Çr , л и .
Recenzje
375
(III), „ludzkość pod względem porównawczo-psychologicznym" (IV) i „ludzkość pod względem językowym" (V). Doniosłe znaczenie nadają dziełu Moszyńskiego cenne wskazania lub rozwiązania wielu problemów teoretycznych dotyczących metodologii lub zagadnień międzydyscyplinarnych, oparte na bogatej literaturze
(autor odwołuje się do różnych dzieł ok. 2500 razy).
J. B.
Milton K. M u n i t z, Theories of the Uniwerse from Babylonian myth ta modern science. The Free Press New York 1957, s. 437.
Książka Munitza jest pierwszą z serii prac The Library of Scientific Thougt, wydawanych na podstawie niezmiernie ciekawych dokumentów, oma-wiających historię różnych nauk. Nie jest przypadkiem, że właśnie pierwszą książką z tej serii jest praca wybitnego uczonego M. K. Munitza na temat teorii wszechświata — od Babilonii aż do współczesnych czasów.
Rozważania i teorie dotyczące powstania i praw rządzących wszechświatem istniały już na 2 tys. lat przed n.e. w Babiloniii i Asyrii. Teorie o wszechświecie opierały się początkowo na wierzeniach mitologicznych przeplatanych rozważa-niami filozoficznymi i obserwacjami astronomicznymi. Poglądy Platona i Ary-stolesa oraz Ptolemeusza miały cechy wspólne i opierały się na geocentrycz-nym systemie wszechświata, a wrzechświat uważano za przestrzennie skończony-Na tych teoriach opierano się aż do w. XV. Dopiero rewolucyjna teoria Koper-nika wstrząsnęła dotychczasowymi poglądami i postawiła je w odmiennym świetle. Dalsze teorie o wszechświecie opierają się na systemie kopernikańskim, mimo że w wielu szczegółach różnią się od siebie (Bruno, Galileusz, Kepler, Newton, Kant, Herschel itp.).
Współczesne poglądy o wszechświecie, opierające się na rzetelnych bada-niach i obserwacjach przeprowadzanych przy użyciu gigantycznych teleskopów i precyzyjnych urządzeń, pozwalają na dokonywanie dokładnych pomiarów,
obil-czeń i fotografowania księżyca, gwiazd itd. Odkrycia uczonych tej miary co Einstein, Eddington, Lamaitre, Milne i in. przyczyniają się do pogłębienia wia-domości o wszechświecie.
W przyszłości, gdy podróże międzyplanetarne będą dostępne dla człowieka, współczesne poglądy na temat istoty wszechświata na pewno ulegną zmianie. Zanim jednak to nastąpi — warto przeczytać książę Munitza i zapoznać się z dziejami teorii o wszechświecie.
Historia przedmiotu przedstawiona jest w sposób jasny i bardzo interesują-cy, a zręczność w wyborze materiałów umożliwia każdemu zrozmienie tego poważnego dzieła naukowego.
M. B.-N.
William S. B e c k , Modern Science and the Nature of Life. Harcourt, Brace and Go, New York 1957, s. XVII + 302.
Wiele jest książek popularnonaukowych i naukowych, w których autorzy snują rozważania nad historią i filozofią nauki. Kzadko jednak, omawiając te skomplikowane zagadnienia, autorzy równocześnie łączą je ze sobą.
376
RecenzjeKsiążka Becka jest udaną próbą — jak można sądzić — połączenia za-gadnień natury życia z ewolucją myśli naukowej w ciągu dwóch tysięcy lat.
Autor jest biologiem i w konsekwencji praca jego poświęcona jest proble-mom natury biologicznej. Oto niektóre z zagadnień poruszonych w książce: Co to jest gen?, Jakie są początki życia na ziemi? Jakie jest miejsce człowieka w naturze? Pytania, jakie stawia autor i odpowiedzi, jakie daje, wprowadzają czytelnika nie tylko w aktualny stan wiedzy w dziedzinie nauki o człowieku, lecz również zaznajamiają z odkryciami naukowymi, które od wieków pobu-dzają do dalszych badań i wpływają na rozszerzenie i pogłębienie wiedzy o ży-ciu i jego istocie.
Biolog może obecnie wyjaśnić wiele spraw absorbujących umysły ludzkie, może omówić perspektywy na przyszłość. Te zadania w pełni realizuje autor, a jego apel do biologów i fizyków oraz wszystkich ludzi myślących o dalsze badania w dziedzinie nauki o naturze na pewno znajdzie szeroki oddźwięk. Dy-skusyjny charakter książki wpłynie niewątpliwie na głębsze zainteresowanie się zagadnieniami biologicznymi z punktu widzenia filozoficznego i histo-rycznego.
M. B.-N.
K. A. T i m i r i a z e w, Metoda historyczna w biologii, PWN, Warsza-wa 1957, в. 218.
Pod tym tytułem ukazał się przekład trzeciego tomu dzieł wybitnego przy-rodnika rosyjskiego Timiriazewa (1843—1920) wydanych w języku rosyjskim już w roku 1949. W dziesięciu rozdziałach powstałych w różnych okresach czasu za-warł autor głębokie i wnikliwe studium teorii Karola Darwina.
J. B.
C. Christoph B e r i n g e r , Geschichte der Geologie und des geologischen Weltbildes, F. Enke Verlag, Stuttgart 1954, s. 1158.
Praca Beringera jest udaną próbą przedstawienia historii geologii i idei geologicznych na szerokim tle rozwoju myśli teoretycznej. Autor prześledził w niej rozwój nauki od jej początków w starożytności (I), poprzez wczesny, doniosły w sikuitlkiaclh eftap w latach 1500—1800 (II), okrasi küasycziny w pierwsaetj
połowie XIX wieku (III), okres teorii ewolucji (IV), okres dynamizmu i histo-ryzmu (V) do współczesnego stanu badań geologicznych.
Znaczenie tego zwięzłego lecz bogatego w treść dzieła jest tym większe, że od czasiu wyidiainej przed 50 Laty książki Zitttba : Geschichte der Geologie und Paläontologie jest ono pierwszym opracowaniem z zakresu historii geologicznej dyscypliny. U polskiego specjalisty i historyka nauki wzbudzi tym większe zain-teresowanie, że nasza literatura naukowa nie posiada na razie podobnego opra-cowania.
