Łączenie się pierwiastków w związki chemiczne CZII Rodzaje wiązań chemicznych. PRZYPOMNIENIE Z POPRZEDNIEJ LEKCJI Wiązania chemiczne czyli połączenia

Łączenie się pierwiastków w związki chemiczne CZII Rodzaje wiązań chemicznych.

PRZYPOMNIENIE Z POPRZEDNIEJ LEKCJI Wiązania chemiczne czyli połączenia ze sobą atomów tego samego rodzaju lub różnego rodzaju odbywa się za pomocą powstałych wspólnych par elektronów z ostatniej powłoki walencyjne (tzw. dubletu

elektronowego). Każdy atom dązy do uzys-kania trwałej struktury gazu szlachetnego (8 elek-tronów-tzw. oktet elektronowy. Atomy pierwia-stków, które mają mniej niż cztery elektrony walen-cyjne chętniej będą je oddawały atomom , które mają powyżej czterech elektronów walencyjnych>

--- WIAZANIA KOWALENCYJNE:

atomowe: tworzy je wspólna para elektronowa

utworzona z elektronów atomów tego samego rodzaju np.

CL2; F2 , J2 , Br2, O2 ; N2– gazy, niemetale. Takie wiązania nazywamy : kowalencyjne atomowe niespolaryzowane.

Tzn. wspólna para elektronowa nie jest przesunięta w stronę żadnego z atomów, gdyż są to atomy tego samego pierwiastka (identyczne).

Wiązania kowalencyjne atomowe spolaryzowane występują w połączeniach między różnymi atomami Np. . w cząsteczkach: SO2 PbS ; H2CO3 ;CO2 ;PbJ2 ;CuS ; Li2O

;PbS ;K3PO4 ;KOH ;H2SO3 ;(NH4)2CO3;Ca3(PO4)2 ;C6H12O6

NaCl , KCl , CaS , CuS. HF itp.

W takich cząsteczkach powstające połączenia między atomami (wiązania chemiczne) za pomocą wspólnych par elektronowych są spolaryzowane tzn. 2 elektrony w tych wiązaniach są przesunięte w kierunku atomu o większej ilości elektronów walencyjnych. NaCl – w kierunku Cl ; PbS – w kierunku S , HF – w kierunku F ; CO – w kierunku O ; ;(NH4)₂CO₃

WYTŁUMACZENIE . na przykładzie CaS . Atom wapnia Ca ma 2 elektrony walencyjne i bardzo chętnie połączy się z atomami którym brakuje jeden lub dwa elektrony w ostatniej powłoce (walencyjnej) dając możliwość

utworzenia wspólnie oktetu elektronowego Lecz elektrony te w obszarze wspólnego oddziaływania przesunięte są w kierunku atomu, który posiada ich więcej, a więc w tym przykładzie w kierunku siarki, która ma ich sześć-6., bo ma ona większą zdolność przyjmowania elektronów niż atom wapnia.

PRACA DOMOWA: Dalsze wiadomośc:podr.119-120 Cwiczenia: rozdz. 20.

Atom i cząsteczki przygotowanie do poprawy SPRAWDZIANU

1. Zaznacz właściwe dokończenie zdania. Proton to cząstka podstawowa 1 p.

A. wchodząca w skład jądra atomowego, o masie 1 u i ładunku elektrycznym (1).

B. poruszająca się wokół jądra atomowego, o masie u i ładunku elektrycznym +1.

C. wchodząca w skład jądra atomowego, o masie 1 u i ładunku elektrycznym +1.

D. poruszająca się wokół jądra atomowego, o masie 1 u i ładunku elektrycznym 0.

………..

2. Zaznacz właściwe dokończenie zdania. Liczba atomowa określa 1 p.

A. liczbę neutronów w jądrze atomu pierwiastka chemicznego B. liczbę protonów w jądrze atomu pierwiastka chemicznego.

C. sumę protonów i neutronów w jądrze atomu pierwiastka chemicznego.

D. sumę protonów i elektronów w jądrze atomu pierwiastka chemicznego.

………..

3. Wskaż liczby protonów, elektronów i neutronów dla atomu izotopu ¹³C. 1 p.

A. 6, 6, 7 B. 13, 13, 6 C. 6, 6, 13 D. 7, 7, 6

………..

4. Wskaż grupę izotopów tego samego pierwiastka chemicznego. 1 p.

A. B. C. D.

………..

5. Wskaż masę cząsteczkową tlenku potasu. 1 p.

A. 55 u B. 94 g C. 71 u D. 94 u

………..

6. Zaznacz sposób odczytywania zapisu 3 H2. 1 p.

A. 3 cząsteczki wodoru C. 2 atomy wodoru B. 3 atomy wodoru D. 6 cząsteczek wodoru

………..

7. Podaj skład atomowy i zapis słownycząsteczek 6 p.

A. 3 CO

, _____________________________________________________________________

B. 2 H

SO

____________________________________________________________________

C. 7 N

D. (tylko skład atomowy) 5 ( NH

)

CO

8. Wskaż wzór sumaryczny tlenku litu 1 p.

A. Li2O B. LiO2 C. LiO D. Li2O3

………..

9. . Podaj wzory sumaryczne 3,5 p.

A. tlenku węgla (IV) B. wody C. . siarczku ołowiu (II) D. jodku ołowiu (II) E). tlenku siarki (IV) F) tlenku glinu G) chlorku wapnia

………..

10. Uzupełnij zdania: 4 p

Atom składa się z ……….……. i ………....….. W jądrze atomowym znajdują się …………..…..

i ………….…….... . Protony mają ładunek ……….….., neutrony …………. , zaś elektrony ……….…….

Protony i neutrony to ……….…….. . Siły jądrowe działają między ………..…….. i ………..………... . Masa protonu i neutronu wynosi …. i stanowi masy atomu węgla. Masa atomu magnezu jest ok. ………razy większa od masy atomu węgla. Masy atomowe pierwiastków chemicznych

są liczbami………..…. .O masie atomu decyduje liczba……… Atom magnezu ma ………elektrony walencyjne.

11. Korzystając z układu okresowego pierwiastków chemicznych, uzupełnij tabelę. 8 p Nazwa

pierwiastka chemicznego i

jego symbol

Liczba Numer

protonów atomowa elektronów powłok elektronowych

elektronów

walencyjnych grupy okresu

fosfor

28

14 E 1

18 2

12 Zaznacz PRAWDA (P) FAŁSZ (F) Pierwiastek chemiczny to zbiór atomów o takiej samej liczbie atomowej ( P / F ) . Izotopy tego samego pierwiastka chemicznego różnią się liczbą protonów ( P / F ) Jądro atomowe to najbardziej wewnętrzna, dodatnio naładowana część atomu ( P / F ) . Grupy to poziome szeregi ponumerowane od 1 do 7 ( P / F ) . Liczba powłok elektronowych jest równa numerowi okresu ( P / F ). Symbol pierwiastka o liczbie atomowe 83 to Pt ( P / F ) 3 p.

………..

13. Wskaż szereg, w którym znajdują się pierwiastki oznaczone symbolami: O , Na , Fe , N

a) ołów, nikiel, fluor, neon. | b) ołów , neon, żelazo, azot. c) tlen, nikiel, fosfor, sód d) tlen, sód, żelazo, azot

……… ….. 1 p 14. Masa atomowa pierwiastka jest wyrażana : a) w gramach, b) w jednostce masy atomowej (u) ,

c) liczbą całkowitą d) w gramach i liczbą całkowitą 1 p ………..

15. Pierwiastek, którego atomy mają konfigurację [ 2, 8, 2 ] , w układzie okresowym zajmuje miejsce

a) w 2 grupie i 2 okresie b) w 1 grupie i 2 okresie c) w 2 grupie i 3 okresie d) w 3 grupie i 2 okresie

……… .1 p

16. Podkreśl poprawne uzupełnienie zdań: 3 p

Fluor, chlor, brom należa do pierwiastków metalicznych / niemetalicznych , a lit , sód , potas do metali / niemetali. Wraz ze wzrostem liczby atomowej pierwiastków metalicznych położonych w tej samej grupie układu okresowego wzrasta / maleje ich aktywność chemiczna. Dla pierwiastków niemetalicznych położonych w tej samej grupie układu okresowego aktywność chemiczna wzrasta / maleje ze zmniejszeniem się ich liczby atomowej. Im bardziej metaliczny charakter ma pierwiastek chemiczny, tym łatwiej / trudniej oddaje elektrony. Im bardziej niemetaliczny ma charakter ma pierwiastek chemiczny , tym zdolność przyjmowania elektronów przez jego atom jest większa / mniejsza.

===========================================================================================

.17. Oblicz masę cząsteczkową a) Al2 O₃ b) Ca (NO₃)₂ 2,5 p.

……….

18. W oparciu o układ okresowy pierwiastków i stosowne obliczenia ustal , jaki pierwiastek chemiczny E jest składnikiem związku chemicznego FeE3 o masie cząsteczkowej 296u 2 p

………..

19. Narysuj uproszczony model atomu glinu oraz model atomu o konfiguracji K²L⁸M³ 3 p.

KAMION CHEMIA poprawkowa

Atomy i czasteczki- ODP………...

MASA ATOMOWA , MASA CZASTECZKOWA

. 1) Odczytaj z układu okresowego masę atomową pierwiastków

a) siarka___________ b) glin _____________

c) neon ___________ d) brom ____________

2) Oblicz masy cząsteczkowe ( w oparciu o układ okresowy pierwiastków:

a). Br

b) 5 N

c) MgO d) 2 SO

e) (NH

)

PO

3) Oblicz wartości indeksu

stechiometrycznego x :

Cu

S

jeśli masa cząsteczkowa wynosi

160 u.

UZUPEŁNIJ:

Nazwa pierwiastka

Symbol Masa atomowa [ u ]

miedz

Pb

101

Masy atomowe pierwiastków chemicznych wyrażone są w jednostkach masy atomowej [ u ]

P F

Masa atomu magnezu jest 2 razy

większa od masy atomu węgla P F Masa najmniejszego z atomów –

atomu wodoru- Wynosi 1 u.

P F

KAMION CHEMIA poprawkowa

Atomy i czasteczki- ODP………...

MASA ATOMOWA , MASA CZASTECZKOWA

. 1) Odczytaj z układu okresowego masę atomową pierwiastków

a) siarka___________ b) glin _____________

c) neon ___________ d) brom ____________

2) Oblicz masy cząsteczkowe ( w oparciu o układ okresowy pierwiastków:

a). Br

b) 5 N

c) MgO d) 2 SO

e) (NH

)

PO

3) Oblicz wartości indeksu

stechiometrycznego x :

Cu

S

jeśli masa cząsteczkowa wynosi

160 u.

UZUPEŁNIJ:

Nazwa pierwiastka

Symbol Masa atomowa [ u ]

miedz

Pb

101

Masy atomowe pierwiastków chemicznych wyrażone są w jednostkach masy atomowej [ u ]

P F

Masa atomu magnezu jest 2 razy

większa od masy atomu węgla P F Masa najmniejszego z atomów –

atomu wodoru- Wynosi 1 u.

P F

Woda i roztwory wodne

29. Woda jako rozpuszczalnik

W trzech zlewkach z identyczną ilością wody rozpuszczono takie same ilości cukru. Zapisz numery zlewek w kolejności odpowiadającej szybkości rozpuszczania cukru w wodzie – od najmniejszej do największej.

cukier puder

gorąca woda

1

2 kostka cukru

gorąca

woda

3 kostka cukru

zimna woda

Numery zlewek:

Zaprojektuj doświadczenie chemiczne, którego celem jest wykazanie wpływu temperatury na szyb- kość rozpuszczania się saletry potasowej (azotanu(V) potasu, KNO

). Narysuj schemat i zapisz ob- serwacje. Wykorzystaj podane szkło, sprzęty i odczynniki.

Szkło, sprzęt laboratoryjny i odczynniki: 3 próbki KNO

o masie 20 g, 3 zlewki o pojemności 250 cm

, woda destylowana, termometr, kostki lodu, palnik, trójnóg z płytką do ogrzewania.

Schemat:

Obserwacje:

1

2

. PRACAW DOMU–CHEMIA Stężenia procentowe roztworów CZ-1 --- ZADANIE 1.W 150 g roztworu znajduje się 15 g soli kuchennej. Oblicz zawartość procentową soli w tym roztworze.

--- ZADANIE 2 Uczeń odważył 25 g cukru, odmierzył 125 g wody i z tych składników sporządził roztwór. Oblicz skład

procentowy otrzymanego roztworu.

---

ZADANIE 3 Oblicz ile gramów cukru należy rozpuścić w wodzie, aby otrzymać 200 g roztworu zawierającego 3%.cukru --- ZADANIE 4 Jodyna to 3 % roztwór jodu w alkoholu etylowym. Oblicz, ile gramów jodu należy rozpuścić w 50 g alkoholu, aby otrzymać ten roztwór.

--- . ZADANIE 5.Oblicz , ile gramów soli kuchennej NaCl i wody potrzeba do przygotowania 200 g , w którym znajduje się 25 %tej soli.

--- ZADANIE 6 Woda ut1eniona używana do przemywania ran to 3 % roztwór nadtlenku wodoru H2O2 w wodzie. Oblicz masę wody utlenionej , którą można otrzymać przez rozpuszczenie 9 g roztwór nadtlenku wodoru H2O2 w wodzie.

---

ZADANIE 7 Tłuszcze dobrze rozpuszczają się w benzynie. Oblicz, ile gramów

mieszaniny oleju i benzyny otrzymamy , wiedząc, że po dodaniu 20 g oleju do benzyny otrzymano roztwór, w którym jest 25 %.oleju.

--- ZADANIE 8 Uczeń rozpuścił 50 g soli w 150 cm³ wody. Oblicz stężenie tak otrzymanego roztworu ( wykorzystaj wzór na gęstość) (****)

--- ZADANIE 9 oblicz zawartość procentową nasyconego roztworu chlorku potasu KCl w temperaturze 30 C = 303 K.( w 100 g wody w tej temperaturze można rozpuścić maksymalnie 40 g KCl.

---

.

MIESZANIE ROZTWOROW ---

==============================

ZADANIE 1. Uczeń przygotował 200 g 20

% roztworu wodnego soli kuchennej . Jaka będzie zawartośc procentowa tej soli w tak otrzymanym roztworze jeśli wymiesza go z 50 g wody ? (rozcieńczanie)

--- ZADANIE 2 . Uczeń przygotował 200 g 20

% roztworu wodnego soli kuchennej. Jaka będzie zawartośc procentowa tej soli w tak otrzymanym roztworzejeśli rozpuści w nim jeszcze 30 g tej soli. ? (zatężanie).

---

ZADANIE 3 Zmieszano dwa roztwory kwasu octowego (octu) : 10 % kwasu octowego w 125 g roztworu i 6 % kwasu octowego w 175 g tego roztworu. Oblicz zawartość kwasu octowego w tak otrzymanym roztworze

--- ZADANIE 4 Zmieszano dwa roztwory jodu : 200 g 2% i 150 g 4 %. . Oblicz stężenie tak otrzymanego roztworu.(patrz przykład 3)

--- . ZADANIE 5. 200 g roztworu wodnego CuS, który zawiera 4 % CuS rozcienczono 50 gramami wody. Oblicz zawartość procentową CuS w tak otrzymanym roztworze

--- ZADANIE 6..W 300 g 5 % roztworu CaO rozpuszczono 10 stałego tlenku wapnia CaO. . Oblicz stężenie tak otrzymanego roztworu.

------

ROZWIAZAC NA PAPIERZE

PODABNIOWYM

CZYTELNIE

HYDROSTATYKA . .zadania

( każde zadanie: wzór, jednostki, dane przeliczenie jednostek,) 1

Oblicz ciśnienie w hPa, jeżeli na płaską powierzchnię S ( 4,8 m

) działa prostopadle siła F = 9,6 kN :

2

Narysuj prosty schemat prasy hydraulicznej. Zaz nacz siły > Oblicz jaka siła F

musi działać na tłok o powierzchni S

, aby zachowana była równowaga, jeżeli na tłok o powierzchni S

działa siła F

. ( S

= 4 cm

; F

= 8 N ; S

= 200 cm

; F

? ).

3

Oblicz siłę wyporu działającą na stalowy prostopadłościan o objętości 2 m

całkowicie zanurzony w wodzie o gęstości 1 g/cm

. Przyjmij g=10 N/kg..

4

Jakie ciśnienie: a) hydrostatyczne ,

b) całkowite przy ciśnieniu atmosferycznym 1000 hPa ,

panuje w wiadrze na jego dnie? Wiadro o wysokości 50 cm zalano

do pełna wodą ( gęstość wody: 1000 kg/m

).

PRACA DOMOWA POPRAWA OCENY ………..

1. Opisz poznany na lekcji sposób badania siły wyporu.

2. Co naszywamy siłą wyporu, jaki jest jej kierunek i zwrot, skąd się ona bierze, podaj wzór na wartość siły wyporu?.

3. Od czego zależy siła wyporu?

4. Sformułuj prawo Archimedesa dla cieczy.

5. Jak siła wyporu zależy od objętości zanurzonego ciała< Jak to stwierdziliśmy doświadczalnie?

6. Jak siła wyporu zależy od gęstości cieczy. Jak to stwierdziliśmy doświadczalnie?

7. W jaki sposób wykazaliśmy, że ciśnienie w cieczy zależy od głębokości, podaj zależność opisującą tę własność.

8. Jak ciśnienie w cieczy zależy od głębokości?

9. Czy ciśnienie w cieczy zależy od kształtu naczynia, w którym ciecz się znajduje?

10. Od czego oprócz głębokości zależy zmiana ciśnienia w cieczy?

11. Dlaczego poziom cieczy w naczyniach połączonych jest jednakowy?, Jak zbadaliśmy to doświadczalnie?

12. Podaj trzy przykłady naczyń połączonych w otaczającym nas świecie 13. Jakie ciśnienie panuje w słupie cieczy ponad otwartym zbiornikiem z cieczą?

14. Jaka musi być wysokość słupa wody, aby ciśnienie w niej spadło do zera? Jak to obliczyliśmy?

15. Jaka była wysokość słupa rtęci w doświadczeniu Torricellego?

16.

PRACA DOMOWA CWICZENIA UTRWALAJACE

(przygotowanie do poprawy

kartkówek i odpowiedzi pisemnych z zamiany jednostek)

Nazwisko i imię:

………

(na papierze rachunkowym)

=============================

1. Oblicz pole ścian prostopadłościanu w m² o wymiarach:

2 m x 15 dm x 600 mm ; 1,2 m x 50 cm x 30 mm.

2. Oblicz ciśnienie jakie wywiera prostopadłościan z zadania 1 , jeśli jego masa wynosi 5 kg i leży on na największej powierzchni. Wynik podaj w : hPa i kPa.

3. .Oblicz objętośc prostopadłościanu w m³ o wymiarach:

50 cm x 2 m x 150 mm ; 420 mm x 1,5 dm x 3m.

4. Oblicz objętośc sześcianu w m³ o krawędzi :

30 cm ; 4 dm ; 7000 mm ; 4 m 5. Oblicz ciśnienie jakie dane ciało o

masie m wywiera na powierzcnię S.

Wynik podaj w hPa. Pamiętaj o zamianie jednostek na: kg i m² . Wykonaj stosowne obliczenia, podaj dane, wzory, odp..

m S Pa hPa

2 kg 0,5 m² 250 g 12,5 cm² 300 dag 7,5 cm²

6. ZAMIEN: (wyprowadz zamianę jednostek i dopiero dokonaj stosowne obliczenia)

na m² : a) 35440 cm² b) 267d m² c) 0,678 dm²

6 km² ; 300 cm² ; 30 dm² . na cm² a) 1,2 m² b) 13,5 dm² c) 12345 mm^{2 ;}

10 m² ; 5 mm² na dm² a) 345 m² b) 0,568 m² c) 89,8 cm² 7. Ile to (z przelicznika) - podać

przelicznik

m² : 1356 cm² ; 456 cm² ; 2345 dm² ; 36893dm²

567,54 cm² ; 0,86 dm² cm^{2 :} 13,56 m² ; 45,6 mm² ; 234,5 dm² ; 368,93dm² 0,432 m² ; 0,0765 dm² 8. Gęstość duraluminium wynosi

2790 kg/m³ . Próbka tego stopu waży 139,5 kg. Jaką ma ona objętość?

9. Uzupełnij:korzystając z przelicznika

2700 kg/ m³ g/cm³ g/cm³ ……….45 kg/dm³ 24,5 g/ cm³ kg/m³

7800kg/m³ 0.720 g/cm³

13550 kg/m³

POWTORZENIE WIADOMOŚCI Z ZAKRESU KINEMATYKI 1. Położenie piłki w obranym na rysunku układzie współrzędnych opisuje współrzędna

0 1 2 3 4 5 x(m)

A/ 5 m B/ 0,5 m C/ 50 cm D/ 5 cm 2. Podstawową jednostką drogi w układzie SI jest:

A/ 1 m B/ 1 s C/ 1 km D/ 1 dm 3. 2 godziny to:

A/ 720 s B/ 120 s C/ 7200 s D/ 1200 s

4. Samochód porusza się ruchem przyspieszonym. Jego szybkość

A/ nie zmienia się B/ maleje C/ najpierw maleje, potem wzrasta D/ wzrasta

5. Na rysunku linią przerywaną zaznaczono A/ drogę przebytą przez piłkę

B/ przemieszczenie piłki C/ tor piłki

D/ prędkość piłki

6. Ruch piłki przedstawiony na rysunku z poprzedniego zadania jest A/ prostoliniowy B/ po okręgu

C/ krzywoliniowy D/ żaden z wymienionych powyżej

7. Plecak leżący na podłodze jadącego pociągu jest w spoczynku względem A/ torów B/ okna pociągu C/ drzew D/ peronu

8. Ciało porusza się ruchem jednostajnym, przebywając w pierwszej sekundzie 6 m. W trzeciej sekundzie swego ruchu przebędzie (dane, wzory, obliczenia)

A/ 3 m B/ 6 m C/ 18 m D/ 12 m

9. Który z wykresów przedstawia zależność szybkości od czasu dla ruchu jednostajnego?

s v s v

t t t t A/ B/ C/ D/

10. Samochód jedzie ruchem jednostajnie przyspieszonym. W pierwszej sekundzie jego szybkość wzrasta o 3 m/s. W piątej sekundzie jego szybkość wzrośnie o

A/ 15 m/s B/ 3 m/s C/ 3 m D/ 15 m

11. Samochód przejechał 300 km w ciągu 2 godzin, a następne 150 km w ciągu 3 godzin. Jego szybkość średnia na całej trasie wynosiła (obliczenia)

A/ 90 km/h B/ 150 km/h C/ 50 km/h D/ brak danych, aby ją obliczyć 12. Pociąg jedzie z szybkością 72 km/h. W czasie 5 s przebędzie drogę (obliczenia)

A/ 360 km B/ 4 m C/ 4 km D/ 100 m

13. O godzinie 15.00 piłka rzucona w górę zajmowała położenie o współrzędnej x

=0,5 m, a trzy

sekundy później położenie x

=3,5 m. Przemieszczenie piłki w ciągu 3 sekund wyniosło

A/ 4 m B/ 3,5 m C/ 3 m D/ 0,5 m

TEST: hydrostatyka-areostatyka NAZWISKO POWTORZENIE DO POPRAWY 1. Jednostkami parcia (nacisku) są:

a) kg, m, N, b) N, kN, MN,

c) Pa, hPa, kPa, d) Kg / m³, kg, N.

2. Które zdanie jest prawdziwe?

a) Ciśnienie hydrostatyczne zależy od kształtu naczynia, w którym się znajduje.

b) Ciśnienie hydrostatyczne zależy od rodzaju cieczy i wysokości słupa cieczy.

c) Ciśnienie hydrostatyczne wywierane na dno naczynia zależy od substancji, z jakiej zbudowane jest naczynie.

d) Ciśnienie hydrostatyczne nie zależy od wartości przyśpieszenia ziemskiego.

3. Na każde ciało zanurzone w gazie działa siła wyporu, która:

a) jest skierowana ku górze, a jej wartość jest równa ciężarowi wypartego gazu.

b) jest skierowana w dół, a jej wartość jest równa ciężarowi wypartego gazu.

c) jest skierowana ku górze, a jej wartość jest zawsze równa ciężarowi zanurzonego ciała.

d) jest skierowana w dół, a jej wartość jest równa ciężarowi zanurzonego ciała.

4. Równowaga cieczy w naczyniach połączonych została wykorzystana w następujących urządzeniach:

a) rurce wodowskazowej i śluzie okrętowej, b) studni artezyjskiej i hamulcach hydraulicznych,

c) wieży ciśnień i podnośniku hydraulicznym, d) studni artezyjskiej i podnośniku hydraulicznym.

5. Zjawisko wyporności w gazach wykorzystano do budowy:

a) statków,

b) areometrów, c) balonów,

d) żadnego z wyżej wymienionych urządzeń.

6. Największy nacisk wywierasz na podłogę,:

a) gdy na niej leżysz,

b) gdy stoisz na niej na jednej nodze,

c) gdy stoisz na niej na dwóch nogach,

d) w każdej wymienionych wyżej sytuacji taki sam.

7. Ciśnienie wynosi 10 Pa. Oznacza to, że na każdy 1 m² powierzchni wywierane jest parcie:

a) 10 N, b) 10 kg,

c) 100 N, d) 1 N.

8. 4000 Pa to : a) 0,4 kPa,

b) 40 hPa, c) 0,04 Mpa,

d) inna wartość niż wymieniona w podanych wyżej odpowiedziach.

9. Ratujący tonącego w przerębli porusza się na zamarzniętej tafli jeziora po szerokiej i długiej desce, aby:

a) zwiększyć tarcie,

b) zmniejszyć nacisk swojego ciała (parcie) na lód, c) ) zmniejszyć ciśnienie swego ciała na lód, d) wyciągnąć na nią tonącego i wygodnie go położyć.

10. Do naczynia z cieczą wrzucono klocek drewniany. Klocek zatrzymał się na pewnym poziomie wewnątrz w cieczy.

Fakt ten oznacza, że:

a) gęstość cieczy jest większa niż gęstość drewna, b) gęstość cieczy jest mniejsza niż gęstość drewna, c) gęstość cieczy i drewna są sobie równe,

d) z powyższego opisu nie można wywnioskować, która z substancji ma większą gęstość.

11. Kawałek plasteliny tonie w wodzie. Ulepiona z tego samego kawałka plasteliny łódeczka pływa po wodzie częściowo w niej zanurzona. Dzieje się tak dlatego, że:

a) łódeczka wypiera więcej wody niż kawałek plasteliny,

b) zmniejszył się ciężar plasteliny, c) łódeczka wypiera mniej wody niż kawałek plasteliny, d) zmniejszył się nacisk plasteliny na wodę.

12. Ciało wrzucone do naczynia z cieczą opada na dno naczynia.

a) oznacza to, że ciężar jest większy niż siła wyporu działająca na to ciało,

b) oznacza to, że ciężar ciała i siła wyporu są sobie równe,

c) oznacza to, że ciężar jest mniejszy niż siła wyporu działająca na to ciało,

d) na podstawie podanych informacji nie można porównać wartości ciężaru ciała z siłą wyporu.

13. Jakie jest parcie atmosfery na każdy m²powierzchni ciała, gdy ciśnienie atmosferyczne wynosi 1 000 hPa ?

a) 100 kN, b) 1000 kN, c) 1 00 N, 1 ooo N.

14. Miedzianą kulkę o objętości 100 cm³zanurzono w wodzie. Wiedząc, że : gęstość wody wynosi około 1 000 kg / m³ , gęstość miedzi wynosi około 9 000 kg / m^{3 ,}a wartość współczynnika g = 10 m / s², odpowiedz, jaką wartość ma siła wyporu działająca na kulkę:

a) 1 N, b) 0 N , c) 9 N, d) 10 N.

15. Metalowy prostopadłościan o objętości 30 cm³ zawieszono na siłomierzu, który wskazał 3 N. Jakie będą wskazania siłomierza po całkowitym zanurzeniu prostopadłościanu w wodzie (gęstość wody wynosi około 1 000 kg / m^{3 ,}a wartość współczynnika g = 10 N / kg) ?

a) 2,7 N, b) 3,3 N,

c) 3 N, d) 0 N.

Miejsce na obliczenia:

Karta pracy ……….

w 1

Informacja do zadań 1. i 2.

Dysocjacji jonowej w roztworach wodnych ulegają sole dobrze rozpuszczalne w wodzie.

1. Ustal, które z soli o podanych wzorach sumarycznych dobrze rozpuszczają się w wodzie, i podkreśl sole ulegające dysocjacji jonowej. Skorzystaj z tabeli rozpuszczalności soli

i wodorotlenków.

• Ca(NO³)2 • MgCl2 • CaCO3 • NaCl • K2S • BaCO3 • Ag2S • K3PO4 • Ca3(PO4)2 • AgCl 2. Napisz wzory sumaryczne wszystkich soli, które mogły zostać rozpuszczone

w zlewce z wodą przedstawionej na fotografii.

_________________________________________________________________________________________________

3. Napisz obserwacje i równania dysocjacji jonowej oraz uzupełnij wniosek na podstawie tabeli rozpuszczalności oraz schematu doświadczenia, w którym badano rozpuszczalność soli w wodzie.

Obserwacje: ___________________________________________________________________

Wniosek: Praktycznie nierozpuszczalna w wodzie jest sól o wzorze sumarycznym ______________________. Sole ulegające dysocjacji jonowej w roztworze wodnym to: _____________________________________________________.

Równania reakcji dysocjacji jonowej: ________________________________________

4. Uzupełnij tabelę.

Wzór Równanie dysocjacji jonowej soli

sumaryczny soli kationu anionu Ca^II(NO3)2

I Ca²⁺ 2 NO3– Ca(NO3)2 ^{H O2} Ca²⁺ + 2 NO3–

Na^ICl^I __________ ^{H O2} __________ + __________

Fe2 III(SO4)3

II __________ ^{H O2} __________ + __________

K2 ICO3

II __________ ^{H O2} __________ + __________

Cu^IISO4

II __________ ^{H O2} __________ + __________

5. Oblicz stężenie procentowe roztworu, który otrzymano w wyniku rozpuszczenia siarczanu(VI) glinu w takiej ilości wody, że na każdy anion siarczanowy(VI) przypada 57 cząsteczek wody. Przyjmij, że masa substancji rozpuszczonej jest równa masie cząsteczkowej tej soli (m^H = 1 u, mO = 16 u, mAl = 27 u, mS = 32 u).

Równanie reakcji dysocjacji jonowej soli: ________________________________________________________________________

Odpowiedź: __________________________________________________________________________________________________________

________________________________________

________________________________________

imię i nazwisko

__________________ _________________

klasa data

Proces dysocjacji jonowej soli

Grupa A

Sformatowano: Górny: 1,25 cm

Karta pracy

w

2 Informacja do zadania 1.

Dysocjacji jonowej w roztworach wodnych ulegają sole dobrze rozpuszczalne w wodzie.

1. Ustal, które z soli o podanych wzorach sumarycznych dobrze rozpuszczają się w wodzie, i podkreśl sole ulegające dysocjacji jonowej. Skorzystaj z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków.

• K3PO4• CaCO3• MgCl²• NaCl • BaCO3 • Ca3(PO4)2• AgCl • Ca(NO3)2• K2S • Ag2S Informacja do zadań 2. i 4.

Zależność między ładunkiem jonu a jego wartościowością przedstawiono w tabeli na podstawie wzoru soli KNO3. 2. Napisz wzory sumaryczne trzech soli, które mogły zostać

rozpuszczone w zlewce z wodą przedstawionej na fotografii.

Wzór sumaryczny soli 1. _____________________________________

Wzór sumaryczny soli 2. _____________________________________

Wzór sumaryczny soli 3. _____________________________________

3. Uzupełnij zdania na podstawie tabeli rozpuszczalności oraz schematu doświadczenia, w którym badano rozpuszczalność soli w wodzie.

Sól praktycznie nierozpuszczalna w wodzie ma wzór sumaryczny

____________________________________. Sole rozpuszczalne w wodzie, czyli ulegające dysocjacji jonowej, znajdują się w probówkach nr:

____________________________________.

4. Uzupełnij tabelę.

Wzór Równanie dysocjacji jonowej soli

sumaryczny soli kationu anionu Ca^IICl2

I Ca²⁺ 2 Cl^– CaCl2^{H O2} Ca²⁺ + 2 Cl^–

Na^ICl^I __________ ^{H O2} __________ + __________

K2 ICO3

II __________ ^{H O2} __________ + __________

Cu^IISO4

II __________ ^{H O2} __________ + __________

K2

IS^II __________ ^{H O2} __________ + __________

5. Oblicz stężenie procentowe roztworu, który otrzymano w wyniku rozpuszczenia siarczanu(VI) glinu w takiej ilości wody, że na każdy anion siarczanowy(VI) przypada 37 cząsteczek wody. Przyjmij, że masa substancji rozpuszczonej jest równa masie cząsteczkowej tej soli (m^H = 1 u, mO = 16 u, mAl = 27 u, mS = 32 u).

Równanie reakcji dysocjacji jonowej soli: ________________________________________________________________________

Odpowiedź: __________________________________________________________________________________________________________

________________________________________

________________________________________

imię i nazwisko

__________________ _________________

klasa data

Proces dysocjacji jonowej soli

Grupa B

Dziennik laboratoryjny 83

c) Uzupełnij równania zachodzącej reakcji chemicznej.

+ +

2 ⁺ + ^2– + ²⁺ + 2 ^– +2 ⁺ + 2 ^–

+

Reakcje strąceniowe

1 Doświadczenie 16. Reakcja azotanu(V) srebra(I) z kwasem chlorowodorowym

a) Uzupełnij schemat doświadczenia chemicznego (podaj nazwy produktów). Określ barwę, jaką otrzymany osad przyjmie po kil- kunastu minutach – zamaluj zawartość ostatniej probówki na schemacie odpowiednim kolorem.

Schemat:

kwas chlorowodorowy azotan(V) srebra(I)

b) Uzupełnij równania zachodzącej reakcji chemicznej.

+ HCl AgCl +

⁺ + ^– + H⁺ + Cl^– + ⁺ + ^–

⁺ + ^–

2

Doświadczenie 17. Reakcja siarczanu(VI) sodu z wodą wapienną

a) Podaj nazwy produktów otrzymanych w doświadczeniu che- micznym przedstawionym na schemacie.

b) Zapisz obserwacje i sformułuj wniosek.

Obserwacje:

.

Wniosek:

.

Schemat:

woda wapienna siarczan(VI) sodu

Obejrzyj film docwiczenia.pl Kod: C8KGRS

HCl AgNO₃

Ca(OH)₂

Dziennik laboratoryjny 84

3 Doświadczenie 18. Reakcja azotanu(V) wapnia z fosforanem(V) sodu

Zaprojektuj doświadczenie chemiczne, którego celem jest zbadanie, czy azo- tan(V) wapnia reaguje z  fosforanem(V) sodu. Narysuj schemat, zapisz obserwacje i sformułuj wniosek. Jeśli reakcja chemiczna zachodzi – za- pisz odpowiednie równania (w formach: cząsteczkowej, jonowej i skróconej jonowej).

Obserwacje:

. Wniosek:

. Równania reakcji chemicznej:

4

Działanie kwaskiem cytrynowym na mleko

Wykonaj doświadczenie chemiczne zgodnie z instrukcją. Narysuj schemat doświadczenia i zapisz obserwacje.

Instrukcja: Do niewielkiej ilości świeżego mleka (innego niż UHT) dodaj 2 łyżeczki kwasku cytrynowego. Wymieszaj zawartość naczynia i odstaw je na kilka godzin.

Schemat:

Obserwacje:

.

Schemat:

–

–

POPRAWA –powtorzenie –przygotowanie-SPR-WEGLOWODORY

1. Wpisz znak X przy nazwach naturalnych źródeł węglowodorów.

gaz świetlny ropa naftowa węgiel kamienny

gaz rafineryjny gaz ziemny benzyna

2. Podkreśl wzory sumaryczne alkanów. A. C2H2 C. C2H6 E. C4H10 G. CH4 B. C2H4 D. C4H6 F. C3H4

3. Uporządkuj węglowodory według zwiększającej się liczby atomów węgla w cząsteczce. Wpisz cyfry 1–4 w odpowiednie kratki.

oktan pentan nonan heksan

4. Podkreśl nazwę alkenu o 10 atomach wodoru w cząsteczce.

A. dekan B. penten C. deken D. pentan

5. Spośród podanych wzorów (A–F) wybierz wzór strukturalny i półstrukturalny butanu, a następnie uzupełnij tabelę.

A. CH3 – CH2 – CH3 C. CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – CH3 E. CH3 – CH2 – CH2 – CH3

B. D. F.

6. Podkreśl uzupełnienia wybrane

spośród A–H, tak aby wyrażenia zawierały prawdziwe informacje.

Propen to związek chemiczny o wzorze sumarycznym A / B.

Należy do węglowodorów nienasyconych, ponieważ w jego cząsteczce między atomami węgla występuje wiązanie C / D.

Podobnie jak eten E / F wody bromowej.

A. C3H4 C. wielokrotne E. powoduje odbarwienie

B. C3H6 D. pojedyncze F. nie odbarwia

7. Wskaż zestaw zawierający wyłącznie wzory sumaryczne węglowodorów nasyconych.

A. C2H6, CH4 B. C2H6, C2H4 C. C2H2, CH4 D. CH4, C2H4

8. Zaznacz stosunek masowy węgla do wodoru w etanie (mC = 12 u i mH = 1 u).

A. 3 : 1 B. 4 : 1 C. 1 : 3 D. 1 : 4

9. Wskaż produkty reakcji spalania całkowitego etanu.A. CO, H2O B. CO2, H2 C. CO, H2 D. CO2, H2O 10. Oceń prawdziwość stwierdzeń. Wpisz znak X.

A. Metan jest bezbarwnym i bezwonnym gazem. PRAWDA FAŁSZ

B. Metan jest nierozpuszczalnym w wodzie gazem o delikatnym zapachu. PRAWDA FAŁSZ

C. Metan z powietrzem tworzą mieszaninę wybuchową. PRAWDA FAŁSZ

11. Wyjaśnij, dlaczego należy dbać o sprawność instalacji gazowych. Napisz odpowiednie równanie reakcji chemicznej.

12. Zaproponuj doświadczenie umożliwiające odróżnienie etanu od etenu. Narysuj schemat, zapisz obserwacje i sformułuj wniosek.

13. Napisz równania reakcji chemicznych przedstawionych na schemacie i podaj nazwy produktów.

C3H4 C3H6 C3H6Cl2 1.______________________ Nazwa produktu ________________________________________

2.__________________________________________ Nazwa produktu ________________________________________

14. Utal wzór sumaryczny węglowodoru o masie cząsteczkowej 42 u i zawartości 14,3% wodoru 15. Napisz równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego butanu.

16. Napisz równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego propenu. Napisz nazwę węglowodoru, w którym stosunek masy węgla do masy wodoru wynosi 36 : 5, a masa cząsteczkowa jest równa 82 u. Narysuj cztery izomery tego związku chemicznego.

_____________________________________________________________________________________________________________

17. Napisz nazwę węglowodoru, w którym stosunek masy węgla do masy wodoru wynosi 6 : 1, a masa cząsteczkowa jest równa 70 u.

Narysuj cztery izomery

Wzory

strukturalny półstrukturalny ______________________

Dziennik laboratoryjny 91

a) Zapisz obserwacje z doświadczeń chemicznych przedstawionych na schematach.

I

glicerol

Obserwacje:

.

II

woda glicerol

Obserwacje:

.

b) Uzupełnij tabelę, wpisując w kolumny określenia dotyczące właściwości glicerolu. Wybierz je spośród podanych.

odczyn obojętny • odczyn kwasowy • odczyn zasadowy • ciecz • substancja stała • słodki smak • bezsmakowy • bezbarwny • żółty • bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie • nie rozpuszcza się w wodzie •

higroskopijny • żrący • toksyczny • ulega reakcjom spalania • bezwonny

Właściwości glicerolu

chemiczne fizyczne

c) Napisz równanie reakcji spalania niecałkowitego glicerolu, w której jednym z produktów jest węgiel.

Równanie reakcji chemicznej:

2

Badanie właściwości gliceryny

Wykonaj doświadczenie chemiczne zgodnie z instrukcją. Narysuj sche- mat doświadczenia, a po tygodniu zapisz obserwacje.

Instrukcja: Przygotuj dwa jabłka. Skórkę jednego z nich posmaruj glicery- ną (do nabycia w aptece). Odstaw jabłka na tydzień.

Obserwacje:

.

Glicerol – alkohol polihydroksylowy

1

Doświadczenie 27. Badanie właściwości glicerolu

Obejrzyj film docwiczenia.pl Kod: C8F5MD

Schemat:

Przygotowanie do sprawdzianu . Powtórzenie -alkohole

1. Uzupełnij zdania.

Alkohole to pochodne węglowodorów zawierające w swoich cząsteczkach: –R, czyli ………..

………. i –OH, nazywaną ……….. Ich wzór ogólny ma postać: ………., gdzie ……… jest grupą funkcyjną. Nazwy systematyczne alkoholi, nazywanych też ………, tworzy się od nazw

………., dodając końcówkę …….

2. Podkreśl wyrażenia, które będą tworzyły zdania prawdziwe. Glicerol to alkohol monohydroksylowy /

właściwościami chemicznymi: jest bezbarwny /jest bezwonny / trudno rozpuszcza się w wodzie / łatwo rozpuszcza się

Stosuje się go w przemyśle spożywczym ze względu na kwaśny smak / słodki smak.

3. Wykonaj polecenia.

a) Napisz wzór sumaryczny i nazwę systematyczną alkoholu o 4 atomach węgla w cząsteczce.

W zór sumaryczny: ……….. Nazwa: ………..

b) Napisz wzór sumaryczny i strukturalny etanolu.

W zór sumaryczny: ……….. Wzór strukturalny:

c) Napisz wzór strukturalny i nazwę alkoholu o 8 atomach wodoru w cząsteczce.

Wzór strukturalny: Nazwa: ………..

4. Uzupełnij tabelę.

5. Napisz i uzupełnij równania reakcji chemicznych.

a) spalanie całkowite metanolu

………..

b) … C

H

OH + ……… → … CO + ………

c) … C

H

(OH)

+ ……… → … C + ………

6. Zaprojektuj doświadczenie Badanie zjawiska kontrakcji etanolu.

a) Narysuj schemat doświadczenia.

b) Zapisz obserwacje.

c) Sformułuj wniosek.

Nazwa Wzór sumaryczny

Właściwości

Zastosowania

fizyczne chemiczne

metanol ………

 ………...

 ………...

 ………...

 ………...

 ………...

 ………...

 ………

………

 ………

………

Test powtórzeniowy 2. Drgania i fale

Informacja do zadań 1 i 2

Na rysunkach przedstawiono kolejne położenia (1–5) ciężarka zawieszonego na sprężynie w trakcie jednego pełnego cyklu drgań, a na stoperze – zarejestrowany czas danego położenia.

1. Wskaż zdanie prawdziwe.

A. Częstotliwość drgań ciężarka jest większa niż 3 Hz.

B. Maksymalną energię kinetyczną ciężarek osiąga w położeniach 1, 3 i 5.

C. W położeniach 2 i 4 siły działające na ciężarek się równoważą.

D. Okres drgań ciężarka jest krótszy niż 0,5 s.

2. Wybierz poprawne uzupełnienia zdań.

Amplituda drgań ciężarka jest równa A/ B. Gdy ruch ciężarka ustanie, zatrzyma się on w położeniu C/ D/ E.

A. 10 cm B. 5 cm C. 1 D. 2 E. 3

3. Dźwięk rozchodzi się w powietrzu z prędkością 340

. Wskaż poprawne dokończenia zdań.

a) Fala dźwiękowa o częstotliwości 35 Hz ma w powietrzu długość około

A. 10 m i jest słyszalna dla człowieka. C. 0,1 m i jest słyszalna dla człowieka.

B. 10 m i jest niesłyszalna dla człowieka. D. 0,1 m i jest niesłyszalna dla człowieka.

b) Fala dźwiękowa o okresie 0,2 s ma w powietrzu długość około

A. 7 m i jest słyszalna dla człowieka. C. 70 m i jest słyszalna dla człowieka.

B. 7 m i jest niesłyszalna dla człowieka. D. 70 m i jest niesłyszalna dla człowieka.

P ołożenie 1 Położenie 2 Położenie 3 Położenie 4 Położenie 5

Informacja do zadań 4 i 5

Na wykresie przedstawiono zależność wychylenia z położenia równowagi od czasu dla dwóch wahadeł (I i II) o jednakowych masach, zawieszonych na niciach o różnych długościach.

4. Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

1.

Wahadło I jest dłuższe od wahadła II.

2.

Wahadło I osiąga maksymalną energię kinetyczną co 0,8 s.

Wahadło II osiąga maksymalną energię potencjalną co 1 s.

5. Wybierz poprawne uzupełnienia zdania.

Częstotliwość drgań wahadła I wynosi A/ B, a wahadła II – C/ D.

A. 1,6 Hz B. 0,625 Hz C. 2 Hz D. 0,5 Hz

6. Kropla spadająca do wody tworzy na jej powierzchni falę kolistą. Obok źródła fali znajduje się nartnik.

Wybierz poprawne uzupełnienie zdania oraz jego uzasadnienie.

Gdy fala dotrze do nartnika, owad będzie

1.

się poruszał w kierunku rozchodzenia się fali z prędkością, z jaką rozchodzi się fala, jednocześnie nartnik będzie wykonywał drgania góra – dół,

ponieważ

fala mechaniczna przenosi energię, ale nie przenosi materii ośrodka mechanicznego, w którym się rozchodzi.

2.

się poruszał w kierunku rozchodzenia się

fali z prędkością, z jaką rozchodzi się fala,

fala mechaniczna przenosi energię i materię w kierunku, w którym się rozchodzi.

3.

wykonywał drgania w kierunku góra – dół,

7. Oceń prawdziwość zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

Z djęcie A Z djęcie B

1.

Instrument na zdjęciu A wytwarza wyższy dźwięk niż instrument na zdjęciu B.

Fala dźwiękowa wytworzona w powietrzu przez instrument na zdjęciu A jest

dłuższa niż fala dźwiękowa wytworzona przez instrument na zdjęciu B.

8. Tomek zapisał czynności związane z analizowaniem dźwięku wytwarzanego przez drgający

koniec linijki dociśniętej dłonią do blatu stołu.

I. Mocniejsze szarpnięcie końca linijki. ______

II. Słabsze szarpnięcie końca linijki. ______

III. Wysunięcie większej części linijki poza blat stołu. ______

IV. Wsunięcie linijki na blat, aby drgała jej krótsza część. ______

D o czynności I–IV dopasuj odpowiednie skutki wybrane spośród A–F. Wpisz literę obok odpowiedniej czynności.

Uwaga. Nie wszystkie litery należy wykorzystać.

A. Zwiększenie wysokości dźwięku. B. Zwiększenie głośności dźwięku.

C. Zmniejszenie wysokości dźwięku. D. Zmniejszenie głośności dźwięku.

E. Jednoczesne zwiększenie głośności i wysokości dźwięku.

F. Jednoczesne zmniejszenie głośności i wysokości dźwięku.

9. Pod każdym z zamieszczonych niżej zdjęć wpisz oznaczenie sposobu przekazywania informacji:

E – wykorzystanie fal elektromagnetycznych, M – użycie fal mechanicznych,

E, M – wykorzystanie obu rodzajów fal, X – inny sposób

___________ ____________ ____________

____________ ____________

10. Dopasuj opisy do rodzaj ów fal elektromagnetycznych, wpisując w rubrykach tabeli odpowiednie litery.

Uwaga. Niektórym rodzajom fal elektromagnetycznych odpowiada kilka opisów.

Promieniowanie γ Promieniowanie UV Promieniowanie podczerwone

Promieniowanie mikrofalowe

A. Może mieć długość kilku metrów.

B. Jest używane w nawigacji i telefonii komórkowej, a także do podgrzewania żywności.

C. Jest używane w pilotach zdalnego sterowania, służy także do precyzyjnego pomiaru temperatury bez dotykania ciała.

D. S tanowi większość promieniowania emitowanego przez tradycyjną żarówkę wolframową.

E. M a długość fali nieco mniejszą niż światło fioletowe, ale dłuższą niż promieniowanie X.

F. Ma mniejszą długość fali niż promieniowanie X i jest bardzo przenikliwe.

G. Używane jest m.in. do wykrywania komórek nowotworowych.

H. J est odpowiedzialne za powstawanie opalenizny i stymulację wytwarzania witaminy D w organizmie.

I. J est używane do przekazywania sygnałów telewizyjnych.

J. Jest wytwarzane przez materiały radioaktywne.

PRZYKŁADOWY TEST POWTORZENIOWY DO SPRAWDZIANU ……….

1 Uzupełnij zdania. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

1. Ruch drgający to ruch, w którym ciało A/ B / C. 2. Amplituda drgań to D/ E / F.

A. porusza się po okręgu B> przemieszcza się cyklicznie po tym samym torze

C. przemieszcza się na przemian ruchem jednostajnie przyspieszonym i jednostajnie opóźnionym po prostoliniowym torze i. czas jednego pełnego drgania E liczba drgań w jednostce czasu F największe wychylenie z położenia równowagi

2. Przyporządkuj nazwom wielkości fizycznych oznaczonych cyframi (1–3) odpowiadające im jednostki oznaczone literami (A–C)

1. 2. 3.

2 Oceń prawdziwość wypowiedzi. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. Wstaw obok każdego zdania znak

×

P F 1. Źródłem fali jest drgające ciało.

2. Fala mechaniczna może się rozchodzić w próżni.

3. Ośrodek sprężysty to ośrodek, w którym fala nie może się rozchodzić.

4. Fala akustyczna może się rozchodzić w próżni.

3 Kula wisząca na nici wychyla się na przemian w lewo i w prawo. Wykres ilustruje zależność położenia tej kuli od czasu. Wychylenie w prawo oznaczono znakiem +, a wychylenie w lewo znakiem –. Na podstawie wykresu uzupełnij zdania.

1. Amplituda drgań kuli wynosi ……….. . 2. Okres drgań kuli wynosi ……….. .

Oceń prawdziwość wypowiedzi. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. Wstaw obok każdego zdania znak

×

odpowiedniej rubryce.

P F

Falą elektromagnetyczną

1. jest promieniowanie podczerwone.

2. jest fala dźwiękowa.

3. jest fala na wodzie.

4. jest promieniowanie rentgenowskie.

5. jest światło widzialne.

6. są infradźwięki.

7. jest promieniowanie γ^.

4 Przelicz jednostki.a) 0,5 MHz = ……… Hz b) 75 Hz = ……… kHz 1. Rysunek przedstawia trzy pozycje kulki zawieszonej na sprężynie. Uzupełnij zdanie.

5 Odległość między położeniem najwyższym a położeniem najniższym kulka pokonuje w czasie 0,5 s. Okres drgań kulki?.

Amplituda drgań kulki wynosi

……….. .

6 rzyporządkuj zakresy częstotliwości oznaczone cyframi (1–3) odpowiadającym im rodzajom dźwięku (A–C).

1. 2. 3.

7 Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Nietoperze porozumiewają się za pomocą ultradźwięków, których częstotliwość może wynosić

A. 10 Hz. B. 300 Hz. C. 1000 Hz. D. 100 000 Hz.

A. dźwięki słyszalne b. ultradźwięki c. infradźwięki ą

1. f < 16 Hz 2. 2. 16 Hz< f < 20 000 Hz 3. 3. f > 20 kHz

s

s s

8 Oceń prawdziwość wypowiedzi. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

Wstaw obok każdego zdania znak

×

P F

1. W bębnie źródłem dźwięku jest drgająca membrana.

2. Źródłem dźwięku wydawanego przez flet jest drgający słup powietrza.

3. Głośność dźwięku organów zależy od wysokości słupa powietrza drgającego w piszczałce.

4. W gitarze podstawowym elementem drgającym jest struna.

5. Wysokość dźwięku zależy od siły, z jaką zostanie szarpnięta struna gitary.

11 Przyporządkuj falom elektromagnetycznym oznaczonym cyframi (1–4) odpowiadające im właściwości lub zastosowanie oznaczone literami (A–D).

1. 2. 3. 4.

12 Serce Kasi bije 60 razy na minutę. Oblicz częstotliwość bicia jej serca. Wynik podaj w hercach.

13 Przedstawione na rysunku wahadła odchylono od pionu o jednakowy kąt i puszczono swobodnie. Dokończ zdania.

1. Największy okres drgań ma wahadło …….. .

2. Z największą częstotliwością drga wahadło …….. . 14 Uzupełnij zdanie. Wybierz odpowiedź 1 lub 2.

Wrażenie głośności dźwięku zależy od 1. amplitudy

drgań ośrodka.

2. częstotliwości

15 Odległość między kolejnymi grzbietami fal na morzu wynosi 10 m. Fale uderzają o brzeg w odstępach 4- sekundowych. Oblicz prędkość rozchodzenia się fali.

16 Pszczoła macha skrzydłami z częstotliwością 170 Hz. Wiedząc, że prędkość dźwięku w powietrzu ma wartość 340 m, oblicz długość fali, której źródłem są drgające skrzydła pszczoły.

17 .Na wycieczce w górach Rafał głośno krzyknął „hop”. Dźwięk wrócił do niego po 2 s. Wiedząc, że prędkość dźwię- ku w powietrzu ma wartość 340 m, oblicz odległość, w jakiej znajdowała się przeszkoda.

18 Na rysunku punkty I i V oznaczają skrajne położenia wahadła.

Dokończ zdania.

1. Energia potencjalna kulki jest równa zero w położeniu/położeniach …….. .

2. Prędkość kulki jest równa zero w położeniu/położeniach …….. .

19 Bawiące się dzieci wytworzyły w gumowym wężu falę o długości 0,5 m. Oblicz długość fali, jeżeli częstotliwość drgań węża zmaleje dwukrotnie.

20 Rysunek przedstawia wykresy dwóch dźwięków. Uzupełnij zdania.

1. Większą głośność ma dźwięk A/ B.

2. Dźwięk I ma C/ D / E dźwięk II.

A. I B. II

C. większą wysokość niż D. mniejszą wysokość niż E. taką samą wysokość jak

PROSZĘ SOBIE WYDRUKOWAC LUB ROZWIAZAC DAJAC PELNE ODPOWIEDZI NA PAPIERZE

PODANIOWYM LUB KSERO.

A. wykorzystuje się w medycynie do prześwietleń.

B. Można zobaczyć dzięki komorze termowizyjnej; wykorzystuje się je w noktowizji.

C. wykorzystuje się w radarach i telefonii komórkowej.

D. wykorzystuje się w medycynie do sterylizacji narzędzi chirurgicznych i w radioterapii.

1. Mikrofale

2. Promieniowanie podczerwone 3. Promieniowanie γ

4. Promieniowanie X