitol – siedziba Kongresu Stanów Zjednoczonych w Waszyngtonie, widok współczesny (początek budowy: 1791 r.) Źródło: Mar n Falbisoner, licencja: CC BY-SA 3.0.

醙

難

(12)

Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z tabelą i wykonaj polecenia.

Na podstawie: wikipedia.org.

Źródło: domena publiczna.

Ćwiczenie 8

Zapoznaj się z treścią poprawek do konstytucji i wykonaj polecenie.

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki

Poprawka I

Żadna ustawa Kongresu nie może wprowadzić religii ani zabronić swobodnego praktykowania jej, ograniczać wolności słowa lub prasy ani prawa ludu do

spokojnych zgromadzeń lub do składania naczelnym władzom petycji o naprawienie krzywd.

Poprawka II

Nie wolno ograniczać praw ludu do posiadania i noszenia broni, gdyż bezpieczeństwo wolnego stanu wymaga dobrze wyszkolonej milicji.

Poprawka III

Zakwaterować żołnierza w domu można w czasie pokoju tylko za zgodą właściciela, a w czasie wojny tylko w trybie określonym ustawą.

Poprawka IV

“

難

(13)

Prawa ludu do nietykalności osobistej, mieszkania, dokumentów i mienia nie wolno naruszać przez bezzasadne rewizje i zatrzymanie; nakaz w tym przedmiocie można wystawić tylko wówczas, gdy zachodzi wiarygodna przyczyna potwierdzona przysięgą lub zastępującym ją oświadczeniem. Miejsce podlegające rewizji oraz osoby i rzeczy podlegające zatrzymaniu powinny być w nakazie szczegółowo określone.

Poprawka VI

Przy ściganiu przestępstw przysługuje oskarżonemu prawo do szybkiego

i publicznego procesu przed bezstronnym sądem przysięgłych tego stanu i okręgu, w którym przestępstwo zostało popełnione; określenie tego okręgu musi wynikać z wydanej uprzednio ustawy. […]

Poprawka VIII

Nie wolno żądać nadmiernych kaucji ani wymierzać nadmiernych grzywien albo stosować kar okrutnych lub wymyślnych.

Ćwiczenie 9 難

(14)

Dla nauczyciela

Autor: Dorota Czarny Przedmiot: Historia

Temat: Konstytucja i ustrój Stanów Zjednoczonych Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy Podstawa programowa:

Zakres podstawowy XXV. Rewolucje XVIII w.

Uczeń:

2. charakteryzuje ustrój Stanów Zjednoczonych w świetle założeń konstytucji amerykańskiej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, kompetencje cyfrowe,

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się, kompetencje obywatelskie,

kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

sprawdza, o co spierali się O jcowie Założyciele Stanów Zjednoczonych,

ocenia, czy fakt, że stworzony przez nich system przetrwał ponad 200 lat bez większych zmian, świadczy o jego doskonałości, czy raczej o przywiązaniu Amerykanów do tradycji, nawet gdy jest ona anachroniczna.

wybiera te amerykańskie rozwiązania ustrojowe, które podobają mu się najbardziej, i te, które należałoby – jego zdaniem – zmienić.

ustala, kto mógł zostać kongresmenem, a kto amerykańskim prezydentem.

wymienia argumenty na poparcie dwóch różnych stanowisk.

Strategie nauczania:

konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

burza mózgów, mapa myśli, JIGSAW, dyskusja,

rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

praca indywidualna;

praca w grupach;

(15)

praca w parach;

praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

ﬂipcharty, markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z tekstem zawartym w e‑podręczniku, żeby dzięki temu mogli uczestniczyć w czasie lekcji w dyskusji.

Faza wstępna

Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji. Następnie zapisuje na tablicy pytanie: O co spierali się O jcowie Założyciele Stanów Zjednoczonych?

Uczniowie metodą burzy mózgów, podają przykłady – jeden z uczniów zapisuje odpowiedzi na tablicy.

Po fazie twórczej następuje usystematyzowanie i uporządkowanie wiedzy oraz treści nad którymi uczniowie będą pracować.

Faza realizacyjna

Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy. Każda z nich zapoznaje się z materiałem e – podręcznika dotyczącym Konstytucji i ustroju Stanów Zjednoczonych. Zespoły otrzymują arkusze ﬁlpcharta i markery.

Nauczyciel będzie pracować metodą JIGSAW – dzieli uczniów na 4 grupy eksperckie i przydziela im zadania. Po wyznaczonym czasie zmienia skład grup tak, aby w każdej z nich byli przedstawiciele grup eksperckich. Następuje wymiana informacji w grupie między uczniami. Potem uczniowie wracają do swoich macierzystych zespołów i uczą się wzajemnie. Każdy członek grupy powinien umieć wyjaśnić i odpowiedzieć na wszystkie pytania.

W każdej grupie jedynki - mają wypisać najważniejsze kompetencje władz centralnych i stanowych oraz wskazać obowiązujące prawa obywatelskie i w jaki sposób rozwiązano problem ilu senatorów

i deputowanych będzie zasiadać w izbie wyższej Kongresu. Dwójki – mają wskazać jakie kompetencje ma kongres i jaki jest okres rządów w Izbie reprezentantów i w Senacie oraz do kogo należy władza

wykonawcza i jakie ma zadania. Trójki – mają wyjaśnić jakie zadania spoczywają na wymiarze sprawiedliwości oraz kto i na jaki okres czasu powołuje sędziów Sądu Najwyższego. Czwórki – mają przeanalizować artykuły Konstytucji Stanów Zjednoczonych znajdujące się w medium bazowym i wykonać polecenia.

Po wyznaczonym czasie wszystkie grupy w widocznym miejscu wywieszają swoje arkusze, a osoby chętne lub wyznaczone odpowiadają na pytania.

Nauczyciel prosi uczniów, aby odpowiedzieli na pytanie:

Kto mógł zostać kongresmenem, a kto amerykańskim prezydentem?

Na podstawie zdobytej wiedzy udzielają oni odpowiedzi, w razie konieczności nauczyciel koryguje wypowiedzi uczniów.

Nauczyciel zadaje pytanie do dyskusji:

Które amerykańskie rozwiązania ustrojowe, podobają Ci się najbardziej, a które należałoby – Twoim

(16)

zdaniem – zmienić?

Na podstawie poznanych materiałów uczniowie wypowiadają się.

Nauczyciel poleca, aby w parach wykonać ćwiczenia 1, 2, 3 i 7. Po wykonaniu wspólnie omawiają odpowiedzi.

Faza podsumowująca

Uczniowie w parach mają ułożyć po 3 pytania do lekcji, które mogłyby się znaleźć na kartkówce z bieżącej lekcji. Chętne osoby odczytują pytania, a najlepsze zostaną zapisane do zeszytu.

Osoby lub grupy, które były najaktywniejsze zostają ocenione.

Praca domowa:

Wykonanie pozostałych ćwiczeń lub tych wybranych przez nauczyciela.

Przygotuj się do dyskusji, w której udział wezmą zwolennicy i przeciwnicy państwa federalnego. Zapisz po trzy argumenty, którymi mogą posłużyć się obie strony i opowiedz się po jednej z nich. Uzasadnij swoje stanowisko.

Materiały pomocnicze:

Andrzej Bartnicki, Krzysztof Michałek, Izabella Rusinowa, Encyklopedia historii Stanów Zjednoczonych Ameryki : dzieje polityczne (od Deklaracji Niepodległości do współczesności), Warszawa 1992.

Henryk Katz, Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wrocław 1971. Michał Rozbicki, Narodziny Narodu. Historia Stanów Zjednoczonych do 1861 roku, Warszawa 1991.

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, tłum. Andrzej Pułło, Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie na podstawie materiałów zawartych w e‑podręczniku oraz w innych dostępnych materiałach, mogą przygotować prezentację multimedialną o początkach Konstytucji Stanów Zjednoczonych.