teksĘi wykonaj

e,

Przykładowy arkusz egzaminacyjny _{nr 2}

przeczytaj uważnie

teksĘi wykonaj

zadaniaumieszczone pod

nimi.

Zadanie

t.

Łukasz Gorczyca

Naszyzm

NaszYzm PoPularnY, naszYzm nasz potoc zny zawsze

latem

wzmagana

sile.

Można zacząc od górY

aibo od dołu, od morza albo od

gór.

Ma

się

rozumieć, od .rirr.go morza,

naszych gor, drugich takich _{jechac to tYlko} nie ma na Świecie.

ot

i

ciła

tajemnica tłoku na l<rupówkach l korków _{na Hel,}

jak

nad nasze motze, na nasz Giówont,

krzyżem

oznaczony,żeby nie było

pomyłki.

.

^{C?V to kwestia} jęzYka czy sentymentu, fakt,

że

wakacyjne

stolice

nuŚryr^upękają w szwach.

I.]

Jest wszakŻe inna,

bardziejwYrafinowana

_odmia

na

naszyzmu. To naszy

zm

naszkosmopoli_

tYcznY, hodowanY w kręgach

cokolwiek

wykształconej _elitlł, która nie tytko dawno

odkryła,

ze

istnieją

górY wYŻsze i

mniej

zatłoczone niżTatry, u

^Órru

cieplejszei tańsze od Bałtyku

,

^ale też bez skręPowania

komunikuje

się w tzw.

obcych

językach. To, co

w

języku, to

w życiu.No

wła_

',"l:,.u ^W naszYm jęzYku słowo ,,nasze' należy do nalbard ziej populairry.rr. Tak,

tak,

można też dziŚ korzYstac

z

internetu,

nie

wychod,ząc

z

domu,

i

fuktyrrnie

tkwić

w

nim

mentalnie, zazna_

czając ukrYtą juŻ nieco w wyszuki\^/arce Google opcję ,,tylko w języku poiskim1 Nasi

liczni

au_

torzY

Posiedli

^w tYm względzie szczegolną umiejęinoś

c

czytaniai

pisania

wyŁącznie*

rru.ry-, Polskim

jęzYku, To znaczY owszem, jeżd,żąpo świecie

i

czytają obcojęzyczne katalogi, _{ale treść} dalej nam przekazanajest

tylko

nasza,polska.

NajczYstszYm Przejawem tegoz

zjawiska

są prasowe relacje

ze

światowych wydar

zeń

arty_

stycznych, nasze praso\^/e relacje. Recenzje

i

sprawozdania

z

biennale

czy

targow sztuki, któ_

rYchPrzewodnim

_{motYwem są} nieodmiennie wyliczenia wszystkich naszych,

polskich

artystów obecnYch

tam i

^gdzie

indziej,

Zachwyty

lub

rozterki związ,ane

z ich

obecnością

na

między_

narodowYm

forum, a

najczęŚciej

bezkrytyczny

aplauz dla tak krzepiących faktów

jak

aktyw_

noŚĆ osób o

Polskiej

^narodowoś ci

w

zagrantcznylh galeriach,

^urĆurh,

^salach koncertowych, doma_ch

kulturY,

a nawet

Polskich instytutach.'OńŹ wielu

sprawozdawcom,

dziennikarzom,

krYtYkom czY

innYm

amatorom pod,roży i

pióra

nie starcza

już

siłyna wiele więcej, na skrom_

ną choĆbY informację, co faktYcznie

się

wydarzyło, a

czasem

wręcz

z

rozbrajającą szczerością przyznają

publicznym

_tekstem,

że

tego wszystkieg

o za

dużo

do

ogarnię

,iu-i ,orroznienia,

_co dobre, a co zŁe, To tak jakbY

jedyny-i._.r..- mięizynarodowych liryaarz.n

artystycznych była przynależność narodowa uczestników. _[. . . ]

Odruchowo

_dzielimY artystów na

polskich i

międ,zynarodowych, podobnie jak _służące im in_

stYtucje kulturY czY galerie

- Polskieversus

międzynarodowe

-

niejako nominalni

e, niezależnie

nawet

od ich

faktYcznej aktYwności.

Podobnió r|nek

sztuki, dekadę

po

"rri.ri.rriu ^granic

^cel_

nYch w naszej EuroPie, wciąŻ uparcie w naszych głowach

dzieli

się na

polski

i międzynarodowy.

A

skoro tak, to

trudno

się dziwiĆ,

że

nasza scena jest

tak

bard,zó

lokalna.

I

taka

będ,zienadal, PÓki ^obsesYjne PrzYwiązanie do naszych,

polskich

motywów i polskiej wyjątkowości nie ustąpi Podstawowej,

Ponadgranicznej

ciekawości.

Mówiąc

inaczej, to, co nasze,

nigdy nie

stanie się do_głębi istotne globalnie,

Póki

^szczer

ze

nie zainteiesujemy _się tym, co waznego,

a

możenawet ciekawszego od naszych

krasnali

d,zieje się z dala oa

nahyku czy

Tatr. _[, ,.]

Czy

moŻebyc jeszcze _gorzej?

A

czy jestcoŚ gorszego od naszyzmu? Chyba tylko to, co pojawia się w głowach

w

ślad za

nim - ^*urrryr*.

22 O Copyright _by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 5p. z o.o.

Zadanie 1.I. (0-2)

Wyjaśnij - ^w kontekście całego artykułl - ^znaczenie Ęrtułu Naszyzm. Omów

^budowę

słowotwór czą tego

neologizmu.

Znaczenie tl.tułu:

Budowa słowotwórcza: . .. ^.

Zadanie 1.2. (0-1)

Wyjaśnij, naczympolega

,.,bardziej wyrafinowana odmiana naszyzmu". Nie cytuj.

Zadanie 1.3. (0-1)

Funkcją

akapitu

czwartego w toku rozważań jest A. r ozstr zygnięcie wątpliwości.

B. sformułowanie hipotezy.

C. wskazanie przykładu.

D. podanie argumentu.

Zadanie 1.4. (0-1)

Przeredaguj sformułowanie

,,polskie versus międzynarodowe'1 tak

aby

zastąpić v\rytaz |ersus słowem lub

sformułowaniem synonimicznym.

Zadanie

1.5. (0-2)

Podaj dwie

cechy języka tekstu uzasadniające, że tekst

Łukasza Gorczycy

zawiera elementy charakterystyczne dla stylu potocznego.

@ Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 5p, z o.o. 23

Przykładowy arkusz egzaminacyjny nr 2

Zadanie 1.6. (0-2)

Oceń, czy podane zdania są zgodne z wymową tekstu.

ZaznaczTAK

lub

NIE.

l

^{Powinno się} szczególnie doceniać to, co rodzime, naprzyl<ład piękno

ojczystej natury.

TAK NIE

2 Stałe konfrontowanie osiągnięć Polaków z osiągnięciami przedstawicieli

innych narodów jest dowodem zaściankowości.

TAK NIE

J- Przesadne skupienie na tym, co własne, prowadzido pogłębienia

p o dziaŁow międzyludzkich.

TAK NIE

Zadanie2.

Krzysztof Szymborski

Zagadka

W odróżnieniu od ,,języków" innych gatunków nasz system artykulacji charakteryzuje

się,

między innymi, arbitralnością i kreacyjnością. !ęzyki ludzkie posługują się symbolami niemającymi (z wyjątkiem nielicznych wyrazow onomatopeicznych)

żadnego naturalnego

związkll

z opisywanym

przedmiotem czy czynnością,

zaś

kreacyjnoś,

ornurru, że

posługujlc

się

skończonąIiczbą

reguł jesteśmy łv stanie tworzyc

i rozumieć

nieskończoną

liczbę

"o*ylń, orYginalnYch wypowiedzi w opanowanym przez nas języku. Wszyscy

bad,acze zajmający

się refleksją nad fenomenem

języka

są też zgodni, że

^jest

on fundamentalnym atiybutóm

człowieczeństwa, darem,

który

sprawia, że życie nasze toczy się jak gdyby w dwu odnriennych Śrviatach: w obszarze naturalnej,

fizycznej

rzeczywistości i w

wirtualnym

świecie wykreowanym PrZeZ słowa.

Obszar niezgody pomiędzy lingwistami

jest

jednak bardzo szeroki i

d,otyczy zarówno sarnej

natury i definicji języka,jak i

drł,u zasadniczych pytań: w

jaki

sposób powstał i jakie jest jego podstawowe zadanie? _[. . . ]

Wybitny niemiecki

chemik

Wilhelm

Ostwald,

który

działał także na rzecz

stworzenia języka

międzYnarodowego, uważał, że

,,językjest

[po

prostu] środkiem transportu -

^tak

^{jak pociąg}

Przewozi towary z Lipska do Drezna, tak

^język

przenosi myśli z

jednego mozgu

do

innego;.

To efektowne

porównanie nie

wyczerpuje, niestety, caŁej złożoności

runtcli

jęiyka,

Zd,aniem najsłYnniejszego

żyjącego

lingwisty Noama Chomsky'ego, komunikacyjne

zad,anie

języka

ma

jedYnie

drugorzędne,

mniej istotne

znaczenie

-

^jest

^on

^przede

wszystkim instrumentem

sŁlŻącYm myŚleniu.

Ma więc

przede

wszystkim

charakter osobisty, zaś jego społeczna

funkcja

jest wtórna.

Inni

badacze są z

kolei

zdania, że

językprywatny

_{nie moze}

istnieć i

że sama jego istota polega na

wymianie

idei,

BYłobY jednak

naiwnością

twierdzic, że

językpowstał

po to, byśmy

mogli

przekazywać sobie nawzajem

informacje, czyli posługiwać

się

zasadniczo zdaniami oznajmującymi.

Śprawa jest

daleko bardziej skomplikowana. Brytyjsko-amerykańska para filozofów

języka _1oirn

auŚtin i

_}ohn Searle Zaproponowała,

na

przykład,

tzw

teorię aktów mo\Ą7y.

Wypowiedzi

nasze mogą mieĆ na celu przedstawienie sądu, wpłynięcie na zachowanie odbiorcy, podjęcie zobowią run|u-, wYraŻenie własnego stanu emocjonalnego lub nawet

-

w przypadku tzw. aktów deklaratywnych

-

stworzenie nowego stanu rzeczy. Nadanie, dajmy na to,

imienia

swemu dziecku.

Co do _Poglądów na temat genezy języka, to dzielą się one na dwie grupy:

teorie gradualistYczne,

według których ludzka zdolność

językowa

powstała stopniowo, na

drodze ewolucji, oraz tzw. teorie skokowe głoszące, że

językpojawił

się nagle, w d,iirzałe; od

początku formie.

_{[. .. ]} Rzecz ciekawa, że pogląd ten, w pewnym sensie,

podiiela Chomsky

_1. ..

i, w ^j.go

Przekonaniu

^{mórvienie o ewoluc}

ji

języka [...] nie ma ^sensu,

ponieważ zdoiność

owa

polawiła

O Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 5p. z o.o,

się niesPodzianie\^/wyniku pojedynczej genetycznej mutacji u jednego przedsta\^/iciela naszego gatunku,

który z biegiem

czasu

podzielił

się

nią ze

s\^/ym

coraz liczniejszym

potomstwem.

ChoĆ nie

wchodzlły

tu w grę siły

nadprzyrodzone,

język zrod,zlł się w

naszy*

^órguw ^formie

od początku doskonałej

i

uniwersalnej dla całego

ludzkiego

gatunku. _[...]

Zadanie 2.1. (0-1)

Dlaczego

jęrykjest fundamentalnym

atrybutern człowieka?

Odpowiedz

na podstawie

akapitu

pierwszego. Nie cytuj.

Zadanie2,2. (O-t)

|aką funkcję

pełni

cytat w akapicie

drugim?

Zadanie2.3.

(0-1)

Z

akaPitu

trzeciego wypisz

wraz,który łączylogicznietenakapit z akapitemdrugim.

Zadanie2.4.

(0*2)

fak w akaPicie trzecim zdefiniowano funkcje

^języka:

impresywną i

ekspresywną?

lJzupełnij

zdania

odpowiednimi

cytatami.

Funkcja ekspresywn a słaży Funkcja impresywn a służy

Zadanie2.5. (0-2)

Zredaglj

Plan artykułu,

formułując

do każdego z akapitów odpowiednie pytanie.

Pltanie

do akapitu 1.: ,...

Pltanie

do akapitu 2.:

P,lĄ,anie do akapitu 3.:

Pytanie do akapitu 4.:

O Copyright _by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 5p. z o.o, 25

Przykładowy arkusz egzaminacyjny nr 2

II.

Zad,anie2.6.

(0-2)

Na

I.

Podstawie .,.. ^całego

arĘkułu wymień

dwazagadnienia, _do

których

odnosi się

Ętuł

^Zagadka.

Zadanie2.7. (0-2)

Które z PodanYch ^cech

charakteryzująsĘl arĘkułuKrzysztofa Szymborskiego? ZaznaczTAK

lub

NIE.

Zadanie 3.

Wybierz jeden temat i napisz wypracowanie.

Temat 1.

Co decYduje o

Ęm,

^Że

człowiekczuje

się spełniony

w

życitt?

Rozważproblem

i uzasadnij _swoje stanowisko, odwołując_się do Podanego fragmentu

taiki,całego

utw^oru Bolesława prusa

oraz

innego tekstu

kultury.

Twoja praca

powinna liczyćco

najmniej 250 słów.

Bolesław prus

Lalka

,,CzYmja jestem?"

-

[Wokulski] pytał się nieraz i stopniowo formułował sobie odpowiedź:

,,/estem człowiek zmarno\^/any.

Miałem

ogromne zdolności

i

energię, lecz

-

^{nie zrobiłem}

nic

dla cYwilizacji, Ci znakomici ludzie, jakich tu spórykam, nie mają nawet

poio*y

moich sił i mimo

to

zo_

stawiają Po sobie ^mac_hiny gmachy, utwory sztuki,

.ror.

pogią dy.

Leizja

có zostawię?,.. Chyba mój skleP, którYdziŚ uPadłbY,gdYbygo nie pilnował Rzecki.

,.'Airzecieżnieprożnowałem:

_{szarpałem się} zatr.z.echludzi Poźniej przyszŁo mu na myśl: na co to on _{i gdYbY} mi nie Pomógł przlryadek nie miałbym

strwonił

siły

i

^życie? nawet tego majątku, ... jaki posiadam!...,,

Na walkę

z otoczenie-,

9o ^którego nie przystawał.

Gdy miał

ochot ę uczyć się, nie mógł, po_

niewaz w jego kraju Potrzebowano

nie

uczonych, ale

-

^cirłopców

i

,ubiektów

.kl.po*y.ń. Ćo,

chciał sŁuŻYc sPołeczeństwu, choćby ofiarąwłasnego życia,podsunięto mu fantasty czne marzęnia zamiast Programu, ^a Potem

-

zaPomniano o nim,

Ćay

szut ał prac1,, nie dano

mu

jej,leczwskaza- no szeroki goŚciniec do ozenien

ia

się zestarszą kobieią dla pienięd zv. Gdynareszcie zakochał się

i

chciał zostaĆ legalnYm ojcem rodziny, kapłartem domowego ogniska, którego świętość wszyscy dokoła zachwalali, Postawiono ^{go w} położeniu _bez

wyjścia.Ęk,

ze nie rvie niwet,

czy

kobieta, za którą szalał, jest _zwYkłą kokietką o

prr"*roronej

głowie,

czy

może taką jak on zbłąkaną istotą,

Obecność słownictwa specjalistyc znego.

Przewaga

opinii

autora nad informacjami.

Brak nacechowania emocjonalnego.

P r zlĄaczanie

opinii

specj alistów.

Posługiwanie się ironią.

26 _O Copyright by Wydawn ictwa Szkolne i Pedagogiczne _{sp, z o.o.}

która

nie

znalazŁa właściwej

dla

siebie

drogi.

Sądząc )ej czyny,jest to panna na \Ąrydaniu, która szuka najlepszej partii; patrzącw jej oczy,jest to anielska dusza, której konwenanse ludzkie spętały skrzydła.

,,Gdyby

mi

wystarczyło

kilkadziesiąt

tysięcy

rubli

rocznie

i

komplet do wista, byłbym w War_

szawie najszczęŚliwszym człowiekiem

- ^mówił

^{do siebie.}

- ^Ale

ponieważ optocz żołądka mam duszę, która

łakniewiedzy

i miłości, więc musiałbym tam zginąc. W tej strefie nie dojrzewają ani

pe\^/nego gatunku rośliny, ani pewnego gatunku

ludzie..."

_[...]

I w tej chwili, po raz pierwszy, jasno zarysował mu się projekt niewracania do kraju.

,,Sprzedam sklep

-

^myślał

-

^{wycofam moje kapitały} i osiądę w Paryżu. Nie będę

zawadzałtym,

ktorzy mnie nie chcą. . . Będę

tu

zwiedzał mazea, może wezmę się do jakiej specjalnej nauki i ży- cie upłynie mi, jeżeli nie

w

szczęściu, to przynajmniej bez boleści. .."

PowróciĆ go do kraju

i

zatrzymac w

nim

mógŁ już tylko jeden wypadek, jedna osoba...

Ale

ten

wlpadek

nie nadcho dziŁ, a natomiast zdarzały się inne, coIazbardziejodsuwające go od Warsza- wy i coraz mocniej przykuwające do Paryża,

Temat 2.

Zinterpretuj podany

utwór. Postaw tezę interpretacyjną i

ją

uzasadnij. Twoja praca

powinna

Liczyć co najmniej 250 słów.

Krzysztof

Kamil

Baczyński

Z lasu

Las nocą rośnie jakjezior poszum.

Droga kołysze we mchu, we mchu.

Cięzkie kolumny mroku się wznoszą.

Otchłanie puste z ciemności płoszą krzyk zły, wysoki jak ze snu.

A

dołem potok ludzi i wozów i broni chrzęst we mgle, we mgle.

Spod stóp jakmorze wydęte 8rozą nie ujarzmiona1 piętrzy się ziemia i głosy ciemne leżąw przestrzeniach jak to, co czeka obce i złe.

Z ołnier ze smukli. Tw ar zy czki ^j asne, a moce ciemne trą się i gniotą, lądy się łamią, sypie się złoto i chyba parlcerz ziemi za ciasny pęka, rozsadzai grzmi, t grzmi.

Twarzyczki jasne! na widnokręgach armie jak cęgi gną się i kruszą.

O moi chłopcy, jakże nam światy odkupić jedną rozdartą d:uszą?

Kochać, a to się wydaje mało, ginąć

-

to słabość tylko wyzwolić, bo nie nadążachłopięce ciało, a ciemność stoi i grzmi, i grzmi.

@ Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 5p, z o.o.

Przykładowy arkusz egzaminacyjny nr 2

Las nocą rośnie. Otchłań otwiera usta ogromne, chłonie i ssie.

To tak jak dziecko, kiedy umiera, i tak jak ojciec, który żyć musi.

P r zeszlt, przepadli; dym tylko dusi i

krzykwysoki

we mgle, we mgle.

I nie ujarzmio.ru - pi.o*ni. oryginalna.

ż7

YI44r.

WYPRACO\,VANIE

na temat nr. .... ^.

28 O Copyright by Wydawnictlva Szkolne i Pedago9iczne sp. z o.o.