ISSN 1231-2584
RYNEK
OWOCÓW I WARZYW
stan i perspektywy
22 NR
LIPIEC 2003 A
A A
A N N N N A A A A L L L L II II Z Z Z Z Y Y Y Y R
R R
R Y Y Y Y N N N N K K K K O O O O W W W W E E E E
INSTYTUT
EKONOMIKI ROLNICTWA i GOSPODARKI ˚YWNOÂCIOWEJ MINISTERSTWO ROLNICTWA i ROZWOJU WSI
AGENCJA RYNKU ROLNEGO
AUTORZY:
dr Bo˝ena Nosecka
• Zak∏ad Ekonomiki Ogrodnictwa IERiG˙ • Tel.: (0.prefiks.22) 826-50-31 wew. 553
mgr Anna Buga∏a
• Zak∏ad Ekonomiki Ogrodnictwa IERiG˙ • Tel.: (0.prefiks.22) 826-50-31 wew. 440
mgr in˝. Janusz Mierwiƒski
• Zak∏ad Ekonomiki Ogrodnictwa IERiG˙ • Tel.: (0.prefiks.22) 826-50-31 wew. 478
mgr in˝. Irena Strojewska
• Zak∏ad Ekonomiki Ogrodnictwa IERiG˙ • Tel.: (0.prefiks.22) 826-50-31 wew. 528
mgr Iwona Szczepaniak
• Zak∏ad Ekonomiki Przemys∏u Spo˝ywczego IERiG˙ • Tel.: (0.prefiks.22) 826-50-31 wew. 770
mgr in˝. Jan Âwietlik
• Zak∏ad Ekonomiki Ogrodnictwa IERiG˚ • Tel.: (0.prefiks.22) 826-50-31 wew. 470 REASUMPCJA
I. Uwarunkowania makroekonomiczne II. Produkcja i rynek owoców
1. Produkcja – J. Âwietlik
2. Przetwórstwo – B. Nosecka, I. Szczepaniak 3. Handel zagraniczny – B. Nosecka
4. Ceny detaliczne i spo˝ycie – I. Strojewska III. Produkcja i rynek warzyw
1. Produkcja – J. Âwietlik, J. Mierwiƒski 2. Przetwórstwo – B. Nosecka
3. Handel zagraniczny – A. Buga∏a
4. Ceny detaliczne i spo˝ycie – I. Strojewska
Spis treÊci
Analizy sà finansowane przez AGENCJ¢ RYNKU ROLNEGO
oraz
INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA i GOSPODARKI ˙YWNOÂCIOWEJ
Przy publikowaniu fragmentów analizy oraz informacji i danych liczbowych prosimy o podanie êród∏a.
Analiz´ przygotowano w Zak∏adzie Ekonomiki Ogrodnictwa IERiG˙
Âwi´tokrzyska 20, 00-950 Warszawa
Kierownik Zak∏adu – dr Bo˝ena Nosecka, tel.: (0.prefiks.22) 826-50-31 wew. 553
Analiz´ zrecenzowa∏a i zatwierdzi∏a w dniu 17.06.2003 r. Rada Rolniczych Analiz Ekonomicznych w sk∏adzie:
Zdzis∏aw Adamczyk, Tadeusz ChroÊcicki, Jan Ma∏kowski, Krzysztof Mateƒko, Bo˝ena Nowicka, Roman Urban (wiceprzewodniczàcy),
1 W 2002 r. wy˝sze by∏y zbiory wi´k-
szoÊci warzyw, a obni˝y∏a si´ produk- cja niemal wszystkich owoców (poza gruszkami)1. W wyniku wy˝szych zbiorów spad∏y ceny skupu warzyw, a najg∏´bszy by∏ spadek cen pomido- rów i ogórków. SpoÊród owoców ni˝- sze by∏y ceny gruszek i porzeczek czarnych. Du˝y wp∏yw na wzrost cen wi´kszoÊci owoców – w tym g∏ównie jab∏ek przemys∏owych, wiÊni, truska- wek czy agrestu mia∏o, obok spadku zbiorów, wi´ksze zapotrzebowanie na te owoce i ich przetwory na zagra- nicznych rynkach zbytu.
W 2002/03 r. obni˝y∏a si´ w sto- sunku do sezonu poprzedniego krajo- wa produkcja zag´szczonych soków owocowych, a tak˝e mro˝onych owo- ców. Mniejsza by∏a równie˝ produk- cja soków pitnych i napojów – najbar- dziej dynamicznie rozwijajàcego si´
sektora przemys∏u spo˝ywczego w la- tach dziewi´çdziesiàtych. W wyniku du˝ej poda˝y surowca wzros∏a nato- miast produkcja warzyw mro˝onych, koncentratu pomidorowego, a tak˝e ogórków konserwowych i warzyw kwaszonych. Utrzyma∏a si´ tak˝e ten- dencja wzrostowa w produkcji wi´k- szoÊci przetworów o wy˝szym stop- niu przetworzenia (d˝emów, kon- serw, przetworów pomidorowych wtórnego przetwórstwa). ¸àczna pro- dukcja przetworzonych owoców i wa- rzyw by∏a mniejsza od notowanej w sezonie poprzednim o 3% i wynio- s∏a ok. 2,3 mln ton.
WartoÊç eksportu owoców, wa- rzyw i ich przetworów wzros∏a, w sto- sunku do sezonu poprzedniego, a˝
o 25% i osiàgn´∏a rekordowy poziom 865 mln USD (30% eksportu rolno-spo-
˝ywczego). Nienotowane dotychczas wp∏ywy uzyskano w eksporcie jab∏ek, koncentratu jab∏kowego, mro˝onych warzyw, a tak˝e wi´kszoÊci produk- tów o wy˝szym stopniu przetworzenia (g∏ównie d˝emów, konserw warzyw- nych oraz soków pitnych i napojów).
Wzros∏a w porównaniu z 2001/02 r.
wartoÊç eksportu mro˝onych owo- ców (podstawowej pozycji w polskim eksporcie owoców, warzyw i ich prze-
tworów), a tak˝e sch∏odzonych owo- ców mi´kkich i warzyw Êwie˝ych (g∏ównie cebuli i kapusty).
Tak wysoki poziom eksportu to przede wszystkim rezultat wzrostu cen w sprzeda˝y wi´kszoÊci owoców oraz przetworów owocowych i wa- rzywnych. RoÊnie tak˝e aktywnoÊç krajowych firm na rynkach zbytu i umacnia si´ pozycja polskich pro- duktów w krajach UE, po zniesieniu od 1 stycznia 2001 r. stawek celnych w eksporcie wi´kszoÊci produktów ogrodniczych do tego ugrupowania.
Wydatki na import, przy obni˝eniu rozmiarów przywozu wi´kszoÊci pro- duktów, lecz przy wzroÊcie cen, zwi´k- szy∏y si´ o 4% do 790 mln USD. Saldo obrotów owocami, warzywami i ich przetworami, po raz pierwszy od pi´- ciu lat, by∏o dodatnie i wynios∏o 75 mln USD. W sezonie 2001/02 ujemne saldo w handlu zagranicznym tymi produktami wynios∏o 69,5 mln USD.
W sezonie 2002/03 Êrednie ceny detaliczne owoców i ich przetworów by∏y wy˝sze ni˝ w sezonie poprzed- nim. Produkty te podro˝a∏y w relacji do wielu pozosta∏ych grup ˝ywno- Êciowych jak i artyku∏ów nie˝ywno- Êciowych i us∏ug. Taƒsze by∏y natomiast w ubieg∏ym sezonie warzy- wa i ich przetwory. Konsekwencjà wzrostu cen i mniejszej poda˝y by∏
spadek z 50 do 49 kg w przeliczeniu na 1 mieszkaƒca konsumpcji owoców (poza jab∏kami i gruszkami, których spo˝ycie wzros∏o). Spo˝ycie warzyw i ich przetworów (liczone na pozio- mie gospodarstw domowych) zwi´k- szy∏o si´ o 3% do 66 kg.
Wed∏ug, prognoz uwzgl´dniajà- cych przebieg warunków meteorolo- gicznych do po∏owy czerwca, pro- dukcja owoców w 2003 r. wyniesie 3,1 mln ton i b´dzie o 2% wy˝sza ni˝
w roku poprzednim. Wzrosnà zbiory jab∏ek, a obni˝y si´ produkcja wi´k- szoÊci pozosta∏ych owoców, w tym g∏ównie truskawek. Ceny truskawek przekroczà poziom 4 z∏/kg (wobec 2 z∏/kg w 2001 r.). Wy˝sze b´dà te˝
ceny gruszek, Êliwek, agrestu i malin.
Od poziomu ubieg∏orocznego nie b´- dà przypuszczalnie odbiega∏y ceny skupu wiÊni i porzeczek czarnych.
Ceny jab∏ek deserowych utrzymajà si´ na niskim poziomie z trzech po- przednich sezonów.
W 2003/04 r. wzroÊnie produkcja koncentratu jab∏kowego, a spadnie produkcja mro˝onych owoców.
Utrzyma si´ tendencja wzrostowa w produkcji d˝emów, marmolad i konfitur. Globalna produkcja prze- tworów owocowych nie b´dzie odbie- gaç od notowanej w 2002/03 r. Od re- kordowego poziomu z 2002/03 r. mo- gà te˝ nie odbiegaç znacznie wp∏ywy z eksportu owoców i ich przetworów, a decydujàcy b´dzie wzrost Êrednich cen mro˝onych owoców i spodziewa- na stabilizacja cen w eksporcie za- g´szczonego soku jab∏kowego. Obni-
˝à si´ natomiast przypuszczalnie wy- datki na przywóz, a saldo obrotów owocami i ich przetworami mo˝e byç dodatnie i wynieÊç 5–10 mln USD.
Produkcja warzyw przekroczyç mo-
˝e ubieg∏oroczny poziom jedynie w warunkach poprawy ma∏o korzyst- nych do po∏owy czerwca warunków meteorologicznych. Niezale˝nie od po- ziomu zbiorów zmniejszyç si´ mo˝e produkcja i eksport warzyw mro˝o- nych gdy˝ spodziewane jest mniejsze zapotrzebowanie na te produkty na za- granicznych rynkach zbytu. Utrzyma si´ natomiast tendencja wzrostowa w produkcji i eksporcie produktów go- towych – g∏ównie konserw i marynat warzywnych. Import produktów goto- wych nie b´dzie odbiega∏ od poziomu z 2002/03 r. Obroty zagraniczne wa- rzywami Êwie˝ymi, a tak˝e ich ceny dla producenta i konsumenta oraz kon- sumpcja zale˝a∏y b´dà od tegorocz- nych zbiorów.
REASUMPCJA
1Wg GUS produkcja warzyw gruntowych obni˝y∏a si´ w 2002 r. w stosunku do roku po- przedniego a˝ o 24%. Spadek zbiorów ma w du-
˝ej mierze charakter „statystyczny” wynikajà- cy z uwzgl´dnienia w ocenie zbiorów wst´p- nych wyników Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 r. Wyniki te wskazujà na znacznie ni˝- szà, ni˝ szacowano poprzednio, powierzchni´
warzyw gruntowych.
In the year 2002 the crops of majo- rity of vegetables in Poland incre- ased. On the other hand a decline of crops was reported in case of almost all the fruits (except of pears1). Reflec- ting the increase in vegetable crops the procurement prices considerably declined. The highest price decline was reported in case of tomatoes and cucumbers. Regarding fruit prices a decline was observed in case of pe- ars, and blackcurrant. Despite lower crops, rising export demand for pro- cessing apples, cherries, strawber- ries and gooseberries resulted in the increase in their prices.
Comparing to the previous season the production of concentrated fruit juices and frozen fruits in the 2002/03 season declined. The production of juices and fruit drinks (the most dy- namic sector of food industry in the 90’s) also declined. Reflecting bulk supplies of raw materials the produc- tion of frozen vegetables, tomato con- centrate and preserved cucumbers and sour vegetables increased.
Upward tendency remained in the production of majority of highly pro- cessed (jams, canned fruit and vege- tables, secondary processing tomato products. Total production of proces- sed fruits and vegetables in 2002 was 3% down from the previous year and totalled about 2,3 mio tons.
The value of fruit and vegetable exports in the 2002/03 increased by 25% and reached a record level of 865 mio USD (30% agri-food exports). The export revenue reached a peak level in case of apples, apple concentrate, frozen vegetables and majority of hi- ghly processed products (mainly jams, canned vegetables, juices and drinks). The increase of export reve- nue was also observed in case of fro- zen fruits (basic item in Polish exports of horticultural products), chilled soft fruits and fresh vegeta- bles (mainly onions and cabbage).
Such high level of export revenue reflected mainly an increase in the export prices of majority of fruits and processed fruits and vegetables.
Rising activity of Polish companies on export markets and strengthe- ning position of Polish products on the EU market following the abolish- ment of import duties since the 1st of January 2001, also contributed to that. Having reduced the volume and increased prices the expenditure on imports increased by 4% to 790 mio USD. The balance of foreign trade in fruits and vegetables and their deri- vatives for the first times since five years turned positive and totalled 75 mio USD versus –69,5 mio USD in the previous season.
Average retail prices of fruits and fruit products in the 2002/03 season were recorded higher than in the pre- vious season. Their relative prices versus other food and non-food and services also increased. The prices of vegetables and vegetable products declined. Due to higher prices and re- duced supplies per capita consump- tion of fruits and declined from 50 to 49 kg (except apples and pears where an increase was reported). Per capita consumption of vegetables and vege- table products (calculated at house- hold level) was 3% up and reached 66 kg.
According to the forecast taking in- to account weather developments ob- served by middle June 2003, fruit pro- duction in 2003 is expected at 3,1 mio tons, which would be 2% up from the previous year. The production of ma- jority of fruits (mainly strawberries) is expected down, which would be compensate by rising apple produc- tion. Strawberry prices are anticipa- ted to exceed 4 PLN/kg versus 2 PLN/kg last season. Higher prices are expected also in case of pears, plums gooseberry and raspberries while the prices of cherries, blackcurrant are li-
kely to remind unchanged. The prices of table apples will keep the low level observed since 3 years.
The production of apple concentra- te in the 2003/04 season is forecast to increase, while a decline is expected in case of frozen fruits. Persisting upward tendency in the production of jams and marmalades. Total production of fruit products will not differ from the level observed in the 2002/03 season.
The export revenue is also not likely to change from the record level reported in 2002/03 season, which would be caused by rising prices of frozen fruits and expected stabilisation in the prices of concentrated apple juice. On the other hand the import expenditure is projected to decline. Therefore the po- sitive balance of foreign trade in fruits and fruit products is likely to total so- me 5–10 mio USD.
Vegetable production is likely to exceed the level observed last year only if there is a change of unfavo- urable weather conditions observed by the middle June 2003. Irrespecti- ve of the crop size, the production of vegetable products and the exports of frozen vegetables are likely to dec- line due to declining demand in fore- ign markets. The production and exports of final products (mainly canned vegetables and marinates) is likely to keep upward tendency, whi- le their imports are to remain un- changed. Foreign trade in fresh vege- tables, their prices paid for the pro- ducers as well as the retail prices and consumption will rely upon the level of this year’s crops.
SUMMARY
1According to the Central Statistical Office (CSO) the production of ground vegetables in 2002 declined by 24% as compared to 2001. The decline largely resulted from statistical correc- tions reflecting the results of National Agricultu- ral Census conducted in 2002. These results re- port the area of ground vegetables significantly lower than it had been previously estimated.
