lO ....
,
..
dl .1
, ...
:";'
. ,
:." J
\VYDAvVNICT\VA MORSKIEGO URZ?DU RYBACKIEGO
POLSKIE
RYBO?ÓWSTWO MORSKIE
(SPRAWOZDANIE MORSKIEGO URZ?DU RYBACKIEGO
I MORSKIEGO INSTYTUTU RYBACKIEGO)
VI.
(1933 -1935)
GDYNIA 1936
DRUKIEM ZAK?ADÓW GRAFICZNYCH "BlBLJOTE KA POLSKA" W BYDGOSZCZY
I .
Poprzednio wydano:
•
L R Y b O ?ów S t \ V O 111 o r S k j C n a p o 1 s k i 111
B a ? t Y k u W 1921 roku. Pozna? 1922.
Nak?adem Wydzia?u Rybackiego Ministerstwa Rolnictwa
i D. P. (Bibljoteka Rybacka Nr. 9). Sk?ad G?ówny:
Ksi?garnia ?w. Wojciecha w Poznaniu.
II. R Y b O ? ó \v S t w O ID O r S k i e n a p o l s k i ID
B a ? t Y k li (Sprawozdanie Morskiego Urz?du
Rybackiego za 1922 -I924). Warszawa - Byd-
goszcz 1925.
Wydawnictwo Ministerstwa Rolnictwa i D. P. Serja D.
(Bibljoteka Rybacka Nr. 19). Sk?ad G?ówny: Ksi?-
garnia Rolnicza w Warszawie.
III. R Y b o ?ów S t \V o ITI O r S k i e n a p o l S k i ITI
B a ? t Y k li (Sprawozdanie Morskiego Urz?du
Rybackiego za 1925 -1927). Gdynia 1928.
Wydawnictwo Morskiego Urz?du Rybackiego.
I V. P O l s k i e r y b o ?ów s t \V o ITI o r s k i e
(1928 -I930).
Wydawnictwo Morskiego Urz?du Rybackiego.
V. p O l S k i e r y b o ? ó \v S t w o ID o r s k i e
(1931 -1932).
Wydawnictwo Morskiego Urz?du Rybackiego.
518:'
, , I
\VYl>A\VNICT\V.:\ .i\IOI{SKIECO URZl'?\)U I{YB?\CKIEGO
\
POLSKIE
RYBO?ÓWSTWO MORSKIE
(SPHA WOZDANIE MORSKIEGO UHZ?DU RYBACKIEGO
I MOHSKIEGO I?STYTUTU HYBACKIEGO)
\rI.?/?"
(1933 -1935)
1l1.(1'''II·.'' Z·\I?I..\I)()\\' CI\.\I:ICZ:\'Y< II "I'.II\I.J()TEI?.\ I'()I.SI'.\" \\' I\YI)(;()SZCZY
T l{ E ? ?
Str.
l' I<'ZE J) 1\10 vv ,\ . . <)
1<' Y BU r.6\\' STWO lVrOJ{ S Id E vv I933-1935 1<'. S1>EA WUZ1>A-
NIE Iv!O]<.SK1EGO UEZl'? nu I<.YB.\CKIEGO. . . . .• I l
Wstc,:p, str. II; Rybac y, str. II; Stan go?podarczy ryba-
kó w, str. [2; Zapomogi i pomoc dla \-?Y?.flków, str. [4; Ma-
j?tek rybacki, str. 16; Statki, str. 17; Wyp a.d ki na morzu
i straty rybackie, str. 19; Miejsca po?owów, str. 21; Nowe
narz?clzia po?owu, str. 2I; I<.ybo?ówstwo przybrze?ne, str. 22;
Uprawi a.nic i wydajno?? po?owów, str. 24; Polowy poszc ze-
gr'llnych gatu nkó w ryb. ?oso?, mielnica, tro?, str. 28; \\' r:gorze,
sir.29; P?astugi, str. 30; Szproty, str. 31; ?ledzie, str. 33; \\'?-
tlu sz c, str. 35: Inne ryby, str. 30; Ryboló wst wo dalsze, str. 37;
Rybo?ówstwo dalekomorskie, str.39; Przemys? i handel, st r.? i •
Pr-zetwórcze zaklad y na wy br ze?u , str. 43; \V?dzenie i koszty
przeróbki, str. 44; Nabywanie surowca i sprzecla? przetworów,
str. 40; Spó?dzielnie i kupcy, str. 4R; Wywóz do Gda?ska,
str. 49; vvywóz zagranic?, str. 50; Handel ryb? zagraniczn?,
str. 50; Spo?ycie ryb, str. 52.
T.\ HLIC\: Zestawienie uprawiania i wyd aj no?ci po?owów mor-
skich (liczby za 1()3,"i r.) - R?partition et rendement des
p?ches maritimes (chijjres po u r 1935) 27
54
T,\BLICE STATYSTYCZN E - TABLES ST.\TI ST[ QUES 57
l. Zestawienie ludno?ci rybackiej w poszcz.cgó lnych miej-
scowo?ciach wybrze?a, z uwz gl?d nic.n icm stanu gospo-
darczego i 11bocznych zaj ?? na dzid] 31 X II. 1\)35 r. -
fJropri?t6 et occup aiions des ptcheurs (3I. S n. 1935) 58-5<)
11. Zestawicllie posiadanych przez ryba.k ów st atkó w i na-
r z?cl zi ryb oló wst wa (31. XII. 1<)35 r.)-Nombre et uuleur
des b atc au x et des cngi.us de pcche (3I. X] r. l(n5) . . (Jl
111. Zestawienie ilo?ci j>()!ow6w przyhrze?nych w 1933 r. we-
d?ug mi('si\'cy - l? c-n de mcnt. des pcches maril intes [cotirres ]
rn [(J,n dp(/Yli(s f'(/r in oi s ()·l-()."j
1*
-l
1\', Zestawi('nie i lo?ci polo wó w przybrze?nych w 1?3,1 r. we- Str.
eling mi csi ?c y - Ren de ment des fll1ches muritimes {cotieres )
en 193.J. reparties par niois . . . . . . . . . . . . (l()-07
\" Zestawienie ilo?ci po?owó w przybrze?nych w 1935 r. we-
dlug mi csi?c y - It en.dcment des p?ches nt arit int es [cot ie-
res ) en 1935 r?p(/rties par niois . . . . . . . . . . G?-(i\)
\'1, l n nc ryby, Zestawienic ilo?ci po lo wó w w latach I(J.n.
I<)34. 1<)35 wcrl lu g nn csi ?c y - .llttres POiSSOl1S, l? erule-
nient des p/ches niaritinies en 1933. 1';3.J.. H}35 r?p art ics
fJ(/r nio is . . . . . . . . . . . . . . 71
\"11. Zestawienie war to?ci polo wó w przybrze?nych na llalt yku
w [()33 r. wed?ug mi csi ?c y - Valelfr des p?ches maritimes
(cotieres) eH 1933 rep arties par mois . . . . . . . . H-75
\' 111 , Zestawienie warto?ci po?owów przybrze?nych na Ba?tyku
\V 1934 r. wcrl lu g miesic.;cy- Valeur des p?ches marit imes
(coti?res } en H)3.J. r? parti es par niois . . . . . . . . 76-77
IX, Zestawienie warto?ci po?owów przyhrze?nych na Baltyku
\\' I<)35 r \H'dlug mi esi ?c y - l'uleur des p?cb es niarit inies
(cotieres ) en 1935 r?p art es par H10is 7?-7<)
X Inne ryby Zcxt aw icnio warto?ci polo wó w w latach
I()J3. 1<)34. Iq35 wed?ug mi csi ?c y - rl ut res POiSSOl1S,
V'aleur des p?ches niariti nres en H}33. 193.J.. H}35 repar-
ties par niois
XI Zestawienie ilo?ci po lo wó w dalszych na l Ia lt yk u w la-
tach 1<)33. [934. 1<)35 wed?ug miesi?cy - Ie en.de ment des
p?ches maritimes dans la mer Li alt iqu e en 1933. 193.J..
H)35 r?p arties par mois . . . . 84-85
X II. Zcst awienie warto?ci polo wó w dalszych na ?lal y ku w ?a-
tach ICJ33. 1<)34. 1935 wed?ug miesi ?c y l' al eur
des p?cltes maritimes dans la mer lt alti qu e en 1933. 193·1.
1()35 r?parties par mo is 86-87
Xl I I Ilo?? i warto?? po?owów przyhrze?nych I dalszych \\' la-
tach [(133--1935 w('d?ug ohwot!{l\v i miejsc ]lo!o\\'u -
Qua1/tit? et valeur des p?ches maritimes de III J>ologlle
en 1933-1935 repartzes par ZOlles 88-8<)
X l V. Zbyt po?owów opr6cz dalekomorskich w latach 1<)33.
[<)3't. [<)35 - Fente des ptches 1Ilaritimes (ontre la gra/lde
Nche) en 1933. 193-1.1935. . C)O-C) I
X \'. Zestawienie cen otrzymywanych przl'z rybald)\v za [ kg
ryby w latach 1933. 1934 1<)35 - Tableau des prix re(lIs
por les plchellrs pl/r kr.; en HJ.1.1. [(J.1-I. H).15 . . . . q2-()3
:\\'1 Prz ywó» ry h I pr od uk t ów r vb nych do portu rybackiego St r.
W Cdylli w latach l()j.f, 1<)35 -.1 rriuuge des poisso us
et des p rod uits p()isso/licrs (lit port de Ph1:e dc Cd yn ia
cu 1I)3.f-, 11)35 . . • • • . . . • • . .. .., l)+-9.')
X v II Ogólne cyfry przywozu i wywozu (ilo?? i warto??) we-
dlu g poszczcgó lnyc h gatu nkó w ry?> za lata IVJJ -IV3.') -
Cliijires glob aux di mp ortat ion et d'ex/Jortatio/t (qzlIlIIlite
et uule u r) s uiu au.i sp?ciiic ation eJl 1933 -1935 . . . 9(j '97
I\JlZI'()H.Z,\IJZENIE l'I?FZ\'I)El':T.\ I<.ZECZ\'I'O?I)()L1TEJ 99
?I)\{.\\\·OZIL\XIE .:\[OI(ShIECO IXSTYTll'LT \{YIL\CI\:IE-
C() Z.\ OI\l\.ES (()3I-H)3.') 10J
Statut str. J03; vvla dz c Instytutu, str. l03; Badania i pr
ó
bn c
polowy Statki lnst y tut.u , st r 104; Ivsz ta lc e nic r y ba kó w i pra-
c o wni k
ó
w, str. IO(); vvydawnic twa, str. 107; Stowarzyszenia
i pOlllOC dla r yba k
ó
w, str. roS; l lu dowa st a.t.kó w, str. roS ;
\\'yci?g statkowy, st.r 113; Rynek rybny, l lala i Ch?odnia
H,ybna, str. 114, Sk?ady ?l cd ziowc, str. 115, Propaganda
spo?ycia, str. I IR
SPIS RYCIN \V v K H. E S () \ V
In;:CTSTH.E DES FTGUHES ET DES In.\C!(,\1\f'\fES
]{yciny - Figures
T. Dom Morskiego Ur z?du Ry bnc ki cgo w Cdyni. - O'ho k /;:0-
lonja rybacka -. Ojjice de })eche Ma.riti.ni« (I Gdynia. -
A ('(iti la colonie des f'(1cheltrs . . . . .
2. Po ?ó w Z ?odzi br-z pok ?adowcj -- J)eche du baie au non
Str.
13
p o-nt?
3. Ku tr y rybackie w Cdyni - Cot res de pecheurs r't Gdynia
'1. Kuter w lodach - A I? niilie u des glaces . . . . . . . .
5 Dobry po?ów ?ledzi - Une bonne peche des h arengs . . .
b. Lugry ?ledziowe w porcie gdYl1Skllll- ])rijters au x h arengs
dans le port de Gd yni a . . . . . .
7. I?atowanie lugra p orlcz as oclp l ywu - Sau oetag e du drifter
aux h arengs pendant la busse mar?e . . . . . . . . . . .
8. \\. yla dowa.nic ?ledzi w Gdyni - D?b ar quem ent des haren gs
(I, Gdynia .
9. \\'?dzarnie w Cdylli - Fu meries des po issosis t't Gdynia
10. Sk?ady ?ledziowe w (?dyni - Entrep dts des hareu gs a Gdynia
I r. St at.e k "SUlfnia" na mieli?nie - Le bateau "Starnia" en
?cho uage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
J2. Statek badawczy "Ewa" - ll ate aic scient iji que "liwa" 107
J3. Kuter zbudowany w 1932 r. na stoczni Instytutu - Cotre
construit en 1932 par fe ch antier de Z' lnstitut de P?che !II ariiime log
14. Port r y bac ki w Gdyni - Port des f'echeurs a Gdynia 111
15, \Vyci;tg dla sta t kó w w Cdyni - Slip paul' les bate au x (t Gdy-
nia 113
'(l. Za?oga kutra "Cdy 2(J" na po?owie makreli \V Skagerraku-
L'equiPage du cotre ,,(;dy 26" /l la peche du maqu ereau au
Sk agerrak 117
20
33
13 45 51
\Vymienione wy?ej ilustracje zosta?y II przej lilie dostarczone dla
wydawnictwa "Polskie rybo?ówstwo morskie" przez pp.: \\'. Ci?glewi-
eza (ryc. II, I()), Kmdr. Kosianowskiego (ryc 7), F. I'dersille (ryc. '2.' 5),
E, I{a1l1ina (ryc. r, 4. 8-10, 12-14), lL Soiko\\'skicgo (ryc. 3, 5. (l).
7
\\" Y k r c s y jJiagrallllllcs
l. llo?? i warto?? po?owów ba?tyckich za lata 1920-1935
w tonnach i tysi?cach z?otych - Quantite et ualeur des pe-
ches balii ques pour la p?riode I920-z935 en ion nes et en mil-
liers de z?
Str.
23
2. Po ?ó w ?ososi, mielnicy i troci w kilogramach -- P?c hes du
s au mon, du petit satcmon et de la truite de mer en kilngramrnes
3.j'o!<'JW w?gorzy w kilogramach - P?ches de l'imgwillc en
kilogrammes . . . . . . . . . . . . . .
4. Po ló w p?astug w tonnach -- P?ch es des pleuronectes en to-n nes
5. Poló w szprotów w tonnach - P?c hes du sp rat en ton nes .
(). Poló w ?ledzi w ton nach - P?ches du hareng en tonsies
7. Po ló w w?t?uszy \V t.o unach -- P?ches de la mor ue en ton nes
8. Poló w innych ryb w tonnach - P?chcs d' auires poissons en
ton nes .. . 37
<). Obroty ryb? w Cdyni w tonnach - Trafie du poisson (1, Gdy-
nia en tonnes 42
10. Spo?ycie ryb morskich w tonnach - Consomniation du pois-
son de mer en tonnes . . . . . . . . . . . . . 53
28
30 32 34 35
•
P I{ Z E J) l\I O \V A
Szóste sprawozdanie .:\Iorskiego Urz?du Rybackiego za-
wiera dane o przebiegu rybo?ówstwa morskiego w ?atach 1933 do
H)35. Umieszczone w sprawozdaniu liczby z lat poprzednich
daj? mo?no?? poczynienia porówna? ze stanem obecnym.
Dotychczas rozwin??o si<; poka?ne rybo?ówstwo na Ba?-
tyku, o czcm ?wiadczy sta?y wzrost po?owów w ostatnich
latach. \ v'ywolalo to zwi?kszenie przemysiu przetwórczego
i handlu ryb? ?wie?? oraz jej przetworami. Powoli po-
wstaje równie? przemysl pomocniczy, zaopatruj?cy rybo-
?ówstwo w niezh\.'dny sprz?t i materjaly. Donios?e znaczenie
dla dalszego rozwoju rybo?ówstwa b?dzie posiada? port
w \\'ielkicj \Vsi, którego budowa ju? si? rozpocz??a.
Rybo?ówstwo dalekomorskie przedstawia si? dotych-
czas do?? skromnie. G?ówna wi?c uwaga powinna by? skie-
rowana w?a?nie na to rybo?ówstwo ze wzgl?du na istniej?ce
w tej dziedzinie mo?liwo?ci du?ego rozwoju. Urz?dzenia
portu rybackiego w Gdyni, ch?odnic i magazyny zapewniaj?
()bslllg\.? dla zapocz?tkowania takiego rybo?ówstwa. ? alc?y
d??y? by sk?ady zape?nia?y si? ryb? w?asnych po?owów,
a wówczas rozwinie si<; szeroko przemys? pomocniczy dla
zaspokojenia ró?norodnych potrzeb rybo?ówstwa daleko-
morskiego.
Oprócz sprawozdania Urz?du wydawnictwo obejmuje
równie? sprawozdanie ?Iorskiego Instyt utu Rybackiego za
lata 1930-1935.
G ci Y n i a w maju 19Jó r.
J[ orski Urz?d H\'backi
•
HYBOLO\VST\VO ?10HST(IE \Y 1033--103;-) n.
S l> H. A \V O Z J) A N I E
;\1 () I( SKI E G () U l( Z l? I) II H v n A c 1\ I E G o
,,1Vasze rybolówstwo morskie fest [edn ym
z nielicznych dzialów gospodarstwa pol-
skiego, ki?re rozmin??o si? znacznie, tela-
snie w latach gospodarczef depresji",
Z przemówienia Paria Mi nistr a Pr ze mysl u
Ilandlu Dr. Roma na Gór e c k i e g o
w Ko misj i bu d ?c to wej Sejmu w dniu 29 stycz-
nia 193() r.
VV pierwszem dziesi?cioleciu naszego rybo-
?ówstwa na Ba?tyku, najwi?kszy wy?ów ryby
- 4 120 tonn - przypada na rok 1923. \V latach nast?pnych
po?owy spad?y do I 787 tonn w roku 1927, lecz zaczynaj?c
od tego roku wy?ów corocznie wzrasta?, osi?gaj?c 12 875 t.
w 1935 r. z wód Ba?tyku, a 17 116 t. razem z Ba?tyku
i Morza Pólnocnego.
Przyczyny wzrostu po?owów, omówione w poprzednich
latach, pozosta?y nadal te same: wi?ksze i silniejsze kutry
motorowe, zdolne do uprawiania rybo?ówstwa na morzu
otwartcm, ulepszone narz?dzia po?owu, skierowanie rybaków
na nowe tereny i wreszcie zwi?kszenie ilo?ci rybaków i statków.
Trudno?ci w wyszukiwaniu pracy sk?oni?y
wielu do zaj?cia si? po?owem ryb na morzu.
Obok rybaków dawnych, uprawiaj?cych swój zawód od dzie-
ci?stwa, przybywaj? nowi - zwi?kszaj?c corocznie liczb?
rybaków morskich, g?ównie w Gdyni i w Helu. \V latach po-
przednich szukali zarobku w rybo?ówstwie wykoleje?cy ?y-
ciowi lub te? ubodzy robotnicy. \V ostatnich latach rybo-
lówstwo przyci?ga ludzi z pcwnem wykszta?ceniem, a tak?e
zasobniejszych, posiadaj?cych got6wk? na nabycie kutra
Wst?p
Rybacy
12 -
i sprz?tu, Nick tórzy z tych nowych rybaków zah'li nawet
przoduj?ce miejsce w o?rodkach rybackich.
\\'zrost zatrudnionych w rvbolówstwie (bez rybo?ówstwu
dalekomorskiego) wykazuje ni?ej umieszczone zestawienie,
a rozsiedlenie rybaków na wybrze?u przedstawia tablica sta-
tystyczna Nr. I (p. str. 5S-S<i).
L a t
al, 92.1, 9211' 92+9291' 9101 "Jl' I, 9321. 9331, 93+ 91,1
lIo;? r yba kó w 1 >20GI ,2('41, 21l21'1701 '5 ",I, 51°1, GO"I' "3 '" GIl71 '71°
Prastary zwyczaj wspólnego uprawiania rybo-
stan gospodarczy
?' b
. .
J' (
.
rybaków ówstwa cz naJe11l111 cow maszopefJe ) na- ...
dal utrzymywa? si? w?ród rybaków. Ka?dy
z uczestników po?owu dostawa? umówion? cz??? zarobku
( ,part"), po potr?ceniu z niej wydatków na zakup sprz?tu i ma-
terja?ów p?dnych, a w wypadkach, gdy wnosi? do spólk i w?asne
narz?dzia, otrzymywa? jednakow? cz??? z innymi wspólni-
kami. \\'la?cicie?e kutrów maj? zwykle dwie cz??ci zarobku,
jedn? za swoj? pracQ, a drug? za kuter, co jest zupe?nie s?usz-
ne, gdy? tylko w?a?ciciel kutra sp?aca d?ugi i ponosi wydatki
na utrzymanie i naprawy statku.
Polo?cnie gospodarcze rybaków, ?owi?cych na wi?kszych
kutrach, by?o zupe?nie dobre i zarobki jesienne i zimowe wy-
starcza?y na przetrzymanie s?abego okresu po?owów od maja
do pa?dziernika. Poniewa? wi?kszych kutrów by?o na wy-
brze?u z ko?cem 1935 r. okolo Go, wi?c przesz?o 200 rybaków
mo?na zaliczy? do zamo?nych, w stosunku do ogó?u rybaków.
\\T najbardziej k orzystnem po?o?eniu byli ci z nich, którzy
uprawiali rybo?ówstwo przy pomocy cz?onków w?asnej rodziny,
bez przyjmowania obcych wspólników. Posiadanie w?asnego
domu polepsza?o po?o?enie, gdy? rybak nie p?aci? komornego.
Zupe?nie dobrze czul si? jednak tylko wówczas, gdy nie byl
zad?u?ony, co znów jest niezbyt cz?ste, bo zakup drogiego
kutra i narz?dzi zwykle przekracza zasoby gotr'>wkowe rybaka.
- 13 -
I );t1ekiclll od dobrego stanu hylo pole?enie rybaków ?owi?-
cych na malych, starych kutrach, ze slabem i silnikami. Kutry
te nie s? przydatne do rybo?ówstwa na terenach dalszych.
Nawet \V zatoce mog? ?owi? tylko przy s?abych wiatrach.
lx yc r Dom Morskiego L'r z ?du Ry hac kicgo w Gdyni. - Obok
k ol onja rybacka.
Fig. 2. Oiiice de P?ch e Xl a.ritiin e (I GdYllia. - .1 cót? la colonie des
pecheul's.
Podtrzymywaly tych rybaków zimowe polowy szprotów. Na
szcz??cie w ostatnich trzech latach szproty podchodzi?y do
hrzeg()\V du?cmi ?awicami, wi?c, nie zwa?aj?c na niskie ccny
ryby, polo?enie gospodarcze rybaków by?o zno?ne w porze
zimowej, a naogó? trudne w okresie letnim, kiedy po?owy
malej? i \V ci?gu 3-4 miesi?cy wy?awia si? ryby za z? 300 do
5()() na kuter. Wystarczale to zaledwie na zakup matcrjalów
p?rlnych, uzupe?nienie sprz?tu i sp?at? d?ugów, zaci?gni?tych
na zakup kutra, silnika, czy te? sieci.
Takicmi przybrze-?nerui polowami trudni?o :-.;iQ 30() ryba-
k ów na T()O kutrach i lo.lziach motorowych. \\'i\'kszo?? tych
