Kodeks prawa kanonicznego a katecheza dorosłych

Seweryn Świaczny, Beata

Przydatek

Kodeks prawa kanonicznego a

katecheza dorosłych

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 46/3-4, 269-290

2003

KS. SEW ER Y N ŚW IA C ZN Y B A R B A R A P R Z Y D A T E K

KOSDEKS PRAWA KANONICZNEGO

A KATECHEZA DOROSłYCH

Treść: W stęp. - 1 . Różnice między katechezą dzieci i m iodzieży a katechezą do­ rosłych. - 1.1. Podm iot katechezy. - 1.2. Przedm iot katechezy. - 1.3. M etody k a te ­ chezy. - 1.4. Podział katechezy dorosłych. - 1.4.1. K atechezy sakram entalne. - 1.4.2. „Klasyczna k atecheza dorosłych” . - 2. O soby odpow iedzialne za katechezę dorosłych. - 2.1. Biskupi. - 2.2. Proboszcz i jego współpracownicy. - 2.3. In n e p o d ­ mioty w spółpracujące w organizow aniu katechezy dorosłych. - 2.3.1. Członkow ie instytutów życia konsekrow anego i stowarzyszeń życia apostolskiego. - 2.3.2. K a­ techeci świeccy. - Z akończenie.

Wstęp

W spółczesny świat charakteryzuje się bardzo szybko postępującym rozw ojem gospodarczym , politycznym, ekonom icznym i społecznym. W świecie, w którym pan u je szybkie tem po życia, K ościół wciąż na nowo podejm uje misję nauczania zgodnie z nakazem C hrystusa „Idźcie i nauczajcie wszystkie n arody” (M t 28,19). Chrystusow e O rędzie dociera nie tylko do dzieci i młodzieży, ale także do d o ro ­ słych, m.in. przez katechizację. O soba doro sła wykonuje wiele obow iązków wypły­ wających z codziennego życia, je st zasypywana szeregiem w iadom ości i opinii, po­ n ad to nie zawsze przebyw a w środow isku przestrzegającym podstawowych zasad wynikających z wiary chrześcijańskiej. D latego rów nież dorosły je st narażony na osłabienie lub u tratę tejże w iary i w konsekw encji odejście od Boga. Kościół p ra ­ gnie pom óc dorosłym , których w iara wystawiona jest na próbę i dlatego organizu­ je dla nich różne form y katechezy. K atecheza dorosłych przyczynia się nie tylko do poznania Ewangelii, pogłębienia w iary czy zaangażow ania się w działalność ap o ­ stolską, ale pom aga poznane i utrw alone praw dy zastosow ać w codziennym życiu.

S obór W atykański II w dekrecie o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele

Christus D om inus sugeruje, aby n aukę katechizm u podaw ano nie tylko dzieciom

2 7 0 KOMUNIKATY _[2]

trzebę katechezy dorosłych jest bardzo w idoczne w nauczaniu Kościoła, gdyż to w łaśnie człowiek dorosły bierze na siebie odpow iedzialność za K ościół1. W tym a r­ tykule chcem y odpow iedzieć na pytanie: czy i w jak i sposób te n soborowy postulat został ujęty w norm y praw ne. N ajpierw wydaje się nam konieczne usystem atyzo­ w anie podstaw ow ych pojęć dotyczących katechezy.

1. Różnice między katechezą dzieci i młodzieży a katechezą dorosłych

1.1. Podm iot katechezy

K atecheza dorosłych różni się od katechezy dzieci i m łodzieży ju ż w sam ym podm iocie. W ciągu wieków posługiw ano się następującym i określeniam i p odm io­ tu katechezy: duchow ny, nauczyciel religii, k atec h eta o raz katechum en, wychowa­ nek, katechizow any. Pierw sza grupa określa przekaziciela katechezy, którego n a ­ zywamy p o d m io tem aktywnym. D ruga grupa oznacza odbiorcę katechezy, czyli p o dm iot receptyw ny2. O becnie funkcjonują dwa term iny zw iązane z podm iotem katechezy: k a te c h e ta i katechizow any. K atech eta je st człow iekiem pow ołanym przez Boga o raz w ysłannikiem Kościoła, który przez uczestnictw o w życiu katechi- zowanych zachęca ich do życia w miłości bliźniego i dojrzałej wiary3, zaś katechizo­ w any to osoba zaangażow ana, otw arta na działanie aktywne katechety, a także o d ­ działywująca na innych4.

Podstaw ą katechezy, k tó ra jest form ą działalności Kościoła, jest tw orzenie w spólnoty o raz realizow anie swojej misji na sposób w spólnotowy5. K atecheza w spólnotowa, m im o iż w ystępuje w każdej fazie rozw oju człowieka, pow inna przede wszystkim występować w śród ludzi dorosłych, gdyż tw orzenie wspólnoty jest związane ze stopniem dojrzałości osobowej. D ojrzała osobow ość wiąże się z ok re­ sem dorosłości6. Specyfika podm iotu katechezy dorosłych polega na tym, że, jeżeli w katechezie m łodzieży podm iot aktywny - k atech eta stopniow o usuwa się na u bo­ cze, to tym bardziej w katechezie dorosłych. O soba prow adząca stara się odchodzić od system atycznego nauczania i wpływu na katechizow anych7. Podm iot aktywny oraz podm iot receptyw ny poprzez swój aktywny i czynny udział w katechezie zacie­ rają między sobą różnice wynikające z zajm ow anego m iejsca w katechezie8.

1 A. Kiciński, Dorosły - ja ko podm iot katechezy, w:

„Kat”

3 F. Blachnicki, Katechetyka fundamentalna, Lublin 1970, s. 252-263. 4 M. Majewski, Fundamentalne problemy katechetyki, Lublin 1981, s. 14. 5 R. Niparko, Katecheza dorosłych, zarys teorii, Poznań 1987, s. 138. 6 Tamże, s. 139.

7 M. Majewski, Katecheza permanentna, Kraków 1989, s. 132. 8 Niparko, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 85.

K atechizow ani w noszą owocny w kład do rozw oju katechezy poprzez zaangażo­ w anie w dialog oraz w ym ianę punktów w idzenia9. W ten sposób ad resat w procesie katechetycznym nie je st biernym i milczącym odbiorcą, ale czynnym uczestnikiem katechezy10. P o n ad to dorośli uczestniczący w katechezie szukają rozw iązania n u r­ tujących ich problem ów i podejm ują próby wspólnego ich rozw iązania na p o d sta­ wie m ateriałów , k tó re dostarcza im podm iot aktywny11. L udzie odpow iedzialni za k atechezę dorosłych nie tylko anim ują spotkanie, p ro p o n u ją rozw iązania p rak ­ tyczne, określają program działania, czy wyznaczają pew ną drogę form acji, ale przekazują także w iedzę religijną12. Przekaz uporządkow anego zespołu treści m a zastosow anie w katechezie dorosłych w katechum enacie, katechezie chrzcielnej czy w katechezie dla osób przygotowujących się do sakram entu m ałżeństw a13. K a­ tech e ta po d aje zatem , na wzór C hrystusa, całość tajem nic i praw d wiary14. Ponadto osoba prow adząca zaznajam ia katechizow anych z O rędziem chrześcijańskim , k tó ­ re je st skupione w okół osoby Jezu sa C hrystusa jako centralnego m isterium wiary-

ls. K onieczne jest też podkreślenie, że k atech eta w katechezie dorosłych jest

św iadkiem tego, co głosi. Swoje świadectwo wyraża w prezentacji właściwych p o ­ staw w obec Boga i ludzi. Jego rola nie polega na narzuceniu katechizow anem u cu­ dzych rozw iązań i gotowych poglądów 16. K atecheta, który je st św iadkiem chrześci­ jańskiego O rędzia, służy innym, dzieląc się z nim i ow ocam i w łasnej dojrzałej w ia­ ry17. W te n sposób k atec h eta w swej działalności nie tyle je st taktow nym czy kom ­ petentnym nauczycielem , lecz raczej zw iastunem K rólestw a Bożego, które urze­ czywistnia się w K ościele18.

1.2. P rzedm iot katechezy O bok różnicy pom iędzy katechezą dzieci i młodzieży a katechezą dorosłych, k tó ra w ystępuje w podm iocie katechezy, pew ne rozbieżności dostrzegam y rów nież w przedm iocie wymienionych wyżej katechez. Sobór W atykański II w K onstytucji

9 Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Dyrektorium ogólne o katechizacji, dn. 15 sierpnia 1997 r, s. 138. Dalej użyjemy skrótu: DOK.

10 Tamże, s. 148.

11 Niparko, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 85.

12 J. Kochel, Katecheza ewangelizacyjna w nauczaniu pastoralnym Carlo Maria kard.

Martiniego, Opole 1999, s. 149.

13 Niparko, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 159.

14 Jan Pawel II, Wierzę w Boga Ojca Stworzyciela, Città del Vaticano 1987, s. 28. 15 DOK, s. 202.

16 Niparko, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 85.

17 Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Ogólna instrukcja katechetyczna Directo­

rium catechetisticum generale, z dn. 11 kwietnia 1971 r., s. 151. Dalej użyjemy skrótu

DCG.

272 KOMUNIKATY _[4]

G audium et Spes podkreśla, że pom iędzy kulturą ludzką a orędziem zbaw ienia ist­

nieją w ielorakie pow iązania (K D K 58). Treści, któ re dotyczą egzystencji ludzkiej, wynikają z działania boskiego i ludzkiego, w zajem nie się p rzenikają oraz pozostają w bezpośrednim zw iązku z człow iekiem 1’. Z atem treścią katechezy jest orędzie zbaw ienia i tajem nica Boga oraz dośw iadczenie i kultura człow ieka20. G łoszenie nauki ew angelicznej je st w szczepione w w arunki życia człow ieka (K D K 62). D late­ go katecheza wykazuje ścisłe pow iązanie tajem nicy C hrystusa i Boga z egzystencją i ostatecznym celem człow ieka21. Tajem nica Boga i dzieła, k tó re Bóg dokonał, do­ konuje i będzie dokonyw ał w zględem człowieka, stanow ią p rzed m io t katechezy22.

K atecheza dorosłych różni się od katechezy dzieci i m łodzieży tym, że w po­ szczególnych etap ach rozw oju człowieka kładzie się nacisk na różne treści i w arto­ ści. W katechezie dzieci om aw ia się życie religijne i działalność ludu Bożego w św ietle historii zbaw ienia23. W okresie dojrzew ania i m łodości katecheza p rzeka­ zuje problem y fu n d am en taln e dla tego okresu życia o raz podstaw ow e w artości w życiu człowieka24. K atecheza dorosłych najczęściej przekazuje takie treści, które dotyczą egzystencji człow ieka25. Z agadnienia, które są poru szan e na katechezie dorosłych, zw iązane są z przeżyw aniem w tym okresie różnych kryzysów, a także z kształtow aniem się osobow ości czy rozw ażaniam i nad p roblem am i ludzkiej egzy­ stencji np. starością26.

K atecheza dorosłych polega na wymianie dośw iadczeń, podczas której odcho­ dzi się od zagadnień przyjętych z góry, a podejm uje tem aty podsuw ane przez życie człow ieka27. S koncentrow anie się na ludzkich przeżyciach i dośw iadczeniach zwią­ zane je st z ad resatem katechezy. Jest nim człowiek, który żyje w konkretnej sytu­ acji i w arunkach środowiskowych, pełni określoną rolę społeczną o raz jest zaanga­ żow any w p racę kulturow ą i swoje środow isko2“. Owa w ym iana dośw iadczeń w ka­ techezie dorosłych odbyw a się na bazie tego co je st przedm iotem katechezy w ogóle, czyli na Ew angelii. Nic z tego, co należy do istoty O bjaw ienia, nie może

19 Niparko, Katecheza dorosłych, s. 145.

20 M. Cogiel, Świadomość i praktyka odnowy katechetycznej w diecezji katowickiej po

Soborze Watykańskim II, w: „ŚSHT” 21 (1988), s. 38.

21 J. Stała Podstawy teologiczno-antropologiczne katechezy rodzinnej, N a podstawie do­

kum entów Magisterium soborowego i posoborowego, Tarnów 1998, s. 95.

22 DCG, s. 121. 23 Tamże, s. 154. 24 DCG, s. 158.

25 Niparko, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 144. 26 DCG, s. 162-164.

27 Majewski, Katecheza..., cyt., s. 129; J. Kozielecki, Rozwiązywanie problemów, War­ szawa 1969, s. 155.

być przekształcone, opuszczone lub przem ilczane29. Jezus C hrystus nakazuje A p o ­ stołom , aby uczyli narody zachowywać wszystko, co im przykazał (M t 28,19-20). O znacza to, że przekaz O rędzia nie pow inien być zafałszow any ani okaleczony30. Sobór W atykański II w D eklaracji o stosunku K ościoła do religii niechrześcijań­ skich Nostra aetate zaleca, aby katecheza nie przekazyw ała niczego, co nie byłoby zgodne z praw dą ew angeliczną i z D uchem Chrystusowym (D R N 4). K atecheza, któ ra przedstaw ia i podaje do przyjęcia praw dę objaw ioną, nie m a praw a uszczu­ plić, ograniczyć, ukryć lub usunąć jakąś część tej praw dy31.

1.3. M etody katechezy

K olejny elem en t w yróżniający katechezę dzieci i m łodzieży od katechezy d oro­ słych stanow i m eto d a katechezy. K atecheza obejm uje całość B ożego O rędzia, któ­ re rozum iem y jak o wezwanie Boga skierow ane do człowieka. Bóg dom aga się o d ­ powiedzi na swoje w ezwanie od osób katechizow anych. O dpow iedź ta je st ow o­ cem osobowego spotkania człowieka z Bogiem, któ re dokonuje się na k atec h e­ zie32. W D ziejach A postolskich czytamy, że członkow ie K ościoła „trwali w nauce A postołów ” (D z 2,42). Trwanie w nauce Kościoła oznacza spotkanie w wierze tych, którzy bywają nauczani i tych, którzy nauczają. S potkanie w w ierze dokonuje się w drodze na rozmowy, przez pytania i odpow iedzi, a nie tylko w sposób je d n o ­ stronny jak o wykład33. W związku z tym podstaw ow ą form ą katechezy je st dialog. W tym dialogu spotyka się człowiek i zapraszający go do rozm owy Bóg34.

D ialog, który je s t podstaw ow ą m e to d ą katechezy, n ajp ełn iej ujaw nia się w ka­ techezie dorosłych, gdyż katec h eza ta nie polega n a w zbogacaniu się o pew ien zasób wiedzy, ale n a rozw iązyw aniu trudności w o parciu o O bjaw ienie35. K a te ­ ch eza dorosłych nie je st w ysłuchaniem re fe ra tu czy m onologu, lecz polega na osobowym przysw ojeniu inform acji i św iadom ej akceptacji pew nych zasad36. W katechezie m łodzieżow ej dialog je st możliwy tylko w pew nym stopniu, gdyż

29 List Episkopatu Polski po Synodzie Biskupów w Rzymie w sprawie katechizacji, z dn. 8.03.1978 r., w: Listy Pasterskie Prymasa Polski oraz Episkopatu 1975-1981, Paris 1988, s. 326.

30 CT s. 31; DCG, s. 124.

31 Katechezy Ojca Świętego Jan Pawia II, Bóg Ojciec, red. W. Zega, Kraków-Ząbki 1999, s. 14.

32 Katechizacja dorosłych, młodzieży i dzieci w Diecezji Katowickiej, w: Uchwały I Sy­

nodu Diecezji Katowickiej Wiara, modlitwa i życie w Kościele Katowickim, red. B. Woźni­

ca, I. Mierzwa, M. Połomska [i in.], Katowice-Rzym 1976, s. 31-32. 33 Katechezy Ojca Świętego..., cyt., s. 9.

34 A. Długosz, Rola i miejsce Pisma 5 w. we współczesnej katechezie, w: Biuletyn kate­

chetyczny (80), red. W. Kubik, „CTh” 66 (1996) f. I, s. 132.

35 Niparko, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 154.

274 KOMUNIKATY _[6] człow iek w tym o k resie przechodzi e ta p kształtow ania swej w łasnej osobow ości i dialog, choć pow inien być obecny, nie m oże być tu jed y n ą m etodą. Tak sam o w przypadku dzieci, k tó re nie p o siad ają ukształtow anej osobow ości, k atech eza nie p rzybiera w p ełn i c h a ra k te ru dialogow ego, co o d ró żn ia katechezę dzieci i m łodzieży od katechezy dorosłych. N ależy zauważyć, że Instrukcja katechetycz­

na zaleca, aby m e to d a katechezy uw zględniała okoliczności, w jakich żyją p o ­

szczególni w ierni, do których skierow ana je s t k a te c h e z a 37. D o tych okoliczności należy zróżnicow anie w iekow e, sytuacja życiowa czy sto p ień dojrzałości psy­ chicznej. Z a te m k atech eza, szczególnie k a tec h eza dorosłych pow inna być przy­ stosow ana do d an ej sytuacji a sposób jej p ro w ad zen ia najbardziej o dpow iadają­ cy słuchaczom 38. D e k re t Christus D om inus zaleca, aby przy podaw aniu nauki k a ­ techizm u o sobom katechizow anym uw zględniać w iek, c h a ra k te r i pojętność słu ­ chaczy (D B 14)39. D lateg o k atech eza w prow adza ró żn e m etody dostosow ane do w ieku o raz dojrzałości eklezjalnej i duchow ej katechizow anych. R óżnorodność m e to d w przek azie Słow a B ożego je st bogactw em o raz o zn ak ą życia40. Poniew aż w dydaktyce i k atec h ety ce nie w ypracow ano m e to d niezaw odnych, w ażne jest, aby sp o śró d znanych m eto d w ybierać te, k tó re są najw łaściw sze w określonej sy­ tuacji, takie, k tó re pozw olą do trzeć do odbiorców . D o często stosow anych m e­ to d w k atech ezie dorosłych należy stu d iu m w łasne, recenzje ciekawszych p u b li­ kacji czy hom ilie w spólnotow e41. P o n ad to w ystępuje opow iadanie, le k tu ra lub w ykład z dyskusją42. D zięki m etodzie w ykładu n astę p u je p rzekazanie, usystem a­ tyzow anie i u p o rząd k o w an ie treści dotyczących B oga, św iata i człow ieka o raz r e ­ lacji zachodzących m iędzy nim i43. K atech eza dorosłych nie wyklucza bow iem sys­ tem atycznego p rzek azu treści. R egularny p rzek az n au k i chrześcijańskiej je st w ręcz nieodzow ny44.

Należy podkreślić, że żadna m eto d a nie zw alnia katechety z oceny konkretnych okoliczności i odpow iedniego przygotow ania się do nich45. D uszą każdej m etody je st pogłębiona duchow ość katechety, przejrzyste św iadectwo oraz charyzm at d a ­ ny m u przez D u ch a Świętego*.

37 DCG, s. 126.

38 S. Wojtowicz, Formacja religijna dorosłych, „H D ” 43 (1974) 3, s. 188. 39 DCG, s. 146-147.

40 CT, s. 49.

41 M. Majewski, Pedagogiczno-dydaktyczne wartości katechezy integralnej, Kraków 1995, s. 98.

42 Niparko, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 156. 43 Tamże, s. 157.

44 Tamże, s. 149. 45 DCG, s. 147. * DOK, s. 137.

1.4. Podział katechezy dorosłych

K atecheza dorosłych, w zależności od okoliczności, sytuacji i rozm aitych po­ trzeb, w jakich znajdują się odbiorcy przyjm uje różnorodne formy47. Przez form ę katechezy rozum iem y organizacyjną stro n ę działalności katechetycznej48. Spośród form katechezy dorosłych m ożem y w ym ienić katechezy sakram entalne, w tym ka­ techezę w katechum enacie, katechezę chrzcielną, katechezę przedślubną i „kla­ syczną, parafialną katechezę dorosłych”.

Należy zaznaczyć, że na tem at katechezy dorosłych, zwłaszcza jej założeń teore­ tycznych, istnieje już spora bibliografia. C o do form katechezy dorosłych, które poja­ wiają się stopniowo w wielu parafiach i m ają często nowatorski charakter, jak do tej pory nie istnieją opracow ania i om ówienia w fachowej literaturze katechetycznej45.

1.4.1. K atechezy sakram entalne

L iturgia jest uprzywilejowanym miejscem dla katechezy L udu Bożego (KKK 1074), gdyż w sakram entach, a zwłaszcza w Eucharystii, Jezus Chrystus najpełniej działa w celu przem iany człow ieka50. Z udzielaniem S akram entów Świętych zwią­ zana jest katecheza dorosłych51. W śród okoliczności, któ re dom agają się zastoso­ w ania katechezy dorosłych m ożem y wymienić katechum enat dorosłych, chrzest dziecka czy sakram ent m ałżeństw a52.

W śród katechez sakram entalnych w ażne miejsce zajm uje katecheza inicjacji chrześcijańskiej lub k atec h u m en atu dorosłych. Poruszając zagadnienie inicjacji chrześcijańskiej, konieczne wydaje się określenie, w którym okresie katechum ena­ tu m a m iejsce wym ieniony wyżej rodzaj katechezy dorosłych. K atechum enat jest podzielony na cztery kolejne okresy. K atecheza dorosłych występuje w drugim okresie katechum enatu. D rugi okres chrześcijańskiego w tajem niczenia dorosłych rozpoczyna się od chwili w łączenia osób dorosłych do grona katechum enów , nazy­ wa się „katech u m en atem ” oraz jest przeznaczony na pełną katechezę53. K atecheza w katechum enacie jest fo rm ą katechezy dorosłych, gdyż polega na przygotowaniu osób dorosłych do chrztu54. W myśl kan. 865 §1 osoba dorosła m oże przyjąć

sakra-47 K. Ołdziejewska, Podstawowe zagadnienia katechizacji dorosłych, w: „ŚSHT” 17 (1984), s. 84.

48 Tamże.

49 R. Niparko, Katecheza podczas kolędy jako forma katechezy dorosłych, w: „Kat” 26 (1982) 3, s. 139.

50 CT, s. 24.

51 Niparko, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 106. 52 DCG, s. 164-165.

53 Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych dostosowane do zwyczajów die­

cezji polskich, Katowice 1988, s. 21.

2 7 6 KOMUNIKATY _[8]

m en t chrztu św., jeżeli je st odpow iednio pouczona o praw dach wiary i obow iąz­ kach chrześcijańskich o raz konieczności żalu za grzechy. Podczas katechezy d o ro ­ słych przedstaw ia się katechum enom w szechstronnie naukę chrześcijańską, w pro­ w adza w m isterium zbaw ienia o raz wyjaśnia zasady wiary55. P on ad to nauczanie ka­ techetyczne kształtuje postaw ę apostolską, w prow adza w praktykę życia chrześci­ jańskiego oraz w praktykę modlitwy osobistej, a także przygotow uje do św iadom e­ go uczestnictw a w liturgii56. K atecheza ukazuje dorosłym zagadnienia dotyczące m oralności chrześcijańskiej, znajom ości dogm atów, przykazań lub tajem nic zba­ w ienia, w których osoby katechizow ane pragną uczestniczyć57. K atecheza d o ro ­ słych w katechum enacie je st w sparta nabożeństw am i Słowa i dostosow ana do roku liturgicznego58. D lateg o praw dy wiary zaw arte w katechezie ukazyw ane są na tle roku liturgicznego59.

Kolejnym rodzajem katechezy dorosłych jest k atecheza zw iązana z sak ram en ­ tem chrztu św. K atech eza chrzcielna jest form ą katechezy dorosłych, gdyż przygo­ tow uje rodziców i chrzestnych do chrztu ich dzieci. K atecheza ta zw raca uwagę na wychowanie w w ierze oraz rolę apostolskiego przykładu rodziców chrzestnych60. K atecheza dorosłych w tej form ie podkreśla odpow iedni chrześcijański klim at wy­ chowawczy i zdrow ą atm osferę dom u rodzinnego, a także przekazuje pouczenia o charakterze teologicznym 61. Z godnie z kan. 867 §1, rodzice są zobow iązani, aby ja k najszybciej po uro d zen iu się dziecka, a naw et jeszcze p rzed jego narodzeniem , udać się do proboszcza, prosić o sakram ent chrztu oraz właściwie się do niego przygotować. Kan. 851 §2 podaje, że proboszcz zobow iązany je st osobiście lub przez innych pouczyć rodziców o znaczeniu tego sak ram en tu i związanych z nim obow iązkach. O duszpasterskim przygotow aniu rodziców dziecka i chrzestnych

55 Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorostych dostosowane do zwyczajów die­

cezji polskich, Katowice 1988, s. 55.

56 Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja dla duchowieństwa w związku z wprowa­

dzeniem obrzędów chrześcijańskiego wtajemniczenia, z dn. 9 maja 1989 r., w: Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Episkopatu Polski (1966-1993), red. Cz. Krakowiak, L. A da­

mowicz, Lublin 1994, s. 24-25.

57 Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia..., cyt., s. 24. 58 Tamże.

59 A. Durak, Chrześcijańskie wtajemniczenie dorosłych drogą do miłości, Warszawa 1991, s. 14.

60 Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja duszpasterska Episkopatu o udzielaniu

sakramentu chrztu świętego dzieciom, z 1975 r., w: Dokumenty duszpastersko-liturgiczne,

s. 19.

61 E. Stencel, Przygotowanie rodziców i chrzestnych w parafii do chrztu ich dzieci

w praktyce Kościoła w Polsce, w: Sakramenty inicjacji w liturgii i praktyce duszpasterskiej, Materiały sympozjum zorganizowanego przez Katedrę Liturgiki i Hagiografii Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego w Kamieniu Śląskim w dniach 4-5.11.1996, red.

mówi także Instrukcja Duszpasterska Episkopatu o udzielaniu sakram entu chrztu

świętego dzieciom . Instrukcja obliguje, aby w katechezie wzięli udział rodzice

i chrzestni62. W Obrzędach chrztu dzieci czytamy, że rodzice dziecka pow inni przy­ gotow ać się przed chrztem do św iadom ego w nim udziału63.

Istotną częścią katechezy dorosłych jest katecheza przedślubna. Skierow ana jest do osób zamierzających przyjąć sakram ent małżeństwa“ , rozpoczynających dorosłe życie i przygotowujących się do przyjęcia odpowiedzialnych ról w m ałżeństwie i ro ­ dzinie. W zakres treści poruszonych na katechezie dorosłych dotyczącej sakram entu m ałżeństwa wchodzi poznanie tajem nicy Chrystusa i Kościoła oraz przygotowanie do podjęcia św iadomego i czynnego udziału w liturgicznym obrzędzie zaślubin65. Po­ nadto w katechezie dla kandydatów do m ałżeństwa występuje nauka o małżeństwie i rodzinie. W ten sposób narzeczeni m ogą świadomie i owocnie sprawować ten sa­ kram ent66. Biskupi polscy w II Instrukcji Episkopatu Polski zauważają, że katechiza­ cja przedślubna występuje w trakcie bezpośredniego przygotowania do sakram entu m ałżeństwa61. Stwierdza się, że duszpasterz nie może zwolnić kandydatów do m ał­ żeństwa od przeprow adzenia katechezy przedślubnej68.

1.4.2. „Klasyczna katecheza dorosłych”

„K lasyczna k a te c h e z a d o ro sły ch ” zwykle je s t organizow ana p arafii, w n ie d u ­ żej g ru p ie, w k tó rej rozw ija się sw obodny dialog65. W ym ieniona wyżej fo rm a k a ­ techezy p ro w ad zo n a je s t reg u larn ie i p o leg a n a system atycznej pracy form acyj­ nej z o sobam i dorosłymi™. „K lasyczna k atec h eza dorosłych” nie w ystępuje we

62 Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja duszpasterska Episkopatu o udzielaniu

sakramentu chrztu świętego dzieciom z 1975 г., w: Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Episkopatu Polski (1966-1993), red. Cz. Krakowiak, L. Adamowicz, Lublin 1994, s. 19.

63 Obrzędy chrztu dzieci według rytuału rzymskiego, Katowice 1972, s. 21.

64 Konferencja Episkopatu Polski, I Instrukcja Episkopatu Polski dla duchowieństwa

o przygotowaniu wiernych do sakramentu małżeństwa i o duszpasterstwie rodzin z 12 lute­ go 1969 r., w: Program duszpasterski na rok 1993/94, Komisja Episkopatu Polski Duszpa­ sterstwa Ogólnego, Ewangelizacja wspólnoty małżeńskiej i rodzinnej, Materiały do kate­ chez i konferencji w roku duszpasterskim 1993194, Katowice 1993, s. 296.

65 FC, s. 119-120.

66 Obrzędy sakramentu małżeństwa dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Kato­ wice 1974, s. 10.

67 Konferencja Episkopatu Polski, II Instrukcja Episkopatu Polski dotycząca przygoto­

wania do małżeństwa i życia rodzinnego oraz sprawowania nowego obrzędu sakramentu małżeństwa, z dn. 11 marca 1975 r., w: Program duszpasterski..., cyt., s. 302-304.

68 Konferencja Episkopatu Polski, IInstrukcja Episkopatu dla duchowieństwa..., cyt., s. 295.

69 H. Bednorz, Katecheza dorosłych w diecezji katowickiej, w: „ŚSHT” 13 (1980), s. 19. 70 S. Łabendowicz, Przedmowa, w: Wyznawać wiarę dzisiaj. Katecheza dorosłych na pod­

2 7 8 KOMUNIKATY _[10] w szystkich p a ra fia c h 71. W spółcześnie w sp ó ln o ta p a ra fia ln a w ypracow uje now e form y, k tó re u w zględniają a k tu a ln ą sytuację d u szp astersk ą K ościoła lokalnego o raz b io rą p o d uw agę zm iany zachodzące w K ościele72. D la te g o co raz częściej m iejsce „klasycznej k atech ezy dorosłych” zajm uje k a te c h e z a dorosłych w g ru ­ p ach d u szp astersk ich 73, w ruchach, w spólnotach czy stow arzyszeniach74, a także w g ru p ach stanow ych, społecznych czy zaw odow ych, d la których przew idziane są o so b n e, p rz y p a ra fia ln e sp o tk a n ia k atec h ety czn e75. E d u k a c ja religijna d o ro ­ słych d a je lepsze efekty, gdy p rzeb ieg a w m ałych g ru p a c h 76. Pow staw anie n o ­ wych środow isk dla katechezy, jakim i są m ałe w spólnoty chrześcijańskie, p o ­ zw ala n a d zielen ie się w iarą w klim acie w zajem nego zro zu m ien ia i b ratersk iej życzliwości77. K a tech eza dorosłych w ru ch ach religijnych d o k o n u je się w k lim a­ cie w ew nętrznej w olności, w k tó rej nie w ystępują „szkolne rekw izyty”. Ich m iej­ sce zajm u ją tak ie w arto ści jak : życie we w spólnocie, p lan o w an ie i o cen a p o d e j­ m ow anych d z ia ła ń czy d zielen ie się św iadectw em . K a te c h e z a ruchów je s t m o c­ n o zakotw iczona w liturgii K ościoła i Słow ie Bożym 78. P o ru szając zag ad n ien ie „klasycznej k atec h ezy d o ro sły ch ” należy pod k reślić, że do p rzep ro w ad zen ia k a ­ techezy dzieci czy m łodzieży istn ieją p rogram y k atec h ety czn e o raz podręczniki m etodyczne, k tó re zaw ierają tem aty realizow ane po d czas ro k u k atec h ety czn e­ go. D o p ro w a d z e n ia „klasycznej katechezy d o ro sły ch ” nie m a pom ocy d ydak­ tycznych, gdyż osoby d o ro słe podczas k atec h ez sam e w ychodzą z inicjatyw ą i podsuw ają k a te c h e to m in te re su ją c e ich zag ad n ien ia. D u ż e w sparcie w p ro w a­ d zen iu k atec h ezy dorosłych stanow i K K K w ydany w 1992 ro k u z p o lece n ia Ja n a Paw ia II 79.

71 Podstawą powyższego stwierdzenia są informacje uzyskane w parafiach D ekanatu Tyskiego Archidiecezji Katowickiej. Na piętnaście parafii, które wchodzą w skład tego dekanatu, tylko w pięciu istnieje taka forma katechezy.

72 R. Murawski, Kierunki i formy pracy katechetycznej z dorosłymi w parafii, w: „ŚSTH” 13 (1980), s. 79.

73 Ołdziejewska, Podstawowe zagadnienia..., cyt., s. 86; Biuro Prasowe Konferencji Episkopatu Polski, A kta Konferencji Episkopatu Polski nr 4, Warszawa 2000, s. 80-82. Biuro Prasowe Konferencji Episkopatu Polski podaje nazwy duszpasterstw, które ist­ nieją w Polsce np. Duszpasterstwo Ludzi Pracy, Trzeźwościowe, Kombatantów, G łu­ choniemych, Esparantystów Katolickich, Policji, Romów, Zakładów Karnych, Parla­ mentarzystów czy Pracowników Elektryki, Elektroniki i Energetyki oraz przytacza imiona, nazwiska i adresy duszpasterzy krajowych. Tamże.

74 M. Kowalczyk, Inkułturacja Katechetyczna. Analiza współczesnej katechezy w świe­

tle francuskich badań teologicznych, Gniezno 1998, s. 68-75.

75 Murawski, Kierunki i formy..., cyt., s. 177.

76 J. Nowaczyk, Katecheza dorosłych, w: „K at” 16 (1972) 3, s. 108. 77 Kowalczyk, Inkułturacja..., cyt., s. 74.

78 Majewski, Katecheza..., cyt., s. 49. 79 Łabendowicz, Przedmowa, cyt., s. 16.

2. O soby odpow iedzialne za katechezę dorosłych

K atecheza dorosłych jest nie tylko pow ołaniem K ościoła, ale rów nież zada­ niem 80. Papież Paweł V I w adhortacji apostolskiej Evangelii N untiandii nakazuje, aby ci, którzy przyjęli D o b rą N owinę i jej m ocą grom adzą się we w spólnotę zba­ w ienia, rozpow szechniali ją i przekazywali dalej81. K odeks Praw a K anonicznego zobow iązuje wszystkich członków Kościoła do troski o katechizację, w zakresie k ażdem u właściwym (kan. 744 §1)8!. W pierwszym rzędzie na biskupach, którzy zdaniem Jan a Pawła II są pierwszymi katechetam i w swoich diecezjach, spoczywa obow iązek nauczania83. N astępnie o form ację katechetyczną dorosłych, na mocy swojego urzędu, troszczy się proboszcz. W w ypełnianiu tego zadania korzysta z pom ocy duchownych, pracujących w jego parafii, członków instytutów życia kon­ sekrow anego oraz stowarzyszeń życia apostolskiego, a także z pom ocy osób świec­ kich, głównie katechetów (kan. 776)".

2.1. Biskupi

K atecheza, oprócz kaznodziejstw a i wszelkiego nauczania chrześcijańskiego, w którym hom ilia zajm uje istotne miejsce, jest rodzajem posługi Słowa (K O 24)85. Z godnie z kan. 756 §2 odpow iedzialnym i za posługę Słowa w odniesieniu do p o ­ w ierzonego sobie K ościoła partykularnego, są poszczególni biskupi. K PK w kan. 774 §1 wyraźnie stanowi, że nauczaniem katechetycznym kieruje praw ow ita w ła­ dza kościelna86. N auczanie katechizm u przez biskupów jest jednym z dostępnych w dzisiejszych czasach środków , któ re służą do upow szechnienia nauki chrześci­ jańskiej (D B 13). Z kan. 368 wynika, że biskup diecezjalny pow inien dbać o to, aby staran n ie w ypełniano przepisy kanonów odnoszące się do posługi Słowa, w tym nauczania katechetycznego. Biskupi są odpow iedzialni za odpow iednie podaw a­

80 M. Majewski, Teologia katechezy, Wrocław 1989, s. 48. 81 EN, s. 6.

82 T. Pawluk, Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawia II, t. II, L ud Boży, jego

nauczanie i uświęcanie, Olsztyn 1986, s. 333.

83 CT, s. 62.

84 W. Góralski, Nauczycielskie zadanie Kościoła, księga III, w: Komentarz do Kodeksu

Prawa Kanonicznego z 1983 r., t. III, red. P. Hemperek, W. Góralski, E Przytuła, J. Baka­

larz, Lublin 1986, s. 26. 85 DCG, s. 108.

86 J. Syryjczyk, Przepowiadanie Słowa Bożego i nauczanie katechetyczne według norm

prawa kościelnego, w: Duszpasterstwo w świetle nowego Kodeksu Praw Kanonicznego,

red. J. Syryjczyk, Warszawa 1985, s. 135; Szerzej na tem at kierowniczej roli duszpaster­ skiej biskupa w Kościele partykularnym w: B. W. Zubert, Apostolstwo zakonników i jego

włączenie w ogólną działalność duszpasterską Kościoła partykularnego, w: Autonomia za­ konników a Kościół partykularny, red. B. W. Zubert, Lublin 1991, s. 31-52.

2 8 0 KOMUNIKATY _[12]

nie nauki katechizm u nie tylko dzieciom , dorastającej i dojrzalej młodzieży, ale także osobom starszym (D B 14). D o zadań katechetycznych biskupa diecezjalne­ go należy wydaw anie szczegółowych norm w zw iązku z katechezą, z uw zględnie­ niem przepisów Stolicy A postolskiej, a także p o p ieran ie i koordynow anie poczy­ nań katechetycznych w diecezji (kan. 775 §1)87. Biskup diecezjalny troszczy się za­ tem o nauczanie katechetyczne w swoim Kościele partykularnym oraz pozostaje w tej m ierze najwyższym urzędow ym autorytetem**. Papież w adhortacji apostol­ skiej Catechesi tradendae zw raca uwagę, że troska biskupów o rozwój ow ocnej i ży­ wej katechezy nie m oże ustępow ać jakiejkolw iek innej trosce. Biskupi są zobow ią­ zani do inicjow ania i pielęgnow ania szczerego zap ału katechetycznego, który obej­ m uje skuteczne i odpow iednie struktury w spom agające ludzi, urządzenia, pom oce oraz konieczne fundusze89. O rdynariusze m iejsca, którzy są krzewicielam i, kierow ­ nikam i i stróżam i całego życia liturgicznego w pow ierzonym sobie Kościele oraz głównymi szafarzam i tajem nic Bożych (D B 15; por. też kan. 375 §1; kan. 386 §1), nie tylko udzielają sak ram en tu chrztu dorosłym , ale troszczą się o ich przygotowa- nie90. D o zad ań biskupa należy osobiste lub przez d eleg a ta zorganizow anie dusz­ pasterskiego przygotow ania katechum enów , czuw anie nad nim oraz kierow anie nim 91. Ogólna instrukcja katechetyczna stwierdza, że K onferencje Biskupie troszczą się o przygotow anie katechetyczne osób, któ re są odpow iedzialne za działalność k atechetyczną w skali krajowej. N atom iast za form ację osób, któ re prow adzą dzia­ łalność katechetyczną na teren ie diecezji czy regionu, odpow iadają regionalne K onferencje B iskupie, jeśli takie istnieją lub poszczególni biskupi92. O prócz bisku­ pów za form ację katechetów odpow iadają inne właściwe instytucje, instytuty lub kom isje, zgodnie z u przednio przyjętym i program am i i kryteriam i93. Właściwie zorganizow ana form acja dotyczy wszystkich katechetów , zarów no świeckich jak i osoby zakonne, p o n ad to diakonów i w sposób szczególny prezbiterów 94. Z godnie z kan. 256 §1 form acja alum nów obejm uje to, co w sposób szczególny jest związa­ n e ze świętym posługiw aniem , zwłaszcza w zakresie katechetyki (D F K 19)95. C e­ lem tego w ykształcenia je st naukow o uzasadnione postępow anie w Kościele,

spo-87 Góralski, Nauczycielskie zadanie..., cyt., s. 25. 88 Tamże.

89 CT, s. 62.

90 Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia..., cyt., s. 13. 91 Tamże, s. 33.

92 DCG, s. 173.

93 Międzynarodowa Rada do Spraw Katechezy, Katecheza dorosłych we wspólnocie

chrześcijańskiej, Niektóre linie i ukierunkowania, Kraków 2001, s. 59.

91 DCG, s. 177.

leczeństwie, religijnym wychowaniu czy katechezie wspólnotowej*. Solidna form a­ cja katechetyczna kandydatów do kapłaństw a, z uw zględnieniem wymiaru doty­ czącego katechezy dorosłych, uczy alum nów um iejętności w spółpracy z k atec h eta­ m i świeckimi’7. Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej Pastores dabo vobis zwraca uwagę, że form acja przyszłych kapłanów , diecezjalnych lub zakonnych, a także n ieustanna troska o ich osobiste uśw ięcenie w posłudze, jest jednym z ważnych za­ dań, od których zależy przyszłość ewangelizacji ludzkości98. W kan. 780 praw odaw ­ ca postanaw ia, aby ordynariusze m iejsca troszczyli się o odpow iednie przygotow a­ nie katechetów do należytego w ypełniania swojego zadania. Form acja katechetów polega na poznaniu nauki katolickiej w wystarczającym zakresie oraz teoretycz­ nym i praktycznym przyswojeniu sobie zasad właściwych dyscyplinom pedagogicz­ nym” . Skuteczność oddziaływ ania katechezy dorosłych zależy nie tylko od działal­ ności pedagogicznej i wiedzy teologicznej, ale przede wszystkim od osobistego św iadectwa wiary i odpow iedniej form acji duchowej™. D ziałalność duszpasterska skazana jest na niepow odzenie, jeżeli podejm ą się jej osoby nieodpow iednio przy­ g otow ane101. W świetle bad ań socjologicznych oraz zwyczajnego życiowego do­ świadczenia, k atech eta ja k o osoba nadaje działalności katechetycznej swoisty styl oraz jest skutecznym czynnikiem pozytywnego oddziaływ ania na katechizow a- nych102. Ogólna instrukcja katechetyczna kładzie nacisk, aby w ładze kościelne u zn a­ ły form ację katechetów za istotne zad an ie103. II Polski Synod Plenarny wzywa, aby kształcenie katechetów w ram ach studiów diecezjalnych i kolegiów katechetycz­ nych było systematycznie doskonalone przez stw orzenie program u tych studiów, w yposażenie kolegiów w nowoczesne pom oce dydaktyczne oraz troskę o wyspecja­ lizowaną kadrę wykładowców104. Ogólna instrukcja katechetyczna zaznacza, że nale­ ży zakładać wyższe instytuty duszpasterstw a katechetycznego, które kształcą osoby odpow iedzialne za kierow anie katechezą oraz szkoły katechetyczne przygotow ują­ ce katechetów z u rzęd u 105. Papież Jan Pawel II stw ierdza, że instytuty form acji ka­

96 H. Mussinghoff, Verkündigungsamt: Dienst am Wort Gottes vor c. 776, MK, c. 776/5.

97 Międzynarodowa Rada do Spraw Katechezy, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 61. 98 PDV, s. 519.

99 Pawluk, Prawo kanoniczne..., cyt., s. 334. 100 Kochel, Katecheza ewangelizacyjna..., cyt., s. 143. 101 DCG, s. 173.

102 M. Coeiel, Katechizacja jako miejsce interpretacji doświadczenia i formacji religij­

nej, w: „ŚSHT” 30 (1997), s. 130.

103 DCG, s. 177.

Szkoła i uniwersytet w życiu Kościoła i narodu, w: II Polski Synod Plenarny (1991- -1999), Poznań 2001, s. 59.

2 8 2 KOMUNIKATY [14]

techetycznej są szkołam i wiary, gdyż zdobyw anie wiedzy w zakresie doktryny p rze­ biega rów nolegle do pogłębienia w iary1“ .

W katechezie dorosłych w ażne m iejsce zajm ują pom oce katechetyczne, które m ają wpływ na sam okształcenie religijne dorosłych i n a pracę w małych gru p ach 107. Ich zastosow anie m a służyć doskonaleniu relacji chrześcijanina z B ogiem i bliźni­ mi oraz w zrostowi wiary i życia chrześcijańskiego1“ . Z a dostarczenie odpow ied­ nich pom ocy katechetycznych jest odpow iedzialny ordynariusz miejsca (kan. 775 §1)109. Pom oce dydaktyczne i środki nauczania katechetycznego powinny być d o ­ stosow ane do możliwości, ch arak teru , w ieku oraz w arunków życia wszystkich wiernych (kan. 779). N ależy zaznaczyć, że przepis kan. 779 w kwestii nauczania ka­ techetycznego jest now ością w stosunku do postanow ień K odeksu z 1917 ro k u 110. Praw odawca pragnie, aby w przekazie nauki katolickiej i jej utrw alaniu w życiu chrześcijańskim , osoby odpow iedzialne za katechezę dorosłych nie poprzestaw ały tylko na tradycyjnych pom ocach i środkach111. D o podstawow ych pom ocy k atec h e­ tycznych należą instrukcje K onferencji B iskupich112, katechizm y, program y, teksty dydaktyczne i pom oce audiow izualne113.

K PK w kan. 775 §1 zobow iązuje biskupa diecezjalnego do przygotow ania k a te ­ chizm u w razie potrzeby. K odeks w §2 tegoż kanonu nakazuje, aby K onferencja Biskupów zatroszczyła się o w ydanie katechizm ów dla w łasnego terytorium 114. Pa­ pież Ja n Paweł II w ad h o rtacji apostolskiej Catechesi tradendae wzywa K onferen­ cje Biskupie całego św iata, aby przy opracow yw aniu katechizm ów w spółdziałały ze Stolicą A postolską stanow czo i cierpliwie. Przygotowywane katechizm y powinny być dostosow ane m etodycznie do potrzeb naszych czasów o raz obejm ow ać istotną treść O bjaw ienia, aby m ogły wychowywać w silnej w ierze chrześcijańskie pok o le­ n ia 115. M ając na uw adze w ierne przedstaw ienie nauki K ościoła w katechizm ach o raz w ystępow anie tru d n o ści związanych z redakcją tekstu, poszczególni ordyna­

Jan Paweł II, Wierzę w Boga, s. 32.

107 Kochel, Katecheza ewangelizacyjna..., cyt., s. 143.

108 W. Góralski, G. Ostrowski, Organizacja katechizacji w świetle uchwal pobkich sy­

nodów diecezjalnych p o roku 1983, w: „PK” 44 (2001) z. 3-4, s. 117.

109 Sztafrowski, Podręcznik..., cyt., t. III, s. 38.

110 J. Syryjczyk, Nauczanie katechetyczne w świetle przepbów prawa kanonicznego, w: „PK” 30(1987) 1-2, s. 192.

1,1 Góralski, Nauczycielskie zadanie..., cyt., s. 27.

112 Po Soborze Watykańskim II wydano dwie instrukcje: Ogólna instrukcja kateche­ tyczna Directorium Catechetbticum Generale, z dn. 11 kwietnia 1971 r. oraz Dyrekto­

rium ogólne o katechizacji, z dn. 15 sierpnia 1997 r. Obie instrukcje zostały wydane

przez Kongregację do Spraw Duchowieństwa. 113 DCG, s. 178.

114 Sztafrowski, Podręcznik..., cyt., t. III, s. 38. 115 CT, s. 48.

riusze m iejsca pow inni zabrać gios i wyrazić swoją opinię przy pow staw aniu now e­ go katechizm u116. Przygotow ane katechizm y b ada i zatw ierdza K ongregacja do Spraw D uchow ieństw a117. W zorcowym katechizm em pozostaje K atechizm Kościo­ ła K atolickiego jak o autentyczny i pewny punkt odniesienia w nauczaniu nauki ka­ tolickiej118.

Poza tym biskup osobiście interesuje się diecezjalnym p rogram em katechezy dorosłych oraz jest inform ow any o przebiegu jego realizacji podczas spotkań z ka­ techetam i czy innym i osobam i odpow iedzialnym i za katechezę115. O rdynariusz m iejsca pow ołuje i upow ażnia W ydział N auki Chrześcijańskiej w Kurii D iecezjal­ nej, który czuwa n ad realizacją przekazyw ania orędzia chrześcijańskiego przez ka­ techizację. W ydział N auki C hrześcijańskiej troszczy się o dokształcanie kateche­ tów oraz wizytuje katechezy120. W ydział dostarcza rów nież k atech eto m odpow ied­ nich pom ocy i koordynuje poczynania katechetyczne121. P on ad to W ydział N auki Chrześcijańskiej świadczy pom oc diecezjom słabiej rozw iniętym w dziedzinie ka­ techizacji oraz db a o rozpow szechnianie inform acji i program ów katechetycz­ nych122. W łasny W ydział K atechetyczny pow inna posiadać każda diecezja123. II Pol­ ski Synod P lenarny wzywa, aby w strukturach kurii diecezjalnych Wydziały K ate­ chetyczne otrzym ały odpow iednią rangę przez przekształcenie w wydziały szkol­ nictwa katolickiego i katechezy124.

L egalna w ładza K ościoła posiada misję głoszenia Słowa B ożego125. K atecheta, który jest w ysłannikiem biskupa i delegatem Kościoła, otrzym uje misję kanonicz­ ną, która jest kościelnym upow ażnieniem do udzielania nauki religii. Misja osoby odpow iedzialnej za form ację katechetyczną daje jej udział w posłannictw ie n a ­ uczycielskim biskupów, którzy otrzym ali je od Chrystusa przez A postołów 126.

116 DCG, s. 179. 117 Tamże, s. 187.

118 Jan Pawel II, Konstytucja apostolska Fidei Depositum ogłoszona z okazji publika­ cji Katechizmu Kościoła Katolickiego opracowanego po Soborze Powszechnym Waty­ kańskim II, z dn. 11 października 1992 r., w: Katechizm Kościoła Katolickiego, Rzym 1992, tekst poi.: Poznań 1994, s. 8.

115 Międzynarodowa Rada do Spraw Katechezy, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 60.

120Katechizacja dorosłych, młodzieży i dzieci..., cyt., s. 36.

121 Sztafrowski, Podręcznik.., cyt., t. III, s. 38.

122 H. M. Jankowski, W nurcie formacji katechetów, Cieszyn 2000, s. 107. 123 DCG, s. 183.

124 Szkoła i uniwersytet w życiu Kościoła..., cyt., s. 58.

125 J. Syryjczyk, Nauczanie katechetyczne..., cyt., s. 199; Biskupowi diecezjalnemu w odniesieniu do powierzonej mu diecezji, przysługuje wszelka władza wymagana do jego pasterskiego urzędu, zob. W. Aymans, Biskupia posługa rządzenia Kościołem party­

kularnym. O władzy biskupiej i jej wykonywaniu w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego,

w: „Kościół i prawo”, t. VI, red. J. Krukowski, Lublin 1989, s. 25. 126 M. Finkę, Pedagogika wiary, Poznań 1996, s. 19.

2 8 4 KOMUNIKATY [16]

Biskupom , którzy nauczają w łączności z Papieżem , należy się od wszystkich cześć, jak o św iadkom katolickiej i boskiej prawdy (K K 25). P on ad to biskup pow i­ nien akceptow ać z b ratersk ą m iłością i znać także te form y katechezy dorosłych, k tó re zostały w ypracow ane poza jego diecezją127.

2.2. Proboszcz i jego w spółpracownicy

Z naczące obowiązki w zakresie katechizacji spoczywają na proboszczu128. Jest on zobowiązany do zorganizow ania katechezy oraz wykonywania związanych z tym za­ dań, które są określone praw em powszechnym oraz zarządzeniam i biskupa diece­ zjalnego129. Proboszcz, który odpow iada za organizację katechezy parafialnej, może dom agać się pom ocy od wszystkich, którzy uczestniczą w tym zadaniu parafialny- m 130. D uszpasterz parafii powinien przydzielić zajęcia katechetyczne osobom od p o ­ wiedzialnym za katechezę zgodnie z ich kwalifikacjami teologicznymi i pedagogicz­ nymi. I Synod D iecezji Katowickiej zaleca, aby katechezę dorosłych prowadzili księ­ ża131. W niektórych wypadkach proboszcz prosi osobę świecką o prow adzenie kate­ chezy dorosłych, jeżeli jest przekonany o jej odpow iednim przygotowaniu132. Z a ca­ łokształt pracy w dziedzinie katechezy dorosłych, czyli za inicjowanie, przebieg i for­ my realizacji katechezy, pozostaje odpowiedzialny proboszcz133.

B io rą c p o d uw agę norm y w ydane p rzez b isk u p a d iece zjaln eg o proboszcz w szczególny sp o só b d b a o to , aby przez zasto so w an ie różnych poczynań i fo rm , ośw iecać, u m a c n ia ć i p o tęg o w ać w iarę dorosłych. W myśl kan. 777 p ro ­ boszcz je s t zobow iązany do zo rg an izo w an ia i p ro w a d z e n ia katechezy, k tó ra p rzygotow uje do u czestn ictw a w sa k ra m e n ta c h 134. K an. 851 §2 p o stan aw ia, by ro d zice dziecka, k tó re m a być o ch rzczo n e o raz jeg o c h rzestn i, byli o d p o w ied ­ n io p o u czen i o obo w iązk ach w ypływ ających z przyjęcia sa k ra m e n tu ch rztu o ra z z n aczen iu teg o sa k ra m e n tu . D la te g o p roboszcz osobiście lub przy p o m o ­ cy w sp ó łp raco w n ik ó w troszczy się o w łaściw e p rzygotow anie rodziców przez w sp ó ln ą m odlitw ę o ra z p a ste rsk ie p o u czen ia. W tym celu pro b o szcz zb iera w sp ó ln ie kilka ro d zin , a jeśli to m ożliw e, sk ład a im w izytę135. K an. 1063 n ak

la-127 Międzynarodowa Rada do Spraw Katechezy, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 60. 128 Góralski, Nauczycielskie zadanie..., cyt., s. 26.

129 Syryjczyk, Nauczanie katechetyczne..., cyt., s. 196.

130 J. A. Fuentes, Formación catequética, w: „CECD ”, Lib. III, s. 143. 131 Katechizacja dorosłych, młodzieży i dzieci..., cyt., s. 36.

132 Tamże, s. 37.

133 Góralski, Nauczycielskie zadanie..., cyt., s. 27. 134 Sztafrowski, Podręcznik..., cyt., t. III, s. 39-40.

135 P. Hemperek, Uświęcające zadanie Kościoła, księga IV, cz. 1, Sakramenty, tyt. 1-6 w:

Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., t. III, red. P. Hemperek, W. Góral­

d a na d u szp asterzy o b o w iązek tro sk i o to, aby w łasna w sp ó ln o ta k ościelna św iadczyła p o m o c w iernym , dzięki k tó rej stan m ałżeński zachow a d u c h a c h rz e ­ ścijańskiego i b ęd zie się d o sk o n alił. J e d n ą z form zasygnalizow anej pom ocy d u szp astersk iej je s t k a te c h e z a o d p o w ied n io p rzystosow ana dla osób p rzy g o to ­ w ujących się do sa k ra m e n tu m ałżeń stw a (kan. 1063 §1)ш . P ro w ad zen ie k a te ­ chez sak ram en taln y ch je s t jed n y m z obow iązków p rezb iteró w . D o za d a ń dusz­ p asterzy należy p o m o c biskupow i w nau czan iu i u d zielan iu ch rztu dorosłym , chyba że b iskup inaczej p o sta n o w i137. K apłan zapew nia k a te c h u m e n o m k a te ­ ch ezę przy pom ocy d iakonów i k a te c h e tó w 138 o raz troszczy się o osoby w k a te ­ c h u m en a cie p o p rz e z sto p n io w e w ychow anie do p ro w ad zen ia i p o z n a n ia życia chrześcijań sk ieg o (D B 6).

D o obowiązków proboszcza należy prow adzenie katechezy dorosłych w for­ m ach dostosowanych do możliwości i potrzeb lokalnych139. W celu skoordynow a­ nia wysiłków duszpasterskich i katechetycznych, proboszcz organizuje razem z ka­ techetam i jego parafii regularne spotkania. O prócz tego dostarcza odpow iednie pom oce katechetyczne140. Proboszcz troszczy się także o przygotow anie właściwych pom ieszczeń katechetycznych, w których istnieje możliwość zainstalow ania o d p o ­ w iednich środków p rzekazu141. Jest on zobligowany do odpow iedniego pokierow a­ nia i gruntow nego przygotow ania katechezy, budzenia w parafii zmysłu odpow ie­ dzialności za katechezę oraz w zbudzania pow ołań do posługi katechetycznej i o d ­ pow iednią form ację tych o só b 142. D uchow ieństw o oraz osoby odpow iedzialne za kierow anie działalnością katechetyczną, m ają obow iązek organizow ania stałej fo r­ macji swoich w spółpracow ników w katechizow aniu143.

Prezbiter, a w szczególności proboszcz, dba o uznanie i dow artościow anie kate­ chetów oraz ich misji, a także o więź między katechezą, liturgią a sakram entam i. Ponadto proboszcz odpow iada za integrację katechizacji z p rogram em ew angeli­ zacyjnym w spólnoty oraz z diecezjalnym i program am i duszpasterskim i, a także pom aga katechetom stać się czynnymi w spółuczestnikam i w spólnego program u diecezjalnego144.

134 W. Góralski, Uświęcające zadanie Kościoła, Księga Щ cz. 1, Sakramenty, tyt. 7 w:

Komentarz do Kodeksu..., cyt., s. 224-225.

137 Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia..., cyt., s. 14. 138 Tamże, s. 33.

139 Sól ziemi. Powołanie i posłannictwo świeckich, w: II Polski Synod Plenarny

(1991--1999), Poznań 2001, s. 154.

140 Katechizacja dorosłych, młodzieży i dzieci..., cyt., s. 38. 141 Tamże.

142 Jankowski, W nurcie formacji..., cyt., s. 101. 143 DCG, s. 174.

2 8 6 KOMUNIKATY [18]

D o zadań proboszcza należy nauczanie katechizm u, któ re prow adzi wiernych do pełnego p o zn an ia tajem nicy zbaw ienia (D B 30)145. Z e w zględu na ważność kon­ tak tu proboszcza z p arafianam i, księża proboszczow ie angażują się osobiście w rozwój i prow adzenie katechizacji dorosłych1“ . P o n ad to proboszcz stara się, aby ewangeliczne o ręd zie d o tarło także do tych, którzy nie w yznają prawdziwej wiary lub przestali praktykow ać147.

Proboszcz, który p o p iera katechezę rodzinną o raz m a znaczący wpływ na jej rozwój, um acnia o raz w spom aga rodziców w rozwiązywaniu ich trudności i p ro b le­ mów związanych z tą fo rm ą katechezy (kan. 776)148.

O bow iązkiem proboszcza jest głoszenie nieskażonego Słowa Bożego wszystkim osobom , któ re przebyw ają na teren ie jego parafii. W związku z tym proboszcz troszczy się, aby p arafian ie byli właściwie pouczani w zakresie praw d wiary, nie tyl­ ko przez głoszenie hom ilii w niedziele i święta, ale także przez nauczanie k atec h e­ tyczne (kan. 528 §1)149. Proboszcz, którego zadaniem je st doprow adzenie wiernych do pełnego p o zn an ia tajem nicy zbaw ienia przez nauczanie katechizm u, korzysta ze w spółpracy osób zakonnych oraz świeckich (D B 30). Poszczególne kategorie osób nie pow inny odm aw iać swojej współpracy, jeśli tylko nie podlegają praw nej przeszkodzie (kan. 776)150.

Z racji tego, że wszyscy wierzący m ają praw o do katechezy, obow iązkiem dusz­ pasterzy je st tej p o trzeb ie zaradzić151. Prezbiterzy głoszą wszystkim wiernym Ew an­ gelię przez podobieństw o do C hrystusa, jak o Najwyższego K apłana (H b r 5,1-10) oraz na macy sak ram en tu kapłaństw a (K K 28). Z godnie z kan. 773 troska o k a te ­ chizację ludu chrześcijańskiego jest poważnym o raz w łasnym obow iązkiem dusz­ pasterzy. K PK w kan. 548 §2 ustala, że w ikariusze parafialni, którzy zostali przy­ dzieleni do parafii, z racji urzędu obow iązani są w spom agać proboszcza w całej posłudze p arafialn ej157. W myśl kan. 757 posługę Słow a spraw ują także diakoni, którzy pozostają we w spólnocie z biskupem i jego p rezb iteriu m 153.

145 E. Sztafrowski, Nowe aspekty prawne posługiwania proboszczowskiego, w: „PK” 13 (1970) z. 1-2, s. 89; tenże, Współpracownicy biskupa diecezjalnego w pasterskim posługi­

waniu (O duchowieństwie w szczególności - cz. 2), Warszawa 1977, s. 253.

146 Katechizacja dorosłych, młodzieży i dzieci..., cyt., s. 38.

147 E. Sztafrowski, Pozycja proboszcza w prawie kodeksowym, w: „PK” 35 (1992) z. 1-2, s. 55.

148 Syryjczyk, Przepowiadanie Słowa Bożego..., cyt., s. 137. 149 E. Sztafrowski, Podręcznik..., cyt., t. II, s. 204.

150 Góralski, Nauczycielskie zadanie..., cyt., s. 26. Mussinghoff, Verkündigungsamt, M K c. 776/2.

151 CT, s. 63.

152 E. Sztafrowski, Podręcznik.., cyt., t. III, s. 39. 153 EM, s. 321.

Sobór Watykański II w D ekrecie o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum or­

dinis nazywa kapłanów „wychowawcami w w ierze” (D K 6). P o n ad to kapłani

w swej pracy duszpasterskiej pouczają w iernych przez katechizację o obow iązku K ościoła głoszenia naro d o m Jezusa (D M 39). Prezbiterzy, przez przekaz k atec h e­ zy chrześcijańskiej oraz tłum aczenie nauki Kościoła, nieustannie nauczają nie swojej m ądrości, ale Słowa B ożego oraz m ocno zachęcają wszystkich do świętości oraz naw rócenia (D K 4).

K apłani, którzy w ram ach duszpasterstw a ludzi dorosłych są rów nocześnie gor­ liwymi anim atoram i i k atechetam i, dbają o poszanow anie kom petencji kateche­ tów świeckich154. Papież Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej Catechesi tradendae zachęca kapłanów do tego, aby przyczyniali się do lepszego i właściwego zorgani­ zow ania pracy katechetycznej o raz pokierow ania nią155.

D u szp asterze, z racji p rzyjętego sa k ram en tu k a p łań stw a uduchaw iają i u w ew nętrzniają k a tec h ezę dorosłych o raz w zw iększonym sto p n iu w p ro w ad za­ ją i do sk o n alą jej stro n ę litu rg ic z n ą 156. D ośw iadczenie p o tw ierdza, że obecność i d ziałan ie k ap ła n a w dużej części wpływa na jak o ść katechezy określonej w spólnoty157.

2.3. Inne podm ioty w spółpracujące w organizow aniu katechezy dorosłych D o zadań proboszcza należy zorganizow anie katechezy, w tym katechezy d o ro ­ słych, w pow ierzonej sobie parafii. Proboszcz, który nie m oże osobiście wywiązać się z obow iązku katechizow ania osób dorosłych, korzysta z pom ocy nie tylko ka­ płanów , ale także członków instytutów życia konsekrow anego i stowarzyszeń życia apostolskiego oraz osób świeckich158.

2.3.1. C złonkow ie instytutów życia konsekrow anego i stowarzyszeń życia apostolskiego

O bow iązek za katechezę dotyczy rów nież przełożonych instytutów zakonnych o raz stowarzyszeń życia apostolskiego159. O soby te dbają o to, aby w ich kościołach własnych czy zakładach w jakikolw iek sposób im pow ierzonych odbyw ało się n a ­ uczanie katechetyczne (kan. 778)160. Należy zaznaczyć, że praw odaw ca w kan. 778 w ym ienia „kościoły zakonów i stowarzyszeń, któ re nie są parafialnym i” . K ateche­

134 Międzynarodowa Rada do Spraw Katechezy, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 61. 135 CT, s. 63.

156 Szpet, Podmiot katechezy..., cyt., s. 193-194. 137 DOK, s. 191.

158 J. Dudziak, Kanoniczna rola proboszcza. Realizacja podstawowych zadań kościel­

nych: nauczania, uświęcania, rządzenia, Tarnów 2001, s. 32.

159 Góralski, Nauczycielskie zadanie..., cyt., s. 27. iso pawlui^ Prawo kanoniczne..., cyt., s. 334.

2 8 8 KOMUNIKATY [20]

zę prow adzoną w kościołach zakonnych określają przepisy diecezjalne oraz zarzą­ dzenia m iejscowego proboszcza161.

Zakonnicy, którzy podlegają władzy ordynariusza miejsca, w zakresie spraw o­ w ania publicznego kultu Bożego, zobow iązani są do m oralnego i religijnego wy­ chow ania wiernych, podaw ania ludowi świętej nauki oraz katechizacji (D B 35). Papież Jan Pawel II wzywa w spólnoty zakonne do pilnego i ochotnego przygoto­ wywania się do zad ań katechetycznych oraz pośw ięcania m aksim um możliwości i zdolności dziełu katechizacji, z zachow aniem pow ołania swego instytutu oraz różnego rodzaju pow ierzonych im zad ań 162.

W spółudział stowarzyszeń życia apostolskiego i instytutów życia konsekrow a­ nego w form ach nauczania katechetycznego pozostaje zróżnicow any w zależności od zadań apostolskich i celów poszczególnych stowarzyszeń oraz instytutów 165, a także odrębności i cech charakterystycznych danego instytutu164. W dzieło k ate­ chizacji dorosłych w łączają się także zakony kontem placyjne przez o ddanie się Bogu oraz m odlitw ę165. Z akony udzielają pełniejszej pom ocy katechetycznej, jeżeli to je st w zgodzie z ich regułą zak o n n ą 166. N ależy zaznaczyć, ze praw odaw ca w kan. 673 określa istotę działalności apostolskiej wszystkich zakonników . W edług tego k an o n u apostolstw o zakonników polega głów nie na św iadectwie ich życia konse­ krow anego ożyw ionego p o k u tą i m odlitwą. Świadectwo życia zajm uje miejsce pierwsze i nad rzęd n e w stosunku do jakiejkolw iek innej działalności apostolskiej, co wyraźnie wynika z term in u p rim u m pom iniętego niestety w polskim tłum acze­ niu kan. 673167.

C złonkow ie stowarzyszeń życia apostolskiego i instytutów życia konsekrow ane­ go, m ogą być pow oływ ani do w spółpracy w spraw ow aniu posługi Słowa, w fo r­ m ach określonych przez p raw o168. Czynnikiem sprawczym i mobilizującym jest konsekracja zak o n n a169. O soba zakonna je st w ysłannikiem nie tylko Kościoła, ale także określonego instytutu, którego w artości w nosi do w spólnoty osób, w śród których pełni swoją m isję katechetyczną170. Oryginalny i szczegółowy udział zakon­ ników w działalności katechetycznej w diecezji nie m oże być zastąpiony ani przez

161 Sztafrowski, Podręcznik..., cyt., t. III, s. 40. 162 CT, s. 63-64.

163 Góralski, Nauczycielskie zadanie..., cyt., s. 27. 164 Mussinghoff, Verkündigungsamt, MK c. 776/2. 165 Szpet, art. cyt., s. 194.

166 Mussinghoff, Verkündigungsamt, MK c. 776/2.

167 B. W. Zubert, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., t. II, cz. 3, Lu­ blin 1990, s. 179.

168 EM, s. 322.

169 Szpet, Podmiot katechezy..., cyt., s. 194. 1,0 Jankowski, W nurcie formacji..., cyt., s. 99.

świeckich, ani przez kapłanów . Nietypowy w kład osób zakonnych wynika z p u ­ blicznego św iadectwa ich konsekracji, k tó ra czyni ich żywym znakiem K rólestwa Bożego171.

2.3.2. K atecheci świeccy

D zieło katechezy dorosłych zależy także od pośw ięcenia i zaangażow ania się świeckich w służbę K ościoła172. Kan. 229 §1 ustala, że świeccy powinni, w zależno­ ści od swoich możliwości i zajm owanych pozycji, zapoznać się z nauką chrześcijań­ ską, aby ją bronić w razie potrzeby, w edług niej żyć oraz głosić j ą 173. Z godnie z kan. 229 §3, osoby świeckie m ogą otrzym ać od kom petentnej władzy kościelnej zlece­ nie nauczania świętej nauki, z zachow aniem przepisów co do zdatności. Ź ródłem pow ołania świeckich do katechizacji jest sakram ent chrztu oraz bierzm ow ania177. W te n sposób ochrzczony uczestniczy w misji prorockiej, królewskiej i kapłańskiej C hrystusa175.

Świeccy, którzy uczestniczą w prorockiej funkcji C hrystusa, zostają obdarzeni zm ysłem w iary oraz ustanow ieni Jego św iadkam i (K K 35). O soby świeckie są po­ woływane na w spółpracowników kapłanów i biskupów w w ypełnianiu posługi sło­ wa (kan. 759). K atechizow anie, jako form ę posługi Słowa, świeccy w ykonują we w spółpracy i porozum ieniu z hierarchią, która angażuje katechetów świeckich do określonych zad ań oraz udziela misji kanonicznej176.

J a n Paweł II w adhortacji apostolskiej Catechesi tradendae stwierdza, że działal­ ność katechetów świeckich, choć ukryta i skrom na, lecz p ełniona z w ielkodusznym i płom iennym zapałem , je st znakom itą form ą apostolstw a św ieckich177. Świeccy, którzy czerpią siły z czynnego udziału w życiu liturgicznym swojej wspólnoty, in­ tensywnie w spółdziałają w głoszeniu Słowa Bożego, zwłaszcza przez katechizację. W ten sposób uspraw niają pracę duszpasterską oraz oddają swoją fachow ą wiedzę n a usługi K ościoła (D A 10). K atecheci świeccy, przez swoją posługę katechetycz­ ną, podtrzym ują swój czynny udział w życiu K ościoła178. N auczanie katechetyczne dorosłych jest zawsze cenne, m im o iż czasem trw a okazjonalnie lub przez ograni­

171 Tamże, s. 102.

m EM, s. 322.

173 W. Góralski, Pozycja prawna osób świeckich w Kościele według nowego Kodeksu

Prawa Kanonicznego, w: „PK” 28 (1985) z. 1-2, s. 51.

1,4 Jankowski, W nurcie formacji..., cyt., s. 102.

175 DOK, s. 194; Z. Marek, Zbawcze orędzie o posłudze katechetycznej, w: Katecheza

Kościoła w świetle Dyrektorium ogólnego o katechizacji, red. B. Adamek, Kraków 1999,

s. 117.

176 J. Dyduch, Udział świeckich w misji prorockiej Chrystusa i Kościoła, w: „RTK” 35 (1988) z. 5, s. 12.

1,7 CT, s. 64. 178 Tamże.

2 9 0 KOMUNIKATY [22]

czony okres życia179. K atecheza, k tó ra jest prow adzona przez katechetów świec­ kich, chociaż nie je st form alnie ustanow ioną posługą, to jest niezm iernie w ażna dla K ościoła180. U dział osób świeckich i zaangażow anie w dzieło katechizacji wpły­ wa na jej odpow iedni p rzebieg181. K atecheci pom agają duszpasterzom w przygoto­ w aniu rodziców i chrzestnych do chrztu ich dzieci182. Pom oc katechetów świeckich okazuje się n iezb ę d n a podczas przygotow ania osoby dorosłej do sakram entu chrześcijańskiego w tajem niczenia dorosłych183.

Przygotow anie katechetów świeckich do pełnienia funkcji katechetycznej odby­ wa się w odpow iednich ośrodkach i instytucjach, które zostały pow ołane przez bi­ skupów 184. O dpow iednio przygotow ane osoby świeckie spełniają w niektórych k ra ­ jach, na poziom ie parafialnym i diecezjalnym , w ażną posługę dyrektorów do spraw katechezy dorosłych185. W nauczaniu katechetycznym świeccy biorą udział jak o osoby odpow iedzialne za kierow anie działalnością katechetyczną, a nie tylko jak o osoby katechizujące1“ .

Zakończenie

K odeks Praw a K anonicznego podaje ogólne norm y dotyczące katechezy, które nie odnoszą się w prost do katechezy dorosłych. Dyspozycja kodeksow a w ym ienia­ jąca katechezę dorosłych znajduje się wyłącznie w kan. 776, traktującym o p ro ­ boszczu i jeg o obow iązku troski, między innymi, o nauczanie katechetyczne d o ro ­ słych. Trzeba je d n a k stwierdzić, iż wszystkie norm y kodeksow e dotyczące k atech e­ zy w ogóle, odnoszą się n ie tylko do nauczania dzieci i m łodzieży - z któ rą to fo r­ m ą najczęściej je st kojarzone pojęcie „katechezy” - ale rów nież do nauczania d o ­ rosłych. W ydaje się n atu raln e, że potw ierdzony norm am i K odeksu obow iązek o r­ ganizow ania katechezy dla różnych grup wiekowych, obejm uje rów nież osoby d o ­ rosłe. O soby odpow iedzialne za tę organizację są zobligow ane do uw zględnienia specyfiki nauczania katechetycznego osób dorosłych w każdym z jego elem entów : podm iocie, przedm iocie i m etodzie. N orm y K odeksu odnośnie do katechezy w ogóle, są podstaw ą, n a której pow inna się opierać cała katecheza w tym i k a te ­ cheza dorosłych.

m Jankowski, W nurcie formacji..., cyt., s. 102. 180 CT, s. 70.

181 Dyduch, Udział świeckich..., cyt., s. 11.

182 Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia..., cyt., s. 14.

183 Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja dla duchowieństwa..., cyt., s. 25. 184 CT, s. 70.

185 Międzynarodowa Rada do Spraw Katechezy, Katecheza dorosłych..., cyt., s. 61. 188 Dyduch, Udział świeckich..., cyt., s. 11.