1
KONKURS POLONISTYCZNY
DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO
III ETAP WOJEWÓDZKI 25 lutego 2015
Ważne informacje:
1. Masz 120 minut na rozwiązanie wszystkich zadań.
2. Pisz długopisem lub piórem, nie używaj ołówka ani korektora. Jeżeli się pomylisz, przekreśl błąd i napisz ponownie.
3. Pisz czytelnie i zamieszczaj odpowiedzi w miejscu na to przeznaczonym. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
Życzymy powodzenia!
Maksymalna liczba punktów 60 100%
Uzyskana liczba punktów %
Podpis osoby sprawdzającej
2 Tekst 1.
William Blake, Stworzenie świata
Zadanie 1. (0–1)
Powyższy obraz nosi także tytuł Urizen stwarzający świat. Wyjaśnij, kim był Urizen.
...
...
Zadanie 2. (0–1)
Napisz, jaki przedmiot trzyma w ręce stworzyciel świata przedstawiony na powyższym obrazie i wyjaśnij symboliczne znaczenie tego przedmiotu.
...
...
...
...
http://rynekisztuka.pl/2011/11/30/dziela-williama-
blakea-w-muzem-im-puszkina-w-moskwie/
3 Zadanie 3. (0–2)
Kompozycja obrazu Blake’a oparta jest na zasadzie symetrii i kontrastu. Wskaż, które elementy są skomponowane symetrycznie, a które kontrastują ze sobą na obrazie.
...
...
...
...
Tekst 2
Księga Rodzaju (fragment)
Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami.
Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się światłość. Bóg widząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności. I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą. I tak upłynął wieczór i poranek – dzień pierwszy.(…) Potem Bóg rzekł:
»Niechaj ziemia wyda istoty żywe różnego rodzaju: bydło, zwierzęta pełzające i dzikie zwierzęta według ich rodzajów!« I stało się tak. Bóg uczynił różne rodzaje dzikich zwierząt, bydła i wszelkich zwierząt pełzających po ziemi. I widział Bóg, że były dobre. A wreszcie rzekł Bóg: »Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!« Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich:
»Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną;
abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi«. I rzekł Bóg: »Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem. A dla wszelkiego zwierzęcia polnego i dla wszelkiego ptactwa w powietrzu, i dla wszystkiego, co się porusza po ziemi i ma w sobie pierwiastek życia, będzie pokarmem wszelka trawa zielona«. I stało się tak. A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre. I tak upłynął wieczór i poranek – dzień szósty.
Zadanie 4. (0–2)
Jaka koncepcja Boga została ukazana w powyższym fragmencie? Krótko uzasadnij swój wybór.
A. Deus artifex.
B. Deus creator.
C. Deus destructor.
D. Deus ridens.
Uzasadnienie...
...
...
...
4 Zadanie 5. (0–1)
Uzupełnij tekst, wpisując brakujące fragmenty we wskazanych miejscach.
Stworzenie jednoznacznego opisu stylu biblijnego jest bardzo trudne, bo Biblia zawiera różne gatunki literackie. Jednak możemy wyróżnić kilka charakterystycznych dla stylu biblijnego tendencji. Jedną z nich jest ..., czyli tożsamość
lub podobieństwo kilku analogicznych segmentów tekstu. Zjawisko to możemy zauważyć w przytoczonym fragmencie Księgi Rodzaju, na przykład: ...
...
Zadanie 6. (0–1)
Wyjaśnij, czym różni się koncepcja Boga opisana w powyższym fragmencie Biblii i przedstawiona na obrazie Blake’a.
...
...
Zadanie 7. (0-2)
Wskaż jeden motyw wspólny dla opisu stworzenia świata w Biblii i mitologii greckiej i jedną najbardziej zauważalną różnicę.
...
...
...
...
Tekst 3
Adam Naruszewicz, Balon Gdzie bystrym tylko orzeł polotem Pierzchliwe pogania ptaki,
A gniewny Jowisz ognistym grotem Powietrzne przeszywa szlaki, Niezwykłych ludzi zuchwała para, Zwalczywszy natury prawa, Wznawia tor klęską sławny Ikara I na podniebiu już stawa.
(nazwa środka stylistycznego)
(cytat z tekstu)
5 Nabrzmiały kruszców zgorzałym duchem, Krąg lekkiej przodkuje łodzi,
Los dla niej rudlem1, nici łańcuchem, Z wiatrami za pasy chodzi.
Już im te złotą wyniosłe pychą Mocarskich siedlisk ogromy
W gruzów nikczemnych potrząskę lichą Wzrok przeistoczył poziomy.
Król, wódz, senator, kmieć pracowity, Czy rządzi, czy ryje ziemię,
W błahych się zlepkach czołga ukryty, Jak drobne robaczków plemię.
W strumyk dziecinnym palcem na stole Z kilku kropel zakreślony,
Ledwo się sączy na tym padole Nurt szumnej Wisły, zmieniony.
Gminie, ku rzadkiej zbiegły zabawce, Jakież ci cuda mózg kryśli?
Ty sobie roisz czary, latawce2: Filozof inaczej myśli.
Choć się natura troistym grodzi Ze stali murów opasem,
Rozum człowieczy wszędy przechodzi, Niezłomny pracą i czasem.
Tymi on wsparty, bory wędrowne Burzliwym morzom poruczył,
Wydarł z otchłani kruszce kosztowne I skakać głazy nauczył.
Zbywają dzikiej mocy żywioły Pod jego dzielnym rozkazem, Leniwe woda opuszcza doły, A góry ścielą się płazem.
1Rudlem - sterem
2Latawce – [tu:] diabły, czarty
6 Tego się styru3 w pogodnej porze
Gdy ujął mężny Sarmata, Choć go opuścił i wiatr i zorze, Już wolniej sobie polata.
Wszystko zwyciężysz, łódko szlachetna, Na ciosy przeciwne twarda;
Statek twój sława uwieczni świetna Chlubniej niż podróż Blancharda4.
Adam Naruszewicz, Balon, [w:] Wypisy z literatury oświecenia, Wrocław 1998.
Zadanie 8 (0–1)
Wybierz poprawne określenie gatunku wiersza A lub B i uzasadnienie oznaczone cyfrą 1–3.
Wiersz „Balon” jest
A. odą,
ponieważ
1. zawiera wątki mitologiczne.
2. opisuje piękno krajobrazu.
B. sielanką,
3. sławi pewną ideę.
Zadanie 9. (0–3)
Odpowiedz zgodnie z tekstem. Jakie znaczenie ma lot balonem z perspektywy a) prostego człowieka?
...
...
...
b) filozofa?
...
...
...
3Styru – steru
4 Jean-Pierre Blanchard – (1753–1809) lotnik, prekursor lotów balonem; jego lot w Warszawie w 1789 roku stał się inspiracją dla Naruszewicza do napisania wiersza
7 c) polskiego patrioty?
...
...
...
Zadanie 10. (0–2)
Jakie środki stylistyczne użyte w wierszu służą zbudowaniu podniosłego nastroju?
Uzupełnij tabelę, podając nazwę i przykład dwóch z nich.
Nazwa środka
stylistycznego Przykład
Zadanie 11. (0-2)
Na podstawie tekstu uzasadnij, że wiersz Naruszewicza wyraża światopogląd racjonalistyczny. Sformułuj dwa argumenty.
………
………
………
………
………
Tekst 4
Jolanta Antas, O kłamstwie i kłamaniu
1.Ludzie w sposób naturalny kojarzą kłamstwo z wypowiadaniem fałszywych twierdzeń.
Ale fałszywe twierdzenia to tylko błędne poznawczo sądy lub zaledwie logiczne przeczenia.
I bynajmniej jeszcze nie kłamstwa. Abyśmy mogli je zidentyfikować, musimy znać rzeczywiste przeświadczenie mówiącego co do prawdziwości głoszonego sądu. Mało tego, kłamca wcale nie musi uciekać się do wypowiadania twierdzeń ontologicznie fałszywych, aby kogoś wprowadzić w błąd. Może strategicznie posłużyć się sądami faktycznie prawdziwymi i mimo to oszukać. Kłamstwo zatem nie tylko nie musi zachodzić w oparciu o fałsz logiczny, ale w ogóle nie musi odnosić się do prawdy (…).I to stawia je raczej w opozycji do mówienia prawdy, niż do prawdy samej.
8
2.Kłamstwo dlatego jest takie trudne do uchwycenia, a i stosowania, że posiada niejedno oblicze. Trudność polega tu na tym, że nie jest ono ani aktem jednopoziomowym(...). To nie tylko działanie werbalnie aktywne, to także specyficzne dla konwersacji przemilczenia(...), półprawdy, językowa przesada i inne sądy nierzetelne prawdziwościowo oraz – o czym nie wolno zapominać – kłamstwa niewerbalne i w końcu tzw. „białe kłamstwa” (czyli kłamstwa grzecznościowe). Kłamca korzysta ze wszystkich dobrodziejstw komunikacyjnych: mowy, milczenia, środków słownych i pozasłownych. Kłamstwa są nie tylko czynne, ale i bierne;
mogą też przybierać charakter mieszany. Kłamca może milczeć póki się da, zmuszony jednak do odpowiedzi, użyje czynnej strategii kłamania, fabrykując na przykład fałszywe wymówki;
ucieknie się do podstępu fałszywego wnioskowania, zastosuje niedomówienie, pominie kluczową informację, poda fałszywą przyczynę swego zachowania. Może w tym celu stosować różne kłamliwe uniki i maskować się niewerbalnie.(...)
3.Okazuje się, że przeciętny użytkownik języka najczęściej wybiera kłamstwo z potrzeby sterowania społecznymi interakcjami, a więc dla uniknięcia napięć i konfliktów, z potrzeby zachowania twarzy, z potrzeby wywierania wpływu na innych, zdobywania nad nimi przewagi. I wreszcie większość codziennych kłamstw człowiek czyni po prostu z uprzejmości i aby wydać się miłym. Kiedy więc przyglądamy się motywom, dla których ludzie używają strategii językowych oszustw, to okazuje się, że retoryka kłamstwa nie tyle związana jest ze zdolnością do kreowania fikcyjnych światów, co z umiejętnością współżycia z innymi, opartą o konformizm, oszustwo, mistyfikację, podstęp, nastawiona na ochronę siebie, ale także na obronę wartości. Leszek Kołakowski, nie bez dozy uszczypliwości wobec rygorystycznych moralistów, powiedział niedawno: „Cnoty towarzyskie, jak dyskrecja i uprzejmość, bardzo często ocierają się o kłamstwo, ale trudno nie przyznać, że gdyby tych cnót nie było, życie zbiorowe byłoby znacznie gorsze, niż jest (…)”.
Jolanta Antas, O kłamstwie i kłamaniu, Kraków 2008, s. 9-11
Zadanie 12. (0–1)
Dlaczego, zdaniem autorki, o istocie kłamstwa nie decyduje fałszywość wypowiadanego sądu?
...
...
...
Zadanie 13. (0–1)
Do każdego akapitu tekstu dobierz streszczające go pytanie.
Numer akapitu Litera przypisana do pytania
1.
2.
3.
A. Jakie cechy składniowe można przypisać kłamstwu?
B. Czy kłamstwo to zawsze twierdzenie fałszywe?
C. W jakim celu ludzie posługują się kłamstwem?
D. Jakie są społeczne reperkusje kłamstwa?
E. Jakie są strategie kłamania?
9 Zadanie 14. (0–1)
Dokończ wypowiedź, tak aby utworzyć zdanie podrzędne okolicznikowe celu i zająć stanowisko zgodne z wyrażonym w tekście.
Ludzie kłamią, ...
Zadanie 15. (0–l)
Wyjaśnij, czym, zdaniem autorki tekstu, jest „bierne kłamstwo”? Nie cytuj.
...
...
Zadanie 16. (0–1)
Autorka posłużyła się cytatem z tekstu Leszka Kołakowskiego, aby A. zilustrować przykładem swoją argumentację.
B. wzmocnić swoją argumentację.
C. wprowadzić sąd odmienny.
D. wprowadzić nowy wątek.
Zadanie 17. (0–2)
Który z cytatów zgodny jest z tezą zapisaną w artykule? Uzasadnij swój wybór.
A. Kłamstwo nie staje się prawdą tylko dlatego, że wierzy w nie więcej osób. Oskar Wilde B. Można skłamać nie tylko słowami, lecz i bukietem. Michał Choromański
C. Są czasy, kiedy ludzie mówiąc przez sen kłamią. Stanisław Jerzy Lec D Nie ma gorszego zła od pięknych słów, które kłamią. Ajschylos
Uzasadnienie...
...
...
...
Zadanie 18. (0–2)
Czy, Twoim zdaniem, zatajanie prawdy przed Harey przez Kelvina w powieści „Solaris”
było słuszne? Uzasadnij odpowiedź.
...
...
...
10 Tekst 5
Stanisław Lem, Solaris (fragment) Snaut w rozmowie z Kelvinem
Wyruszamy w kosmos, przygotowani na wszystko, to znaczy, na samotność, na walkę, męczeństwo i śmierć. Ze skromności nie wypowiadamy tego głośno, ale myślimy sobie czasem, że jesteśmy wspaniali. Tymczasem, tymczasem to nie wszystko, a nasza gotowość okazuje się pozą. Wcale nie chcemy zdobywać kosmosu, chcemy tylko rozszerzyć Ziemię do jego granic. Jedne planety mają być pustynne jak Sahara, inne lodowate jak biegun albo tropikalne jak dżungla brazylijska. Jesteśmy humanitarni i szlachetni, nie chcemy podbijać innych ras, chcemy tylko przekazać im nasze wartości i w zamian przejąć ich dziedzictwo.
Mamy się za rycerzy świętego Kontaktu. To drugi fałsz. Nie szukamy nikogo oprócz ludzi.
Nie potrzeba nam innych światów. Potrzeba nam luster. Nie wiemy, co począć z innymi światami. Wystarczy ten jeden, a już się nim dławimy.
S. Lem, Solaris, Kraków 2012.
Zadanie 19. (0–2)
W tekście poruszono zagadnienia związane z A. kosmologią.
B. humanizmem.
C. geocentryzmem.
D. antropocentryzmem.
Uzasadnij swój wybór.
………...………
………...………
………...
Zadanie 20. (0–1)
Wyjaśnij, jak rozumiesz fragment Nie potrzeba nam innych światów. Potrzeba nam luster w kontekście całego utworu Stanisława Lema.
………...………
………...………
………...
Zadanie 21. (0–1)
Przekształć poniższe zdanie tak, aby zachowując jego sens, uniknąć stosowania ironii.
Jesteśmy humanitarni i szlachetni, nie chcemy podbijać innych ras, chcemy tylko przekazać im nasze wartości i w zamian przejąć ich dziedzictwo.
………...………
……...
11 Zadanie 22. (0–9)
Wyobraź sobie, że jesteś przewodniczącym komitetu nadającego nazwę pierwszej stacji kosmicznej na Marsie. Spośród podanych postaci wybierz tę, która, Twoim zdaniem, powinna zostać jej patronem. W krótkim przemówieniu do członków komitetu uzasadnij swój wybór (zastosuj się do wymagań tego gatunku wypowiedzi).
Propozycje:
a) Jean-Pierre Blanchard, prekursor lotów balonem b) Ikar, bohater mitologiczny
c) Xargos, bohater komiksu Królestwo pod piaskiem d) Kris Kelvin, bohater powieści Solaris
………...………
………...………
………...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
12 Zadanie 23. (0–20)
Napisz rozprawkę, w której odniesiesz się do poniższej myśli Leszka Kołakowskiego.
Odwołaj się rzeczowo do trzech tekstów literackich.
Nie, nie dla wiedzy podróżujemy. Nie po to też podróżujemy, by na chwilę z codziennych trosk się wyrwać i o kłopotach zapomnieć [...]. Nie, nie żądza wiedzy nas gna ani ochota ucieczki, ale ciekawość, a ciekawość jak się zdaje, jest osobnym popędem, do innych niesprowadzalnym. (Leszek Kołakowski)
………...………
………...………
………...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
13
...
...
………...………
………...………
………...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
14
………...………
………...………
………...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
………...………
………...………
15
………...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
………...………
………...………
………...
...
16
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
………...………
………...………
………...
...
...
...
...
17
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
18 BRUDNOPIS
!["Chyrowiacy : słownik biograficzny wychowanków Zakładu Naukowo-Wychowaczego OO. Jezuitów w Chyrowie 1886-1939", oprac. Ludwik Grzebień, Jerzy Kochanowicz, Jan Niemiec, Kraków 2000 : [recenzja]]()