Statystyczne własności rozkładów chwilowych wartości parametru F~(0 w mowie ciągłej - Grażyna Demenko

I

Grażyna Demenko

STATYSTYCZNE WŁASNOŚCI ROZKŁADÓW CHWILOWYCH WARTOŚCI PARAM ETRU F0

W MOWIE CIĄGŁEJ

|

W A R S Z A W A 1980

Praca wpłynęła do Redakcji dnia 11 sierpn ia 1980

N a ' p r a w a c h r ę k o p i s u

I n s t y t u t Podstaw ow ych Problemów T e c h n ik i PAK N ak ład 140 e g z . A rk.w yd. 1 ,-5 . A rk . d r u k . 2 .

Oddano do d r u k a r n i w s i e r p n i u 1 9 b 0 r . Nr zam ów ienia 5 6 6 / 0 / 8 0

W arszaw ska D r u k a rn ia Naukowa, W arszaw a, u l .Ś n ia d e c k i c h 8

Zarejestrowana pod nr 31/1980

%

■P A Ni

'£ m / g .

Grażyna Demenko

P ra c o w n ia F o n e ty k i A k u s ty c z n e j IPPT PAN

STATYSTYCZNE WŁASN05CI ROZKŁADOW CHWILCWYCH WARTOŚCI

PARAMETRU F„ o W MOWIE CIĄGŁEJ

S t r e s z c z e n i e

P rz ep ro w a d zo n o p r ó b ę o k r e ś l e n i a d łu g o te rm in o w y c h matema­

ty c z n y c h w ła s n o ś c i c z ę s t o t l i w o ś c i pod staw o w ej p o p rz e z s t a ­ t y s t y c z n ą a n a l i z ę ro z k ła d ó w chw ilow ych w a r t o ś c i FQ. D la u s t a ­ l e n i a wpływu c z ę s t o t l i w o ś c i o d c z y tu o b w ie d n i z a p is u to n o g r a - f i c z n e g o n a k s z t a ł t o w a n i e s i ę ro z k ła d ó w wykonano j e w k i l k u w e r s ja c h p r z y zm iennych w aru n k ach a n a l i z y . W c e lu s c h a r a k t e ­ ry z o w a n ia p o s z c z e g ó ln y c h p r ó b p o s łu ż o n o s i ę t e s t a m i s t a t y s t y c z ­ nymi b a d a ją c y m i rów ność p a ra m e tró w a n a liz o w a n y c h ro z k ła d ó w . U zyskano 5 0 ro z k ła d ó w , n a p o d s ta w ie k t ó r y c h s u g e r u j e s i ę p r z y ­ j ę c i e c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o w a n ia s y n c h r o n ic z n e j z okresem podstawowym o r a z t a k i d o b ó r c z a s u tr w a n i a s y g n a łu aby można uw ażać go b y ło z a s t a c j o n a r n y .

1 . V isten.

P a ra m e tr Fq j e s t jednym z podstaw ow ych nośników i n f o r m a c j i o s o b n ic z e j i l i n g w i s t y c z n e j . Z a s a d n ic z a tr u d n o ś ć w o k r e ś l e n i u s t o p n i a p r z y d a tn o ś c i te g o p a ra m e tr u w r c z m a ity c h p ro b le m a c h f o n e t y k i , p o le g a n a b ra k u w yp raco w an ia o d pow iedniego m odelu u m o ż liw ia ją c e g o o p is cz a s o w e j z m ie n n o ś c i c z ę s t o t l i w o ś c i p o d s t a ­ w ow ej. J e d n ą z p rz y c z y n t e j t r u d n o ś c i j e s t n ie m o ż liw o ść p r z e a n a ­ li z o w a n i a w s z y s tk ic h z ja w is k , k t ó r e n a l e ż a ło b y z b a d a ć , aby u z y s k a ć je d n o z n a c z n ą i n t e r p r e t a c j ę w yników. D la te g o c o r a z c z ę ś c i e j w te g o ty p u z a g a d n ie n ia c h s t o s u j e s i ę a n a l i z ę s t a ­ t y s t y c z n ą , k t ó r e j zadaniem j e s t w sk a z a n ie w łaśc iw y c h m etod p rz y ­ g o to w a n ia i i n t e r p r e t o w a n i a d a n y c h , b ę d ą cy c h p o d sta w ą sfo rm u ­ ło w a n ia o s ta te c z n y c h w niosków .

Z a d a n ie n i n i e j s z e j p re c y p o l e g a ł o n e :

(1) o p rac o w a n iu algorytm ów u m o ż liw ia ją c y c h w cz y ty w an ie d an y c h

^ z tc n o m e tru TM-3, do p a m ię c i MERY 303 o ra z i c h a n a l i z ę , (2 ) a n a l i z i e s t a t y s t y c z n e j p a r a m e tr u FQ,

(3^ p r ó b i e o k r e ś l e n i e b ad a n y ch gło só w z a pomocą p a ra m e tró w c h a r a k te r y z u ją c y c h r o z k ła d y c z ę s t o t l i w o ś c i p o d staw o w ej w c e lu - o k r e ś l e n i a n a j p r o s t s z e g o a lg o ry tm u u m o ż liw ia ją c e g o adekw atny o p is s t a t y s t y c z n y c h w ła s n o ś c i FQ.

y.ykaz o z n a c z e ń :

N - l i c z e b s o ś ć p r ó b y , ,

x - ś r e d n i a a ry tm e ty c z n a p ró b y , s 2 - w a r i a n c j a p ró b y ,

s - o d c h y le n ie s ta n d a rd o w e p ró b y ,

£ - o d c h y le n ie s ta n d a rd o w e p o p u l a c j i , w a r to ś ć z m ie n n e j lo s o w e j,

- w s p ó łc z y n n ik a s y m e t r i i , - w sp ó łc z y n n ik e k s c e s u ,

f . - l i c z e b n o ś c i e k s p e ry m e n ta ln e ,Ol f ^ - l i c z e b n o ś c i t e o r e t y c z n e ,

j - l i c z b a p r z e d z ia łó w c z ę s to tliw o ś c io w y c h , d - s z e r o k o ś ć p r z e d z i a ł u c z ę s to tliw o ś c io w e g o , r,_ - g ó rn a g r a n i c a r o z k ła d u l i c z e b n o ś c i , r~ - d o ln a g r a n i c a r o z k ła d u l i c z e b n o ś c i , r * i - d o ln a m ie rz o n a c z ę s t o t l i w o ś ć , rr, - i l o ś ć n ie z a le ż n y c h p r ó b , k - z a w a rto ś ć kom órki p a m ię c io w e j,

V - l i c z b a s to p n i swobody, cL - poziom i s t o t n o ś c i , V - w sp ó łc z y n n ik z m ie n n o ś c i.

2 . C h a r a k te ry s ty k ę b adanego s y g n a łu .

P rz e ć p r z y s tą p ie n ie m do j a k i e j k o l w i e k a n a l i z y n a l e ż y u s t a l i ć podstaw ow e cech y s y g n a łu , ro zw aż y ć je g o s t o p i e ń z d e te rm in o w a n ia , s t a c j o n a r n o ś ć i z b a d a ć z g o d n o ść ro z k ła d ó w c h a r a k te r y z u ją c y c h s y g n a ł z ro zk ła d em norm alnym .

V w ie lu z a g a d n ie n ia c h tr u d n o r o z s t r z y g n ą ć , c z y s y g n a ł ma c h a ­ r a k t e r z d e te rm in o w a n y , czy t e ż n i e . T e o r e t y c z n i e , j e ż e l i s y g n a ł nożna o p is a ć z a le ż n o ś c ia m i m atem atycznym i-, n a l e ż y go z a l i c z y ć dc z d e te rm in o w a n y ch . Można t w i e r d z i ć je d n a k , ż e ża d en f iz y c z n y

- A -

- 5 -

s y g n a ł n i e j e s t ś c i ś l e z d e te rm in o w a n y ( z a w s z e może z a i s t n i e ć n i e p r z e w id z ia n a s y t u a c j a , k t ó r a z m ie n i j e g o c h a r a k t e r ) , -z d ru ­ g i e j je d n a k s t r o n y , ż a d e n s y g n a ł n i e j e s t c z y s to losow y, bo p r z y d o s t a t e c z n e j z n a jo m o ś c i mechanizm u je g o w y tw a rz a n ia , można o p i s a ć go m n ie j lu b w ię c e j d o k ła d n ie , fc p r a k t y c e , j e ś l i w i e l o k r o t n e p o w ta r z a n ie d o ś w ia d c z e n ia d a j e t e same r e z u l t a t y , s y g n a ł możemy uw ażać z a z d e te rm in o w a n y . C z ę s t o tliw o ś ć p o d s t a ­ wowa s y g n a łu mowy n i e może być o p is a n a ś c is ły m i z a le ż n o ś c ia m i m atem atycznym i, bo w ynik k a ż d e j o b s e r w a c ji j e s t n ie p o w t a r z a ln y . W arunki s t a c j o n a r n o ś c i p r o c e s u losow ego s ą ś c i ś l e o k r e ś lo n e , w p rz y p a d k u je d n a k a n a l i z y p o je d y n c z e j f u n k c j i lo s o w e j s t o s u j e s i ę n ie c o i n n e p o j ę c i e ( p o r . W). Gdy mówi s i ę o s t a c j o n a r n o ś c i j e d n e j r e a l i z a c j i o z n a c z a t o z a z w y c z a j, ż e c h a r a k t e r y s t y k i w yznaczone d l a k r ó t k i c h , n ie z a l e ż n y c h p r z e d z ia łó w czasow ych, n i e z m ie n i a ją s i ę z n a c z n ie d l a k o le jn y c h p rz e d z ia łó w ( w ię c e j n i ż można by te g o o c z e k iw a ć b i o r ą c pod uwagę typow ą lo so w ą z m ie n n o ś ć ) . V p rz y p a d k u pom iarów c z ę s t o t l i w o ś c i podstaw ow ej ' n a l e ż y ro z w a ż y ć m odel p r z e d s ta w io n y n a r y c . 1.

P r o c « * P r o c e s b ł ę d ó v P r o c e s f c ł ę ć ó w

z a k ł ó c a j ą c y p r z e t w a r z a n i * p c r a i w r u

X A A — =—

s t e r c . ' « n i e U k ł a d f i z y c z n y J k i a d r e j e s t r ac j i

N U k ł a d

--- ^?

k r t » !1 p r z e t w a r z a n i a

S Y E n a ł J l ---

o o i B i a r o w y

„nik

Ryc.1. Scheaat blokowy układu analizy częstotliwości pod.3 hawowe j .

J e s t o c z y w is te , ż e z b i ó r p r z y c z y n d e te r m in u ją c y o k r e ś lo n y s k u te k ( t u t a j w ynik p o m ia ru F ) j e s t zb io re m o d u ż e j l i c z e b ­ n o ś c i . Kożeniy w y ró ż n ić w nim je d n ą p r z y c z y n ę głó w n ą, a o p o ­ z o s t a ł y c h za k ła d a m y , ż e i c h je d n o s tk o w e o d d z ia ły w a n ie j e s t .

- 6 -

porów nyw alne o r a z w zajem n ie ró ż n o k ie ru n k o w e .

Rozważmy r e l a c j ę p rzy c zy n o w o -sk u tk o w ą w ią ż ą c ą z b i ó r w zajem n ie n ie z a le ż n y c h zm iennych [G , z e zm ien n ą z a le ż n ą S s

S - f ( G . ^ . - . f i ) - f ( G ) + f C f i )

C z ę s t o tliw o ś ć podstaw ow a j e s t w ię c zm ien n ą lo so w ą o k r e ś lo n ą d e t e r m i n i s t y c z n i e w z a k r e s i e s t a ł y c h uwarunkow ań s t r u k t u r a l n y c h , a n a to m ic z n y c h , g e n e ty c z n y c h c z y n n ik a G o r a z p r o b a b i l i s t y c z n i e w z a k r e s i e e fe k tó w r ó ż n o ro d n y c h " ( n ie z a le ż n y c h w rozsądnym p r z y ­ b l i ż e n i u ^ w ie lo k r o tn y c h o d d z ia ły w a ń czynników w s k ła d k tó r y c h wchodzą :

- zm ien n e o k r e ś l a j ą c e w aru n k i d r g a n i a s t r u n - g ło so w y ch , - c z y n n ik i p s y c h ic z n e i e m o c jo n a ln e ,

- r o d z a j r e a l i z a c j i d źw ię k u , i n t o n a c j i , a r t y k u l a c j i .

Podstawowym p y ta n ie m j e s t , j a k d a l e c e c h a r a k t e r y s t y k a z m ie n n e j S t z n . s k u tk u j £ s t z a le ż n a od c h a r a k t e r y s t y k zm ien n y ch l o s o w y c h ^ . T w ie rd z e n ia L in d b e rg a i Lapunowa d a j ą odpow iedź n a t o p y t a n i e . Pod w arunkiem o g r a n ic z o n e g o z a k r e s u z m ie n n o ś c i zm iennych l o s o ­ wych (w p r a k ty c e za w sze w p r z y r o d z i e s p e ł n i o n e g o ) r o z k ła d zm ie n n e j z a l e ż n e j S b ę d z ie n ie m a l zaw sze z b ie ż n y do n o rm a ln e g o , j e ś l i t y l k o p o c z y n io n e s ą z a ł o ż e n i a co do m echanizm u o d d z i a ły ­ w an ia w za jem n ie n i e z a l e ż n y c h i lo so w y c h p rz y c z y n p o b o c z n y c h . B io rą c t o pod uwagę nasuw a s i ę p y t a n i e , cz y można zm ienne l o s o ­ we w p ły w ają ce n a p r o b a b i l i s t y c z n y c h a r a k t e r FQ uw ażać z a n i e ­ z a l e ż n e . I n t u i c y j n i e można p o c z y n ić t a k i e z a ł o ż e n i e , n a l e ż y je d n a k d o k ła d n ie z b a d ać m echanizm o d d z ia ły w a n ia t y c h zm ien n y c h . S y m e tria i I^ij. e z a l e ż n o ś ć , a c z k o lw ie k b a r d z o c z y s to w. p r a k t y c e w p r z y r o d z ie s p e ł n i o n e ,n i « s ą A bsolutnym i praw am i n a t u r y . Koniecznym j e s t w ięc f a k t w e r y f i k a c j i h ip o te z y s t a c j o n a r n o ś c i i n o rm a ln o ś c i c h a r a k t e r y s t y k Fo p r z y u w z g lę d n ie n iu s t o p n i a . i c h z d e te rm in o w a n ie w o k r e ś lo n y c h w aru n k ac h .

3 . T echniczne, r e a l i z a c j a u k ła d u a n a l i z y Fp .

P r z e tw a r z a n ie sygnałów b i o lo g i c z n y c h z e w zg lęd u n a i c h s p e c y f ik ę s tw a r z a p e rsp e k ty w y d l a z a s to s o w a n ia hybrydow ej t e c h n i k i o b lic z e n io w e j . S chem at u k ła d u pom iarow ego c z ę s t o t l i ­ w o ści podstaw ow ej p r z e d s ta w ia r y c .- 2 . Z n a g ra n e g o n a ta ś m ie m agnetofonow ej m a t e r i a ł u językow ego dokonywana j e s t e k s t r a k c j a

- 7 -

p a r a m e tr u F^q p r z y pomocy to n o m e tru TM3. S y g n a ł w yjściow y e k s t r a k t o r a obserwowano n a e k r a n i e o s c y lo s k o p u z d łu g ą p o św ia ­ t ą l u b r e j e s t r o w a n o n a p a p i e r z e ś w ia tło c z u ły m p r z y pomocy o s c y lo g r a f u p ę t lic o w e g o . Tor.om etr p o s i a d a 24 w a r ia n ty pom iarow e k t ó r e u m o ż liw ia ją w ła śc iw y d o b ó r warunków e k s t r a k c j i . P om iar o k re s u p o le g a n a g e n e r a c j i n a p i ę c i a r o s n ą c e g o lin io w o w c z a s i e równym d ł u g o ś c i m ie rz o n e g o o k r e s u . C ynikiem p o m ia ru j e s t c i ą g n a p ię c io w y c h im pulsów t r ó j k ą t n y c h o d ł u g o ś c i a c h w p ro s t p r o ­ p o r c jo n a ln y c h do d łu g o ś c i p o s z c z e g ó ln y c h o k re só w . D okładne om ów ienie sp o so b u e k s t r a k c j i 'p a r a m e tr u Fq p r z e d s ta w io n e j e s t w p r a c y [9 ^ * Wynik e k s t r a k c j i w p o s t a c i c ią g u im pulsów p r z e s y ­ ła n y j e s t do je d n e g o z bloków K anału F u n k c ji A nalogow ych,do c z a s o m ie r z a , g d z i e d o k o n u je s i ę cyfrow y p o m ia r o k r e s u . KFA j e s t j e d n o s t k ą o r g a n i z u j ą c ą t r a n s m i s j ę i n f o r m a c j i m iędzy r e j e s t r e m a k u m u la to ra m in ik o m p u te ra i pew ną k l a s ą u r z ą d z e ń p e r y f e r y j n y c h ( n p . m a g n e to fo n , m ik ro fo n , to n o m e tr ) . KFA p o s i a d a A n i e z a l e ż n e

k a n a ły p rz e p ły w u i n f o r m a c j i : k a n a ł k o n w e r te r a , c z a s o m ie r z a , dwa k a n a ły w y p ro w ad zan ia i n f o r m a c j i n a w y j ś c i a an a lo g o w e.

D okładny s p o s ó b w s p ó łp ra c y KFA z je d n o s tk ą s t e r u j ą c ą m inikom pu­

t e r a p odany j e s t w p r a c y f l O j . Każdy z e sk ła d n ik ó w u k ła d u w prow adza sw ój s t a ł y b ł ą d pom iarow y z w ią z a n y g łó w n ie z c h a r a k t e ­ r y s t y k ą p r z e n o s z e n ia s y g n a łu o r a z b łę d y lo so w e . Maksymalny b łą d e k s t r a k c j i FQ w ynosi 3 96» n a t o m i a s t b łą d wprowadzany p r z e z

u k ła d p r z e tw o r n ik a a n a lo g o w o -cy fro w eg o o k o ło 2 , 5 %• D o k ła d n ie js z a a n a l i z a b łędów p r z e d s ta w io n a j e s t w p r a c y 1 9 } o r a z [ 1 0 ] .

4 . RaLd.tz a c .la podstaw ow ych alg o ry tm ó w .

4 . 1 . A lgorytm w cz y ty w an ia d an y c h z to n o m e tru do p a m ię c i r-iiiik o m p u te ra .

Ze wzc:lędu n a s p e c y f ik ę a n a liz o w a n e g o s y g n a łu - c z ę s t o t l i w o ś c i p o d staw o w ej a lg o ry tm t e n m u s i a ł b y ć sk o n stru o w a n y e l a s t y c z n i e _ i u m o ż liw i pć, w prow adzani e_ £ a n y c h

a/ z e zm ienną c z ę s t o t l i w o ś c i ą od 10 do 50 ms, fc/ s y n c h r o n ic z n i e z c z ę s t o t l i w o ś c i ą pod staw o w ą, c / z dow olnego m i e j s c a taśm y m a g n e to fo n o w e j.

T a b l ic a 1 p r z e d s ta w ia c z ę s t o t l i w o ś ć p ró b k o w a n ia wyników p o m ia ru c z a s u o k r e ś lo n ą program ow o o p ó ź n ie n ie m czasowym s t e r o ­ wanym z k l a w i a t u r y . Z a l e ż n i e od n a s ta w ia n e j k la w is z a m i w a r to ś c i n a s t ę p u j e r ó ż n e o p ó ź n ie n ie czaso w e i w e f e k c i e r ó ż n a

c z ę s t o t l i w o ś ć p ró b k o w a n ia , z m o ż liw o ś c ią r e g u l a c j i w d o ść s z e r o k i c h g r a n ic a c h .

T a b l i c e 1 .

R e g u la c ja c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o w a n ia z a pomocą o p ó ź n ie n ia czasow ego o k r e ś lo n e g o układem k l a w i a t u r y .

C z ę s t o tliw o ś ć p ró b k o w a n ia

Hz

Numer w c i ś n i e t e ?o k la w is z a

k l a w i a t u r a te c h n i c z n a k la w i a tu r a system ow a

25 0 , 1 , 2 , 3 3 , 4 , 6 , 7

50 0 , 1 , 2 , 3 , A 3 , A ,6 , 7

100 0 , 1 , 2 , 3 , b , 5 3 , 4 , 5

R y c .2 . Schem at u k ła d u p o m ia ru i a n a l i z y Fp

\

W prow adzanie danych s y n c h r o n ic z n i e z okresem FQ można u z y s k a ć b e z p o ś re d n io p o p rz e z a n a l i z ę p rz e rw a ń ( w k o n s t r u k c j i c z a s o m ie ­ r z a p r z e w id z ia n o s y g n a ł s łu ż ą c y do w y generow ania p r z e r w a n ie b e z p o ś r e d n io po z a k o ń c z e n iu p o m ia ru o k r e s ń ) l u b p r z e z a n a l i z ę

- 9 ^-

d an y c h po i c h w p ro w ad zen iu .

W z a l e ż n o ś c i od p r z y j ę t e j c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o w a n ia sy g n a łu w p a m ię c i m in ik o m p u te ra można z m ie ś c ić w ię c e j l u b m n ie j d a n y c h . Ponieważ- do a n a l i z y p r z e w i d z ia n e z o s t a ł y o d c i n k i 50 s s y g n a łu mowy, i s t n i a ł a k o n ie c z n o ś ć p o d z i e l e n i a i c h n a o d c in k i k r ó t s z e i se k w e n c y jn e w p ro w ad zan ie i c h do p a m ię c i. I s t o t n ą tr u d n o ś c i ą b y ło w c z y ta n ie d an y c h d o k ła d n ie z te g o samego m ie js c a , w k tó ­ rym za k o ń cz o n o w c z y ta n ie u p r z e d n io a n a liz o w a n e j c z ę ś c i m a t e r i a ­ ł u . M etoda r ę c z n e g o z a trz y m y w a n ia i u r u c h a m ia n ia p rzesuw u taśm y m ag n eto fo n o w ej z o c z y w is ty c h powodów b y ł a z b y t n ie d o s k o ­ n a ł a , d l a t e g o opracow any z o s t a ł a u to m aty cz n y sp o só b w yszukiw a­

n i a żąd an e g o c ią g u d a n y c h . Z c h w ilą w c z y ta n ia p ie r w s z e j d a n e j u ru c h a m ia n y z o s t a j e l i c z n i k i w z a l e ż n o ś c i od je g o u s t a w i e n i a , do p a m ię c i w czytyw any j e s t odp o w ied n i f r a g m e n t s y g n a łu .

L ic z n ik te n z re a liz o w a n o program ow o. Od d o w o ln ie w ybranego m i e j s c a n a ta ś m ie m a g n eto fo n o w ej m ie rz o n y j e s t c z a s j a k i upływ a p o d c z a s w p ro w ad zan ia k o le jn y c h d an y c h do p a m ię c i m in ik o m p u te ra . Po u p ły w ie o d m ie rzan e g o zaw sze od te g o samego m ie js c a n a ta ś m ie m ag n eto fo n o w ej c z a s u , wprowadzamy do p a m ię c i n a s tę p n ą p a r t i ę d a n y c h . V c e lu n a ty c h m ia sto w e g o u w id o c z n ie n ia wyników

e k s t r a k c j i p a r a m e tr u Fc opracow any z o s t a ł a lg o ry tm u m o ż liw ia ­ j ą c y w y prow adzanie bloków d a n y c h , w p o s t a c i cy fro w y ch to n o - gramów, z p a m ię c i na o s c y lo s k o p . D y sp o n u jąc o scyloskopem z p a m ię c ią można p r z e ś l e d z i ć p r z e b i e g i I n t o n a c y j n e , o r a z w ybrać n a j b a r d z i e j popraw ny w a r i a n t e k s t r a k c j i FQ.

R yc. 3 p r z e d s t a w i a w y d ru k i Fo z p o czątk o w eg o fra g m e n tu j e d n e j z a n a liz o w a n y c h w y p o w ie d z i. P rogram wydruku p o le g a n a tym , że je d n o c z e ś n i e drukow any j e s t c i ą g w a r t o ś c i rz ę d n y c h - c z ę s t o t l i ­ w o śc i p o d staw o w ej o r a z o r i e n t a c y j n y w ykres w p o s t a c i punktów , k t ó r y c h o d l e g ł o ś ć od o s i p o z io m e j j e s t w p ro s t p r o p o r c jo n a l n a do w a r t o ś c i d a n e j r z ę d n e j . P o n iż e j wydruków p o dano s k a l ę

cz a so w ą . W p u n k c ie C c) r y c . 3 p r z e b i e g F0 podano w fo rm ie w ydru­

ku k o le jn y c h w a r t o ś c i te g o p a r a m e tr u b e z z a z n a c z e n ia s k a l i c z a ­ so w e j, k t ó r a j e s t n i e l i n i o w a . V se g m en tach b ez d źw ię cz n y ch o k r e ś lo n o umownie F_ ■* 71 Hz.

O

* * * *

* *

(a>

* * * * * * « * * * * *

1 M T l 1.

| >flO> O ) H ^ ^ T-ł w JO o fN. co tn ■*■ ^r in in iO <s f'- -N iN ,N ^ ^

i , , i , , I , , I i i I i i I i i i i i i i i I i i I i i I i i I i i -l i l 1 .1-1—1 W )

720 780 840 »00 « 0 1120

Z Ol S a p . i y i e i a P

0 1

R yc. 3 . W ydruki c z ę s t o t l i w o ś c i p o d sta w o w e j.

P r z e b ie g i n t o n a c j i p r z y c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o w a n ia ( a ) 20 ms

* * * *

*

(b)

i h <■ CO r- ( i rx ix >o ri •

* * * * * * *

<c)

' U i s s a s s a i s s s s a a a a a s - ' ' ^ ^ 2 s s :

L-i~i 1 1 1 ! 1 i ‘ l 1 1 I 1 1 L u .1 1 1 I 1 1 1 1 1 I i 1 I 1, 1, 1 1 1 I 1 1 1 1 1 I 1 1 I i-i I 1 1 1 t(m„

o 30 6Q 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360 390 420 450 480 510

a a ŁJ

n ro ro < <> 'O 'O ■0'^rvrN.'0'0^'0'0'<>iOiDLn < 10 rsNis-ors^sj^omirtirtirtinirtui^^oNiNNcbo^o-cNi

R yc, 3 . P r z e b ie g i n t o n a c j i p r z y c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o w a n ia

ib ) 10 ms, 1 v

( c ) w ydruk w a r t o ś c i F p r z y c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o w a n ia ró w n e j o k re so w i podstawowemu.

12 -

4 . 2 . A lg o ry ta g ru p o w a n ie d a n y c h .

Z e b ra n e d l a k a ż d e j p ró b y d a n e u porządkow ano v s z e r e g r o z ­ d z i e l c z y i sp o rz ą d z o n o h is t o g r a m y . Z a k la s y f ik o w a n ie d a n e j do o d p o w ied n ieg o p r z e d z i a ł u c z ą s to tliw o ś c io w e g o o s z e r o k o ś c i 5 Hz p o p r z e d z a ło o k r e ś l e n i e d o l n e j i g ó r n e j g r a n i c y ro z k ła d ó w l i c z e b n o ś c i , z a le |ż n e od d o l n e j m ie r z o n e j c z ę s t o t l i w o ś c i . V T a b lic y 2 p odano p o c z ą tk o w e w a r t o ś c i z a k re só w c z ę s t o t l i w o ś c i d l a g łosów m ę sk ic h i ż e ń s k ic h p r z y i c h p o d z i a l e n a n i s k i e i w y so k ie .

T a b l i c a 2

D olna m ie rz o n a c z ę s t o t l i w o ś ć d l a p o s z c z e g ó ln y c h z a k re só w w Hz.

M 2

N V N W

70 100 140 200

A lgorytm p r z e d s ta w ia r y c . 4 .

4 . 3 . A lgorytm y pod staw o w ej a n a l i z y s t a t y s t y c z n e j . W a rto ś c i ś r e d n i e o r a z w a r ia n c je a n a liz o w a n y c h zb io ró w

ĆŁnyc h o b lic z o n o z ro z k ła d ó w l i c z e b n o ś c i n a p o d s ta w ie z a l e ż n o ś c i

£f o i x i

( 1 )

12

y * f x2 Xi) ‘

S2 - ^ 1 - ...— --- • ( 2 )

N - 1 A lgorytm p r z e d s ta w ia ry c ^ 5

Vf c e lu o k r e ś l e n i e o d c h y le n ia r o z k ła d u em p iry czn e g o od t e o r e ­ ty c z n e g o (n o rm a ln e g o ) l i c z e b n o ś c i t e o r e t y c z n e w y lic z o n o r>a p o d s ta w ie ró w n a n ia f u n k c j i c h a r a k t e r y s t y c z n e j r o z k ła d u n o rm aln eg o ( p o r . n p . W . W ) .

c )

ZERUJ PAMItt

l:=1

WCZYTAJ I ^ . U . T ł

t = t

k n - = 0

v. _ ¿fiś - u X‘ ---u—

X

( h > X ł>^{T A K}

rL=n*& |

E

T A K

W C Z Y T A J D A N Ą U Z C Z A & O M i E R Z A D O P A O

1

i ~ U l

. — .---

/ : \ M I I

P I S Z X l

l ‘ = 1 * 1

/Z i « A T A K

k r r M

■■ I

< l g N ^{N I E}

DRUKUJ ROZKŁAD U C Z E B N0 & 1

I

( ST°P )

H y c.4 . A lgorytm c z y t a n i a d anych do PAO i w ykonyw ania r o z k ła d u l i c z e b n o ś c i .

- 14 -

Xp- = ,Xp*cL L:~ 1*1

( S T A R T )

V I

f»«

O Z '-—O k =o

N : = Q p : = r j W C Z Y J A3, Xp, j . d c z r r foi

N :s= N ♦ foi.

Z:=Z-*foi -Xp k : = K * f o i - x p ł

0 = 0

I T.k

Z

I S : = t ś "

I

0RUKN,X.S . S ( STO P )

R y c .5 . A lgorytm o b l i c z a n i a podstaw ow ych p a ra m e tró w s t a t y s t y c z ­ n y c h : w a r t o ś c i ś r e d n i e j , w a r i a n c j i o r a z l i c z e b n o ś c i

a n a liz o w a n y c h z b io ró w d a n y c h .

- 15 -

-1 ( x - x ) 2

f C x ) B - ^ r r 9 ' ( 3 )

Zaprogram ow ano ró w n ie ż o b l i c z e n i e a s y m e t r i i o r a z e k s c e s u ja k o m ia r s t o p n i a o d c h y l e n ia dan eg o r o z k ła d u od n o rm a ln e g o . A sy m e trię r o z k ła d u em p iry czn e g o o k r e ś l a w zór

U)

g d z i e jU j j e s t em pirycznym momentem c e n tr a ln y m r z ę d u t r z e c i e g o

/*3 “ “ i r ^ ( xi ■ x) 3 E k sc e s r o z k ła d u o k r e ś l a w zór

< - (⁶)

s

gd2 i e j e s t momentem c e n tr a ln y m r z ę d u c z w a rte g o

-

zf

R y c . 6 p r z e d s t a w i a a lg o ry tm o b l i c z a n i a p ow yższych z a l e ż n o ś c i , P rz e w id z ia n a z o s t a ł a m o ż liw o ść w yk o n an ia n a s tę p u j ą c y c h te s tó w s t a t y s t y c z n y c h : t e s t u s p ra w d z a ją c e g o h ip o te z ę n o rm a ln o ś c i r o z k ł a d u , t e s t u B a r t l e t t a w e r y f ik u ją c e g o h ip o te z ę ró w n o ś c i w a r i a n c j i , t e s t u t o k r e ś l a j ą c e g o ró w n o ść ś r e d n ic h w p rz y p a d k u rów nych i ró ż n y c h w a r i a n c j i . T e s t z g o d n o ś c i 2 p o ró w n u ją c y e m p iry czn e c z ę s t o t l i w o ś c i z te o r e ty c z n y m i n i e dowodzi p ra w d z iw o śc i h i p o te z y n o rm a ln o ś c i r o z k ła d u , a l e n a zadanym p o z io m ie i s t o t n o ś c i u s t a l a z g o d n o ść lu b n ie z g o d n o ś ć z danym i em piry czn y m i.

X^{Z ^ i f o i ( 8 )}

T e s t B a r t l e t t a d a j e m o ż liw o ść w e r y f i k a c j i ró ż n ic , m iędzy m ia­

ra m i r o z p r o s z e n i a i odpow iedź n a p y t a n i e , c z y s y t u a c j a e k s p e ­ r y m e n ta ln a p o w oduje w ię k s z e c z y m n ie js z e z ró ż n ic o w a n ie wyników.

- 16 -

p - p + d

• i L : = U ♦ 1

I

( S T A R T )

i^—

WCXYTAł

■fot-.-jot

W C Z Y TA J

p. j.cL X .5.N

— ¡ ^ n ---X a : = o b = o

= ?

ł « : =0.3 9 8‘.{-i 5i!- ) e Zl

D R U K U J f e i

U .: — X i - X

a - = a * f o i u *

h — k ł f o i • L t‘

x N F ® iF f

N it

0 R UKU3X X 2 . ¿ a . c£-s

( STOP )

R y c i6 .A lg o rj^ m o b l i c z a n i a s t o p n i a o d c h y le n ia danego r o z k ła d u od n o rm aln eg o - w sp ó łc zy n n ik ó w a s y m e t r i i i e k s c e s u o ra z w a r t o ś c i f u n k c j i t e s t a JJ" „

W a rto ść f u n k c j i t e s t u B a r t l e t t a o k r e ś l a w zór ( p o r . [ 5 ] ) .

• . ^ 2 _ y i n s 2 V r l n sr 2 ^

g d z i e o zn aczo n o

1 + 3l*~ 1 ) [ ' £ V r ‘ ¿ ]

2 r S l ' * r s « ;---

N - K

\

'J ■= N •- m

Tak o k r e ś lo n ą w a r to ś ć "% 2 p o ró w n u je s i ę z w a r t o ś c i ą k r y ty c z n ą

*X2 ( ¿ ; V . m - 1 )-

T e s t t S t u d e n t a j e s t te s te m i s t o t n o ś c i r ó ż n i c m iędzy dwiema ś r e d n i m i . Z asto so w an o dw ie fo rm y t e s t u d l a rów nych i ró ż n y c h w a r i a n c j i ( p o r . [ 5 ] ) . W a rto ść f u n k c j i t e s t u S tu d e n ta w yznacza s i ę z z a l e ż n o ś c i :

. I

t “ T Ć _ g d z ie

X1 " X2

\ / (n1-i) S i 2 ♦ (n2-i ;

V - - -

x 1- x 2 * " 1 T” 2 Ł N1^2

i p o ró w n u je z w a r t o ś c i ą k r y ty c z n ą t U j -0 = N1+N2- 2 ) . Gdy n i e można z a k ła d a ć r ó w n o ś c i w a r i a n c j i w a r to ś ć S_

oznaczam y

x r x 2

. ^{j ł} . '

V ^ ■ N2

s_

x

a w a r to ś ć V o k re śla m y z z a l e ż n o ś c i

- 18 -

^ = (^{n i}+N2- 2 )

4 . 4 . O program owanie alg o ry tm ó w i i c h r o z m ie s z c z e n ie w p a m ię c i KERY 3 0 3 .

O r g a n iz a c ja m aszyny c y f ro w e j d e c y d u je o c h a r a k te r y s t y c z n y c h c e c n a c h o p ro g ram o w an ia. O g ra n ic z o n e m o ż liw o ś c i s o f t w a r e ’ owe n a r z u c i ł y k o n ie c z n o ś ć o p ra c o w a n ia algorytm ów w dwóch ję z y k a c h KOTIS o r a z BASIC. J ę z y k MOTIS j e s t p ro sty m ję z y k ie m symbo­

l i cznyui, k t ó r y u m o ż liw ił o p rogram ow anie a lg o ry tm u w prow adzania d an y c h do PAO w c z a s i e rz e c z y w is ty m o r a z a lg o ry tm u wykonyw ania ro z k ła d ó w l i c z e b n o ś c i . Po w ydruku ro z k ła d ó w w a r t o ś c i FQ z c a - v ie g o a n a liz o w a n e g o m a t e r i a ł u dokonano wymiany oprogram ow ania

w c z y tu ją c do p a m ię c i m in ik o m p u te ra BASIC. BASIC j e s t u n iw e r ­ salnym ję z y k ie m konw ersacyjnym u m o ż liw ia ją c y m b e z p o ś r e d n ią kom unikację" o p e r a t o r a z system em o r a z p rz e m ie n n e wykonyw anie poć k o n t r o l ą sy stem u r ó ż n y c h d z i a ł a ń . J ę z y k te n p o s ia d a

s z e r e g s ta n d a rd o w y c h f u n k c j i a ry tm e ty c z n y c h , k t(5 re p o z w a la ją n a stosunkow o p r o s t e oprogram ow anie z ło ż o n y c h d z i a ł a ń .

>: BASIC-u oprogram owano a lg o ry tm y o b l i c z e n i a p ara m e tró w

* r ,a ty s ty c z n y c h b ad an y ch ro z k ła d ó w o r a z a lg o ry tm y w y k o n u jące t e s t y y 2 , B a r t l e t t a i S t u d e n t a .

P o n iż e j podano r o z m ie s z c z e n ie p o s z c z e g ó ln y c h programów w PAO, z a zn a cz o n o a d re s y p o c z ą tk u k aż d eg o z n i c h w k o d z ie ósemkowym.

M in isy ste m - 70 A ssem bler - - 1730

Program o r g a n iz a c y jn y - 4740

P odprogram y o p e r a c j i a ry tm e ty c z n y c h program ow anych

•\/ DZ2 - d z i e l e n i e - 5400

2 / WP2 - w prow adzanie d a n y c h - 5650 3 / WY2 - w y prow adzanie d an y c h - 6014 4 / D02 - d o daw anie - 6353

Program w czy ty w an ia d an y c h - 6453 ' Program wydruku d an y c h - 6556

Program wydruku r o z k ła d u l i c z e b n o ś c i - 7511 Program w yp isu d an y c h n a o s c y lo s k o p - 7663 Dane - 7740 - 17777

- 19 -

5 . M a t e r i a ł d o ś w ia d c z a ln y 1 sp o só b p rz e p ro w a d z e n ia e k s p e ry m e n tu .

5 . 1 . Wybór m a t e r i a ł u f o n e ty c z n e g o .

W sp o só b o g ó ln y r o z k ła d y s t a t y s t y c z n e b y ły j u ż u p rz e d n io b a d a n e . O p ie r a ją c s i ę n a p r a c a c h [^7] > [ s ] sp o só b p rz e p ro w a d z e ­ n i a e k s p e ry m e n tu u s t a l o n o n a s t ę p u j ą c o s

Każda b a d a n a o so b a p r z e c z y t a ł a te n sam t e k s t gazetow y o r o z c i ą g ł o ś c i 50 s w r ó ż n y c h o d s tę p a c h c z a s u , po g o d z i n ie p ie rw s z e g o c z y t a n i a , w d n iu n astęp n y m o r a z p o ty g o d n iu .

Dodatkowo k a ż d a z b ad a n y ch o só b o p o w ia d a ła im prow izowany p r z e z s i e b i e 50-sekundow y t e k s t . W t e n sp o só b o trzy m an o d l a k a ż d e j osoby po A c z y t a n i a te g o samego t e k s t u ( d l a 3 o só b po 3 p ró b y z powodu n i e u c z e s t n i c z e n i a we w s z y s tk ic h e k s p e ry m e n ta c h } o ra z po j e d n e j p r ó b i e swobodnego t e k s t u m ów ionego. M a te r ia ł z o s t a ł z a p is a n y n a ta ś m ie i s t a n o w i ł p o d sta w ę do d a l s z y c h a n a l i z . Wobec o c z y w is te j n ie m o ż liw o ś c i p r z e p ro w a d z e n ia b a d a n ia p r o s t e g o , r e a l i z u j ą c b a d a n ie r e p r e z e n t a c y j n e n a l e ż y z a p e w n ić r e p r e z e n t a ­ ty w n o ść p r ó b y . N ie zw róciw szy d o s t a t e c z n e j uw agi n a z a g a d n i e ­ n i e d o b o ru o b ie k tó w p ró b y n i e można dokonywać p re c y z y jn e g o o k r e ś l e n i a z a s ię g u w niosków .

V d o ś w ia d c z e n iu b ad a n y ch b y ło 9 osób, 5 m ężczyzn i A k o b ie ty ( d o b ó r o só b b y ł losow y - r ó ż n e m o ż liw o śc i g ło so w e , ró ż n y w ie k , w y k s z t a ł c e n i e ) . P on iew aż c z y ta n y t e k s t g azeto w y b y ł d l a w s z y tk ic h o só b n ie c ie k a w y , można z a ło ż y ć , że za an g a ż o w a n ie e m o c jo n a ln e b y ło n i e w i e l k i e . N a to m ia s t 50-sekundow y t e k s t mówiony o d z w i e r c i e d l a ł p r e d y s p o z y c je in t o n a c y j n e b ad a n y ch o s ó b . W c e lu z b a d a n ia wpływu i n t o n a c j i n a k s z t a ł t o w a n i e s i ę r o z k ł a ­ dów w a r t o ś c i F0 wykonano dodatkow o n a s t ę p u j ą c y e k s p e ry m e n t.

Dwie osoby m ia ły z a z a d a n i e p r z e c z y t a ć t e n sam 50-sekundow y t e k s t gazto w y n a t u r a l n i e , l e c z r a z w sp o só b z u p e ł n i e o b o ję tn y , a d r u g i r a z z z a in te re s o w a n ie m . D la j e d n e j z o&ób podano w y n ik i a n a l i z y p a ra m e tró w s t a t y s t y c z n y c h w T a b l. 6 , a r o z k ła d y

w a r t o ś c i FQ p r z e d s ta w io n o n a r y c . 7 . ' .

P rz y t a k sp e cy ficz n y m z a g a d n ie n iu ja k im j e s t a n a l i z a c z ę s t o ­ t l i w o ś c i p odstaw ow ej s y g n a łu mowy, aby o s ią g n ą ć d o s ta te c z n ą . r e p r e z e n ta ty w n o ś ć b a d a n ia , n a l e ż a ło b y u w z g lę d n ić zarówno w ię k s z ą l i c z b ę mówców i d o k ł a d n i e j s z e z b a d a n ie w s z y s tk ic h

czynników m a ją c y c h wpływ n a o k r e ś lo n ą r e a l i z a c j ę p ró b y . P r z y j ę t a

- 20 -

N i 400-

300-

<a) 200

1 0 0-

o ui o iD o jo © m o m o m o m o i n o i n o i o ©

< i n <o -o .nn C D t D O D - o o H r t ^ ^ r o M ł ł i n

^ »h »-tł-iPJOiłOJOiOdCNOJCMPdCMOJo i n o i i T o i n o i i T O i n o u T o i n o i f iU J W U J W U J V U J U J

i n' O' ONMI CD0' 0' CM O J O J 04 CM CM O J CM CM

fH N

ib) 240

180

120

60

* w

ino in o iii o in o tnom oioouooin o o o in o in o ino inoinoin

•<r m i o > o > o r v ( \ o D c o i > c ^ o O ' » - « - ^ c M C M r o r o ■«-•«■ m m o o r v r ^ o o c o o - c ^ _ „h _ ^ CM O J CM CM CM CM O J CM CM CM O J CM CM CM O J CM CM CM CM O J f( H z )

R y c .7 . R ozkłady w a r t o ś c i F o. G łos GD.

(a ) c z y t a n i e t e k s t u w sp o só b o b o ję ta y

(b ) c z y t a n i e t e k s t u z e z ró ż n ic o w a n ą i n t o n a c j ą .

- 2 1 -

i l o ś ć i r o d z a j m a t e r i a ł u językow ego s ł u ż y ł a g łó w n ie d l a c e lu w e r y f i k a c j i p r z y j ę t e j t e c h n i k i p om iarow ej i o b lic z e n io w e j . Z w ię k s z e n ie i l o ś c i m a t e r i a ł u do a n a l i z y n i e sta n o w i tr u d n o ś c i a c z a s a n a l i z y i p r z e tw a r z a n i a dan y ch j e s t uwarunkowany g łó w n ie o b s łu g ą o p e r a t o r s k ą , p o n ie w a ż d y s p o n u ją c n a w e t m a łą m aszyną cy fro w ą r e a l i z a c j ę algorytm ów o trz y m u je s i ę p r a w ie n a ty c h m ia s to w o .

■ 5 . 2 . P rz y g o to w a n ie o r a z a n a l i z a s y g n a ł u .

W łaściw a m eto d a p r z e t w a r z a n i a sy g n a łu j e s t g łó w n ie z a le ż n a od c h a r a k t e r u b ad a n eg o z j a w is k a o ra z od te c h n ic z n y c h celów p r z e t w a r z a n i a . P rz y g o to w a n ie s y g n a łu o d n o si s i ę do p r o c e s u e k s t r a k c j i to n u podstaw owego s y g n a łu mowy. D o k ład n o ść w yniku e k s t r a k c j i p a r a m e tru F^q z a le ż y od w ie lu czynników w y n ik a ją c y c h zarów no z c e c h a k u s ty c z n y c h s y g n a łu , j a k i p r z y j ę t e j m etody e k s t r a k c j i . W c e lu wyboru n a j le p s z e g o w a r ia n tu pom iarowego o r a z o k r e ś l e n i a s t o p n i a d o k ła d n o ś c i e k s t r a k c j i z o s t a ł y wykonane tonogram y z w ybranego m a t e r i a ł u . Dodatkowo ja k o k o n t r o l ę wy­

prow adzono p r z y k a ż d e j a n a l i z i e tonogram y c y fro w e . N astępnym etapem j e s t p r o c e s d y s k r e t y z a c j i s y g n a łu . P ró b k o w an ie d l a c y fro w e j a n a l i z y j e s t dokonywane zw ykle w jednakow ych o d s tę p a c h c z a s u . Problemem j e s t p r z y j ę c i e odp o w ied n ieg o o d s tę p u p ró b k o ­ w a n ia . P r z y j ę t o n a s t ę p u j ą c e w a r t o ś c i : 10, 2 $ 4 0 ms o r a z c z ę s t o ­ t l i w o ś ć p ró b k o w a n ia s y n c h r o n ic z n ą z c z ę s t o t l i w o ś c i ą podstaw ow ą.

Po w ykonaniu w stę p n y c h a n a l i z o k a z a ło s i ę , że p ró b k u ją c s y g n a ł s y n c h r o n ic z n i e z Fq o trzy m an y z 25 s t e k s t u można u z y s k a ć podobne w y n ik i- ja k p r z y c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o w a n ia 20 ms s y g n a łu otrzy m an eg o z 50 s t e k s t u . Z te g o powodu o ra z k i e r u j ą c s i ę z a s a d ą , że każdy o k re s j e s t n o śn ik ie m o ró w n e j w a r to ś c i in f o r m a c y jn e j p r z y j ę t o zm ienną c z ę s t o t l i w o ś ć p ró b k o w a n ia , s y n c h ro n ic z n ą z F0 . Po p rz e p ro w a d z e n iu d y s k r e t y z a c j i s y g n a łu l e c z p r z e d p r z y s tą p ie n ie m do p r a k ty c z n e j a n a l i z y n a le ż y n a o t r z y ­ manych d an y c h dokonać pew nych o p e r a c j i . Pirerwszym zadaniem j e s t

o k r e ś l e n i e z a le ż n o ś c i międz‘y danym i cyfrow ym i a w a r to ś c ia m i o d p o w ie d n ie j w ie l k o ś c i f i z y c z n e j w j e j je d n o s tk a c h m i a r y ^ n a s t ę p n i e n a l e ż y dane pog ru p o w ać. P o d z ia ł danych n a p r z e d z i a ł y k la so w e u m o ż liw ia z n a c z n ą 'r e d u k c j ę d an y c h , p r z y zachow aniu podstaw ow ych w ła s n o ś c i s t a t y s t y c z n y c h z b i o r u o b s e r w a c ji. D la każdego an a liz o w a n e g o t e k s t u dokonano ro z k ła d ó w l i c z e b n o ś c i Fq i wyprowadzono w fo rm ie g r a f i c z n e j n a d r u k a r c e w ie r s z o w e j.

- 22 -

N

180-

135 J

W 90

45

* * W

f(Hz

!¡? 2 £ £ Ü? 2 »« «=> o uo o *n © «-> © w o m © w o tn © ino m o u-Pd rv <D 05 IS O» OO^rHrJCMfOM' ff' í’üTi n' O' ONNCDffl O-O' OOrt ^N

N

180

(b) 135-1

901

45:

iTST; -ffi-ffr ©~-> o .n cli j « o a i6 i n o « p ¡o'o ¡o o jo o vn ck ;fl ¡5T¡J ,

R y c .8 . R ozkłady w a r t o ś c i Fo przy częstotliwości próbkowania ró w n e j 2 0 m s. G łos WJ,

(a) z 25 sekundowego t e k s t u M z 50 sekundowego t e k s t u .

(Hz)

I

- 23 -

'(Hz)

f Ib)

&

190

125-

R y c .9 . R o z k ła d y w a r t o ś c i Fo p r z y c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o w a n ia s y n c h ro n ic z n e j z okresem podstawowym. G łos WJ.

( a) z p ie rw s z y c h sek u n d t e k s t u (b ) z d r u g ic h 25 sek u n d t e k s t u .

- 2 4 -

R yc. 8 p r z e d s ta w ia r o z k ła d y l i c z e b n o ś c i F^q p r z y c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o w a n ia ró w n e j 2 0 ms, a r y c . 1 9 p r z y c z ę s t o t l i w o ś c i p ró b k o ­ w an ia s y n c h ro n ic z n e j z Fq .

W c e lu z b a d a n ia s t a c j o n a r n o ś c i a n a liz o w a n e g o s y g n a łu , 25 s t e k s t u przypadkow o w ybranego p o d z ie lo n o n a rów ne czasowo o d c in k i ( dokonano te g o p r z y pomocy to n o g ram ó w ), w k tó r y c h z o s t a ł y o k r e ś lo n e podstaw ow e p a r a m e tr y . Zbadano c ią g k o le jn y c h w a r t o ś c i pod Względem o b e c n o ś c i podstaw owego tr e n d u i zm ian in n y c h n i ż t e , k t ó r e w y n ik a ją z o c z e k iw a n e j z m ie n n o ś c i lo s o w e j.

Przeprow adzono n ie p a r a m e try c z n y t e s t o p a r ty n a t e o r i i s e r i i . Każda z o b s e r w a c ji z a l i c z o n a z o s t a ł a do dwóch w y łą c z a ją c y c h s i ę k a t e g o r i i 0 lu b 0 . L ic z b a s e r i i w y s tę p u ją c y c h w c ią g u d a j e wskazówkę czy w y n ik i s ą n ie z a le ż n y m i o b se rw a c ja m i t e j sam ej z m ie n n e j.

Wyniki t a s t u p r z e d s ta w ia r y c . 10.

S{Hz)

R yc.1i . Z m ienność o d c h y le n ia sta n d ard o w eg o w yznaczonego

w 2 -se k u n d o v y c h p r z e d z i a ł a c h 26 sekundowego a n a liz o w a n e g o o d c in k a .

y

- 25

T a b l i c a 4

W yniki a n a l i z y s t a t y s t y c z n e j d l a 9 o s ó b . W k o lu m n ie 1 podano i n i c j a ł y b a d a n y ch o só b , u m ie sz c z o n e p r z y n ic h num ery o d n o sz ą s i ę do p o s z c z e g ó ln y c h p o w tó rz e ń c z y t a n i a t e k s t u , in d e k s t o z n a c z a t e k s t m ówiony. Numery 1 i 2 o z n a c z a ją o d p o w ied n io p ie r w s z e i d r u g i e 25 sek u n d b adanego 50-sekunaow ego fra g m e n tu .

10 11

N

A ¿ _ 0.33

J U

" o 3 S

v % t

2 .0 4

HK1 2289

2294

1865 4 5 8 .8 5 1159.96 169.67 168.

360.81 3 0 0 .4 4 3627ST

1 8 .9 9 1 7 .3 3

7^7 0 .22 TT7T

•0.41 1 1 .9 5

0.8 T72T 0 .3 5

113 150

1 9 .7 Ql KK2

5 18.36 1 7 .4 8 2277T 2 0 .0 1

07 0 .2 6

^721

■0.12 o72$

•0.0'

151 171 1 5 .4

© 1.31

T J

SK3 S55T

2646 574 .4 '

1 7 5 .9 4 4 0 0 .2 4 W . 1 1 "

?8?-49,

2ÍTÍ7T - 0 .0 5

3704 U lL

248 170 4 4 .2 9

9

HK4 2553

2481

1 7 6 .1 3

176. 1 9 .5 8

16797 ■ 0 .0 3 0.3E 0.6

" 0 ^ 5

•0.12 2 . 0 1 1 .0 7

258 143

1 4 .1 6

© 1742

1 .0 4 HKt

2 2 2 Í 22^6

1152.78 1 5 2 .2 7

2 8 8 .0 5

2 4 3 .0 9 iŁ-59. 0.0 9

1 .1 1

.2 3 227 12Ł

16.03

© 1 5 .8 4

1 5 .4 2

■Ü738 0 .6 2

"0752 0.81

Í7 8 169

WJ1 1693

Í 844

1 1 4 .1 2

1 2 0 .1 3 2 50.82 2 3 7 .8 9

TB.99

f c ?

"Ü72T o , 4 ¿ 0 ,4 1

3.68 3 .1 4

1 . 2

6716 9 75- "277"

WJ2 1 ^ ? 1968

1 1 1 .3 9 1 1 0 .0 9

2 43.31 2 3 7 .9

0 .5 0 .4 9

6 .3 8 7 7 0 196

4 .8 200 15Ł

T77"

WJ3 7032"

2271 2 Í 6 .8

56L3.2 1 5 .4 2

0 .1 3

4 .0 1 0 .2 6

179S 7 .2 7

T773' WJt 2393 9

2267

121.22

137'»5Ł

1 5 .7

£ 3

0 .3 1

■0.27 0 .5 4

•0.32

99 U l

390

"15777 2 0 .0 6

^ótózt 0 .2 1

T77?

¿ 8 4

"57

I I . . ©

T7ĆT

PJ1 2009

1623

Í5 S 7 ÍT 1 4 4 .8 9 T5T736 1 4 2 .4

2 81.21 402

iTTÓS " 0 3 5 0 .6 4

0782 -0 .2 8 0 .1 8 0 . 4

zToS- 1.81

5 8 .0 9 a

PJ2 211c

»

2 9 0 .9é 2 8 2 .8 7 ^16.82

I T 7 M T7T57

1 .0 3 T7TT

3 .7 6 133 106

0 .4

i m ~775ü

9 PJ3 2 1^«

T=57 T7Ü7 ^Ü TÍF

4 2 8 .8 8

2 5 3 - Oó 2 0 .7 1 0 .1 7

"ÓTÍZT

7 .1 1 .2 5

1 .4

T724 1 . 0 2

"Ü73Í

PJ4 2l2C

2023

1 41.52

141 242,

15.91 1 5 .5 8 0.05

"Ü73F I 7 M 0 .8 5

236

252 0 .8 9

T 5 T Í7 P J t

Í9 5 Ü 1858

152 14^ .3 8

35d"

2 4 8 .8 7 1 9 .6 5 1 5 .7 7

07l¿

0 .4

168

m . 91 ©