Rolnictwo w województwie krakowskim miejskim 1978-1984

WOJEWÓDZKI U R Z 4 D STATYSTYCZNY W KRAKOWIE

Do wyłącznego użytku adresata n Egz, Nr ...

ROLNI /Anal

CTWO W WOJEWÓDZTWIE KRAKOWSKIM 1978 - 1984 Iza statystyczna/

Opracowano 10 grudnia 1984 r.

SPIS RZECZY Przedmowa I.

Strona 2

II .

jpgólna charakterystyka województwa

1. Warunki przyrodnicze ... ... ..

2. Warunki organizacyjne ... ... ...

t.

3. Jednostki obsługujące rolnictwo ...'... ... ....

Baza produkcyjna

1. Gospodarka ziemią ... ... ...

2. Sytuacja demograficzna na wsi i zatrudnienie w rolnictwie ...

3. Nakłady inwestycyjne w rolnictwie .. *... ... ...

4. środki trwałe w rolnictwie ... ... ...

A. środki trwałe w rolnictwie według metody rodzaju działalności B. środki trwałe w rolnictwie według metody przedsiębiorstw ...

5. Melioracje -. stan i potrzeby ... ...

6. Wyposażenie rolnictwa w ciągniki i podstawowe maszyny rolnicze ...

7. Zaopatrzenia w nawozy mineralne i środki ochrony roślin ...

8. Sprzedaż pasz treściwych z zasobów państwowych ... ...

9. Kredyty produkcyjne dla rolnictwa indywidualnego ... ...

III. produkcja rolnicza - globalna towarowa i końcowa 1. Globalna produkcja rolnicza ... ...

2. Towarowa produkcja rolnicza ... ..

3 . Końcowa produkcja rolnicza ... ... ..

produkcja roślinna

1. Powierzchnia zasiewów i Vipraw

2. Plony i zbiory .... /...

produkcja zwierzęca

1. Zwierzęta gospodarskie 2 . Urób ... ....

3. Mleko. Jaja ...

(Skup produktów rolnych

1. Wartość skupu produktów rolnych ... ... ...

2. Skup ważniejszych produktów rolnych ... ... . VII, przemysł spożywczy

1. Informacje ogólne ... ..

2. Wybrane branże przemysłu spożywczego

10 10 11 11 12 13 14 17 18.

19,20 20

21 25 28 32 32 33 34 36 36 ANEKS

Tabl*. 1» Ważniejsze dane o rolnictwie województwa krakowskiego 1978-1903 .. 38

@ 2. Produkcja rolnicza - globalna, końcowa i towarowa ... 41

%

3. Ceny usług rolniczych świadczonych przez kółka rolnicze ... 41 I 4, Ceny detaliczne ważniejszych środków produkcji dla rolnictwa

w handlu detalicznym ... 42 5. Ceny uzyskiwane przez rolników i transakcjach wolnorynkowych ... 43 6. Zaopatrzenie województwa w niektóre towary żywnościowe ... 43

WYKRESY ' ‘ „

Kompleksy glebowe województwa ... 4 I Zużycie nawozów sztucznych i wapniowych na 1 ha użytków rolnych

w czystym składniku ... 16

i

Powierzchnia paszowa w przeliczeniu na 1 ezt .dużą w latach 1980-1983 23

•’i Struktura upraw ważniejszych ziemiopłodów w 1984 ... ... . 24

I

Plony ważniejszych ziemiopłodów w 1984 r... ... 26 S Zwierzęta gospodarskie na 100 ha powierzchni użytków rolnych w latach

1978-1984 ... 30

romr-scoci

PRZEOMO.I/A

*

<

Publikacja "Rolnictwo w województwie krakowskim 1978 - 1984" jest opraco­

waniem ujmujęcym tę problematykę w szerokiej skali zagadnień. Zamieszczono w nim Informacje nie tylko o produkcji rolniczej ale i o warunkach jej realizacji.

Specyfika województwa, którego trzonem jest wielka aglomeracja miejska, wpływa i na możliwości rolnictwa /w szczególności na problemy zatrudnienia w rolnictwie czy strukturę gospodarstw rolnych/ i określa potrzeby, tj. kierunki produkcji rolni­

czej . . ,

dane liczbowe dotyczące zagadnień rolniczych w województwie są prezento­

wane stosunkowo często i obszernie, w corocznie wydawanych Rocznikach Statystycz­

nych oraz opracowaniach z serii "Wyniki spisu rolniczego" i "Produkcja głównych ziemiopłodów". Z tego powodu w nin. publikacji podano te informacje w formie syn­

tetycznej. Zwrócono natomiast uwagę przede wszystkim na uwarunkowania niektórych sytuacji w produkcji rolniczej od zagadnień nierolniczych oraz na występująca#

tutaj powiązania przyczyn i skutków.

Publikacja zawiera również podstawowe informacje o przemyśle spożywczym województwa, wskazując na przeważający stopień powiązań tego przemysłu z rynkiem

«zbytu, niż z produkcją rolnictwa krakowskiego. r

Sporządzenie opracowania nasuwało szereg problemów metodologicznych, z których najważniejsze dotyczyły;

•, • ł \ .

- zasad ustalania danych o użytkowaniu gruntów i powierzchni zasiewów /do 1980 r.

tylko w granicach administracyjnych, od 1982 r. tylko wg siedziby użytkownika;

w 1981 r. porównawczo obiema metodami/,

- poziomu cen. W publikacji stosowane są głównie ceny stałe /np. w obliczeniach wartości produkcji rolniczej/. Ola niektórych zagadnień /np. wartości produkcji przemysłu spożywczego, cen wolnorynkowych/, stosowano niekiedy również ceny bieżące.

Publikację opracował zespół pracowników Oddziału Rolnictwa, Leśnictwa

i Gpapodarki Żywnościowej• WUS pod kierunkiem kierownika Oddziału Oózefa Prochala i zastępcy dyrektora IVUS mgr Oerzego Treidera.

mgr Stanisław Pawlicki

Dyrektor

Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Krakowie

Kraków, listopad 1984 r

3

X. OGÖLNA CHARAKTERYSTYKA W03EWÖ0ZTWA

1. Warunki przyrodnicze

Województwo krakowskie leży pomiędzy 49°42' a 50°28‘ szerokości geograficz­

nej północnej i 19°29* a 20°30' długości geograficznej wschodniej. Rozciągłość południkowa wynosi 76 km, a równoleżnikowa - 75 km.

Powierzchnia geodezyjna województwa krakowskiego wynosi 325410 ha, co sta­

nowi około 1 % powierzchni kraju. Z ogólnej powierzchni województwa w 1984 r.

przypadało na:

użytki, rolne 224,0 tys.ha = 68,8 % lasy — 56,6 tys.ha ■ 17,4

%

pozostałe grunty 44,8 tys.ha = 13,8

%

Na ogólną powierzchnię użytków rolnych województwa składały się w 1984 r.;

grunty orne sady

łęki pastwiska

180,3 tys.ha tj. 80,5 % 7,2 tys.ha tj. 3,2 % 26,5 tys.ha tj. 11,8

%

', 10,0 tys.ha t j. 4,5

%

Powierzchnia użytków rolnych na 1 .mieszkańca w 1983 r. wynosiła w kraju 0,52 ha, natomiast w województwie krakowskim 0,20 hę - podczas gdy w wojewódz­

twach sąsiadujących: katowickim 0,08 ha, kieleckim 0,54 ha,nowosądeckim 0,42 ha, tarnowskim 0,46 ha i bielskim 0,22 ha.

' ' ' •

1

^{■ .}

x

Procesy urbanizacyjne oraz inwestycyjne powodują systematyczne zmniejszanie się areału użytków rolnych oraz zmiany w sposobie użytkowania ziemi.

Na przestrzeni lat 1978-19Ś4 nastąpiło zmniejszenie areału użytków rolnych o 3,8 tys.ha. tj. o 1,7 %. W ramach powierzchni użytków rolnych zmniejszył się areał gruntów ornych o 5,3 tys.ha, częściowo na korzyść użytków zielonych /gdyż wzrósł areał łąk o 1,2 tys.ha i pastwisk o 0,3 tys.ha/, reszta zwięksżyła po­

wierzchnię gruntów wykorzystywanych na cele nierolnicze.

Województwo krakowskie Jest zróżnicowane pod względem fizjograficznym. Oego część południowa znajduje się w zasięgu gór średnich 1 pogórzy /Beskidy do 912 mnpm,Pogórze Wielickie do 550 mnpm/,północna natomiast leży na wyżynach wapien­

nych /Wyżyna Krakowska ;do 502 mnpm/i marglowo lessowych /Wyżyna Miechowska, Pły­

ta Proszowicka o wierzchowinach wzniesionych 250-350 mnpm/. Między nimi ciągnę się kotliny podkarpackie Oświęcimska i Sandomiersko /wysokość bezwzględna w doi.

Wisły kształtuje się w granicach 180-220 mnpm/,

, ' • V

Zróżnicowanie rzeźby terenu ma duży wpływ na warunki wzrostu roślin. ~W za­

leżności od nachylenia, wysokości npm, wystawy - następuje zróżnicowanie klima­

tu lokalnego: naświetlenia, temperatury, parowania, wilgotności powietrza oraz wilgotności gleb jak 1 długości zalegania pokrywy śnieżnej.

Temperatura średnia roku osiąga najwyższe notowania w Kotlinie Sandomiers­

kiej /+8,5°C/, a obniża się w kierunku na północ i południe.

W północnej części województwa notuje się średnią temperaturę roku + 7,5°C, a na

południu + 8,0°C. ~

6

WYSZCZEGÓLNIENIE 1978 „ 1980 1982 1983 1984 1984 T978=l°0 w tysięcach hektarów

Gospodarka całkowita 227,8 225,0 222,2 223,1 224,0 98,3 w tym*

gospodarka nie uapołecz-

nions 213,5 206,6 202,7 202,9 205,3 96,2

gospodarstwa państwowe 8,5 10,4 10,3 10,2 10,3 121,1 rolnicze spółdzielnie

i produkcyjne 1,5 3,2 3.3 3,1 3,1 206,7

W odsetkach

Gospodarka całkowita , 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 X w tym:

gospodarka nie uspołecz-

niona 93,7 91,8 91,2 90,9 91,7 X

gospodarstwa państwowe 3,7 4.6 4.6 4,7 4,8 X

rolnicze spółdzielnie

produkcyjne 0,7 1.4 1.5 1.4 1.4 X

Uwaga. Dane w granicach administracyjnych.

Sektor państwowy władający w 1984 r. 11,9 tys.ha powierzchni ogólnej, w ty 10.3 tys.ha użytków rolnych - tworzę głównie gospodarstwa Krakowskiego Ośrodka

f

etępu Rolniczego, azkół rolniczych, instytutów Akademii Rolniczej 1 Uniwersyteu.

Jagiellońskiego oraz przedsiębiorstw: Stadnina Koni Trzebienice, Hodowla Zwierzę Zarodowych Kraków, Hodowla Buraka Pastewnego Kraków, Hodowla Roślin i Nasiennict wa Ogrodniczego Kraków.

W latach 1978-1984 powierzchnia użytków rolnych w tym sektorze zwiększyła się o 21,1

Sektor spółdzielczy w 1984 r. stanowiło 21 gospodarstw zespołowych, włada­

jących 3,7 tys.ha powierzchni ogólnej, w tym 3,1 tys. ha użytków rolnych. W la­

tach 1978-1984 liczba gospodarstw wzrosła o 6 a areał użytków rolnych podwoił się. Zwiększyła się również liczba członków z 1119 do 2363 osób.

Wszystkie rolnicze spółdzielnie produkcyjne prowadzę obecnie także działal­

ność pozarolniczą /np. w zakresie robót budowlanych, produkcji materiałów budo nych czy usług transportowych/.

W czerwcu 1984 r. sektor rolnictwa nie uspołecznionego gospodarował na 205.3 tys.ha użytków rolnych.

W użytkowaniu 93,9 tya. indywidualnych gospodarstw rolnych /o powierzchni powyżej 0,50 ha/ znajdowało się 219,0 tys.ha gruntów w tym 193,6 tys. ha użytków rolnych.

Średnia wielkość indywidualnego gospodarstwa rolnego w 1984 r. wynosiła 2,4 ha w tym 2,2 ha użytków rolnych /przeciętna w kraju 5,5 ha w tym 4,9 ha użyt ków rolnych/.

Udział gospodarstw o powierzchni ogólnej poniżej 2 ha wynosił 54,2 % w woj wództwie wobec 29,8 % w kraju, a gospodarstw powyżej 10 ha - 0,9

%

w województw:

przy 15,8 % w kraju.

I

KOMPLEKSY GLEBOWE WOJEWÓDZTWA

Vf oj- kieleckie

biojJcaioNickie

Moj-tarnowskie

Wqy' bielskie

Woj. nowosądeckie

Rejon bar oho korzystny Rejon korzystny

] Urtfapsztnna dobra Strefa pszannapoyórska,

Rejon umiarkowanie -korzystny

[■■

Ą Strefa tytnia

^*

ziem taczana

5iref<xzboxowa irednioqönka.

5

Opady atmosferyczne aą wielkością bardzo zmienną, na którą wpływają j rzeźba terenu, wystawa, wysokość npm, a także lesistość. Rozkład opadów na obszarze wo­

jewództwa sprzyja bardziej uprawie okopowych i roślin pastewnych /które w lipcu i sierpniu potrzebują większej ilości wody/ aniżeli zbóż.

Ujemną cechą klimatu województwa jest duża ilość przypadków gradu - 33 na 1000 km2.

Na podstawie klasyfikacji gruntów według stanu w końcu 1976 r. udział po­

szczególnych klas bonitacyjnych gruntów ornych i użytków zielonych przedstawia się następująco;

Grunty orne Użytki zielone

klasy powierzchnia klasy r. powierzchhia

w ha w % w ha w

%

X 197991 100,0 x 36599 100,0

I 9886 5,0 I / / 259 0,7

II 27669 14,0 II 3261 6.2

Ilia 52105 26,3 III 13823 37,8

Illb 35898 18,1 IV 12092 33,0

IVa 35815 18,1 V 5801 15,9

IV 17947 9,1 VI 2363 6,4

V 1413? 7.1

VI 4534 2,3

Z powyższego zestawienia wynika, że wśród gruntów ornych województwa przewa­

żają gleby b.dobre 1 dobre /klasy I-IIIb - 63;4

%/

nad glebami średnimi /klasy IVa-IVb - 27,2

%/

i słabymi /klaśa V i VI - 9,4 %/. Natomiast wśród użytków zie­

lonych dominują gleby średnie /klasy III i IV - 72,0

%/,.

nad dobrymi /klasy I i II - 7,0 %/ oraz słabymi /klasy V i VI - 21,0%/.

2. Warunki organizacyjne

Krakowskie rolnictwo cechuje zdecydowana przewaga gospodarki nie uspołecz­

nionej > której udział w ogólnej powierzchni użytków rolnych w 1984 r. wynosił 91,7

%

/w całym kraju 76,4

%/.

Na sektor państwowy przypadało w województwie 4,8

%

powierzchni użytków rolnych a na spółdzielczy 1,4 % - wobec 18,8 % i 3,7

%

w kraju. Pozostali /grunty nie stanowiące gospodarstw/ władali w województwie aż 2,1 % użytków rolnych przy 1,1 % w kraju.

W latach 1978 - 1984 gospodarka uspołeczniona zwiększała swój areał użyt­

ków rolnych, a nastąpiło to z wykupu ziemi pochodzącej z gospodarstw chłopskich oraz z przekazywanej przez te gospodarstwa do Państwowego Funduszu Ziemi.

7

3. Jednostki obsługujące rolnictwo

Działalność w zakresie obsługi i usług na rzecz rolnictwa prowadzę przede wszystkim;

- Krakowskie Przedsiębiorstwo Hodowli Roślin Ogrodniczych /produkcja, kwalifika­

cja

±

obrót materiałem siewnym warzyw 1 kwiatów oraz materiałem szkółkarskim/, - Przedsiębiorstwo Hodowli Buraka Pastewnego /hodowla nasion buraka pastewnego,

rozprowadzanie kwalifikowanych nasion zbóż oraz sadzeniaków ziemniaka/,

- Wojewódzka Stacja Kwarantanny i Ochrony Roślin /wykrywanie i zwalczanie chorób, 'chwastów i szkodników/,

- Okręgowy Inspektorat Inspekcji Nasiennej /ocena Jakości materiału siewnego na­

sion roślin/, - . '

- Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza /badaniL zasobności gleb i ustalanie potrzeb nawozowych/,

- krakowskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych /prace geodezyjne, klasyfikacja użytków rolnych i gospodarka ziemię/,

- Wojewódzki Zakład Weterynarii /profilaktyka 1 leczenie chorób zwierzęt gospo­

darskich oraz nadzór sanitarny nad produkcję żywności/,

- Okręgowa Stacja Hodowli Zwierzęt /ocena użytkowości zwierzęt gospodarskich oraz

unasiennianie/, ( \

- Okręgowe Przedsiębiorstwo Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi /obrót zwierzętami ho­

dowlanymi i użytkowymi/,

- Wojewódzki Zarząd Inwestycji Rolniczych /przygotowanie i nadzór nad inwestycja­

mi i remontami kapitalnymi w jednostkach budżetowych i niektórych przedsię­

biorstw/, * •

- Krakowski Związek Spółek Wodnych /konserwacja urządzeń melioracyjnych na użyt­

kach rolnych,

- Spółdzielnie Kółek i Organizacji Rolniczych /usługi rolpicze/,

- Państwowe Ośrodki Maszynowe /remonty ciągników i sprzętu rolniczego/, - Przedsiębiorstwa Handlu Sprzętem Rolniczym "Agrora^" ,

- Gminne Spółdzielnie "Samopomoc Chłopska", - Banki Spółdzielcze,

- Zakład Usług Wodnych /kontrola eksploatacji instalacji wodociągowej na wsi/, - Wojewódzki Związek Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych,

- Krakowska Spółdzielnia Ogrodniczo-Pszczelareka /kontraktacja i organizacja zby­

tu produkcji ogrodniczej/, - rzemiosło prywatne.

/

1. Gospodarka ziemię

W aglomeracjach miejsko-przemysłowych, do których należy województwo kra­

kowskie, gospodarkę ziemię cechuję:

- przeznaczanie na cele rolnicze możliwie dużej części powierzchni ogólnej, kosz­

tem przede wszystkim lasów, *

- mały areał użytków rolnych przypadajęcy na 1 mieszkańca, trudności w przeprowa­

dzaniu komasacji gruntów., '

W naszym województwie użytki rolne stanowię prawie 70

%

powierzchni ogólnej /w kraju nieco ponad ŚO %/, ,a lasy zaledwie 17,4 % /w kraju ponad -28 %/.

II. BAZA PRODUKCYJNA

Lata

Powierz­

chnia ogółem3/

W tym 1 użytki roi ne

lasy

■ razem grunty

orne sady łęki past­

wiska

\ v tyęięcach hektarów »

1978 325,4 227,8 185,6 7.3 25,2 '9.7 57,3

198(j ' 325,4 225,0 181,6 7.8 25,3 10,3 ’ 57,4

1981 325,4 224,0 179,6 7.9 26,2 10,3 57,0

1982 325,4 222,2 178,5 7,2 26,6 9,9 57,0

1983 325,4 \ 223,1 - 177,3 7.5 26,3 12,0 56,5

1984 325,4 224,0 180,3 7,2 26,5 10,0 56,6

/ • ’ V # w odsetkach (

1978 100,0 70,0 57,0 2.2 7.8 3.0 17,6

1980 - 100,0 69,2 55,8 2*4 y 7,8 3,2 17,6

1981 100,0 ' 68,9 55,2 2.4 8.1 3,2 17,5

1982 100,0 68,3 .54,9 2.2 8,2 3.0 17,5

1983 " 100,0 68,6 54,5 2.3 8,1 3,7 17.4

1984 100,0 • 68,8 55,4 2.2 8.1 3,1 17.4

/ ■

a/ W granicach administracyjnych.

Zmniejszanie się ogólnej powierzchni użytków rolnych Jest zjawiskiem po­

wszechnym. W ostatnich 2 latach Jednak wstrzymano ten proces dzięki wzmożeniu zagospodarowywania nieużytków, przede wszystkim-przez gospodarkę nie uspołecz­

nione /m.in. przez pracownicze ogrody działkowe/.

Z Państwowego Funduszu Ziemi w latach 1978-1983 rozdysponowano na t,rwałe użytkowanie 4754 ha gruntów /z reguły pochodzęcych z gospodarstw indywidualnych przekazanych za rentę/, przeznaczajęc 1587 ha dla gospodarki rolnej Uspołecznio­

nej, 3078 ha dla nie uspołecznionej 1 89 ha na cele nierolnicze. W końcu 1983 r.

Państwowy Fundusz Ziemi dyepónował jeszcze 5836 ha gruntów, z których 4980 ha wydzierżawiono wzgl. przekazano wstępnie w użytkowanie. Z pozostałych jeszcze w bezpośredniej administracji PFZ 856 ha - tylko 76 hą stanowię grunty nadajęce Się do użytkowania rolniczego.

Stosunkowo bardzo wysoka gęstość zaludnienia w województwie * */3 razy większa od przeciętnej w kraju/ powoduje, że na 1 mieszkańca przypadało w 1903 r. zaled­

wie 0,20 ha użytków rolnycłi wobec 0,52 ha w kraju. ' v

Ważnym czynnikiem poprawy efektywności gospodarowania jest scalanie grun-..

tów. Dotychczas przeprowadzono ja na terenie gminy Zabierzów, a prace scaleniowe sę prowadzone w gminach Czernichów i Mogilany. Dalsze prace sę uzależnione od apro­

baty zainteresowanych rolników. Użytkownicy gruntów oceniają bowiem ich wartość nie tylko dla produkcji rolnej, ale i jako ewent. parcel budowlanych.

2. Sytuacja demograficzna na wsi i zatrudnienie w rolnictwie „ Ogólna liczba ludności województwa w końcu 1983 r. wynosiła 1197,2 tys.

osób, w tym 370,4 tys. tj. 30,9 % mieszkało na wsi /w kraju ludność wiejska sta­

nowiła 40,3

%/.

Ż • ’ ' . '

W przeprowadzonym w 1982 r. badaniu ludność w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego /o powierzchni powyżej 0,50 ha/ liczyła 259,7 tys.osób tj. o 17,2 tys. = 7,1

%

więcej niż w 1978 r..

(

: ' 9

LATA o - ogółem m - mężczyźni k - kobiety

Ogółem

W wiek u lat 7 .

0-14 15-29 30-44 45-59 60 i więce;

w tysiącach osób

1970 'o 242,5 54,1 58,0 36,4 51,7 42,3

m 120,3 27,6 31,9 18,2 24,2 18,4

k ' 122,2 26,5 26,1 18,2 27,5 23,9

1982 o 259,7*/ 62,3 ■ 60,2 , 40,5 ' 51,5 44,0

, m 128,9%/ 32,2 31,9 20,9 24,2 19,5

k 130,8b/ 30,1 28,3 19,6 27,3 25,3

a-b/ Łącznie z ludnością w wieku nie ustalonym; a/ 0,4 tys. b/ 0,2 tys.

Obserwowane w ostatnich latach zmniejszenie migracji ze wsi jest spowodowa­

ne m.in. wzrostem zainteresowania gospodarkę rolną /w tym okresie powstało wiele gospodarstw specjalistycznych hodowlanych i ogrodniczych/. W latach 1978-82 naj­

szybciej /o 15,2

%/

wzrosła liczba dzieci i młodzieży - co pokrywa się z tenden­

cją krajową - oraz /o 11,2

%/

osób w pełni siły,w wieku 30-44 lat. Nadal jednak utrzymuje się nadwyżka liczby mężczyzn nad liczbą kobiet w grupach wiekowych

* 15-44 lat /problem "żony dla rolnika“/.

Zatrudnienie w rolnictwie w końcu 1978 r. wynosiło 113,8 tys.osób, z tego 10,4 tys. w gospodarce uspołecznionej /pełnozatrudnierii i niepełnozatrudnieni w głównym miejscu pracy/, 0,9 tys.członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz 102,5 tys. w gospodarce nie uspołecznionej. Szacuje się, że w następnych

5 latach ogólna liczba zatrudnionych w rolnictwie zmniejszyła się do 111,1 tys.

{

osób w końcu 1983 r., z tego 10,1 tys. w gospodarce uspołecznionej, 2,0 tys, człon­

ków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i 99,0 tys. w gospodarce nie'uspołecznio­

nej . ^

Kobiety stanowią prawie.60 % zatrudnionych w rolnictwie, przy czym w gospo­

darce uspołecznionej ok. 35

%,

a w nie uspołecznionej ponad 62

%.

We wspomnianym powyżej badaniu ustalono liczbę osób czynnych zawodowo na .173,5 tys. tj . 66,8 ogółu objętych badaniem, w tym 81,6 tys. /3l ,4

\^/

pracujących

głównie w swoim gospodarstwie rolnym.

U

1978 r. udział czynnych zawodowo był niż­

szy /64,0 źy/, natomiast pracujących głównie w swoim gospodarstwie rolnym wyższy

10

/33,3 %/- W przeliczeniu na 100 ha użytków rolnych w 1902 r. pracowały w swoim gospodarstwie 52 osoby /w kraju średnio 29 osób/. Duża obsada wynika ze struktury gospodarstw rolnych i prowadzenia bardziej pracochłonnej produkcji rolniczej. ~

W badaniu tym stwierdzono również, że 34,1

%

ludności w wieku powyżej 15 lat posiadało wykształcenie ponadpodstawowe , ale tylko 6

%

rolnicze /odpowiednio wskaźniki dla kraju wynosiły 28,1

%

1 7,0 %/. Obserwuje się pozytywne zjawisko pozostawania młodzieży wykształconej na wsi.

Nadal Jednak występuje problem starzenia śię użytkowników gospodarstw rol- t nych -w 1982 r. aż 28

%

gospodarujących było w wieku powyżej 60 lat.

3. Nakłady inwestycyjnej rolnictwie I .

Poziom nakładów inwestycyjnych w rolnictwie był właściwie w całym* okresie od 1945 r. dość niski i nie odpowiadał potrzebom. Ponadto do 1981 r. większość nakładów przeznaczano dla gospodarki uspołecznionej /której udział w produkcji globalnej w tym roku wynosił 7,9 %/ oraz uspołecznionych jednostek obsługi rol­

nictwa.

W ostatnich latach udział nakładów na rolnictwo w sumie nakładów inwestycyj­

nych województwa wyraźnie wzrósł /z 6,2

%

1978 r. do 10,5 % w 1983 r./, ale jest to w dużej mierze następstwem wstrzymania realizacji niektórych inwestycji spoza sektora rolnictwa.

WY SZCZ BGÖLNIENIE 1978 1980 1981 ' 1982 1 1983 ■

Nakłady na rolnictwo w gospo­

darce narodowej w min zł /ceny bieżące/

/

1215,6 1496,9 1470,3 3118,4

\ 3872,2 udział w

gospodarki uspołecznionej 51,6 55,9 ,51,3 49,0 43,2

gospodarki nie uspołecz­

nionej 48,4 44,1 48,7 ‘ 51,0 56,8

Udział' w

%

nakładów na rol­

nictwo w sumie nakładów in­

westycyjnych województwa 6,2 9.2 11.7 11.1 10,5

IV przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych nakłady na inwestycje produkcyjne w rolnictwie przedstawiały się następująco j

WYSZCZEGÓLNIENIE

1978 1980 1981 ' 1982 ' 1983

* w złotych - ceny bieżące

Kolnie two ogółem 5336 6653 6565 141.67 17456 "

gospodarka uspołeczniona3^ 62700 61416 52569 112603 126830 gospodarka nie uspołeczniona 2760 3198 3467 7903 10058 a/ Wraz z jednostkami obsługi rolnictwa.

/ .

4. Środki trwałe w rolnictwie

Wartość środków trwałych podano w cenach bieżących. W 1933 r. dokonano prz ceny /przeliczenia/ wartości z eon okresu nabycia na ceny odtworzenia.

Zamieszczone niżej dane dotyczą wartości brutto, tj. bez odliczenia zużyci /umorzenia/.

11

A. Środki trwałe w rolnictwie według metody rodzaju działalności

^ ' "• ł •

W tym grupowaniu zasadniczym kryterium zaliczenia środków trwałych do działu, gospodarki narodowej "rolnictwo" Jest ich przeznaczenie użytkowe.

LATA

/stan w dniu 31 XII/

Ogółem

Gospodarka Ogółem

uspołecz­

niona nie uspo­

łeczniona

udział w wartościach wojewódzkich wartość brutto w min zł w %

197J3 12449 4601 7848 5,8

1979 ' , 1338? 4999 8384 5,9

1980 14574 5577 8997 . 6,0

1981 15745 6087 9658 6,2 ,

1982 17691 6447 11244 * 6.5'

1983 przed przeceną 20999 7483 13516 7,1

po przecenie"3^ 94632 20378 74254 7.9

a/ Łącznie z wartością obiektów nie uwzględnionych w środkach trwałych w latach ubiegłych.

Udział środków trwałych w rolnictwie - w ogólnej wartości środków trwa­

łych w województwie - zwięksźył się znacznie w ostatnich latach /ogółem z 5,8 % w 1978 r. do 7,9 % w 1983 r. po przecenie, a w gospodarce nie uspołecznionej z 24,7

%

w 1978 r. do 33,1

%

w 1983 r. po przecenie/.

Jest to wynikiem przede wezystkim dużego inwestowania w rolnictwo: udział inwestycji rolniczych wynosił w ostatnich latach około 10

%

ogólnej wartości nakładów inwestycyjnych w województwie, przy czym w gospodarce nie uspołecznio­

nej osiągał 40 %. Pewną rolę odegrało tutaj również zróżnicowanie wskaźnika V przecenyj stosunkowo wyższego w gospodarce nie uspołecznionej /z powodu ujęcia także obiektów gospodarczych, nie uwzględnionych w środkach trwałach w po­

przednich latach/.

8. Środki trwałe w rolnictwie według metody przedsiębiorstw

W tym grupowaniu wszystkie środki trwałe danej jednostki zalicza się do tego działu gospodarki narodowej, do którego zaliczono jednostkę z punktu wi­

dzenia Jej podstawowej działalności.

LATA (

/stan w dniu 31 XII/

Ogółem

Gospodarka J Ogółem uspołecz­

niona '

nie uspo­

łeczniona

udział w wartościach wojewódzkich w

%

wartoä ć brutto w toin zł

,1978 22489 4630 17859 10,5

1979 24167 5294 18873 10,4

1980 25840 5939 19901 10,4

1981 27274 6412 20862 10,8

1982 30440 6849 23591 11,2

1983 przed przecenę 35338 7910 27428 12,0

po przecenie8/ 161977 22540 139437 13,5

a/ Łącznie z wartością obiektów nie uwzględnionych w środkach trwałych w labach ubiegłych.

12

Zastosowanie tej metody powoduje znaczne zwiększenie wartości środków trwałych w rolnictwie, przede wszystkim nie uspołecznionym /ujęto m.in. war­

tość budynków mieszkalnych użytkowników gospodarstw rolnych/.

Odpowiednio zwiększa się również udział środków trwałych w jednostkach rolnictwa - w ogólnej wartości środków trwałych w województwie. Decyduje i w tym wypadku gospodarka nie uspołeczniona, w której udział rolnictwa wynosił w 1978

r.

- 56,2

%,

a w 1983 r. po przecenie 62,2

%.

Wartość środków trwałych na 1 ha użytków rolnych /stan w końcu 1983 r.

po przecenie/ wynosi 730,2 tys.zł, w tym 680,4 tya.zł bez Jednostek obałygl rolnictwa, kształtujęc się wyżej w gospodarce nie uspołecznionej /688,6 tys.zł/

niż w uspołecznionej /594,8 tys.zł f- bez Jednostek obsługi rolnictwa/.

Z ogólnej wartości brutto środków trwałych w Jednostkach uspołecznionych rolnictwa, wynoszącej 22540 min ął /w końcu 1983 r,, po przecenie/ na przedsię­

biorstwa tj. jednostki na rozrachunku gospodarczym przypadało 6945 min zł.

Z danych bilansowych tych przedsiębiorstw wynikało, że stopień zużycia /umo­

rzenia/ środków trwałych wyniósł 29,8 % tj. o prawie 10 pkt niżej od przecięt­

nej wojewódzkiej dla wszystkich przedsiębiorstw uspołecznionych.

V

... -

5, Melioracje - stan i potrzeby

Pobieranie składników pokarmowych przez rośliny a także efektywność nawo­

żenia jest'uzależnione od układu stosunków powietrzno-wodnych.

Dotychczasowe prace melioracyjne na terenie województwa ograniczają się do odwadniania gleb, natomiast nawadnianie jest stosowane w znikomym zakresie.

Roczny zakres prac melioracyjnych na użytkach rolnych wynosił od 724 ha w 1978 r. do 454 ha w 1983 r,

• Na koniec 1983 r. obszar zmeliorowanych użytków rolnych wyniósł 45,9 tys.ha tj"..20,6

%

ogólnej powierzchni użytków rolnych województwa - w tym; -

- powierzchnia zdrenowana 32,4 tys.ha,

*- powierzchnia nawadniana 0,2 tys.ha.

Dalsze potrzeby melioracyjne województwa /wg danych Krakowskiego Zarządu Inwestycji Rolnych/ określone są na 40,2 tys.ha w tym 32,6 tys.ha stanowią grunty orne a 7,4 tys.ha użytki zielone.

■ 1 % v ' .

Zagadnienie melioracji nawadniających nabiera znaczenia wobec uwidacznia­

jącego się w ostatnich latach deficytu wody.»Konieczne Jest ustalenie rozmiaru potrzeb, głównie w zakresie nawadniania upraw warzywnych oraz .na niektórych kom­

pleksach użytków zielonych, do realizacji na bazie przepływających rzek.

Znaczna część urządzeń melioracyjnych z uwagi na czasookres ich użytkowa­

nia nie spełnia w należyty sposób tej funkcji i wymagają renowacji. Wiele do ży­

czenia pozostawia również bieżąca konserwacja urządzeń melioracyjnych przez Spółki Wodne.

Cały obszar województwa odwadnia Wisła. Dej przepływ mierzony w Dawiszowi- cach wynosi 11,5 m3/eek."a w miarę dopływu rzek karpackich wzrasta do 84 m3/sek /w Krakowie/ i 220 m3/sek /w Karsach/. «

13

Do największych dopływów Wisły na terenie województwa należę, Raba /o prze­

pływie 15,4 m3/sek/. Rudawa /2 m3/sek./, Prędnlk /0,4 m3/sek

.L,

Dłubnia /2,1 m3/

sek./ i Szreniawa. ,

' .

| * •

% . - '

Województwo nie posiada większych naturalnych„zbiorników wód powierzchnio­

wych. Obecnie w stadium budowy"jest taki zbiornik w Dobczycach /ujęcie wody pit­

nej z Raby dla Krakowa/.

6. Wyposażenie rolnictwa w ciągniki i podstawowe maszyny rolnicze

V , .

r ,

Stan ciągników rolniczych w końcu 1983 r. wynosił 9098 sztuk, z tego 7390 szt. tj. 81,2 % przypadało^ na gospodarkę n;Le uspołecznioną, a 1708 szt. tj .18,8

%

na gospodarkę uspołecznioną. Na 1 ciągnik rolniczy przypadało 24,5 ha użytków rolnych /średnia krajowa wynosiła 25 ha/.

Świadczące usługi na,rzecz rolnictwa kółka rolnicze dysponowały w tym okre­

sie 1137 szt. ciągników, które przepracowały w ciągu 1983 r, 1049 tys. motorogo- dzin /mth/, co w przeliczeniu na 1 ciągnik daje 922 mth /średnia krajowa dla

kółek rolniczych wynosiła 845 mth/. %

i

•

Stan ważniejszych maszyn rolniczych w gospodarce uspołecznionej wykazuje u poszczególnych użytkowników znaczny wzrost we wszystkich asortymentach. Doty- ' czy to zwłaszcza kółek rolniczych /które w zasadzie obsługują rolnictwo nie uspo­

łecznione/. Wzrosła przede wszystkim liczba maszyn do sprzętu zbóż /np .kombajnów zbożowych o 94,4

%

a rozaiewaczy nawozów 3-krotnie/. *

' • ' '

Park maszyn rolniczych i ciągników wymaga stałego dopływu części zamien­

nych. Ich braki powoduję, że sprawność sprzętu w czasie poszczególnych akcji agrotechnicznych waha się w granicach 70-90 %, a w niektórych asortymentach ma­

szyn spada nawet do 50 %.

Ważniejsze maszyny rolnicze w państwowych gospodarstwach rolnych, spółdzielniach produkcyjnych i kółkach rolniczych

Stan yv końcu roku ' i .

'Państwowe gos- Spółdzielnie ) Kółka1 podarstwa rolne produkc yjne rolnicze WYSZCZEGÓLNIENIE 1978, 1983 1978 1983 ‘ 1978 1983

^ ' / w sztukach

Pługi połowę ciągnikowe

.

229 114

•

685

Glebogryzarki ciągnikowe . 55 ■ . -16 • 215

Rozsiewacze nawozów sztucznych

107 .17 270

i wapna ciągnikowe 18 t $1 , 85

Rozrzutniki obornika ciągnikowe 53 154 32 ,4* 252 271

Siewniki zbożowe ciągnikowe

l

_{75 •25 ' 39 91}

37

Sadzarki do ziemniaków

ciągnikowe 8 " 38 12 18 166 114

Kombajny zbożowe 16 48 10 - 27 72 140

Młocarnle ’ * 10. 4 . 1 329 210-

kombajny do sprzętu ziemniaków 5 25 8 14 _ 20 15

elewatorowe ciągnikowe 14 V 41 9 17 349 . 247

Silniki; elektryczne . ' 43 22 609 352

spalinowe , • - 2 48 5

Przyczepy ciągnikowe skrzy-/

niowe i wywrotki 138 391 U! 192 1741 1738

Opryskiwacze ciągnikowe 26 82 14 32 649 569

14

fl

7. Zaopatrzenie w nawozy mineralne i środki ochrony roślin

Wystarczające doętawy i stosunkowo niskie ceny powodowały, że do roku gospo­

darczego 1981/82 zużycie nawozów sztucznych utrzymywało alg na poziomie 190-195 kg NPK i 220 kg nawozów wapniowych/w czystym składniku/ na 1 ha użytków rolnych i przewyższało średnią krajową. Wprowadzona w listopadzie 1982 r. podwyżka cen na- woaów sztucznych /o 144

%/

i wapniowych /o 117

%/

spowodowała obniżenie zużycia w roku gospodarczym 1982/83 o ponad 10

%

do 172 kg NPK i 159 kg nawozów wapnio­

wych na 1 ha użytków rolnych. W ostatnim roku gospodarczym 1983/84 zużycie znowu wzrosło do 189 kg NPK i 167 kg nawozów wapniowych, ale nie osiągnęło jeszcze po­

ziomu sprzed podwyżki cen.

Zużycie nawozów w ujęciu sektorowym wykazuje znaczne zróżnicowanie - i tak w roku gospodarczym 1979/80 sektor państwowy zużywał 80 % więcej nawozów w prze­

liczeniu na 1 ha użytków rolnych niż sektor.prywatny. Natomiast w roku gospodar­

czym 1983/84 zaznaczył się w gospodarce uspołecznionej spadek zużycia nawozów w porównaniu z 1979/80 o 11,6 % przy utrzymaniu się zużycia w gospodarce nie uspo­

łecznionej na tym samym poziomie.

Zużycie nawozów wapniowych mimo znacznych potrzeb jest bardzo niskie, a w ro­

ku 1983/84 w porównaniu z 1979/80 wykazało spadek o 45 %.

Zasobność gleb na zawartość poszczególnych składników badana jest przez Sta­

cję Chemiczno-Rolniczą w Krakowie.

Z przeprowadzonych*badań wynika, że na obszarze województwa krakowskiego 50

%

gleb zaliczono do bardzo kwaśnych i kwaśnych, około 26 % gleb do lekko kwąś- nych oraz 24 % gleb do obojętnych i zasadowych". Aktualrile prowadzona jest eksplo­

atacja złóż wapna posadowego w Krakowie - przez SKR-y które świadczą usługi w tym zakresie /częściowo dofinansowywane z dotacji państwowych/.

Straty na skutek występowania chorób roślin, zachwaszczenia plantacji i że­’ Z rowania szkodników ocenia się /w % zbiorów/ w zbożach na 20

%,

w ziemniakach na 20-35. '%, w burakach cukrowych na 9 %, w warzywach na 25-30 % i w owocach na

25-40 %. '

* ' ^.

W ostatnich latach sprzedaż środków ochrony.roślin prżez Jednostki CRS

"Samopomoc Chłopska" wynosiła; i

WYSZCZEGÓLNIENIE

1930 1981 1982 1983

■ w tonach

Ogółem 928 , 518 527

*

446

Owadobójcze;

pyliate 333 241 313 265

płynne 91 52 45 38

Grzybobójcze i zaprawy

nasienne 124 . 26 30 13

Chwastobójcze i hormonalne 318 197 137 120

Gryzoniobójcze 20 1 - 1

Pozostałe 43 1 2 • 1

: ' .

Dla wyjaśnienia podaje się, że w wyniku ograniczenia wydatków dewizowych - zakup środków ochrony roślin z Ii-go obszaru płatniczego znacznie zmalał, co

znajduje odbicie w ich zużyciu. ' /

Zużycie nawozów sztucznych i wapniowych na 1 ha użytków rolnych 1979/80 11980/81 1981/82 1982/83 ’ WYSZCZEGÓLNIENIE

1983/84

w kilogramach'w czystym składniku 1979/80.

= 100

NAWOZY SZTUCZNE /NPK/

Ogółem 190,7 191,9 ,191.2 171,8 188,6

w tym;

państwowe gospodarstwa Min.Rolnictwa i Gospo­

darki Żywnościowej 369,4 340,9 338,6 337,5 326.4 rolnicze spółdzielnie

produkcyjne 347,7 333,4 267,9 275.8 287,3 '

gospodarka nie uspo­

łeczniona 180,2 183,2 183,0 162,4 180,8

NAWOZY AZOTOWE /N/

Razem 66,1 72,8 67,2 67,6' 68,9

w tym; *

państwowe gospodarstwa Min.Rolnictwa i Gos­

podarki Żywnościowej 97,2 100,3 105,1 < 101,9 91;2 rolnicze spółdzielnie

produkcyjne 103,2 09.4 78,2 79,3 77,0

gospodarka nie uspo­

łeczniona 64,1 71,6 65,4 66,0 6,7.8

NAWOZY FOSFOROWE /P/

Razem 45,3 43,1 43,2 41,2 44,8

w tym; /

państwowe gospodarstwa Min.Rolnictwa i Gos­

podarki Żywnościowej 121,8 97,0 93,7 100,5 92,5 rolnicze spółdzielnie

produkcyjne 103,5

'£

^tn

73,4 82,9 90,9

gospodarka nie uspo­

łeczniona 40,9 40,0 40,4 37,6 41,8

NAWOZY POTASOWE /!</

Razem 79,3 76,0 80,8 63,0 74 *9

w tym;

państwowe gospodarstwa Min .Rolnictwa i Gos­

podarki Żywnościowej 150,4 150,4 139,8 135,2 142,7 rolnicze spółdzielnie

produkcyjne 141,0 141,0 116,3 113,7 119,4

gospodarka nie uspo­

łeczniona 75,2 75,2 77,2 58,8 71.2

NAWOZY WAPNIOWE /C^O/

I 216,0 I 194,6 I 158,7 I 164,2 I

98,9

88.4 82,6 100,3

104.2

93.8 74.6 105,8

98.9

75.9 87.8 102.2

>

94.5

94.9 84.7 94.7

Ogółem 297,2 55,2

ZUZYCIE NAWOZÓW SZTUCZNYCH

I WAPNIOWYCH NA 'I ha UŻYTKÓW ROLNYCH W CZYSTYM SKŁADNIKU/NPK j

Ogdtew

^

uium:

Meo/ei

mm

/

qz

mzj\

17

8. Sprzedaż pasz treśóiwych z zasobów państwowych

Województwo krakowskie posiada niedobór pasz treściwych szczególnie dla roz­

winiętej hodowli drobiu, która prawie w 90 % opiera się o pasze przemysłowe.

Ograniczenie importu zbóż /zwłaszcza kukurydzy/ oraz innych komponentów ze strefy dolarowej spowodowały zmniejszenie dostaw w 1980 r. o około 10 %. W 1982 r. wystę- piło dalsźe, tym razem sięgajęce 66

%

ograniczenie dostaw, co spowodowało likwi­

dację przeważającej części brojlerni.

Sprzedaż paez przemysłowych dla rolnictwa w latach 1978-1983 przedstawiała się następująco:

LATA

Ogółem Dla gospodarki nie uspołecznionej

Dla gospodarki uspołecznionej w ty s .ton w %

do ogółem \ tys.ton w % i do oflółem

; ' WZGS "Samopomoc Chłopaka"

1978 69 ,4 . 39,0 56,2 30,4 43,8

1979 80,6 56,1 69,6 24,5 30,4

1980 , x 65,4 46,4 70,9 19,Q 29,1

1981 63,2 • 43,8 69,3 19,4 30,7

1982 33,0 16,8 50,9 16,2 49,1

1983 \

29,7 17,5 58,9 12,2 41,1

Zakłady Drobiarskie "Poldrob"

1978 59,0 46,8 79,3 12,2 20,7

1979 74,5 64,0 85,9 10.5 14.1

1980 ' - 74.2 60,7 81,8 13,5 i 18,2

1981 77,4 66,9 86,4 10,5 13,6

1982 22,3 20,4 91,5 1,9 8,5

1983 "i 23,3 21,1 90,6 2,2 9.4

Zmuszeni koniecznością hodowcy w ostatnich latach dostosowywali rozmiary i kierunki hodowli do własnych możliwości paszowych. W 1984 r. dostawy pasz prze­

mysłowych zwiększyły się, co pozwoli na częściową odbudowę brojlerni. Natomiast hodowla trzody chlewnej w oparciu o dostawy pasz przemysłowych została zarzucona w gospodarce nie uspołecznionej.

W gospodarce nie uspołecznionej zakup pasz przemysłowych.ogółem stanowił średnio w badanym sześcioleciu ok .34

%

zbioru, natomiast w gospodarce uspołecz­

nionej do 1982 r. znacznie przewyższał własne zbiory:

i Zakup pasz przemysłowych w

%

zbioru 4 zbóż

Lata rolnictwo

ogółem

gospodarka nie uspołeczniona

gospodarka uspołeczniona

1978 46,6 32,6 327,7

1979 64,8 53,2 294,1

1980 56,3 45,6 250,0

1981 55,8 46,4 224,8

1982 . 22,8 16,3 121,5

1983 20,7 16,1 88,3

Kredyty produkcyjne dla rolnictwa Indywidualnego ' • Banki spółdzielcze wypłaciły rolnikom indywidualnym w latach 1978-1983 z tytułu kredytów inwestycyjnych i obrotowych prawie 5,7 mld zł.

Wypłaty kredytów w poszczególnych latach przedstawiały się następujęco»

' . . X

Ogółem w min zł

1 Udział kre­

dytów inwea- tycyjnych w %-

' Rok poprzedni - 100

Lata kredyty inwes­

tycyjne

kredyty obrotowe

1978 837,6 29,1 * 108,7 103,4

1979 883,2 27,0 97,9 108,5

■' 1980 722,9 28,0 85,2 80,6

1981 863,6 26,0 110,6 122,9

1982 ‘ 1010,1 40,5 182,1 94,1

1983 .1377,4 44,8 151,0 . 126,4

Stan zadłużenia rolników /według danych BG2/ na koniec 1983 r. wynosił 2780 min zł, /z tego z tytułu kredytów inwestycyjnych 2134 min zł a kredytów obrotowych 646 min zł/ i wzrósł w porównaniu ze stanem z końca 1980 r. o 884

c /

min zł.

* f ■

Liczba oddanych do użytku budynków i stanowisk wybudowanych w latach 1978- -1982 w oparciu o kredyty bankowe przedstawia się następująco;

WYSZCZEGÓLNIENIE

1978 i 1980 ' 198Ź

obiekty ^stano­

wiska obiekty stano- ,

wiska obiekty stano­

wiska

Obory 178 2425 71 879 91 789

Chlewnie 163 8533 102 5524 83 2562

Owczarnie 13 1740 3 280 1 * 3 180

Kurniki i brojlernie 53 428808 ?4 116000 6 15520

Zmniejszenie w latach 1980-1981 kredytów inwestycyjnych i obrotowych na budowę obiektów inwentarskich spowodowane zostało;

- zaostrzeniem przepisów dot. kredytowania /zwiększenie udziału środków własnych priorytet dla budowy obiektów^ inwentarskich/,

- brakiem materiałów budowlanych.

19

III. PRODUKCJA ROLNICZA - GLOBALNA, TOWAROWA I KOŃCOWA

Globalna produkcja rolnicza obejmuje ustaloną szacunkowo wartość produkcjis - roślinnej tj . zbiorów danego roku i

- zwierzęcej tj. produkcji żywca rzeźnego i innych produktów pochodzenia zwierzęcego oraz wartość przyrostu /lub ubytku/ pogłowia zwierząt gospo­

darskich.

Towarowa produkcja rolnicza obejmuje sprzedaż produktów poza rolnictwo oraz sprzedaż przez państwowe gospodarstwa rolne własnym pracowńikom. Wartość produkcji w poszczególnych sektorach jest korygowana o wielkość obrotu kooperacyjnego.

Końcowa produkcja rolnicza stanowi sumę wartości produkcji towarowej, spożycia naturalnego, zmiany stanu zapasów produktów roślinnych i stanu pogłowia zwierząt gos­

podarskich . Nie obejmuje ona wartości tych produktów rolnictwa, które zostały zużyte na cele, produkcyjne /np.pasz, materiału siewnego, obornika/.

1. Globalna produkcja rolnicza

Wartość globalnej produkcji rolniczej w województwie w latach 1976-1979 wy­

kazywała tendencję wzrostową, by w 1979 r. osiągnąć najwyższy dotychczas poziom około 31,1 mld zł /w cenach stałych 1982 r./.

W 1980 r. nastąpił jednak spadek tej produkcji aż o 13 % w stosunku do - 1979 r. - do wysokości 27,1 mld zł, spowodowany przede wszystkim bardzo głębokim zmniejszeniem produkcji roślinnej /o 18 %,- a w zakresie niektórych roślin paszo­

wych nawet do 40 %/. Pomimo tego wartość produkcji na 1 ha użytków rolnych stawia­

ła województwo na drugim miejscu w kraju /po woj.stołecznym warszawskim/ ( i była 0 36 % wyższa od przeciętnej ogólnopolskiej.

Wspomniane zmniejszenie własnych zasobów paszowych 1 późniejsze drastyczno ograniczenie dostaw pasz przemysłowych, a także i warunki ekonomiczne spowodowały w następnych latach spadek poziomu hodowli. Produkcja zwierzęca w latach 1980-83 zmniejszyła aię o prawie 23 %, czego nie wyrównał pewien wzrost produkcji roślin­

nej. Dokonana w tym okresie zmiana struktury produkcji globalnej, polegająca na zwiększeniu udziału produkcji roślinnej w województwie z 47,4 % w 1980 r, do 56,3 % w 1983 r., jest zgodna z tendencją krajową.

Ogólna wartość produkcji globalnej w 1903 r.wyniosła 25,2 mld zł /o 3,3# mniej niż '* 1982 r./.Udział gospodarki uspołecznionej w globalnej produkcji rolniczej woje­

wództwa wynosił 9,1% w 1980 r.i zmalał do 6,7% w 1983 r. w wyniku znacznego zmniej szenia produkcji zwierzęcej /ograniczenie hodowli trzody chlewnej i brojlerów/.

1 ta sytuacja jest zgodna w tendencji z krajową.

W przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych w 1983 r. wartość produkcji globalnej w województwie była wyższa od przeciętnej w kraju o 23,3% /w gospodarce uspołecz­

nionej o 5,6 % w nie uspołecznionej c 21,1 %/, z tego:

- w produkcji roślinnej o 28,3 % /w gospodarce uspołecznionęj o 5,4 %, w nie uspołecznionej o 25,6%/,

- w produkcji zwierzęcej o 17,5

%

/w gospodarce uspołecznionej o 5,8 %, w nie x uspołecznionej o 15,u %/.

Wartość produkcji globalnej w ges odarce nie uspołecznionej - w przelicze­

niu na 1 ha użytków rolnych - jest wyższa niż w gospodarce uspołecznionej ;

116,4 tys .zł wobec 86,9 tys .zł w 1903 r. w na_._/m województwie. Wzrost udziału a/ W cenach stałych 1982 r.

20

gospodarki nie uspołecznionej w ogólnej wartości produkcji globalnej decydował o stosunkowo wyższej dynamice wartości produkcji ogółem od uzyskanej w poszcze­

gólnych sektorach.

'■

2. Towarowa produkcja rolnicza

Poziom towarowej produkcji rolniczej jest zależny od wielkości produkcji globalnej /w dużej mierze od osiągniętej w poprzednim roku/ oraz od opłacalności sprzedaży produkcji rolniczej poza rolnictwo.

W województwie krakowskim najwyższy dotychczas poziom produkcji towarowej został osiągnięty w 1978 r. /ok. 16,6 mld zł w cenach stałych 1982 r./. Nato­

miast gwałtowne obniżenie poziomu tej produkcji wystąpiło w 1981 r. /do wysokości 13,4 mld zł tj. o 16,7 % mniej niż w 1980 r./, jako skutek zarówno słabych zbio­

rów 1980 r. jak i zwiększenia spożycia w gospodarstwie. Również w 1983 r. zanoto­

wano dalsze zmniejszenie wartości produkcji towarowej /do 12,7 mld zł tj . o 6,5%

mniej niż w 1982 r./.

Wartość produkcji towarowej rolnictwa krakowskiego - w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych - przewyższała w każdym roku średnią krajową, np. w 1980 r.

0 37,7 %, a w 1983 r. tylko o 12,8 %. Udział produkcji towarowej w globalnej w na­

szym województwie wynosił 59,4 % w 1980 r. /na poziomie przeciętnej krajowej/

1 zmniejszył się do 50,2 % w,1983 r. /w kraju do1 54,8 %/. Właśnie to głębsze od krajowego zmniejszenie udziału produkcji towarowej w wartości produkcji globalnej Jest symptomatyczne dla województw o małym udziale gospodarstw państwowych.

Udział produkcji roślinnej w produkcji towarowej województwa zwiększył się i z 31,7 % w 1980 r. do 40,3 % w 1983 r. Tendencja ta pokrywa się z krajową, cho­

ciaż w kraju - z uwagi na znacznie wyższy udział gospodarki uspołecznionej - pro­

dukcja roślinna odgrywa stosunkowo mniejszą rolę /w 1983 r. przypadało na nią 34,6 % produkcji towarowej/.

*

Gospodarka uspołeczniona, kierująca do skupu znacznie większą część produk­

cji niż nie uspołeczniona, osiąga stosunkowo najwyższą wartość produkcji towaro­

wej na 1 ha użytków rolnych. Ola 1983 r. wielkości te wynosiły*

- w gospodarce całkowitej 57,1 tya.zł w województwie /p 12,8 % powyżej przecięt­

nej krajowej/,

- w gospodarce uspołecznionej 66,7 tys.zł w województwie /o 18,7% powyżej prze­

ciętnej krajowej/,

- w gospodarce nie uspołecznionej 56,2 tys.zł w województwie /o 13,8 % powyżej przeciętnej krajowej/.

3. Końcowa produkcja rolnicza <

Wartość tej produkcji w 1980 r. wyniosła w województwie 18,8 mld zł /.« ce­

nach stałych 1982 r./ 1 zmniejszyła się do 17,1 mld zł w 1983 r. Odbiegamy tutaj od tendencji krajowej, bowiem w kraju nastąpił w tym porównaniu pewien wzrost.

Nie mniej wartość produkcji końcowej w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych, była w województwie wyższa od krajowej* w 1980 r. - 83,6 tys.zł tj. o 41,9 % ponad przeciętną, w 1933 r. - 77,0 tys.zł tj . o 28,1 % ponad przeciętną.

Obniżenie wartości wojewódzkich w omawianym okresie Jest spowodowane zmniej­

szeniem produkcji zwierzęcej, stosunkowo znacznie.głębszym w gospodarce uspołecz­

nionej niż nie uspołecznionej. Udział produkcji zwierzęcej w ogólnej Wartości

21

produkcji końcowej zmniejszył się w województwie z 71,2 % w 1980 r. do 60,2%

w 1983 r. /w kraju z 77,1 % do 67,1 %/.

Podobnie Jak w produkcji towarowej również produkcja końcowa w gospodarce uspołecznionej /w przeliczeniu na jednostkę powierzchni/ przewyższała wielkości gospodarki nie uspołecznionej - ale tylko w latach 1980-81. Od 1982 r. wyższe efekty osiąga gospodarka nie uspołeczniona, w której poziom produkcji zwierzęcej w 1983 r. wynosił 96,9% wielkości 1980 r. - podczas gdy w gospodarce uspołecz­

nionej zaledwie 56,3%.

Wspomniane tutaj tendencje są zgodne z krajowymi.

IV. PRODUKCOA ROŚLINNA

Poniższe dane dotyczą: .

- /

- do 1980 r. gospodarki w granicach administracyjnych województwa, bez względu na siedzibę użytkownika,

- od j.981 r. gospodarki prowadzonej przez użytkowników z siedzibą na terenie woje­

wództwa, bez względu na położenie gruntów.

Dla orientacji o skutkach zmiany metody podaje się, £e w 1981 r. powierzchnia zasiewów 1 upraw ogółem według siedziby użytkownika była mniejsza od ustalonej wg granic administracyjnych o 2,4 tys. ha /mniej o 1,6 tye.ha zbożowych, 0,5 tys.ha ziemniaków i 1,3 tys. ha przemysłowych - a więcej o 1,0 tys. ha pozostałych upraw^.

Poziom plonów według obydwu metod był identyczny, jedynie plony rzepaku i rzepiku ustalone wg siedziby użytkownika kształtowały się nieco wyżej od ustalo­

nych wg granic administracyjnych.

1. Powierzchnia zasiewów i upraw

W ostatnich latach nastąpiło pewne zwiększenie ogólnej powierzchni zasiewów i-upraw, spowodowane zarówno podjęciem działalności produkcyjnej na gruntach po­

przednio nie użytkowanych rolniczo jak i zmniejszeniem areału ugorów wzgl.odłogów.

Zmieniła się w tym okresie również struktura zasiewów - przede wszystkim przez ograniczenie powierzchni zbożowych na rzecz pastewnych. Wynikało to z dąże­

nia do zwiększenia własnych zasobów paszowych dla potrzeb hodowli.

W uprawach przemysłowych w gospodarce uspołecznionej obserwuje się wzrost areału rzepaku i rzepiku przy ograniczaniu uprawy buraków cukrowych /dla zmniej­

szenia pracochłonności produkcji/. W gospodarce nie uspołecznionej nadal dominu­

je uprawa tytoniu i buraków cukrowych, zwłaszcza W rejonach o żyznych glebach /północno-wschodnie tereny województwa/.

22

Struktura upraw w całej gospodarce województwa na przestrzeni lat 1970-1934 przedstawia się następującoj

WYSZCZEGÓLNIENIE 1973 1980 1982 1983 1984 19U4

TÜÜ2 “ -100 w tysiącach hektarów

OGÓŁEM 185,1 181,3 175,6 ' 176,5 179,3 102,1

w tym;

Zboża 97,1 93,6 93,2 . 92,Ó 92,3 99,0

Przemysłowe - razem 8,8 9,2 6,3 6,9 6,6 104,8

w tym; rzepak i rzepik 0,5 0.7 0,9 0.9 1,0 111,1

buraki cukrowe 1,0 0,8 1.0 0,7 0.7 71,8

Ziemniaki 32,1 32,1 29,2 29,1 29,3 100,3

Pastewne 36,5 35,8 35,2 37,0 38,2 108,5

Warzywa 6,9 7,4 6,8 5,9 6,7 97,1

— w odsetkach - ,

OGÓŁEM 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 X

w tym;

Zboża 52,5 51,6 53,1 52,1 51,4 X

Przemysłowe 4,8 5,1 3,6 3,9 3,7 X

Ziemniaki 17,3 17.7 16,6 16,4 16,3 X

Pastewne 19,7 19,7 20,0 20,9 21,3 X

Warzywa 3,7 4,1 3,9 3.3 3,7 X

Uwaga s dane dla lat 1978 i 1980 w granicach administracyjnych, dla 1982-1984 wg siedziby użytkownika.

eV przekroju sektorowym struktura upraw w 1984 r. wykazuje znaczne zróżnico­

wanie. W gospodarstwach uspołecznionych udział zbóż w powierzchni zasianej ogółem w porównaniu do gospodarstw indywidualnych jest niższy o 9,0 pkt,ł natomiast

w spółdzielniach produkcyjnych tylko o 0,2 pkt. Udział upraw przemysłowych w gos­

podarstwach państwowych jest prawie czterokrotnie, a w spółdzielniach produkcyj­

nych ponad dwukrotnie wyższy niż w gospodarce nie uspołecznionej . Natomiast udział areału ziemniak^ w gospodarce nie uspołecznionej jest 3-4 krotnie wyższy niż w gospodarce uspołecznionej:

WYSZCZEGÓLNIENIE

Gospodarstwa państwowe

1 Rolnicze spółdzielnie produkcyjne

Gospodarstwa indywidualne w % powierzchni zasianej i zasadzonej

OGÓŁEM 100,0 100,0 100,0

w tym;

zbożowe 43,8 52,6 52,8

przemysłowe 12,2 7,7 3.4

ziemniaki3^ 4,9 3,4 16,4

pastewne 18,6 18,3 22,1

a/ W gospodarstwach państwowych i NSP łącznie z powierzchnię ziemniaków na dział­

kach pracowniczych i działkach członków.

POWIERZCHNIA PASZOWA

W PRZELICZENIU NA 1 SZT. BUZĄ W LATACH 4980->1983

<70 ..

< 60 ..

<50 ..

<W

..

<30 ..

<20 ..

<W ..

<00

OßO

..

0,80 ..

0,70 0,60 Ą 50 ..

ĄW

i

0,30 ..

q 20 c\\0

..

— Rolnictwo ogółem Gospodarka nie

uspołeczniona

... PGR MLn.R9l.LG06p.2uL

---"RßP

's

...

~...

...

... -•'**

lata

<98 0 ^{<98 d} 4982 4983

^4—>

STRUKTURA UPRAW WAŻNIEJSZYCH ZIEMIOPŁODÓW W 4984 r.

50..

40..

so.:

20

m

Gospodarstwa, indy w Ldualnc

PGR

I m

R6P

mnnnn ^zbożowe

przemuzCowe

min ^ziemniaki

I I pastewne

25

. v

Powierzchnia paszowa /t.zn. łęczna powierzchnia użytków zielonych, roślin pastewnych w plonie głównym i buraków cukrowych/ w przeliczeniu na 1 szt. duźę /bydła i owiec/ w latach ,1980-1983 wynosiła w ha;

WYSZCZEGÓLNIENIE 1980 1981 1982 1933

Rolnictwo ogółem 0,53 0,56 0,56 0,66

w tym; •

Państwowe gospodarstwa rolne Min.Rolnictwa i Gospodarki'

Żywnościowej 0,83 ' 0,79 0,73 0,80

Rolnicze spółdzielnie pro­

dukcyjne 1,69 1,53 1,28 1,10

Gospodarka nie uspołeczniona 0,53 0,51 0,55 0,60 \ '

2. Plony i zbiory (

Wysokość plonów w poszczególnych latach jest zóleżna przede wszystkim od wa­

runków atmosferycznych całego okresu uprawy danej rośliny. Wprowadzenie nowych od­

mian i podniesienie poziomu agrotechnicznego pozwoliło jedynie na złagodzenie skut­

ków wybitnie niekorzystnych układów pogodowych.

Średnie plony podstawowych ziemiopłodów w całej , następującoj ' " /

gospodarce kształtowały v dct/ha

się

WYSZCZEGÓLNIENIE

1Ś78

1979 v 1980 1981' 1982 1983

Średnia1 dla lat 1978-83

1984 w dt/q/ z 1 ha

4 zboża z mieszan­

kami 28,5 25,9 27,2 28,0 26,8 27,8 d27.4 28,8

Rzepak i rzepik 21,8 12.4 23,0 17,5 18,9 22,5 19,7 19,7.

Buraki cukrowe 288 302 247 312 289 349 297 299

Ziemniaki - 193 191 113 182 155 156 175 163

Siano łękowe0^ 58,7 61,4 56,2 62,4 51,7 57,6 "58,0 65,5 a/ Z łęk i pastwisk.

Wzrost plonów zbóż jest w pewnym stopniu wynikiem korzystnej zmiany gatun­

ków. Zwiększył się udział zbóż wyżej plonujęcych tj. pszenicy i jęczmienia przy zmniejszeniu udziału żyta i owea.

Wzrosły również dostawy kwalifikowanego materiału siewnego i kwalifikowanych odmian sadzeniaków, chocidż w niektórych latach nieurodzaju ziemniaków dostawy nie pokrywały wszystkich potrzeb.

•Pewnę rolę odgrywa również stosowanie kompleksowego zwalczania chorób i szkodników, np. akcja zwalczania stonki ziemniaczanej w 1983 r.

PLONY

buraki.

cukrout

WAŻNIEJSZYCH ZIEMIOPŁODÓW W

«epaic

leepUc

ziemniaki

buraki cukrowe

rzepak

igepUc

zbożowe

siano Ła,koue

ziemniaki

Gospodarstwa indywidualne

/49S4r.

buraki.

cukrowe

rzaaafc 1 rzepik

zbożowe

■RSP

27

Plony podstawowych ziemiopłodów w układzie sektorowym w 1984 r. przedstawia­

ły się następująco:

WYSZCZEGÓLNIENIE

*

Gospodarstwa państwowe .

Rolnicze spółdzielnie produkcyjne

Gospodarka nie uspołecz­

niona w dt/q/ z 1 ha

Zboża 38,2 33,0 28,4

Rzepak i rzepik 20,9 15,8 12,9

Buraki cukrowe 280 170 303

Ziemniaki 164 208 163

Siano łąkowe8^ 60,5 41,0 65,7

a/ Z łęk i pastwisk.

Różnice poziomu plonów w poszczególnych sektorach wynikaję z wielu przyczyn, m.innymi z«

- jakości gruntów /stosunkowo najlepsze w gospodarstwach państwowych/, - poziomu nawożenia i doboru materiału siewnego,

- wkładu pracy ludzkiej /szczególnie w uprawie buraków cukrowych/.

Wielkość zbiorów podstawowych ziemiopłodów jest w/padkowę powierzchni zasie­

wów i plonów. Zbiory kształtowały się na następującym poziomie:

WYSZCZEGÓLNIENIE .

Przeciętna roczna

1978.- 1983 1983

w tys.ton przeciętna roczna 1978-1983=100

4 zboża z mieszkankami' 255,4 255,8 100,2

w tym; pszenica 115,3 116,8 101,3

żyto 61,4 65,0 105,9

jęczmień . 34,8 32,1 92,2

owies 38,7 36,1 93,3

Rzepak i rzepik 1,9 2,1 110,5

Buraki cukrowe 24,9 25,5 102,4

Ziemniaki 516,5 453,2 87,7

Warzywa gruntowe 140,3 116,6 83,1

Owoce 23,4 22,7 97,0

Siano łękowe3^ 188,8 185,7 98,4

a/ Z trwałych użytków zielonych /łęki i pastwiska/.

Udział gospodarki nie uspołecznionej w. ogólnej powierzchni gruntów ornych1 wynosił w 1983 r. 94,1

%.

Sektor ten wytwarzał średnio w latach 1978 - 1983;

- 94

%

ogólnej produkcji zbóż,

- prawie 98

%

ogólnej produkcji ziemniaków i warzyw gruntowych, - prawie 83

%

ogólnej produkcji bujaków cukrowych,

- 90 ^ ogólnej produkcji siana ,

- prawie 98

‘ /0

ogólnej produkcji warzyw.

28

WYSZCZEGÓLNIENIE

Gospodarka nie uspołeczniona przeciętna

roczna 1978-1983

1983

udział y w zbiorach ogółem w

%

w tys. ton 1978-1983 1983

Zboża ogółem 242,7 240,0 94,4 93,2

w tym$ pszenica 109,8 109.1 95,2 93,4

żyto 60,7 63,5 98,9 97.7

Jęczmień ^ 27,7 26,0 79,6 81,0

owies 38,0 „ 35,3 98,2 97,8

Rzepak i rzepik ■ 0,1 0.1 5,3 4,8

Buraki cukrowe 20,6 21,0 82,7 82,4

Ziemniaki < 505,2 443,0 97,8 97,7

Warzywa gruntowe 137.2 114,3 , 97,8 ‘ 98,0

Owoce 23,1 22,2 98,7 97,8

Siano łękowe8''' 1 170,9 169,1 90,5 91,1

a/ Z trwałych użytków zielonych /łęki i pastwiska/.

Potrzeby dużej aglomeracji miejskiej spowodowały znaczny rozwój warzywnic­

twa! Zbiory warzyw w poszczególnych latach są jednak bardzo zróżnicowane /np.

; 163,5 tys.t w 1981 r. ale. 116,6 tys.t w 1983 r./, gdyż jest to w zasadzce warzyw­

nictwo gruntowe, narażone na skutki warunków pogodowych. Około 98 % produkcji

* warzywniczej pochodzi z gospodarki nie uspołecznionej, w której oprócz gospodarstw specjalizujących się w tym kierunku coraz większą rolę odgrywa produkcja z ogror

dów działkowych. - , ' ■ .

Sadownictwo charakteryzuje się bardzo poważnymi wahaniami produkcji; np.

20,5 tys.t /łącznie z owocami jagodowymi/ w 1981 r. i 37,6 tys.t w 1982 r. W tej produkcji 95-97 % zbiorów pochodzi również z gospodarki nie uspołecznionej.

II ; ,■ . V . 1 ■ :■

V. PRODUKCJA ZWIERZĘCA 1. Zwierzęta gospodarskie

•V łatach 1978-1984 zmniejsza się wartość produkcji zwierzęcej, przede wszystkim w następstwie zmniejszenia pogłowia bydła, trzody chlewnej i drobiu

/produkcji brojlerów/. '

WYSZCZEGÓLNIENIE Pogłowie zwierząt gospodarskich - stan w czerwcu 1978 ' 1979 ' 1980 1981 1982 1983 1984 Bydło ogółem w tya.sztuk 155,4 155,5 148,8 143,8 148,4 138,3 137,2 rok poprzedni = 100 X 100,1 95,7 96,6 103,2 93,2 99,2

1978 = 100 X 100,1 95,8 92,5 95,5 89,0 88,3

w tym krowy w tys.szt. 98,6 98,2 96.5 94,9 96,2 95,3 95,2 rok poprzedni = 100 X 99,6 98,3 98,3 101,4 99,1 99,9

1978 = 100 X 99,6 97,9 96,2 97,6 96,7 96,6

29

/dok./

WYSZCZEGÓLNIENIE Pogłciwie zwl erząt gospodarskich - etan w cze' pwcu 1978 1979 19Q0 1981 1982 1983 ' 1984 Trzoda chlewna w tys.sztuk 215,9 227,1 221,3 195,3 193,8 141,5 163,8

rok poprzedni * 100 X - 105,2 97,4 88,3 99,2 73,0 115,8

1978 - 100 X 105,2 102,5 90,5 89,8 65,5 75,9

w tym lochy w tys.sztuk , 21,9 26,0 25,9 25,3 21,6 ' 17,2 20,3 rok poprzedni » 100 X 118,7 99,6 97,7 85,4 79,6 118,0 1978 a 100

•

^{X 118,7 118,3 115,5 98,6 78,5 92,7}

*

Owce w tye.eztuk 37,0 39,1 39,1 41,9 42,7 42,7 50,1

rok poprzedni * 100 X 105,7 100,0 107,2 101,9 100,0 , 117,3

1978 = 100 X 105,7 105,

i

113,2 115,4 115,4 135,4

X 1

Konie w tys .sztuk * 33,4 33,3 32.4 30,7 30,5 29,0 27.7 rok poprzedni ■ 100 X 99,7 , 97,3 94,8 99,3 95.1 95,5 1978 » 100

/ X 99,7 97,0 91,9 91,3 86,8 . 82,9

W pogłowiu bydła występował spadek powolny alą systematyczny /ze 155,4 tys.

szt. w 1978 r. do 137,2 tye.szt.w 1984 r./. Głównym powodem tego był brak siły ro­

boczej j wobec postępującego procesu starzenia się wsi, co stwarza trudności w ob­

słudze. Z tych przyczyn jak i z powodu układu cen zmalało zainteresowanie chowem bydła mięsnego na rzecz utrzymania stada krófc mlecznych w związku z wprowadzeniem podwyżki cen mleka,zwłaszcza w klasie "A".

Odmienna sytuacja zaistniała w hodowli trzody chlewnej.. Oo 1980 r. utrzymywał plę wysoki stan pogłowia trzody chlewnej /ponad 220 tys.szt./, w tym również loch.

Od 1981 r. nastąpiło najpierw powolne a w 1983 r. głębokie załamanie się hodowli /do poziomu 141,5 tys.szt./, na co istotny wpływ miała sytuacja w tuczarniach przemysłu mięsnego. Zmniejszyło się w tym okresie także pogłowie loch na chów, w głównej mierze na skutek niekorzystnych relacji cen do kosztów pasz, zbóż 1 ziem­

niaków .

Spadek pogłowia loch był jedną z przyczyn prawie 2-krotnago wzrostu cen pro­

siąt w 1982 r.

Wprowadzona w 1984 r. podwyżka cen skupu żywca spowodowała ożywienie w hodo­

wli trzody chlewnej, wyrażające się wzrostem stanu pogłowia do 163,8 tys.szt. tj.

o 15,8 % w porównaniu z 1983 r. Odnotowano również dość znaciny wzrost pogłowia

macior w .tym porównaniu /o 18,0 %/. /

Hodowla owiec w województwie na przestrzeni lat 1973-1984 wykazuje stały wzrost. Pogłowie owiec w 1984 r. /50.1 tys.szt./ w porównaniu z 1978 r. /37,0 tys.

ezt./ zwiększyło się o 13,1 tys.szt. tj. o 35,4 %. Na tak pomyślny rozwój owczar­

stwa istotny wpływ mają relacje cen za wełnę, skóry 'i mięso w stosunku do kosztów żywienia. Południowa część województwa posiada korzystne naturalne warunki do ho­

dowli owiec.

j.

bilansie siły pociągowej konie, zwłaszcza w rolnictwie indywidualnym, sta­

nowią nadal ważny czynnik. W latach 1978-1983 r. nastąpił 2,5-krotny wzrost liczby ciągników w rolnictwie indywidualnym, co powodowało systematyczny spadek pogłowia koni z 14*7 sztuk na 100 ha użytków rolnych' w 1978 r. do 12,4 sztuk w 1934 r.

ZWIERZĘTA GOSPODARSKIE NA 400 ha

POWIERZCHNI UŻYTKÓW "ROLNYCH __Mto

W LATACH 4978-4984 'ZtaÄLa

—•—• owe c

.. 60

***** w<wx'« «xx^otxxx, Xkxxxxxxx <xx*x*k*o .

31

Oo istotnych przyczyn wystąpienia regresu chowu zwierząt gospodarskich w latach 1980-1983 należy zaliczyć;

-trudności paszowe spowodowane oparciem hodowli zwierząt w znacznym stopniu o paszą przemysłowe a nie własnej produkcji, - ,

- wahania w plonowaniu i zbiorach róślin paszowych,

- niekorzystne relacje cen zwłaszcza „między ceną 1 q ziemniaków, a ceną 1 kg

żywca wieprzowego w skupie /za 1 dt ziemniaków 7,5 kg żywca wieprzowego w 1973 r./<

Wysoko kształtowały się,ceny prosiąt przy małej ich podaży wobec spadku po­

głowia macior. Cena 1 prosięcia wynosiła /ceny średnioroczne/;

, - w 1978 r, - 1118 zł - w 1980 r. - 1146 zł , - w 1983 r. - - 4393 zł

>. , ' - ' , x ' ■

Zwierzęta gospodarskie na 100 ba powierzchni użytków rolnych

WYSZCZEGÓLNIENIE ' 1978 1979 1980 1981 1982 19831 1984 ' < w sztukach fizycznych

Bydło ;a// ł /

»- gospodarka^całkowita 68,2 68,7 66,1 65,3 67,4 __ 62,3 61.3 - gospodarka nie uspołecz-

niona 68,8 70,5 68,4 67,8 70,1 64,6 Ć3.3

- gospodarka państwowa*3/ 65,8 67,6 61,5 ’ 59,8 64,1 57,2 62,1

- rolnicze spółdzielnie -

produkcyjne!)/ 61,3 30,1 29,7 22,7 26,8 30,9 28,0

Krowy

- gospodarka całkowita - gospodarka nie uspołecz-

*3,3 43,4 42,9 4Ż,9 43.7 46.8

43,0 42,6

niona 45,4 45,8 45,7 46,0 46,0 45,4

- gospodarka państwowa*3/ 17,8 17,0 16,7 15,5 17,7 18,3 16,5 rolnicze spółdzielnie

produkcyjne13/

oda chlewna8/

21,8 12,2 9,1 9,0 6,1 9,5 8.9

gospodarka całkowita 83,8 91,8 89,6 81,3 79,6 60,3 68,, 2 - .gospodarka nie uspołecz-

9

niona 85,6 94,6 91,6 83,8 81,0 62,3 72.8

- gospodarka państwowa*3/

-rolnicze spółdzielnie

70,3 67,6 68,3 66,3 54,9

89,7 56,9 62,9

produkcyjne^/

t

73,2 52,6 72,0 ’ 91.9 60,7 82,9

Owce

- gospodarka całkowita

{

16,2 17,3 17,4 19,0 19,4 19,2 22,4 - gospodarka nie uspołecz­

niona 13,7 15,6 16,1 17,7 18,2 18,3 21,2

- gospodarka państwowa*3/ ²⁷,a , ‘33.1 28,7 28,1 31,0 32 ,*3 36,6 - rolnicze spółdzielnie

produkcyjne13/ t 161,6 130,1 90,4 94,8 qe.a» 76,3 91,3

Konie

- gospodarka całkowita 14,7 14,7 14,4 13,7 13,9 13,1 12,4

a/ Bez pogłowia w tuczarniach OPPM. b/ Łącznie z własnością pracowników względnie członków spółdzielni produkcyjnych.

. Zwierzęta gospodarskie na 100 ha powierzchni użytków rolnych /dok./

WYSZCZEGÓLNIENIE 1978 ' 1979 1980 1981 1982 1983 1984 w sztukach jdużycha/ #

Gospodarka całkowita 83,1 84,8 83,4 80,8 82,6 74.1 73,4 Gospodarka nie uspołecz­

niona 84,6 87,6 85,4 83,6 84,7 76,7 76,2

Gospodarka państwowa 67,7 67,9 62,8 60,4 69,7 59,3 63,3 Rolnicze spółdzielnie

produkcyjne 74,3 43,6' 42,5

I

34,4 42,5 40,4 41,2 a/ Według przelięznlków$ bydło - 0,00, trzoda chlewna - 0,15,'owce - 0,00, konie

-

¹

,

⁰

.

2, Drób , ~

Województwo krakowskie posiadała do 1981 r. rozwiniętą hodowlę drobiu, zwła­

szcza brojlerów w_ fermach prywatnych i uspołecznionych. W 1981 r. uzyskano produk­

cję roczną około 23 tys.ton w tym towarową 21 tys.ton. Zaistniało trudności paszo­

we spowodowane ograniczeniem importu kukurydzy i innych komponentów z II obszaru płatniczego spowodowały załamanie się hodowli fermowej drobiu, a z kolei spadek produkcji żywca drobiowego z 21322 ton w 1978 r. do 6243 tpn w 1983 r.

3. Mleko. Daje

Produkcja mleka w latach 1978^1983 zmniejszyła się z 276 min 1 do 250 min 1 Był to skutek spadku pogłowia krów /z 98,6 tys. w 1978 r. do 95,2 tys. w 1983 r./

i zmniejszenia ich mleczności /z 2821 1 przeciętnego udoju od 1 krowy w 1978 r. do

2638 lw 1983 r./. ,

Inną tendencję wykazuje skup mleka, którego poziom w ostatnich 3 latach wzrastał, ąw 1983 r. osiągnął maksymalną dotychczas wysokość 129,1 min 1. Wynika to ze wzrostu udziału skupu w produkcji, wywołanego wzrostem cen, zwłaszcza w kla­

sie "A".

Udział województwa w krajowej produkcji mleka tak w 1978 r. jak i w 1983 r.

wynosił 1,6

%,

Przeciętna mleczność krów w województwie jest zbliżona do krajowe

1 - | f ' '1983

WYSZCZEGÓL­

NIENIE 1978 1980 1981 19Ó2

\

^ogółem

gospodarka uspołecz­

niona

gospo­

darka

ra­

zem

gospo­

dar­

stwa państ­

wowe

spół­

dziel­

nie produk­

cyjne

nie uspo- łecz-f niona

Produkcja mleka w min

litrów 276,0 258 ,8 244,6 249,0 250,3 6,7 5.9 0.8 243,6 na 100 ha uży­

tków rolnych

w tya.lltrów 121,2 115,0 110,8 113,1 112,8 34,7 58,8 25,4 120,3 Przeciętny ro­

czny udój od 1 krowy

w litrach 2821 2727 2619 2644 2638 3247 3322 2775 2625 Skup mleka

w min litrów 112,3 U7.7 109,4 110,0 129,1 4,7" 4.1 0,6 124,4 udział w pro­

dukcji w % 40,7 45,5 44,7 44,2 51,6 70,1 69,5 75,0 51,1