Rolnik - Spółdzielca. R. 7, nr 8 (13 kwietnia 1930) - Biblioteka UMCS

(1)

NR. 8. POZNAN, NIEDZIELA, DNIA 13 KWIETNIA 1930. ROK m

RBIIIK SPOŁDZIEIGI

Spółdzielnie w roku 1929

należące do Związku Spółdzielni Zarobk. i Gospod. w Poznaniu

Liczba spółdzielni, należących do Zw iązku, łącznie z 2 spółdzielniam i, położonem i na te re n ie W. Miasta Gdańska, w ynosiła w końcu roku spraw ozdaw czego 487.

Z liczby tej przypada na spółdzielnie kredytow e 248, rolniczo-handlow e 89, m leczarskie 43, rolniczo-wytwór- 10, spożyw ców 34, m ieszkaniow o-budow lane 25, cze

rzem ieślniczo-handlow e 15 i spółdzielnie różne 23.

W roku 1928 ogólna liczba spółdzielni związkowych w ynosiła 459, w roku 1927 natom iast 412. W zrost licz

by spół dzielni w roku spraw ozdaw czym p ow stał z po

w iększenia się liczby spółdzielni rzem ieślniczo-handlo- wych. W szczególności w roku 1929 przybyło 30 nowych spółdzielni, a m ianow icie 11 spółdzielni kredytow ych, 8 spółdzielni m leczarsk ich , 4 spółdzielnie rolniczo-han

dlowe, 4 ró żn e, oraz po 1 spółdzielni z p o śró d rolniczo- wytwórczych, spożyw ców i m ieszkaniow o-budow lanych.

W ciągu roku ubyły 3 spółdzielnie.

Z 487 spółdzielni związkowych m ają s ie d z ib ę : w w ojew ództw ie poznańskiem . 339

„ „ pom orskiem .

„ „ Śląskiem

„ „ w arszaw skiem

na te re n ie W. Miasta G dańska . 111

30 5 2 R azem 487

R ozm ieszczenie spółdzielni w poszczególnych wo

jew ództw ach w edług typów przedstaw ia poniższa ta b e la :

Rodzaj spółdzielni W ojew ództwo

G dańsk

W. M.

pozn. pom. !

ś l .

warsz.

K r e d y t o w e ... 164 63 19

2

R olniczo-handlow e . . 65 19 1 4 —

M le c z a rs k ie ... 33 10 ^— — —

Rolniczo-w ytw órcze . . 9 1 — — —

S p o ż y w c ó w ...

^{2 1}

6 6 1 —

M ieszk.-budow lane . . 18 6 1 — —

R zem ieślniczo-handlow a. 13

2

— — —

Różne ... 16 4 3 — —

R a z e m : 339 111 30 5 2

Z powyżej w yszczególnionych spółdzielni związko- ,wych m ają sied zib ę :

w m iastach 372 po w siach 115

372 spółdzielnie, m ające siedzibę w m iastach dzielą się na:

1. spółdzielnie k re d y to w e ... 176 2 . rolniczo-handlow e . . . 82 3. m l e c z a r s k i e ... 21

4. rolniczo-w ytw órcze. 6

5. „ ^ s p o ż y w c ó w ... 25

6. m ieszkaniow o-budow lane. 25

7. rzem ieślniczo-handlow e . 15

8. ró ż n e ... 22 R azem . . 372 115 spółdzielni m ające siedzibę po w siach dj się n a :

1. spółdzielnie k re d y to w e ... 72

2 . rolniczo-handlow e . 7

3. m leczarskie . . . . . 22

4. rolniczo-w ytw órcze. 4

5 . s p o ż y w c ó w ... 9

6. ró ż n e . . . . . . 1

Razem 115

Z powyższych zestaw ień wynika, że przeszło ogólnej liczby spółdzielni mają siedzibę w m iastach, a zaledw ie V3 przy p ad a na spółdzielnię położone po w siach. Należy jed n ak że podkreślić, że tak w w oje

w ództw ie poznańskiem , jak i pom orskiem istnieje bardzo w iele m iasteczek o ch a rak terze wiejskim, nie różniących się prawie od w iększych wiosek w innych w ojew ódz

tw ach. S tąd też pochodzi, że połowę członków , zrze

szonych w spółdzielniach, stanowią rolnicy, a jeszcze wyraźniej stosu n ek członków -rolników do członków in

nych zawodów w ystępuje w spółdzielniach kredytowych i rolniczych. Z tego pow odu niesłusznem je st tw ierdze

nie, jakoby spółdzielnie, należące do Związku Spół

dzielni Zarobkow ych i G ospodarczych, p osiadały zna

m iona wyłącznie spółdzielni typu m iejskiego. Za ro z

m ieszczeniem spółdzielni po m iastach i m iasteczkach przem aw iały względy kom unikacyjne, co bynajmiej nie wpływa na utrzym anie stałych i ścisłych stosunków z okolicznem i wioskam i.

Mleko w gospodarstwie rolnika

Kilkakrotnie om aw iano na łam ac h tego pism a do

niosłość gospodarki m lecznej w b ilansie rolnika. Nie chcąc tego pow tarzać, przytaczam y tylko kilka do

datkowych cyfr, zaczerpniętych ze spraw ozdania rocznego V ersuchs- und F orschungsanstalt für M olkereiw esen

w Kilonji, które ilustrują stosunki w niem ieckiem m le

czarstw ie. Najpierw podajem y cyfry w ykazujące jak prędko Niemcy nadrabiają straty poniesione wskutek wojny i utraty prowincyj rolniczych. - W zrost ilości

k ró w : \

(2)

R ok K rów m le c z n y c h w m iljo n a c h

M ie sz k a ń c ó w w m iljo n a c h

Ilo ść krów n a 100 m ie sz k .

19U 11,32 67 8 17

19 h 8,t.8 62,9 1 3 8

192 9, 2 62,4 15,6

19Z5 9,98 62,7 15,9

W zrost zużycia paszy

S k a r m i o n o w r o k u . 1 9 1 3 k u c h ó w ... 1 , 0 8 2 m i l . t o n r o ś l in na p a s z ę . . 2 , 2 7 „ h a łą k i p a s t w i s k . . . 2 , 2 9 „ „

Im p o rt n a b ia łu :

W r o k u 1 9 1 3 M l e k a ... 771 7 7 3 m a s ł a ... 5 4 3 9 2 7 s e i a ... 2 6 3 6 4 6 w y n o s i t o R. M . . 2 0 0 , 6 9

N i e m c y d o k u p i ł y z a t e m t y l e n a b i a ł u , c o p r z e d w o jn ą ,

p rzy n i e w y s t a r c z a j ą c e j d o t ą d p r o d u k c j i krajow ej z a p e w n i a o d p o w i e d n i b yt r o l n i k o w i i d a j e m u p o w a ż n y z y s k . P r z e d s t a w i a s i ę o n n a s t ę p u j ą c o :

D o c h o d z i h a z i e m i w P r u s a c h W s c h ó d , w S c h l e s w . - H o l . 1 9 2 7 1 ,5 7 4 2 , 3 8 m . ha 2>5]

„ „

1 9 2 7 6 0 5 0 9 3 1 0 8 2 6 5 7 7 2 0 0 4 2 4 9 6 , 6 miijon.

w r o k u 1 9 2 7 2 V2 razy T a k z n a c z n a k o n s u m c j a m i lj.

z a m l e k o . . . 5 1 , 8 9 RM 1 2 0 ,8 6

b y d ł o . . . . 6 7 , 8 9 „ 1 2 3 , 8 8

»

p ł o d y r o l n e . . 5 7 , 6 0 „ 1 1 4 ,6 7

c z y l i p r o c e n t o w o :

z a m l e k o . . . . 2 8 , 2 6 7 u 3 2 , 8 1 7 ,

» b y d ł o . . 3 6 , 9 9 „ 3 1 , 4 2 „

» p ł o d y r o l n e . . 3 1 , 4 2 „ 3 1 , 1 6 „

J a k w i d z i m y d a j e r a c j o n a l n y c h ó w b y d ł a w P ru s a c h W s c h o d n i c h 6 5 , 2 5 , a w S c h l e s w i g - H o l s z t y n i e 64,26"/o, c z y l i o g ó l n e g o d o c h o d u g o s p o d a r s t w a r o l n e g o .

Z a z n a c z y ć p r z y t e m n a l e ż y , i ż t o s ą l i c z b y p r z e c i ę t n e z a l 7 l g o s p o d a r s t w r o l n y c h w S c h l e s w i g - H o l s z t y n i e i z 3 7 6 g o s p o d a r s t w w P r u s a c h W s c h o d n i c h . J a k p o w a ż n i e N i e m c y tr aktują p r o b l e m m l e c z a r s t w a d o w o d z i fa k t , iż n a k a z , r z u c o n y p r z e z r z ą d n i e m i e c k i p r z e d 2 l a t y i g ł o s z ą c y s a m o w y s t a r c z a l n o ś ć N i e m i e c w p r o d u k c ji m l e k a i m a s ł a , z o s t a j e s t o p n i o w o r e a l i z o w a n y . P r z y c z y n i a j ą s i ę d o t e g o c o p r a w d a n i e m a ł o o b e c n e c i ę ż k i e c z a s y , k tó r e i w N i e m c z e c h z m n i e j s z y ł y k o n s u m c j ę m l e k a i m a s ł a . S z e r o k i e r z e s z e o d b i o r c ó w n i e m i e c k i c h n i e s t a ć na k u p n o t y c h a r t y k u ł ó w w tej m i e r z e , c o n o r m a l n i e , b o i u n i c h s t o s u n k i g o s p o d a r c z e p o g o r s z y ł y s i ę tak, jak u n a s . A l e f a k t e m je s t, ż e N i e m c y o b e c n i e m a s ł a 11. i 111. g a t u n k u c a ł k o w i c i e nie kupują, g d y ż m a j ą w ł a s n e g o p o d d o s t a t k i e m .

D a w n i e j b y ł o i n a c z e j . K a ż d y h u r t o w n i k k u p o w a ł z e w s z ą d o f i a r o w a n ą i l o ś ć m a s ł a , u b . j a ł d o b e c z e k , w y s y ł a ł d o N i e m i e c i d o s t a ł n i e z ł ą c e n ę . O b e c n i e t e g o

m a s ł a z b y ć n i e m o ż n a . N i e m c y k u p u j ą t y l k o o d D u ń c z y k ó w m a s ł o n a j l e p s z e i z a to p ł a c ą d o b r z e . I m y b ę d z i e m y m o g l i n a s z e m a s ł o r ó w n i e k o r z y s t n i e s p r z e d a ć , j e ś li w y p r o d u k u j e je d o b r z e u r z ą d z o n a m l e c z a r n i a . N ig d y z a ś n i e u z y s k a m y d o b r e j c e n y z a m a s ł o w y r o b i o n e w g o s p o d a r s t w i e d o m o w e m . J u ż o b e c n i e t r u d n o u z y s k a ć z a n i e m o ż l i w e c e n y , a l a t e m , k i e d y ż a d n e m a s ł o „ w i e j s k i e “ n i e w y t r z y m a w a r u n k ó w s t a w i a n y c h p r z e z s t a c j e e k s p o r t o w e , g d y ż b ę d z i e z a w o d n i t e , o s i ą g n i e m y za n i e c e n ę p r a w d o p o d o b n i e n i ż s z ą o d m a r g a r y n y i s m a l c u , b o ryn e k k r a j o w y b ę d z i e p r z e ł a d o w a n y . W y r ó b m a s ł a d o m o w e g o n i e m a w i ę c n a j m n i e j s z y c h w i d o k ó w o p ł a c a l n o ś c i i n a j k o r z y s t n i e j b ę d z i e s p i e n i ę ż y ć m l e k o w m l e c z a r n i a c h s p ó ł d z i e l c z y c h , b o s p ó ł d z i e l c z a m l e c z a r n i a n i e j e s t p r z e d s i ę b i o r s t w e m , k t ó r e m a z y s k o d r z u c a ć . C a ły d o c h ó d o t r z y m a n y z e s p r z e d a ż y m a s ł a i i n n y c h w y t w o r ó w z o s t a j e p o p o t r ą c e n i u k o s z t ó w r u c h u i h a n d l o w y c h p o d z i e l o n y m i ę d z y d o s t a w c ó w w e f o r m i e w y p ła t y z a m l e k o .

P o n i e w a ż m a s ł o w y n o s i 7 0 — 9 0 7 o d o c h o d ó w p r z e c i ę t n e j m l e c z a r n i r o l n i c z e j , d l a t e g o w y s o k o ś ć w y p ł a t y z a m l e k o z a l e ż y w g ł ó w n e j m i e r z e o d t e g o , c z y m l e c z a r n i a p otr afi w y p r o d u k o A a ć d o b r e m a s ł o .

T rzy s ą g ł ó w n e c z y n n i k i , k t ó r e w p ł y w a j ą na j a k o ś ć i g a t u n e k m a s ł a .

1. D o ś w i a d c z o n y m a ś l a r z .

2. S t o s o w n e u r z ą d z e n i e m a s z y n o w e . 3 . O d p o w i e d n i e m l e k o .

O s t a t n i w a r u n e k j e s t n a j w a ż n i e j s z y m , g d y ż m u s i m y s o b i e z d a ć s p r a w ę z t e g o , ż e z l i c h e g o m l e k a n a w e t d o b r y m a ś l a r z przy p o m o c y o d p o w i e d n i c h u r z ą d z e ń n i e u z y s k a p i e r w s z o r z ę d n e g o m a s ł a . N i e p o m o g ą ż a d n e p a s t e r y z a t o r y , p r z e c h ł a d z a n i e ś m i e t a n y , c z y s t e kult ury w z o r o w o p r o w a d z o n e i d u ń s k i e m a ś l n i c e . W z a g r a n i c z n y c h n a w e t s z k o ł a c h m l e c z a r s k i c h k s z t a ł c o n y i d ł u g o l e t n i p ra k ty k n i e z r o b i z n i e o d p o w i e d n i e g o m l e k a d o b r e g o m a s ł a . M o ż e o n z r o b i ć l e p s z e m a s ł o , niż k to in n y , a l e b ę d z i e o n o g o r s z e o d t e g o , k t ó r e u z y s k a p r z e c i ę t n y n a w e t m l e c z a r z z d o b r e g o s u r o w c a .

N a d o b r o ć m l e k a m a w y ł ą c z n y w p ł y w t y l k o ro ln ik.

W n i n i e j s z y m a r t y k u l e z a m i e r z a m y p o r u s z y ć w ł a ś n i e kilka c z y n n i k ó w z a l e ż n y c h o d d o b r e j w o l i r o ln ik a , k t ó r e m o g ą w y b i t n i e w p ł y n ą ć na p o d n i e s i e n i e j a k o ś c i m l e k a . T a k i e m i c z y n n i k a m i s ą : p a s z a , u d ó j, p r z e c h o w a n i e i o d s t a w a m l e k a d o m l e c z a r n i . W p i e r w j e d n a k m u s i m y u s t a l i ć , c o t o j e s t d o b r e m l e k o . M u s i o n o z a w i e r a ć d u z o s u b s t a n c y j a r o m a t y c z n y c h , n a d a j ą c y c h m u d o b r y s m a k , m a ł o b r u d u , n i e w i e l e bakteryj i z a r a z k ó w c h o r o b o t w ó r c z y c h , n i e m o ż e b y ć n a d k w a s z o n e , n i e p o w i n n o p o s i a d a ć z a p a c h u o b o r y i p o s m a k u n i e o d p o w i e a n i e g o . N a t u r a l n i e c a ł k i e m w y k l u c z o n a o d d o s t a w y m u s i b y ć si a r a . D o p i e r o p i ę ć dn i po o c i e l e n i u k r o w y w o l n o o d n iej d o s t a r c z a ć m l e k o d o m l e c z a r n i . W . K.

(C ią g d a l s z y n a s t ą p i) .

S p ó łd zielcze zbiornice jaj

II. O d b i o r e m jaj z e s p ó ł d z i e l n i z a j m u j e s i ę Z w i ą z e k G o s p o d a r c z y S p ó ł d z i e l n i M l e c z a r s k i c h w P o z n a n i u , który pr z y jm u je k a ż d ą i l o ś ć jaj d o s t a r c z o n y c h m u p r z e z s p ó ł d z i e l n i e . W 's z y s tk i e jaja z e b r a n e p r z e z s p ó ł d z i e l n i e n a l e ż y d o s t a r c z y ć d o Z w i ą z k u , p o n i e w a ż im w i ę k s z a i r e g u l a r n i e j s z a b ę d z i e d o s t a w a , t e m ł a t w i e j b ę d z i e m ó g ł Z w i ą z e k z a p e w n i ć s o b i e d o b r y c h o d b i o r c ó w na s t a ł e d o s t a w y i u z y s k a ć l e p s z e c e n y . Z w i ą z e k p e w n e i l o ś c i jaj s p r z e d a j e n a r y n k a c h k r a j o w y c h , r e s z t ę z a ś p r z e z n a c z a na e k s p o r t p o o d p o w i e d n i e m p r z e r o b i e n i u o t r z y

m a n y c h jaj, s t o s o w n i e d o w y m a g a ń z a g r a n i c z n y c h o d b i o r c ó w , o r a z r o z p o r z ą d z e n i a o s t a n d a r y z a c j i jaj.

Z b i o r n i c e jaj p o w i n n y p o s i a d a ć r e g u l a m i n o d b i o r u jaj, z a s t o s o w a n y d o m i e j s c o w y c h w a r u n k ó w . O d b i ó r jaj w i n i e n s i ę o d b y w a ć w c z a s i e u s t a n o w i o n y m p r z e z z a r z ą d i z a k o m u n i k o w a n y m p o p r z e n i o c z ł o n k o m . P o m o c n i k , p r z e z n a c z o n y d o o d b i e r a n i a jaj p o w i n i e n p r z y g o t o w a ć p r z e d o d b i o r e m l a m p ę d o p r z e ś w i e t l a n i a jaj.

w a g ę i k s i ę g ę d o s t a w y ; z b a d a ć c z y o p a k o w a n i e , t. j.

sk r z y n k a w y s y ł k o w a , w k ła d k i t e k t u r o w e , s t r u ż y n y d r z e w n e

s ą z u p e ł n i e s u c h e i c z y s t e ; z w a ż y ć s k r z y n k i w y s y ł k o w e

(3)

d o jaj (z w k ła d k a m i, strużynam i i plombą)^ i z a p is a ć w a g ę te g o o p a k o w a n ia . P o d c z a s o d b i o r u n ależy z a s ło nić okna zb io rn ic y , p oniew aż św iatło u j e m n i e o d d z ia ł u j e na t r w a ł o ś ć jaj.

J a j a p rz y jm u je s ię od d o s ta w c ó w p o kolei, według p o r z ą d k u ich przychodzenia. C z y n n o śc i o d b i o r u wyko

n y w a się w n a s tę p u ją c y m p o rz ą d k u : p rz e ś w ie tle n ie , li

c z e n i e i w a ż e n ie , z a p is a n ie ilości i w agi jaj d o ksią

ż e c z k i d o staw cy i ksiąg dostawy.

J a j sta ry c h , z c ie m n e m i p la m k a m i i w y su szo n y ch się n e przyjm uje, ja k ró w n ie ż k u p o w a n y c h lub w ym ie

nionych, m ały ch , n ie w aż ą c y ch 4 5 g, n a d tłu c z o n y c h oraz takich, n a k tó ry c h kury już sie d z ia ły . J a j a z w ró co n e należy b e z w a ru n k o w o o s te m p lo w a ć i d o sta w c y d o k ła d n ie w y ja ś n ić przyczyny ich niep rzy jęcia. J a ja prz y ję te n a le ż y o p a trz y ć n u m e re m w z g lę d n ie zn ak iem s p ó łd z ie ln i i u ło ż y ć w sk rzy n k ach . P i e c z ę ć należy p rz y k ła d a ć n a g ru b szy m końcu p rz y ję te g o jaja.

P rzy w k ła d a n iu jaj do p r z e d z i a ł e k tek tu ro w y ch skrzynki w ysyłkow ej należy p o s t ę p o w a ć w n a stę p , spo

s ó b : na s p ó d skrzynki włożyć t r o c h ę s tr u ż y n drzew nych, jaja w ię k sz e kłaść do p rz e d z ia łek b o c z n y c h , a m n ie j

s z e do ś r o d k a , w arstw y jaj p r z e d z ie la ć w kładką t e k t u ro w ą ; na w ie rz c h u , na górnej w a rstw ie jaj, przykrytej w k ład k ą te k tu r o w ą , włożyć t r o c h ę stru ż y n d rz e w n y c h i k a rtk ę z d a tą . N a s tę p n ie należy sk rz y n ię z a m k n ą ć i zaplombow a ć . S k r z y n ie winny być s p o r z ą d z o n e z m o c nych i c a ł y c h d e s e k , a boki c z o ło w e winny być lekko sh e b lo w a n e .

P o z a p lo m b o w a n iu n ależy skrzynki z w a ż y ć i wagę b r u tto , jak ró w n ie ż w a g ę ta ra i n e t t o z a p i s a ć do księgi wysyłkowej. P o o d b io r z e należy jaja m o ż liw ie p ręd k o

w y s ta ć do s ta c ji k o le jo w e j. Do chwili wysyłki jaja w inny być p r z e c h o w y w a n e w c i e m n e m , p rz e w ie w n e m , c h l o d n e m m ie js c u z d a ła o d p rz e d m io tó w w y dzielają

c y c h silną woń n p . nafta, warzywa, o w o c e , k ap u sta itp. P o m ie s z c z e n ie , w k tó r e m się jaja p rz y jm u je i p a k u je p ow inno być s u c h e i czyste. R ó w n o c z e ś n ie z wy

sy łk ą jaj należy z a w ia d o m ić o d b io rc ę o w ysyłce i p o d a ć w z a w ia d o m ie n iu d o k ład n ą w agę b r u tto i n e tto wysyłki o ra z ilość jaj.

P o ls k ie p rz e p isy o stan d ary zacji w y w o zu jaj s t a w iają n i e w i e k i e w y m a g a n ia odnośnie d o g a tu n k o w a n ia jaj, t o też tym m in im a ln y m w ym aganiom n a le ż y uczynić z a d o ś ć , s e g re g u ją c ja k n a jd o k ład n iej jaja, p r z e z n a c z o n e n a wywóz.

N a d z ó r n a d e k s p o r t e m jaj sp ra w u je M inister P r z e m y s łu i H andlu za p o ś r e d n i c t w e m w ła d z a d m in istracji og ó ln e j, o ra z Izb P rz e m y sło w o -H a n d lo w y c h .

O b e c n i e sp ra w ę n a d z o r u p rz e k a z a n o Izbom P r z e m y sło w o -H a n d lo w y m , k tó re m ają w ty m c e lu z a a n g a ż o w a n y c h in sp e k to ró w z a tw ie rd z o n y c h p rz e z Mini

s t e r s t w o P rz e m y słu i H an d lu w p o r o z u m ie n iu z Mini

s t e r s t w e m R olnictw a.

K ontrola p rz e p r o w a d z o n a je st w z a s a d z i e w m ie j

s c a c h zbiórki i p rz e ró b k i jaj, a tylko w w yp ad k ach u z a s a d n io n e g o p o d e jr z e n ia m o ż e być d o k o n a n a k o n tr o la tra n sp o rtu jaj ta k na stacji n a d a w c z e j jak i w p u n k ta c h g ra n ic ż n y c h . W tym o s t a t n i m wypadku k o n lr o lę z a r z ą d za w o jew . w ładza a d m in is tra c ji ogólnej.

T r a n s p o r t m usi być bad an y w c ią g u 24 godzin o d chwili zatrzy m an ia.

Firm y e k s p o rto w e d o p u s z c z a ją c e s ię n a d u ż y ć p o c i ą g a n e są do o d p o w ie d z ia ln o śc i karnej, o r a z wykre

śla n e z re je s tru p r z e d s i ę b orstw e k sp o rto w y c h .

Fuzja związków spółdzielczych w Niemczech

w s p ó łd z ie lc z y c h c z a s o p is m a c h n ie m ie c k ic h , jak i c o d z ie n n e j p r a s ie ukazywały się o d c z a s u d o czasu notatki o m a j ą c e j n a s tą p ić k o n s o l i d a c j i n i e m i e c k i e j s p ó ł d z i e l c z o ś c i r o l n i c z e j . P e r

tra k ta c je m ię d z y p o s z c z e g ó ln e m i z w ią z k a m i spółdzielni rolniczych trw ały m n iej więcej o d m a r c a 1929 r. Wy

m ieniono p rz e d e w s z y s f k ie m jako s k ł a d o w e części jednolitego z w ią z k u dwa n a jp o w a ż n ie js z e związki.

R e ic h s v e rb a n d i G e n e r a lv e rb a n d o ra z związki spół

dzielni, p o d p o r z ą d k o w a n e o rg a n iz a c jo m rolniczym , jak R e i c h s v e r b a n d ’u, B a u e r n v e r e i n ’u i B a u e r n s c h a f t ’u.

W dniu 13 lu te g o br. doszło d o p o ł ą c z e n i a tych związków s p ó łd z ie lc z o ś c i rolniczej w j e d e n związek, który przyjął n a z w ę R e i c h s v e r b a n d d e r d e u t s c h e n l a n d w i r t s c h a f t l i c h e n G e n o s s e n - s c h a f t e n - R a i f f e i s e n . W b r z m ie n iu firmy nowej c e tralnej o rg a n iz a c ji pozostały ślad y firm d w ó c h naj

większych u g ru p o w a ń spółdzielni ro ln ic z y c h , m ianow icie R e i c h s v e r b a n d d e r d e u t s c h e n lan d w irtsc h a ftlic h en G e n o s s e n s c h a f t e n i G e n e r a lv e rb a n d d e r d e u ts c h e n R a i f f e i s e n G e n o s s e n s c h a f te n , k tó re w p rz e d d z ie ń fuzji postanow iły s w e rozw iązanie. L ikw idacja związku spółdzielni R e ic h s la n d u n a stą p iła ju ż w p aźd ziern ik u 1929 r. Z d aw n ie jsz y c h władz z w ią z k ó w stw orzono kolektywny z a r z ą d , wybrany na trzy lata, a składający się z o só b , z a jm u ją c y c h już p o p r z e d n io kierow nicze stanow iska w d a w n ie jsz y c h zw ią z k a ch . UsiłowaniJf w kierunku fuzji p o d e jm o w a n o już b a r d z o dawno, a luźne p o ł ą c z e n i e się R e ic h s v e r b a n d u i G en e ra lv e r- b a n d u w r. 1905 p rz e trw a ło tylko d o r o k u 1913, gdyż nie dało się p o d trz y m a ć ze w zg lęd u n a o d m ie n n ą or

ganizację o b u związków.

W s k ład u tw o r z o n e g o n o w e g o z r z e s z e n i a w c h o d z i 35 zw iązków rewizyjnych, w ś r ó d których, o b o k związków, n a l e ż ą c y c h do d o ty c h c z a so w e g o R eichs

v e r b a n d u i G e n e r a lv e rb a n d u , przystąpiły p o n a d to Ober- s c h l e s i s c h e r E i n h e its v e r b a n d , Zw iązek R e g e n sb u rg i związki s p ó łd z ie lc z e R e ic h s la n d b u n d u ’u, n iem ieckiego B a u e r n v e r e in ’u i B a u e r n s c h a f t ’u oraz 12 c e n tr a l g o sp o d a rc z y c h . O g ó łe m n ależy do now ego Z w ią z k u 37.390 spółdzielni, d z ie lą c y c h się do ty ch czas na ró ż n e u g ru p o w a n ia .

C z e g o nie p o tra fiły dok o n ać d z ie sią tk i lat, teg o d o k o n a ło tru d n e p o ł o ż e n i e rolnictw a i b a r d z o pow ażne s t r a t y , z w ł a s z c z a o r g a n i z a c j i r a i f f e i s e n o w - s k i c h . Znany je s t b o w ie m fakt upad k u B an k u Raiff- e i s e n a , który p o n ió s ł dotkliw e straty i w yw ołał w o r

gan iz a c ji R aiffeisena ogólny zam ęt. S tr a ty B a n k u Raiff-

e i s e n a łąc z n ie ze s t r a t a m i central h an d lo w y c h i kosztów

likwidacji wynosiły o k o ło 80 miijonów m arek , które

p o k ry te zostały c z ę ś c io w o z kapitałów w ła sn y c h Banku

R aiffeisen a, w p r z e w a ż a ją c e j jednak c z ę ś c i p rz e z Pruską

C e n t r a l n ę Kasę dla Spółdzielni, R e n te n b a n k i sk a rb

p a ń s tw a . S a m o p o ł ą c z e n i e się związków n a s tą p iło nie

b e z pew n eg o n a c is k u zgóry. W s z c z e g ó ln o ś c i P ru sk a

C e n tr a ln a Kasa dla S p ółdzielni ( P r e u s s i s c h e Zentral-

g e n o s s e n s c h a f t s k a s s e ) u z ależn iła s k re ś le n ie z a m r o

ż o n y c h k re d y tó w i p rz y z n a n ie now ych śro d k ó w o b r o

to w y c h o d d o jścia d o sk u tk u p o łą c z e n ia s ię związków

sp ó łd z ie ln i rolniczych ; z drugiej s tro n y tak i s a m w a

ru n e k postaw ił R e n t e n b a n k (R e n te n b a n k -K re d ita n s ta lt)

przy udzielaniu p o m o c y finansowej na p r z e p ro w a d z e n ie

s ta n d a ry z a c ji p ro d u k tó w rolniczych. J e d n o lity związek

w z a s a d z ie p ro w ad zo n y b ę d z ie w edług s y s te m u d o ty c h -

(4)

czasowego Reichsverbandu, a więc systemu Schultze- Delitsch, opartego na decentralizacji i oddzielnie han

dlu towarowego od działalności kredytowej. Obok na

czelnej władzy jednolitego związku i Kasy Pruskiej, jako centrali kredytowej, istnieć będą nadal w poszcze

gólnych okręgach związki rewizyjne ze swemi centra

lami gospodarczemi i kredytowemi. Utworzony związek będzie stanow ił nadbudowę ideową oraz organizację powołaną do reprezentowania i obrony związków i ich central.

K R O N I K A

N ow e spółdzielnie związkowe

Na sesji Patronatu Związku Spółdzielni Zarobko

wych i Gospodarczych w Poznaniu, odbytej w dniu 28 lutego 1930, przyjęte zostały do Związku następu

jące spółdzielnie:

1. Bank Ludowy w Kaszczorze,

2. Spółdzielnia Mleczarska w Pawłowicach (Śląsk), 3. M leczarnia Spółdzielcza w Trzemesznie, 4. Spółdzielnia Mieszkaniowa w Wielk. Hajdukach, 5. Spółka zakupu i sprzedaży przy Cechu Rzeźni- ków w Bydgoszczy.

Ogólna ilość spółdzielni, należących do Związku wynosi obecnie 495. Z liczby tej przypada na spół

dzielnie kredytowe 250, rolniczo-handlowe 86, mle

czarskie 47, rolniczo-wytwórcze 10, spożywców 33, mieszkaniowo-budowlane 28, rzemieślniczo-handlowe 17, różne 22.

S ta n w kładów w dniu 28 lu te g o 1930 r. w sp ó ł

dzielniach kredytow ych Z w iązku Spółdzielni Za

robkow ych i G ospodarczych w Poznaniu Wkłady oszczędnościowe w 234 spółdzielniach kre

dytowych wynosiły na 28 lutego 1930 r. ogółem 60 279935 zł,

W ciągu lutego r. b. wkłady wzrosły o 1 809 752 zł, długoterminowe o 1 040 367 zł. Przeciętny stan wkła

dów na 1 spółdzielnię wynosił 257 606 zł, wobec 249873 zł w miesiącu poprzednim przy uwzględnie

niu tej sam ej liczby spółdzielni. W szczególności prze

ciętnie przypadało na spółdzielnię w województwie poznańskim 263 799 zł, w województwie pomorskiem 168 895 zł, w województwie Śląskiem 499669 zł.

Wkładów ponad 1 miljon zł wykazuje 10 spół

dzielni, ponad 800 tys. zł 7 spółdzielni, ponad 600 zł 17 spółdzielni i ponad 500 tys. zł 6 spółdzielni;

razem 40 spółdzielniposiada wkładów na sumę 35 258 239 złotych.

Przyrost wkładów postępuje w dalszym ciągu.

W okresie 2 miesięcy wkłady wzrosły o 3 524 417 zł, przyczem silniejsze tempo wzrostu wykazują wkłady długoterminowe. W związku ze zniesieniem od 1 stycz

nia b. r. podatków od kapitałów i rent, procenty od składanych w bankach oszczędności nie podlegają już opodatkowaniu na rzecz państw a, co powinno przy

czynić się do wydobycia z domowych schowków oszczę

dności i lokowania ich w instytucjach kredytowych, w szczególności zaś w naszych Bankach Ludo

wych, jako najodpowiedniejszych zbiornicach drobnych oszczędności.

S tan w kładów

Ilość spółdz.

uwzgl.

W oje

w ództw o :

W kłady oszc k ró tk o term in o w e

zł

z ędnościow e długo

term inow e zł

w dn. 28. II. 30 razem

zł 156

60 18

P o z n a ń sk ie P o m o rsk ie Ś ląsk ie

13 905126 3 307 676 3 318 407

27 247 667 6 824 418 5 675 641

41 152 793 10 133 094 8 994 048 234 O g ó łe m : 20 532 209 | 39 747 726 60 279 935

W nowej organizacji spostrzegamy wyraźny wpływ Reichsverbandu na jej wewnętrzny ustrój i zasady pracy oraz podporządkowanie się Generalverband’u, opartego na systemie Raiffeisena. Poza tem te związki spółdzielni, które dawniej działały w zależności od rolniczych or- ganizacyj zawodowych, jak Reichslandbund’u i Bauern- schaft’u pochłonięte zostały przez samodzielny i jedno jity związek spółdzielni rolniczych.

R. K.

B I E Ż Ą C A

L osow anie pożyczki dolarow ej (Bez gwarancji)

Dnia 1. b. m. odbyło się 25. ciągnienie „dolarów- ki“ i wylosowano następujące prem je:

1. 40 000 doi. nr. 595202, 2. 8 000 dcl. — nr. 555320,

3. 3 000 doi. — nr. 451741, 668680, 826371, 4. 1 00 doi. — nr. 316845, 486097, 601167, 639701 758914

5. 500 dcl. — nr. 20159, 144185, 184031, 316665, 445969, 486481, 639409, 681360, 934497, 995230,

6. 100 doi. — nr. 5715, 12090, 16296, 33059, 41507, 45989, 63884, 67124, 82897, 92924, 98360, 116924, 125587, 131675, 134450, 146253, 147453.

165895, 169790, 194088, 224699, 224965, 250747, 257583, 274849, 291077, 315600, 369729, 37544.5, 380696, 493257, 418213, 457556, 464928, 487708, 500754, 516209, 516997, 532978, 544473, 557492, 563925, 566802, 580444, 585730, 586916, 591028, 599008, 605319, 632059, 641823, 646117, 649863, 654373, 673320, 674754, 698391, 750717, 765375, 768525, 772926, 774995, 780274, 794078, 814411, 819218, 833104, 836160, 856870, 868968, 875152, 885889, 891219, 920988, 922038, 935015, 939047, 939816, 987806, 989458.

Premje wylosowane w poprzednich ciągnieniach.

a niezgłoszone do wypłaty do dnia 1 marca 1930 r.

1. 40 000 doi. —• nr. 341248, 2. 8 000 doi., — nr. 917280, 3. 3 000 doi.. — 31174,

4. 1000 dcl. — nr. 304319, 316288, 367541, 441074, 532797, 818917, 859832, 860038, 935060.

5. 500 doi. — nr. 87054, 152894, 215813, 224632, 233197, 249402, 379616, 425027, 513069, 550123, 599539, 640203, 772338, 807053, 846557, 888408, 913547, 922212.

6. 100 doi. — nr. 3412, 7968, 9326, 13618, 19516, 20101, 20390, 24009, 25381, 25583, 29473, 38314, 55637, 59151, 63547, 69026, 79972, 85609 88577, 91382, 91914, 92888, 118345, 118563, 119985.