Ignacy Dec
"Represje wobec kościoła
katolickiego na Dolnym Śląsku i
Opolszczyźnie 1945-1989", red. S.A.
Bogaczewicz, S. Krzyżanowska,
Wrocław 2004 : [recenzja]
Wrocławski Przegląd Teologiczny 12/1, 223-224
OMÓWIENIA I RECENZJE 2 2 3
wzbudzić w wiernych żywe poczucie jedności z nim, a poprzez jego osobę ze wszystkimi wiernymi Kościoła na świecie” (s. 123). Niezwykle ważne i aktualne papieskie słowa do tyczące biskupiej odpowiedzialności za jedność wspólnoty odnoszą się pośrednio także do świeckich, którzy zostali powierzeni jego pasterskiej trosce i mogą stanowić dla nich za chętę do głębszego umiłowania Kościoła.
E lż b ie ta D o łg a n is z e w s k a
R ep resje w o b e c K o ś c io ła k a to lick ieg o na D oln ym Śląsku i O p o lsz- c zyźn ie 1 9 4 5 -1 9 8 9 ,
red. S.A. Bogaczewicz i S. Krzyżanowska
seria:
S tu d ia i m a te r ia ły, t. IV, Wrocław 2004, ss. 226
W dniach 6-7 listopada 2002 roku Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu we Wre cławiu oraz Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu zorganizowały sesję naukową na temat: R e p r e s je w o b e c K o ś c io ła K a to lic k ie g o n a D o ln y m Ś lą sk u i O p o ls z c z y ź n ie 1 9 4 5 1 9 8 9 . Referaty na sesji wygłosili pracownicy naukowo-dydaktyczni Uniwersytetu Wro cławskiego, Uniwersytetu Opolskiego i Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocła wiu. Sesja była odpowiedzią na apel Ojca Świętego Jana Pawła II, który w liście apostolskim:
T ertio m ille n n io a d v e n ie n te napisał m.in.: „Kościół pierwszego tysiąclecia zrodził się z krwi męczenników: S a n g u is m a r ty r u m - s e m e n c h r is tia n o r u m . Historyczne wydarzenia zwią
zane z postacią Konstantyna Wielkiego nigdy nie potrafiłyby zapewnić takiego rozwoju Kościoła, jakiego byliśmy świadkami w pierwszym tysiącleciu, gdyby nie ów p o s i e w m ę c z e ń s k i o r a z w i e lk ie d z ie d z ic tw o ś w i ę to ś c i p ie r w s z y c h p o k o le ń c h r z e ś c ija n [...]. U kresu
drugiego tysiąclecia K o ś c i ó ł z n o w u s ta ł s ię K o ś c io łe m m ę c z e n n ik ó w . Prześladowania ludzi
wierzących - kapłanów, zakonników i świeckich - zaowocowały wielkim posiewem mę czenników w różnych częściach świata. Świadectwo dawane Chrystusowi aż do przelania krwi stało się wspólnym dziedzictwem zarówno katolików, jak prawosławnych, anglika nów i protestantów [...]. To ś w ia d e c tw o n ie m o ż e b y ć z a p o m n ia n e . Kościół pierwszych wieków, chociaż natrafiał na tyle trudności organizacyjnych, bardzo zabiegał o to, ażeby utrwalić świadectwo męczenników w specjalnych martyrologiach [...] W n a s z y m s tu le c iu w r ó c ili m ę c z e n n ic y . A są to często męczennicy nieznani, jak gdyby « n ie z n a n i ż o łn ie r z e » w ie lk ie j s p r a w y B o ż e j. Jeśli to możliwe, ich świadectwa nie powinny zostać zapomniane
w Kościele. Zgodnie z sugestią Konsystorza tr z e b a , a ż e b y K o ś c io ły lo k a ln e , zbierając ko nieczną dokumentację, u c z y n iły w s z y s tk o d la z a c h o w a n ia p a m ię c i ty c h , k tó r z y p o n ie ś li m ę c z e ń s tw o ” (TMA 37). Podobną myśl wyraził Jan Paweł Π w homilii, wygłoszonej w Byd goszczy w dniu 7 czerwca 1999 roku, w czasie siódmej pielgrzymki do Ojczyzny. Mówił wtedy: „Wystarczy przypomnieć niedawną historię Polski i innych krajów, i trudności oraz prześladowania, jakim poddawany był wówczas Kościół i ludzie wierzący w Boga. Była to wielka próba ludzkich sumień, prawdziwe męczeństwo wiary, która domagała się wy znania przed ludźmi. Był to czas doświadczenia niejednokrotnie bardzo bolesnego. I dlate go za szczególną powinność naszego pokolenia w Kościele uważam zebranie wszystkich świadectw o tych, którzy oddali życie dla Chrystusa. Nasz wiek dwudziesty, nasze stulecie ma swoje szczególne martyrologium w wielu krajach, w wielu regionach ziemi, jeszcze
ZŹ4 OMÓWIENIA I RECENZJE
nie w pełni spisane. Trzeba je zbadać, trzeba je stwierdzić, trzeba je spisać, tak jak spisały martyrologia pierwsze wieki Kościoła, i to jest do dzisiaj naszą siłą - tamto świadectwo męczenników z pierwszych stuleci. Proszę wszystkie Episkopaty, ażeby do tej sprawy przy wiązały należytą wagę. Trzeba, ażebyśmy przechodząc do trzeciego tysiąclecia, spełnili obowiązek, powinność wobec tych, którzy dali wielkie świadectwo Chrystusowi w na szym stuleciu”.
Sygnalizowana książka, dokumentująca wspomnianą sesję, jest rzeczywiście godną odpowiedzią na przytoczony apel Ojca Świętego. Publikacja zawiera bogactwo danych dotyczących martyrologii Kościoła katolickiego pod reżimem totalitaryzmu sowieckiego. Autorami wygłoszonych i zamieszczonych tekstów są: Tomasz Balbus ( „ O b ie k ty " d z i a ła ń o p e r a c y jn y c h U r z ę d u B e z p ie c z e ń s tw a n a te r e n ie A d m in is tr a tu r y A p o s to ls k ie j D o ln e g o Ś lą s k a ), ks. J ó z e f S w a s te k (D z ia ła l n o ś ć p a s to r a ln a k s ię d z a in fu ła ta dr. K a r o la M ilik a , a d m in is tr a to r a a p o s to ls k ie g o D o ln e g o Ś lą s k a (1945-1951), K r z y s z t o f S z w a g r z y k ( K s ię ż a p r z e d w o js k o w y m S ą d e m R e jo n o w y m w e W ro c ła w iu ( 1 9 4 6 -1951) , S y lw ia K r z y ż a n o w s k a ( K s ią d z T o m a sz S a p e ta ( 1 8 7 6 - 1 9 5 0 ) - o f ia r a r e p r e s ji k o m u n is ty c z n y c h n a D o ln y m Ś lą sk u ), S ta n i s ła w A . B o g a c z e w ic z ( S p r a w a k s ię ż y z p a r a f ii W r o c ła w P s ie P o le j a k o p r z y k ła d s ta l in o w s k ic h r e p r e s ji w o b e c K o ś c io ła ) , b p J a n K o p ie c ( W y s ie d le n ie d u c h o w ie ń s tw a k a to lic k ie g o z O p o ls z c z y z n y w 1 9 5 4 roku), Ł u k a sz K a m iń s k i ( K o ś c ió ł k a to lic k i w d o k u m e n ta c h K W P Z P R w e W ro c ła w iu ( 1 9 4 9 -1 9 5 6 ) , ks. A n to n i K ie łb a s a S D S ( R e p r e s je w o b e c s a lw a to r ia n ó w n a D o ln y m Ś lą sk u w i a t a c h 1 9 4 5 - 1 9 5 6 ), ks. J ó z e f P a te r ( W ła d z e P R L w o b e c o r d y n a r iu s z a w r o c ła w s k ie g o , k a r d y n a ła B o le s ła w a K o m in k a ), K a ta r z y n a S tr ó ż y n a ( O r ę d z ie b is k u p ó w p o ls k ic h d o b is k u p ó w n ie m ie c k ic h . R e a k c je w ła d z w ś w ie tl e d o k u m e n tó w p a r ty jn y c h i m a te r ia łó w S łu ż b y B e z p ie c z e ń s tw a w e W ro c ła w iu ), M a r e k S to jk o ( P r z y g o to w a n i a S łu ż b y B e z p ie c z e ń s t w a d o o b c h o d ó w m ile n ijn y c h n a D o ln y m Ś lą sk u ), P a w e ł P io tr o w s k i ( S łu ż b a w o j s k o w a k l e r y k ó w n a p r z y k ł a d z i e 56. B a t a lio n u R a t o w n i c t w a T e r e n o w e g o w B r z e g u (1966-1980), M o n ik a K a ł a (F o r m y a d m in is tr a c y jn e g o z w a lc z a n ia K o ś c io ła k a to lic k ie g o n a D o ln y m Ś lą s k u p o 11 w o jn ie ś w ia to w e j) o r a z ks. P io tr N ite c k i ( S p o łe c z n o - p o lity c z n e u w a r u n k o w a n ia r e p r e s ji w o b e c d u c h o w ie ń s tw a k a to lic k ie g o n a p r z y k ła d z ie z a b ó js tw a k s ię d z a J e r z e g o P o p ie łu s z k i).
Należy się ogromna wdzięczność pomysłodawcom sesji i redaktorom książki za waż ny i bardzo potrzebny przyczynek do najnowszej historii Kościoła w naszej Ojczyźnie.
k s. I g n a c y D e c
Stanisław Litak,
H isto r ia w y c h o w a n ia . D o W ielk iej R e w o lu c jiF ra n c u sk ie j
, 1.1, Wydawnictwo WAM, Kraków 2004, ss. 244
Wychowanie jest niezwykle złożonym i trudnym procesem umiejętnego wpływania na młodego człowieka i kształtowania go. Z jednej strony człowiek jako osoba jest nie powtarzalną jednostką, w której osobowość nie można ingerować bez naruszenia jej wol ności, a z drugiej strony na człowieku należy odciskać znamię charakteru. Dzieje się to często przez ciągłe powtarzanie, wymuszanie, aż do wyrobienia nawyku czy przyzwy czajenia, lecz może się też proces wychowawczy odbywać przez bardzo dyskretne suge stie i uwagi prowadzące do zrozumienia istoty odpowiedzialności. W różnych czasach
