Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek koło Włodawy - Biblioteka UMCS

ANNALES

U N I V E R S I T A T I S MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN —POLONIA

VOL. XLV, 14 SECTIO C 1990

Instytut Biologii UMCS Zakład Systematyki i Geografii Roślin

Dominik FIJAŁKOWSKI, Teresa PIETRAS

1

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek koło Włodawy

■

Vegetation of the Planned Żłobek Reservation near Włodawa

WSTĘP

Rezerwat położony jest w województwie chełmskim, w gminie Wło­

dawa. Należy do lasów nadleśnictwa Sobibór. Zajmuje torfowiska przej­

ściowe i fragmenty podmokłych zarośli oraz ląsów borowych na łącznej powierzchni qk. 200 ha. Zlokalizowany jest przy szosie Włodawa—Chełm, po jej wschodniej stronie, w odległości 9 km na południe od Włodawy (ryc. 1). Obiekt rozdzielony jest boczną szosą, prowadzącą do miejscowości Żłobek i Sobibór. Torfowiska pokrywają tu lokalne obniżenia terenu, osiągające 3,2 m głębokości (miąższość złoża torfowego). Badania rezer­

watu finansowane były przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Chełmie.

STOSUNKI PRZYRODNICZE

Badany obszar należy do Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego (3). Średni opad roczny za lata 1881—1930 wynosił 564 mm. W tym samym okresie średnia roczna temperatura równała się 7,4°C. Minimalne i maksymalne temperatury wahały się od — 35°C do 38°C. Według Zinkiewiczów (7) średnia temperatura powietrza wiosną wynosiła 6,6°C, latem 17,8°C, jesienią 7,8°C, zimą — 2,6°C, w okresie wege­

tacyjnym 18,7°C w ciągu roku 7,5°C. Okres wegetacyjny trwał przez 213 dni. Opady w okresie wiosennym wynosiły średnio 120 mm, latem 210 mm, jesienią 120 mm, zimą 90 mm, w okresie wegetacyjnym 380 mm, w ciągu roku 550 mm. Czas zalegania pokrywy śniegowej wynosił 73 dni.

Obiekt zajmuje południowo-wschodnią część Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskie­

go (1). Na tym odcinku łączy on od północy Krainę Wielkich Dolin z pasem Wyżyn Srodkowopolskich na południu. Elementami fizjograficznymi Wielkich Dolin są pła­

skie tereny piaszczyste i torfowiskowe. Wśród nich wykształciły się niewielkie wznie-

E3-’ EZ3-2 B-3

-t krd-5 lii.!'.;! -6

Ryc. L Położenie projektowanego rezerwatu Żłobek; 1 — granica państwa, 2 — gra­

nica Sobiborskiego Parku Krajobrazowego, 3 — koleje, 4 — drogi, 5 — rzeki, jeziora, 6 — rezerwat Żłobek I i II

Location ol the planned Żłobek reservation; 1 — the state’s border, 2 — border of the Sobibór Landscape Park, 3 — railways, 4 — roads, 5 — rivers, lakes, 6 —

Żłobek reservation I and II

sienią do 10 m wys. (160—170 m n.p.m.), zanikające w kierunku wschodnim i pół­

nocnym. Podłożem całego obszaru jest kreda, wykształcona w formie margli mało odpornych i łatwo wietrzejących. Zalega ona na niektórych wzniesieniach pod utwo­

rami czwartorzędowymi, stosunkowo blisko powierzchni ziemi (ok. 1 m), w południo­

wej części obszaru. Pozostały teren pokrywają piaski akumulacji lodowcowej średnio- i gruboziarniste o miąższości kilkunastu metrów. W lokalnych zagłębieniach, częścio­

wo pochodzenia krasowego lub wytopiskowego, występuje kilka jezior do kilkunastu metrów głębokości oraz bagna wypełnione torfami niskimi i przejściowymi. Sta­

nowiły one kiedyś rozległe jeziorzysko. Takim już zarośniętym zbiornikiem wodnym

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek... 151 jest projektowany rezerwat Żłobek. Zajmuje on nieregularne 2 niecki, wypełnione 3,2 m warstwą torfu. W okresie zwiększonych opadów atmosferycznych wypełniają się one wodą do powierzchni torfowiska. W okresach suszy natomiast woda opada zwykle poniżej 0,5 m głębokości. Dno i brzegi niecek tworzą piaski luźne pochodze­

nia dyluwialnego. Wysychają one bardzo szybko w miejscach, gdzie poziom wód gruntowych obniża się do 3 m poniżej powierzchni.

Gleby w projektowanym rezerwacie wykazują duże zróżnicowanie (2). Na obrze­

żach rezerwatu panują gleby bielicowe wytworzone z piasków słabogliniastych i luź­

nych (ok. 15%). Środkowe partie torfowiska zajmują gleby bagienne wytworzone z torfów przejściowych i wysokich (85%).

METODY BADAN

Badania geobotaniczne przeprowadzono w latach 1982—1987. Miały one na celu przede wszystkim opracowanie występujących na tym terenie zbiorowisk roślinnych oraz flory. W wyniku badań fitosocjologicznych wykonano 71 zdjęć geobotanicznych metodą Braun-Blanqueta (wg 6) i pobrano 16 prób glebowych do zbadania fizycznych i chemicznych właściwości gleb. Zdjęcia fitosocjologiczne zakwalifikowa­

no do 29 zespołów i zestawiono w tab. 1—4. Nadto stwierdzono fragmenty kilku zespołów, które nie wykształciły się w sposób typowy i tworzą stadia przejściowe do innych zbiorowisk o znanej przynależności fitosocjologicznej. Pominięto też re­

jestrację tabelaryczną zespołów ruderalnych (zrębów leśnych, brzegów wód, przy- droży śródleśnych). Są one opracowane oddzielnie w ujęciu syntetycznym w całym Sobiborskim Parku Krajobrazowym (4). Poszczególne zespoły opisano pod względem ich składu florystycznego i warunków siedliskowych. Na ryc. 2 przedstawiono gra­

nice rozmieszczenia poszczególnych zespołów, a na ryc. 3 — zdjęć fitosocjologicznych i roślin rzadkich.

Nomenklaturę roślin naczyniowych podano według „Flora Europaea” (1964—

1979). Liczbami arabskimi przy poszczególnych gatunkach określono stopień ich za­

sobności w następujący sposób: 1 — występowanie pojedynczych okazów; 2 — łączne występowanie do 1 ara; 3 — 1,1—5,0 arów; 4 — 5,1—10 arów; 5 — ponad 10 arów.

SZATA ROŚLINNA

Obiekt obejmuje zbiorowiska torfowisk przejściowych, wysokich i la­

sów borowych. Torfowiska przejściowe zajmują przede wszystkim zespo­

ły: Caricetum lasiocarpae, Caricetum limosae i Carici-Agrostidetum. Wy­

stępują one głównie w środkowych partiach torfowiska, bardziej podto- pionych bez udziału karłowatych sosen i brzóz. Torfowiska wysokie zaj­

mują przede wszystkim Eriophoro-Sphagnetum magellanici i Ledo-Spha- gnetum. Występują one głównie w brzeżnych partiach torfowiska i ma­

łych partiach ich części środkowych przy lokalnych wyniosłościach, gdzie można spotkać karłowate sosny, rzadziej brzozy. Zarówno torfowiska przejściowe, jak i wysokie pokrywa zwarty kożuch torfowców. Na przej­

ściu torfowisk wysokich w podmokłe podłoże mineralne wykształcają się

Ryc. 2. Rozmieszczenie zespołów roślinnych w projektowanym rezerwacie Żłobek;

1 — granice projektowanego rezerwatu Żłobek, 2 — granice terenów towarzyszą­

cych, 3 — granice jednostek fitosocjologicznych, 4 — oznaczenia numerowe panują­

cych syntaksonów, 5 — Scheuchzerio-Caricetea fuscae (C, zespoły 5—13), 6 — Oxy- cocco-Sphagnetea (D, zespoły 14, 15), 7 — Molinio-Pinetum (H, zespół 28), 8 — Leu­

cobryo-Pinetum (H, zespół 27), 9 — Festuco ovinae-Pinetum (H, zespół 26), 10 — Betuletum pubescentis (H, zespół 25), 11 — Ribo nigri-Alnetum (G, zespół 22) Distribution of plant associations in the planned Żłobek reservation; 1 — borders of the planned reservation, 2 — borders of accompanying areas, 3 — borders of phytosociological units, 4 — numerical designation of the existing syntaxons, 5 — Scheuchzerio-Caricetea fuscae (C associations 5—13), 6 — Oxycocco-Sphagnetea (D, associations 14, 15), 7 — Molinio-Pinetum (H, association 28), 8 — Leucobryo-Pinetum (H, association 27), 9 — Festuco ovinae-Pinetum (H, association 26), 10 — Betuletum

pubescentis (H, association 25), 11 — Ribo nigri-Alnetum (G, association 22)

bory bagienne (Vaccinio uliginosi-Pinetum) i bory trzęślicowe (Molinio- -Pinetum). Najsuchsze partie brzegów torfowiska zajmują bory świeże (Leucobryo-Pinetum i Peucedano-Pinetum). Na torfowiskach i w podmo­

kłych partiach borów stwierdzono kilkanaście bardzo rzadkich w Polsce

roślin. Można do nich zaliczyć przede wszystkim następujące; wierzbę

borówkolistną (Salix myrtilloides), wierzbę lapońską (Salix lapponum),

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek._ 153

Ryc. 3. Rozmieszczenie gatunków roślin rzadkich w projektowanym rezerwacie Żło­

bek; 1 — granice projektowanego rezerwatu Żłobek, 2 — 1—71 miejsca wykonanych zdjęć fitosocjologicznych, 3 — miejsca występowania roślin rzadkich: a — Arcto­

staphylos uva-ursi; b — Betula humilis; c — Carex limosa; d — Carex chordorrhiza;

e — Dryopteris cristata; i — Drosera intermedia; g — Drosera anglica; h — Equise- tum hyemale; i — Ophioglossum uulgatum; j — Rhynchospora alba; k — Salix lap­

ponum; 1 — Salix myrtilloides; m — Scheuchzeria palustris

Distribution of the species of scarce plants in the planned Żłobek reservafcion; 1 — borders of the planned reservation, 2 — 1—71 sites of phytosociological records, 3 — places of the occurrence of scarce plants: a — Arctostaphylos uva-ursi, b — Betula humilis, c — Carex limosa, d — Carex chordorrhiza, e — Dryopteris cristata, f — Drosera intermedia, g — Drosera anglica, h — Equisetum hyemale, i — Ophio­

glossum uulgatum, j — Rhynchospora alba, k — Salix lapponum, 1 — Salix myr­

tilloides, m — Scheuchzeria palustris

brzozę niską (Betula humilis), turzyce (Carex limosa, C. chordorrhiza), bagnicę torfową (Scheuchzeria palustris), przygiełkę białawą (Rhyncho­

spora alba), rosiczki (Drosera rotundifolia, D. anglica, D. intermedia), go­

ryczkę wąskolistną (Gentiana pneumonanthe).

ZESPOŁY ROŚLINNE

W rezerwacie stwierdzono występowanie 29 zespołów roślinnych i 1 zbiorowisko. Najliczniej reprezentowane są następujące zespoły: Ca- ricetum lasiocarpae, Caricetum rostratae, Sphagnetum magellanici, Erio­

phoro-Sphagnetum, Ledo-Sphagnetum, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Mo- linio-Pinetum, znacznie rzadziej: Sphagno-Caricetum rostratae, Leuco- bryo-Pinetum, Festuco ovinae-Pinetum, Betuletum pubescentis i Carici- -Agrostidetum. Za zespoły rzadkie i ciekawsze z punktu widzenia fitoso- cjologicznego uznaje się następujące: Rhynchosporetum albae, Caricetum limosae, Caricetum diandrae, Nardo-Juncetum i Spergulo vemalis-Cory- nephoretum. W przedstawionym niżej wykazie podano nazwy zespołów zgodnie z ich przynależnością do klas oraz przybliżoną powierzchnię ich występowania w hektarach.

A. Zespoły szuwarowe z klasy Phragmitetea

ha

1. Caricetum rostratae S o ó 1928 16,00

2. Caricetum elatae Koch 1926 2,00

B. Zespoły łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea

3. Molinietum medioeuropaeum Koch 1926 1,00

4. Junco-Molinietum P r s g. 1951 1,00

C. Zespoły torfowisk przejściowych z klasy Scheuchzerio-Caricetea juscae

5. Caricetum limosae Br. - B L 1921 0,50

6. Rhynchosporetum albae Koch 1926 0,50

7. Caricetum lasiocarpae Koch 1926 22,00

8. Caricetum diandrae Jon. 1932 em. O b e r d. 1957 0,50 9. Sphagno-Caricetum rostratae (Stef fenl931) Sm. 1947 20,00 10. Sphagno-Calamagrostidetum canescentis Fijałkowski mscr. 1,00 11. Junco ejfusi-Sphagnetum Pałczyński 1964 Pass. 1964 1,00

12 Carici-Agrostidetum caninae R. T x. 1937 6,00

13. Caricetum juscae Koch 1926 4,00

D. Zespoły torfowisk wysokich z klasy Oxycocco-Sphagnetea 14. Eriophoro-Sphagnetum recurvi H u e c k 1929 100,00 15. Ledo-Sphagnetum magellanici S u k o p p 1959 em. N e u h a u s 1 1969 10,00 16. Sphagnetum magellanici (P a w ł. 1928) M oo r e 1968 30,00

E. Zespoły kwaśnych muraw z klasy Nardo-Callunetea 17. Calluno-Nardetum strictae H r y n c. 1959

18. Nardo-Juncetum N o r d h. 1920, B <1 k. 1942

1,00

0,01

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek... 155 F. Zespoły muraw piaszczystych z klasy Sedo-Scleranthetea

19. Spergulo vernalis-Corynephoretum (R. T x. 1928) L i b b. 1933 O4IO

20. Zbiorowisko z Agrostis vulgaris 0,01

G. Zespoły leśne i zaroślowe z klasy Alnetea glutinosae 21. Sphagno sąuarrosi-Alnetum S o 1. - G ó r n. 1975

22. Ribo nigri-Alnetum Sol-Gorn. 1975

23. Salicetum pentandro-cinereae (A 1 m g. 1929) Pass. 1931 H. Zespoły lasów borowych z klasy Vaccinio-Piceetea 2A. Querco-Piceetum Ma 1 c. et Pol. 1955

25. Betuletum pubescentis (H u e c k 1925) R. T x. 1937 26. Festuco ovinae-Pinetum Fijałkowski 1973 27. Leucobryo-Pinetum Mat (1962) 1973

28. Molinio-Pinetum Matuszkiewicz 1981 29. Vaccinio uliginosi-Pinetum K 1 e i s t 1929

0,20 0,10 0,50

0,02 5,00 5,00 15,00 55,00 12,00 Ogółem ±300,00 ha

A. Zespoły szuwarowe z klasy Phragmitetea (tab. 1, zespoły nr 1, 2, zdj. 1—4)

W projektowanym rezerwacie nie stwierdzono siedlisk i roślinności pływającej oraz zanurzonej w wodzie. Występują natomiast fragmenty szuwarów turzycowych. Najliczniej reprezentowany jest Caricetum ros- tratae. Dominuje w nim Carex rostrata z domieszką Carex elata, C. lasio- carpa, C. nigra i Agrostis canina. Zwarty kożuch tworzą mchy (Acrocla- dium cuspidatum, Drepanocladus aduncus, Sphagnum palustre), często z udziałem Drepanocladus fluitans i Aulacomnium palustre. Zespól zaj­

muje stale podtopione i kwaśne torfy turzycowe (pH=3,0—4,0). Siedliska mniej kwaśne (pH = 4,0—5,5), ale również podtopione zajmuje Caricetum elatae. Skupienia turzycy sztywnej mają często niewielką domieszkę Ca- rex rostrata i C. nigra, a z mszaków: Acrocladium cuspidatum, Drepano­

cladus aduncus, D. fluitans i innych gatunków.

B. Zespoły łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea (tab. 1, zespoły nr 3, 4, zdj. 5—11)

Stwierdzono w tej grupie tylko fragmenty zespołów Molinietum me- dioeuropaeum i Junco-Molinietum. W Molinietum medioeuropaeum do­

minuje Molinia coerulea z domieszką Carex rostrata, C. nigra, Lythrum salicaria, Acrocladium cuspidatum, niekiedy Sphagnum nemoreum i Sph.

palustre. W Junco-Molinietum zaznacza się udział sitów (Juncus effusus,

rzadziej J. conglomeratus) oraz Lysimachia vulgaris, Lythrum salicaria,

Tab. 1. Skład florystyczny zespołów ze związków Magnocaricion elatae i Molinion Floristic composition of the associations from the unions of Magnocaricion elatae

and Molinion

Nazwy zespołów 1

Names of associations O

o» 1

3 ^§ 41 3 4) o k " 3 c o o c u « U ffl o i C -4 u u o 0) £ E •3 X Nr zespołów

Nos. of associations ^CM -7

Zwarcie zarośli b %

Cover of shrubs b % • • • ^.

m • CM • • Zwarcie roślin zielnych c %

Cover of herb plants c % 00 00 CD CO b- b- CO 00 co co Zwarcie mszaków d %

Cover of bryophytes d %

C- KO KMAKO

Nr zdjęcia T" ^Cd mso CO O> O T- No. of record

Poziom wody gruntowej cm

Level of ground water cm 8 ⁱⁿ 88 ino o

8£8K Drzewa i krzewy:

Betula pendula b . . . Gat.char.i wyróżn.zespołów Caricetum rostratae i C.elatae:

7 6 2 2 2

♦ .561

♦ 1 ♦ 1 ♦ ♦ 1. Carex rostrata

2. Carex stricta Phragmitetea:

Scutellaria pa1ericulata Peucedanum palustre

Lycopus europaeus ♦ ♦♦♦♦♦

Calamagrostiś canescens ♦ . ♦ ♦ . . Thelypteris palustrls .♦•♦••

Lysimachia thyrsiflora ♦ ♦ . ♦ . . Stellaria palustrls ..♦♦.♦

Gat.char.i wyróżn.zespoły Molinietum medioeurop.i Junco-Molinietum:

3. Molinia coerulea .... 6 5

4. Juncus effusus ••♦•••

4.Juncus conglomeratus • ...

Molinio-Arrhenatheretea:

Lythrum salicarla Lysimachia vulgaris Juncus articulatus Deschampsia caespitosa Caltha palustrls Eąuisetum palustre Lotus uliginosus Climacium dendroides Galium ullginosum Poa pratensis Festuca rubra

Gat.towarzyszące zbliżone do siedlisk i zbiorowisk z klas A i B:

A. Molinio-Arrhenatheretea i Phragmitetea:

Anthoxanthum odoratum . ♦ .

Bryum caespiticum ...

Briza media • . .

Acrocladium cuspidatum 3 1 ♦ ■ Galium palustre . . •

B. Scheuchzerio-Caricetea fuscae i Oxycocco-Sphagnetea:

Agrostis canina 111

Aulacomnium palustre ♦li

Carex nigra 121

Carex echinata ♦ . ♦ Carex lasiocarpa ♦ . 1 Potentilla palustrls 1 ♦ ♦ Drepanocladus fluitans 12.

Drepanocladus aduncus 1 2 ♦ Galium ullginosum

Sphagnum palustre Sphagnum sąuarrosum Sphagnum cuspidatum Sphagnum nemoreum Yaccinlum oxycoccos

Gat.towarzyszące występujące

5 3 2 2 1

♦ 6 6 6 4

♦ 1 ♦ ♦ ♦ 1 ♦ ♦

1 ♦ ♦

1 ♦ 4

1 .

♦ «•

♦ 2

♦ 2 1 1 ♦

♦ 1 . 1 2 1 1 1

13 1111 4 3 . ♦ . ♦ . 1 . . . . . ♦ 3 3 ♦ 3 1 ♦ . . . .

Betula 2 razy:

pubescens b 7(^)» Pińus sylvestris b 6(1).7(2): Sa- lix cinerea a 5(*),?(2); A: Carex flava 6(^).7(^);

C.paradoxa 4(^),9(^); Eplloblum palustre 9(*).10(l)t

E.parviflorum 10(1); Eąuisetum fluviatlle 4(*),9G)f

Trifolium pratense 11(♦); T.repens 11(^); B: Carex

curta !(♦): Parnassia palustrls 8(^)j Viola palust-

ris 4(^)t9(*).

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek... 157 Sphagnum squarrosum, Sph. palustre i Sph. nemoreum. Jednocześnie zmniejsza się udział trzęślicy modrej. Fragmentarycznie można się do­

szukać jeszcze zespołów: Epilobio-Juncetum effusi i Junco-Cynosuretum.

Wszystkie zespoły występują w brzeżnych partiach torfowiska na pod­

łożu mineralno-torfowym. Odczyn gleb jest zwykle kwaśny (pH=4,0—

5,5). Są to miejsca najczęściej użytkowane pastwiskowo. Na podobnych siedliskach pod względem hydrologicznym oraz troficznym łączą się one ze zniekształconymi borami (Vaccinio uliginosi-Pinetum i Molinio-Pine- tum) i torfowiskami wysokimi (Sphagnetum magellanici, Ledo-Sphagne­

tum).

C. Zespoły torfowisk przejściowych z klasy Scheuchzerio-Caricetea juscae (tab. 2, zespoły nr 5—13, zdj. 12—31)

Torfowiska przejściowe reprezentowane są przez 9 zespołów. Najwię­

kszą powierzchnię zajmuje Carici-Agrostidetum, Caricetum juscae i Ca- ricetum lasiocarpae. Zajmują one zwykle brzeżne partie torfowiska. Środ­

kowe partie torfowiska najbardziej zakwaszone (pff ok. 3,0) i najsilniej podtopione (woda utrzymuje się niemal przez cały okres wegetacyjny przy powierzchni), zajmują zespoły Caricetum limosae, Rhynchospore- tum albae, Caricetum lasiocarpae, Sphagno-Calamagrostidetum. Spośród roślin turzycowatych dominują te gatunki w zespołach, od których po­

chodzi ich nazwa. Całą tę grupę charakteryzuje zarazem występowanie zwartego kobierca torfowców (Sphagnum magellanicum, Sph. nemoreum, Sph,. acutifolium). Mniej oligotroficzne podłoże — o odczynie słabo kwaś­

nym (pH = 4,0—5,5) i nieco mniej podtopione (woda ustala się na głę­

bokości ok. 30 cm) zajmują zespoły Carici-Agrostidetum, Caricetum jus­

cae, Sphagno-Caricetum rostratae i Sphagno-Calamagrostidetum. Poza gatunkami wyróżniającymi te zespoły często występują: Drepanocladus aduncus, D. jluitans, Aulacomnium palustre, Andromeda pclifolia, Vac- cinium oxycoccos, Peucedanum palustre, Lysimachia uulgaris, Carex ca- nescens, C. echinata i C. nigra. Glebę stanowią torfy słabo rozłożone oraz utwory mułowo-torfowe.

D. Zespoły torfowisk wysokich z klasy Oxycocco-Sphagnetea (tab. 3, zespoły nr 14—16, zdj. 32—37)

Torfowiska wysokie obok torfowisk przejściowych należą do dominu­

jących zbiorowisk projektowanego rezerwatu Żłobek. Licznie wykształ­

ciły się Eriophoro-Sphagnetum, Ledo-Sphagnetum i Sphagnetum magel­

lanici. W zespołach przeważają torfowce (Sphagnum cuspidatum, Sph.

acutifolium, Sph. magellanicum, Sph. nemoreum, Sph. palustre). W pierw-

szym zespole dominuje Eriophorum uaginatum, a w drugim — Ledum palustre i Vaccinium uliginosum. Zajmuje on też siedliska nieco suchsze (woda powierzchniowa ustala się na głębokości ok. 30 cm) od Eriophoro- Sphagnetum i Sphagnetum magellanici (woda przy powierzchni). Podłoże torfowisk wysokich jest silnie kwaśne (pH= 3,5—4,5), przy Ledo-Sphagne­

tum często z grubą warstwą butwiny.

Tab. 2. Skład florystyczny zespołów z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae Floristic composition of the associations from the class Scheuchzerio-Caricetea juscae

Nazwy 1 nuaery zespołów Na mes and numbers

of associations ia S

O rH s s ■H

O 4> s

-C a o. o ta h

Zwarcie zarośli b % Cower of shrubs b %

Zwarcie roślin zieln. c % e- vo Cower of herb plants c % Zwarcie mszaków d % o o Cower of bryophytes d %

Poziom wody gruntowej cm o o Level of ground water cm Nr zdjęć fitosoc Jolog. ™ 3 Nos, of phytosoclol. records

CM CM •

00 GO CO

VD O» O

8-8

00 U> t- K\ 0X00

00 co

Drzewa 1 krzewy:

Betula pendula b ...2 3*

Pinus sylveatrls b ...♦ ♦ 2 Gat.char.i wyróźn.Jednostki fitosoc.

z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae:

5.Carex limosa

5.Scheuchzeria palustrls ó.Rhynchospora alba

Rhynchosporion albae:

7.Drosera intermedia 7. Carex lasiocarpa 8. Carex dlandra 9. Carex rostrata 9.Sphagnum squarrosua 9.Sphagnua palustre 10. Calamagrostis canescena

11. Juncus effusus ...

Scheuchzerietalia palustrls:

Sphagnum cuspidatum 21312122

Sphagnum teras •• ... ♦ Potentilla palustrls •

Menyanthes trifoliata 12. Agrostls ca ni na 12.Carex curta 12. Carex echinata 13. Carex ni gra

Carlcetalia fuscae:

Calamagrostis stricte • . Epilobiua palustre • • Ranunculus flammula • . Stellaria palustrls . • Veronica scutellata • • Viola palustrls . . Scheuchzerio-Caricetea fuscae:

Calliergon sarmentosum • • Calliergon stramlneum . ♦ Drepanocladus lntermedius • ♦ Drepanocladus fluitans . • Eriophorum angustifolium • • Juncus artlculatus • • Pedicularls palustrls • . 2 2 3 12.4 ..479

11121333*2111 1 ... ♦ ♦5.*...

♦ 3 1 . ♦ 1 2 1 2 34 * ♦ 1 .32.1. .3. ..1.6 5.489252245662 ...4...97

♦ 1 3 2 3 . 4 4 3 6 7*

1444442111*1*11

♦ ♦1>1*111**

o o o S -

•5 S2

la fe

t^o» co

o oo

o o o

♦ 1

♦ 1 ♦ ♦ 1 ♦

2 ♦ 1

. 1 ♦

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek... 159 Ciąg dalszy tab. 2 — Table 2 continued

Nr zd fitosoejolog.

Nos. of phytosoc. records 7. V-

- Gat.towarzyszące zbliżone do siedlisk i zbiorowisk z klasy A,B:

A. Scheuchzerio-Caricetea fuscae i Oxycocco-Spnagnetea:

Andromeda polifolia Aulacomnium pa Lustre Carex chordorrhiza Drepanocladus aduncus Drosera rotundifolia Eriophorum va tri na tum Galium uliginosura Vaccinium oxycoccos Peucedanum palustre Polytrichum strictum Sphagnum fuscum Scutellaria galericulata Sphagnum nemoreum Sphagnum acutifolium Sphagnum megellanicum Yaccinium uliginosum

B. Molinio-Arrhenatheretea i Phragmitetea:

cm

ć\{ <0 <6 fcl ®

1 ♦ 1 2 1 ♦ 3 4 1 ♦ . . . ♦ ♦ 1 . ♦ ♦ . . ♦ 2 1 . 1 • ♦ 2 2 1

♦ ♦ ♦ ♦ ♦

a 2 1 ♦ 1 2 1 ♦

1 • 1 ♦ 1

• ♦ • • • ♦ ♦

. • • 1 ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦

3 3 3 1 2 6 3 2 1 1 1 1 ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ e 1 ♦ a 2 1 ♦ ♦ 1 ♦ ♦ ♦ ♦ 2 ♦ 1 1 . . 1 2 . ♦

♦ ♦ ♦

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ 1 1 2 3 2 1 1 1 ♦ 1 1 1 ♦ 1

1 2 ♦ 1 1 1 1 2 1 ♦ 1

3 2 1 1 4 3 2 3 4 2 2 1 2 3 2 2 3 2

♦ ♦ 2

. . . . ... ♦

♦ . . . 1 ♦ 1 • . . .... 2 ♦ . . . . ♦ . ♦ ♦ .

•• • • • ♦ 1 ♦ ♦ ♦ . . ♦ ♦ ♦ ♦ • . • • • ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ • ♦ . 1 ♦ . 1 1 ♦ ♦ ♦ ♦ 1 1 1 ♦ ♦ ♦

♦ ♦ ♦ •

. . • • • • 1 ♦ . ♦ ♦ • ♦ • • ♦ • Caltha palustris

Carex stricta Festuca rubra Lythrum salicaria Lycopus europaeus Lysimachia vulgaris Lysimachia thyrsiflora Poa pratensis

Cat.towarzyszące występujące 112 razy: Alnus glutinosa b 17(*)j Betula pubescens b 25(1J»27(*); Salix cinerea b 17(*),18(♦); S.aurlta b 24(*)» S.pentandra b 17(*); S.lapponum b I7(*)ł A: Ledum palustre 19(*); Polytrichum commune 24( + ); Sphagnum rubellum 19(*)» B: Antho- xanthum odaratum 20(*); Dryopteris eristata 19(*)i Molinia coerulea 26(2),27(+).

E. Zespoły kwaśnych muraw z klasy Nardo-Callunetea (tab. 3, zespoły nr 17, 18, zdj. 38—43)

Spośród tej grupy zbiorowisk wyodrębniono 2 zespoły: Calluno-Nar- detum i Nardo-Juncetum sąuarrosi. Zajmują one małe fragmenty brzeż­

nych partii torfowiska, zwykle użytkowanych pastwiskowo na glebach mineralnych (piaszczystych), niekiedy z cienką warstwą butwiny. Podłoże jest kwaśne (pH = 3,5—4,5) i przynajmniej okresowo podtopione. W zespo­

łach dominuje Nardus stricta z nielicznym udziałem: Potentilla erecta, Hieracium pilosella, Calluna vulgaris, Vaccinium myrtillus, Entodon schreberi, Cynosurus cristatus, Anthoxanthum odoratum, Poa pratensis i inne gatunki.

F. Zespoły muraw piaszczystych z klasy Sedo-Scleranthetea (tab. 3, zespoły nr 19, 20, zdj. 44—48)

Murawy piaszczysk stwierdzono nieliczne na brzegach rezerwatu. Wy­

stępują na przydrożu oraz w młodnikach sosnowych. Reprezentowane są przez Spergulo-Corynephoretum i zbiorowisko z Agrostis tenuis. W pierw­

szym zbiorowisku dominuje Corynephorus canescens, a w drugim —

Agrostis tenuis. Częstą domieszkę tworzą: Polytrichum piliferum, Cera-

todon purpureus, Rhacomitrium canescens, Entodon schreberi, Anthoxan-

thum odoratum, Calluna uulgaris i Poa pratensis.

Tab. 3. Skład florystyczny zespołów z klas Ozycocco-Sphagnetea, Nardo-Callunetea i Sedo-Scleranthetea

Floristic composition of the associations from the classes Oxycocco-Sphagnetea, Nardo-Callunetea and Sedo-Scleranthetea

Nazwy i numery zespołów Names and nurabers

of associations i s

5

22 W « i3

Zwarcie drzew a % Cover of trees a % Zwarcie podszycia b % Cover of undergrowth b % Zwarcie warstwy zielu, c % Cover of herb layer c in % Zwarcie mszaków d % Cover of bryophytes d %

Poziom wody gruntowej cm Level of ground water cm Nr zdjęć fitosocjolog.

Mas, ał płiytQ5Qti'?l. reęgrdą in ic ro

r~ co t-

o oo

o m in

r- u>

G\O>

CO co

otO f\l

tn vo m to

O 00 O> O

+ CMCU ▼- CU

m tn o o

lOPUCU

uj c- co Drzewa i krzewy:

Betula pendula a Betula pendula b Frangula alnus b Juniperus communis Pinus sylvestris a Pinus sylvestris b

3 3 + 1 + . * * 1

2 1 3 7 7 8

2

♦ 1 * * 9 8 7 6 Gat.char.i wyróźn.jednostki fitosoc.

z klasy Oxycocco-Sphagnetea:

6 8 5 14. Eriophorum vaginatum

15. Ledum palustre 16.Sphagnum rubellum

Oxycocco-Sphagnetea:

Andromeda polifolia

Drosera rotundifolia * . * * . Aulacomnium palustre . . 1 . * Polytrichum strictum 21212 Vaccinium oxycoccos 35222 Sphagnum acutifolium 43322 Sphagnum magellanicum 11345 Sphagnum fuscum . + * . ♦ Gat.char.i wyróżn.jednostki fitosoc.

z klasy Nardo-Callunetea:

17.Danthonia decumbens • • . . • 17.Viola canina ...

17.Calluna vulgaris ...

17. Nardus stricte ...

18. Juniperus sąuarrosus ...

Nardo-Galion saxatilis:

Połygala vulgaris ...

Scorzonera humilis ...

Nardetalia:

Carex pilulifera ...

Hieracium vuIgatum ...

Hieracium lactucella ...

Hypericum maculatum ...

Nardo-Callunetea:

Hieracium umbellatum ...

Hieracium piloselia ...

Lużula campestris ...

Luzula multiflora ...

Potentilla erecta . * . . . Gat.char.i wyróżn.jednostki fitosoc.

z klasy Sedo-Scleranthetea:

19.Spergula morisonii ...

19. Corynephorus canescens • . . . . 20. Agrostis tenuis ...

11111*

1 + 1 4 6 2 2 1 1 9 8 6 5 3 ....

. . . . ♦ 2 . . .

2 3 3 *.

♦ 1 2 6 6

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek... 161 Caąg dalszy tab. 3 Table 3 continued

♦ 21 Nr zdjęć fitosocjolog.

Nos. of phytosoc. records Sedo-Sclerantheteai

Ceratodon purpureua ...

Festuca ovina • . . . .

Jasione montana ...

Polytrichum plllferum • •••., Rhacomltrlum canescens • • • • • Helichrysum erenarlum ...

Cerastium arvense ...

Hypericum perforatum ... , Artamisla campestrls ... , Gat.towarzyszące zbliżone do siedlisk i zbiorowisk z klas A-E:

A. Yaccinio-Piceetea:

Melampyrum pratense Polytrichum Juniperinum Yaccinium uliglnosum Vaccinium myrtlllus Yaccinium vitis-idaea Entodon schreberi Solidago virgaurea Veronica chamaedrys Dicranum undulatum Hylocomium splendens Hypnum cupressiformę Carex pilulifera Dryopteris carthusiana

B. Nardo-Callunetea i Sedo-Scleranthetea Veronica officinalis

Jasione montana

C. Molinio-Arrhenatheretea:

Achillea millefolium Anthoxanthum odoratum Cynosurus cristatus Festuca rubra Lysimachia vulgarls Molinia coerulea Pimpinella saxifraga Poa pratensis

D. Scheuchzerio-Caricetea fuscae Oxycocco-Sphagnetea:

Carex nigra Carex curta Carex hirta Carex lasiocarpa Drepanocladus aduncus Eriophorum angustifolium Galium uliglnosum Peucedanum palustre Sphagnum cuspidatum Sphagnum nemoreum Sphagnum palustre Agrostis eanina Dryopteris cristata

E. Inne grupy roślin:

Viola reichenbachiana Eąuisetum sylvaticum

r~ co c

m

A m r>

♦ ♦ 1 1 1 ♦

• ♦ • 1 ♦ ♦ ■ 1 1

1 1

♦ 2 1 ♦ 2 2 1 2

• ♦

• ♦

♦ 1 1 ♦ ♦ 7 1 3

• ♦ ♦

♦ ♦ • . ♦ .

♦ ♦ 1 ♦

♦ ♦ •

♦ ♦ 1 1 ♦

1 1

♦ ♦

♦ ♦11

♦ 2

5 4 1 1 2 .

Gat.towarzyszące występujące 1i2 razy: Alnus glutinosa b 39 (♦)} Frangula alnus c 44 (♦); Pinus sylvestris c 33(^),35(^);

Populus tremula b 45(+)j Ouercus robur a 47(+),b 47(+)» Salix clnerea b 39(^); A: Dicranum scoparium 44( + ),46(+); Rhytidiadel- phus sąuarrosus 4O(1),42(+); Trientalis europaea 47(^); Viola tricolor 45(^)» B: Carex ovalis 44(+); Chamaecytisus ratisbonen- sis 46(+); Rumex acetosella 44(+),46(♦); Thymus serpyllura 46(+);

C: Acrocladium cuspidatum 39(l),40(^); Bryum caespiticum 45(*);

Dactylis glomerata 46(+); Deschampsia caespitosa 39(+),45(+).

Juncus effusus 38(*)»39G); Rumex acetosa 39(+),4l(^); D: Carex ro6trata 34(^)j E: Calamagrostis epigeios 46(^),47(+).

G. Zespoły leśne i zaroślowe z klasy Alnetea glutinosae (tab. 4, zespoły nr 21—23, zdj. 49—56)

Zbiorowiska olsowe reprezentowane są przez Sphagno squarrosi-Al- netum, Ribo nigri-Alnetum i zarośla zespołów Salicetum pentandro-cine- reae. Zajmują one dość kwaśne gleby torfowo-mineralne o odczynie pH=4,0—6,0. W Sphagno sąuarrosi-Alnetum dominuje olsza czarna z ko-

11 Annales, sectio C, vol. XLX

Tab. 4. Skład florystyczny zespołów z klas Alnetea glutinosae i Vaccinio-Piceetea Floristic composition of the associations from the classes Alnetea glutinosae and

Vaccinio-Piceetea

Alnus glutinosa a Alnus glutinosa b Betula pendula a Betula pendula b Betula pubescens b Frangula alnus b Juniperus communis Pinus sylvestris a Pinus sylvestris b Salix clnerea b Sallx aurita b Sorbus aucuparla b

1 f 1

1 0 .

♦ ♦ ♦ ♦ 1

♦

• • 2 . 2 1 • . . 4 1 1 1 1 4 1 2 1 1 3 1

• • 2 . . ♦ . . • 1 ♦ ♦ 1 1 1 ♦ ♦ 4 ♦ 7 6

• • . ♦ 1 2 2 1 1

2 2 1 1 2 2 ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ 1 2 ♦ ♦ ♦ 1 1 1 2 1 2 1 7 6 7 6 7 8 3 4 7 5 5 6 5 6 1 1 1 2 ♦ _{5 2}

1 2 ♦ 2 1 ♦ 8 7 ♦ 1 ♦ 1

♦ ♦ 1

. fitosoc. ♦ ♦

'5 8 3 1 2 2 1 1

1 2 3 ♦ 1 1 2 2

. . 1 1 1 ♦

1 . ♦ ♦

1 3 ♦ 5 3 ♦ 2 3 5

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ + . • . ♦ ♦ ♦

• ♦ • • ♦ • ♦ 1 z klasy Alnetea glutinosae

21.Sphagnum sęuarrosum 21.Sphagnum palustre 22. Carex elongata 23. Carex acutiformls 23. Thelypteris palustris

Alnetea glutinosae:

Łycopus europaeus Solanum dulcamara Calamagrostis canescens

Dryopteris cristata ...

Gat.char.i wyróżn.Jednostki fitosoc.

z klasy Vaccinio-Piceetea:

24. Lycopodium annotinum ...

24. Equisetum sylvaticum • . . . ♦ 25. Dryopteris dilatata . . . . ♦

Vaccinio-Piceion:

Athyrium filix-femlna . . . . ♦ Carex dlgitata ...

Oxalis acetosella ...

Polytrichum attenuatum . . . . ♦ Majanthemum bifolium ...

Gat.char.i wyrożn.zespołów ze związku Dicrano-Pinion:

26. Pestuca ovina ...

27. Leucobryum glaucum ...

27. Hypnum cupresslforme ...

28. Molinia coerulea ...

26.Polytrichum commune • • . • • 29. Vaccinlum ullginosum ...

29.Ledum palustre 29.Vacclnium oxycoccos

?9.Aulacomnium palustre

1 6 5 ♦ ♦

♦ 3 4 8 8 1 ♦ 1 3 3 ♦ 1 3 1

♦♦♦334

1 2 1 2

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek... 163

Ciąg dalszy tab. 4 — Table 4 continued

Nr zdjęć fitosocjolog.

Nos. of phytosoc. records ° m <6 m Dicrano-Flnion i Yaccinio-Piceetea Dicranum unduiatum

Trientalie europaea Yaccinium vitis-idaea Yaccinium myrtillus Dryopterie carthusiana Entodon schreberi Hylocomium spieńdens Luzula pilosa Melampyrum pratense Pteridium aąuillnum Potentilla erecta

Gat.towarzyszące zbliżon i zbiorowisk z klas A-1S:

A. Vaccinio-Piceetea:

Dicranum scoparium Danthonia decumbens Carex pilulifera

B. Nardo-Callunetea i Sedo-Scleranthetea:

Hypericum perforatum Calluna vulgaris Holcue mollis Agrostis tenuis

C. Molinio-Arrhenatheretea i Acrocladium cuspidatum Anthoxanthum odoratum Calliergon cordifolium Climaćiurn dendroides Caltha palustris Deschampsia caespitosa Pestuca rubra

Galium palustre Juncue effusus Lysimachla vulgarls Łychnis flos-cuculi Lythrum salicaria Poa pratensls Calliergon giganteum Scutellaria galericulata

D. Scheuchzerio-Caricetea fuscae i Oxycocco-Sphagnetea:

Andromeda polifolia Agrostis canina Carex nigra Carex rostrata Potentilla palustris Drepanocladus aduncus Drepanocladus fluitans Eriophorum vaginątum Eriophoru® angustifoliua Galium uliginosum Peucedanum palustre Sphagnum cuspidatum Sphagnum nemoreum Yiola palustris Carex curta

E. Inne grupy roślin:

Mnium seligeri

ifiifi iA D C »OUD v ^- CO CT* O «- i u? u? s-r-

. . 1 1

. . 2 1 1 1 2 ♦ . . ♦ ♦

♦ ♦ 3 1 + ♦ 1 ♦ ♦ ♦ ♦ . . 1 ♦ 1 ♦ 4 6 4 3 1 1 3 5 ♦ 2 2

. * . . . ♦ ♦ ♦ ♦

7 2 3 1 2 2 2 2 1 .

♦ 1 1 . ♦ . 2 .

♦ 1 . ♦ ♦ ♦

. . ♦ 1 1 ♦ 1 ♦ ♦ 1

• ... . . . 1 . . 1 1 . 1 1 1 2 . . . ♦ . ♦ ♦ . ♦ ♦ ♦ 2 2 3 do siedlisk

1 2 ♦ ♦ ♦ ♦ ♦

♦ ♦ ♦

♦ ♦

Phragmitetea:

. . . ♦ 1 ♦

2 ♦

1

1 1

, . ♦ . 2 ♦

♦ ♦ 1 ♦

♦ 1 . ♦ ..., ♦ ♦ ♦ ♦ 1

1 1 3 1 2 ♦ ♦ . 1

. 1 . ♦ 1 . .

♦ 1 1 . ♦ 1 . . . . ... . . . . 1 3 1 ♦

♦ . ♦

♦ ♦ ♦ . ♦

♦ ♦ ♦ 2 . ♦ . . 1 .

> • ♦ 1 ♦ 1...♦ . .85431*122

Gat.towarzyszące występujące 112 razy: *rangula alnus c 61(♦),66(♦);

Juniperus comounis c 61 (*)i Populus tremula a 67(l),b 64(*),67(*); Ckiercus robur b 58(1); c 58(*); Salix pentandra b 55(1),56(*); Viburnum

I

b 53(*); A: Calamagrostis arundinacea 57(*); Eąuisetum hyemale 61(2); Fraga- ria vesca 61(1); Hieracium vulgatum 62(*); Koeleria pyramidata 59(1)» Ly- copodium clavatum 61(♦); Ptilium crista-castrensis 61(*){ Yeronica chamae- drys 58(*),6O(*); V.officinalis 59(*)i B: Chamaecytisus ratisbonensis 59 (♦); Hieracium pilosella 59(*),6Ó(*); H.umbellatum 6l(*); Lembotropis nl- gricans 59(*); Nardus stricta b6(*); Polytrichum piliferum 60(*); Pimpi- nella saxifraga 61(*),68(*); Solidago virgaurea 59(*)»60(*); Thyraus ser- pyllum 60(*); C: Bryum caespiticum %(♦); Filipendula ulmaria 54(1); Iris pseudacorus 54(*): Poa trivialis 54(*); Phragmites australis 55(l)» D: Ca- rex echinata 64( + ),69(*)» C.lasiocarpa 71(♦); Menyanthes trifoliata 50(1);

Sphagnum apiculatum 63(*)» E: Calamagrostis epigeios 6O(*),62(*); Carex

hirta 6l(*); Linaria vulgaris 60(*); Mnium affine 55(*); M.cuspidatum 55

(♦); Urtica dioica 53(*)»54(*).

biercem torfowców (Sphagnum sąuarrosum i Sph. palustre). Drugi ze­

spół — Ribo nigri-Alnetum — pozbawiony jest tego kobierca. W zaroślach Salicetum pentandro-cinereae panują Salix cinerea, niekiedy z dużym udziałem Frangula alnus. W runie tych zespołów występują poza msza­

kami jeszcze gatunki szuwarów turzycowych torfowisk przejściowych i zbiorowisk trzęślicowych, np.: Lycopus europaeus, Calamagrostis cane­

scens, Carex nigra, C. rostrata.

H. Zespoły lasów borowych z klasy V accinio-Piceetea (tab. 4, zespoły nr 24—29, zdj. 57—71)

Zbiorowiska borowe reprezentowane są dość licznie (łącznie ok. 50 ha), głównie przez Vaccinio uliginosi-Pinetum, Molinio-Pinetum, Betuletum pubescentis, Leucobryo-Pinetum. Rzadko pojawiają się fragmenty Quer- co-Piceetum i Festuco ouinae-Pinetum. Siedliska podmokłe i kwaśne (pH = 3,5—4,5) zajmują Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pine­

tum i Molinio-Pinetum. W drzewostanie występują tu głównie niska sos­

na i brzozy (Betula pendula, B. pubescens). W podszyciu duży udział ma Frangula alnus. W runie dominują krzewinki (Vaccinium uliginosum, V. vitis-ideaea, V. myrtillus, niekiedy Ledum palustre i Vaccinium oxy- coccos) i mszaki (Sphagnum sąuarrosum, Sph. palustre i Polytrichum commune). Poziom wód gruntowych kształtuje się na głębokości ok. 1 m.

Inne zespoły borowe (Leucobryo-Pinetum i Peucedano-Pinetum) zajmują siedliska mezofilne o poziomie wód gruntowych na głębokości ok. 2 m.

Drzewostan tworzy tu również sosna oraz brzozy, ale wśród krzewinek dominują tylko Vaccinium myrtillus i V. uitis-idaea. Wśród mszaków licznie występują: Entodon schreberi, Dicranum undulatum i D. scopa- rium. Odczyn gleb waha się w granicach pH—4,0—5,5. Najsuchsze płaty borów reprezentowane są przez Festuco ouinae-Pinetum. W sosnowym drzewostanie dominuje tu kostrzewa owcza. W runie najczęściej wystę­

pują: Vaccinium myrtillus, V. uitis-idaea, Entodon schreberi, Melampy- rum pratense, Dicranum scoparium i Calluna uulgaris. Glebę tworzą bie­

lice wytworzone z piasków luźnych o odczynie pH=4,5—5,5.

ROŚLINY CHRONIONE

W projektowanym rezerwacie stwierdzono występowanie 13 gatunków

objętych ochroną. Najczęściej występują: Frangula alnus, Ledum palustre

i Drosera rotundifolia. Gatunki podlegające ochronie całkowitej to: Betula

humilis, Salix myrtilloides, S. lapponum, Lycopodium clauatum, Drosera

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek... 165 anglica, D. rotundifolia, D. intermedia, Gentiana pneumonanthe, Dacty- lorhiza incarnata. Spośród roślin chronionych częściowo występują: Ce- traria islandica, Usnea hirta, Frangula alnus, Ledum palustre.

FLORA ROŚLIN NACZYNIOWYCH

Siedliska projektowanego rezerwatu są mało zróżnicowane, mokre i kwaśne. Stąd wykształciła się tu uboga w gatunki roślinność torfowisk przejściowych i wysokich oraz charakterystyczna dla borów bagiennych.

Stwierdzono łącznie 98 gatunków, które zestawiono podając liczbę okazów:

Ophioglossum vulgatum 1 Thelypteris palustris 4

Dryopteris cristata 2

D. carthusiana 3

Pteridium aąuilinum 3

Eąuisetum arvense 2

E. sylvaticum 1

E. hyemale 1

E. fluviatile 4

E. nariegatum 1

£. palustre 1

Lycopodium clauatum 1

Pinus sylvestris 5

Juniperus communis 1

Betula pendula 5

B. pubescens 5

B. humilis 2

Alnus glutinosa 3

Populus tremula 2

Salix pentandra 3

S. cinerea 5

S. aurita 2

S. myrtilloides 2

S. rosmarinifolia 3

S. nigricans 2

S. lapponum 2

Caltha palustris 1

Ranunculus flammula 1

R. repens 1

Drosera rotundifolia 5

D. anglica 1

D. intermedia 1

Viola palustris 3

V. canina 1

Potentilla palustris 3

P. erecta 2

Trifolium pratense 1

Lotus uliginosus 1

Lythrum salicaria 1

Epilobium palustre 1

Frangula alnus 2

Cicuta virosa 1

Peucedanum palustre 3

Lysimachia uulgaris 2

L. thyrsiflora 2

Vaccinium myrtillus 2

V. uliginosum 4

V. vitis-idaea 3

V. oxycoccos 5

Ledum palustre 4

Andromeda polifolia 1

Calluna rulgaris 3

Melampyrum pratense 1

Pedicularis palustris I Scutellaria galericulata 2

Stachys palustris 1

Gentiana pneumonanthe 1 Menyanthes trifoliata 2

Galiurn uliginosum 2

G. palustre 3

Scheuchzeria palustris 2

Juncus sąuarrosus 1

J. effusus 3

J. conglomeratus 1

J. alpinus 1

J. articulatus 1

Eriophorum vaginatum 4

E. angustifolium 4

Rhynchospora alba 2

Carex chordorrhiza 1

C. appropinąuata 1

C. diandra 3

C. panicea 1

C. curta 2

Carex echinata 2 A. tenuis 1

C. elata 3 Calamagrostis canescens 2

C. nigra 4 C. stricta 2

C. pilulifera 1 Deschampsia caespitosa 1

C. limosa 4 Phragmites australis 2

C. pseudocyperus 1 Danthonia decumbens 1

C. serotina 1 Molinia coerulea 1

C. rostrata 5 Poa pratensis 2

C. lasiocarpa 4 Festuca ovina 1

C. hirta 1 F. rubra 1

Anthoxanthum odoratum 1 Nardus stricta 3

Agrostis stolonifera 2 Calla palustris 1

DZIAŁANIA ZACHOWAWCZE

Podstawowym celem tworzenia rezerwatu jest zachowanie rzadkich i interesujących z punktu widzenia naukowego i dydaktycznego zespołów oraz roślin torfowiskowych. Zbiorowiska leśne nie mają takich specy­

ficznych walorów. Stąd proponuje się utworzenie rezerwatu chronionego częściowo. Najciekawsza część rezerwatu jest całkowitym nieużytkiem gospodarczym, nadaj e się tylko do pozyskiwania żurawiny oraz jagód borówki czernicy, bagiennej i brusznicy. Nie powinno się stosować zakazu zbioru tych cennych dla zdrowia człowieka jagód. Sam zbiór nie powoduje prawie żadnych szkód. Niebezpieczne jest natomiast osuszenie gleby, jej eutrofizacja przez nawożenie mineralne lasów. Najkorzystniejszym dzia­

łaniem dla rezerwatu byłoby stałe utrzymywanie poziomu wodnego przy powierzchni. Tylko okresowo mógłby ten poziom obniżać się do 0,5 m poniżej powierzchni. Większe obniżenie nie tylko spowodowałoby zmiany szaty roślinnej, ale stworzyłoby niebezpieczeństwo pożarów torfowiska.

W zasadzie więc torfowisko nie wymaga żadnych działań pielęgnacyj­

nych. Tereny położone powyżej powierzchni torfowiska są również pod względem gospodarczym mało użytkowane. Występują tu bowiem karło­

wata sosna, brzoza oraz te same gatunki w stadium drągowiny. Zadrze­

wienia te nie mogą być eksploatowane metodą zrębową. Można je prze­

cinać tylko częściowo, stosując znaną w leśnictwie rębnię IV. Dopuszczal­

ne są wszelkie cięcia pielęgnacyjne i sanitarne. Resz'tki po wyciętych drzewach należy skrzętnie usuwać ze względu na groźbę pożarów. Jest to konieczne również z uwagi na ochronę przed eutrofizacją podłoża.

Warunkiem utrzymania torfowisk wysokich i borów jest zubożanie sie­

dliska, a nie jego eutrofizacja.

Szata roślinna projektowanego rezerwatu Żłobek... 167

WNIOSKI

W projektowanym rezerwacie Żłobek stwierdzono występowanie 29 ze­

społów i 3 wariantów. Florę reprezentuje natomiast 98 gatunków roślin naczyniowych. Wśród nich 11 gatunków należy na Lubelszczyźnie do rzadkich, a 13 do chronionych prawnie. Z obu tych grup na uwagę zasłu­

gują następujące: Dryopteris cristata, Eąuisetum hyemale, E. uariegatum, Betula humilis, Salix myrtilloides, S. lapponum, Drosera anglica, D. in­

termedia, Scheuchzeria palustris, Juncus sąuarrosus, Rhynchospora alba i Carex chordorrhiza.

PIŚMIENNICTWO

1. Chałubińska A., Wilgat T.: Podział fizjograficzny województwa lubel­

skiego. [w:] Przewodnik V Zjazdu Pol. Tow. Geogr. Lublin 1994.

2. Dobrzański B„ Uziak S.: Pokrywa glebowa województwa lubelskiego.

PrzegL Geogr. 41, z. 1, 67—74 (1969).

3. Fijałkowski D.: Stosunki geobotaniczne Lubelszczyzny. Lub. Tow. Nauk., Ossolineum, Wrocław 1972.

4. Fijałkowski D,: Zespoły roślinne Lubelszczyzny. Wydawn. UMCS, Lublin 1991.

5. Flora Europaea. Cambridge Univ. Press., Cambridge 1964—1979.

6. Matuszkiewicz W.: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Pol­

ski. PWN, Warszawa 1982.

7. Zinkiewicz W., Zinkiewicz A.: Atlas klimatyczny województwa lubel­

skiego 1951—1960. Lub. Tow. Nauk., Lublin 1975.

SUMMARY

The paper presents results of gebotanical studies of the Żłobek reservation,

which is located in the Sobibór forest inspectorate near Włodawa (Fig. 1). By means

of Braun-Blanquet’s method, 71 records were taken as a result of phytosociological

studies. They were qualified to 23 associations and 3 variants. The records were

arranged according to phytosociological system in four tables. Particular associations

were described with regard to their floristic composition, habitat conditions and

their distribution in the reservation (Fig. 2). Within the frameworks of floristic

studies, the occurrence of 98 species of vascular plants was stated. Among them,

11 species belong to scarce plants in the Lublin area, and 13 to the ones under legał

protection. The distribution of some scarce species in the reservation is presented

in Fig. 3.

I

<b( •

:• .... . ; , • .

■ '

■

■

Jl