Józef Krukowski
Skutki rekursu administracyjnego do
Drugiej Sekcji Sygnatury Apostolskiej
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 20/3-4, 177-186
P ra w o K anoniczne 20 (1977) n r 3—4
EXS. JO Z E F K R U K O W SK I
SSKUTKI REK U R SU A D M IN ISTR A C Y JN EG O DO D R U G IE J S E K C JI SYG NA TU RY A P O S T O L S K IE J
■Wstęp. I. W y jaśn ien ie pojęć: 1. A p ela cja i re k u rs, 2. R e k u rs a d m in is tra c y jn y do D ru g iej S ek cji S y g n a tu ry A postolskiej, 3. S k u tek dew o lu ty w n y i su sp en sy w n y a p e la cji i rek u rsu . II. Z asady o k reśla ją ce sk u tk i re k u rsu •ad m inistracyjnego do D rugiej S ekcji S y g n a tu ry A postolskiej: 1. Z asada o g ó ln a , 2. Z asady szczególne. III. W nioski.
W stęp
P ro b le m a ty k a sądow ej k o n tro li a d m in istra c ji kościelnej o b ejm u je s z e re g szczegółow ych k w estii m a jąc y ch doniosłe ko n sek w en cje p r a k ty c zn e . J e d n a z nich dotyczy c h a ra k te ru sk u tk ó w re k u rsó w a d m in is tra c y jn y c h w noszonych — w op arciu o a rt. 106 K o n sty tu c ji A p. R eg im in i
E cclesia e U niversae z 15 sie rp n ia 19.67 r. do D rugiej S ekcji S y g n atu ry
.A postolskiej przeciw ko ak to m kościelnej w ładzy 'ad m in istra c y jn e j a p ro b o w a n y m przez D y k asteriu m K u rii R zym skiej, czyli po w y czerpaniu r e k u r s ó w h ie ra rc h ic zn y ch w p ionie w ładzy a d m in istra c y jn e j. D okładniej 'mówiąc, id z ie tu o to: czy re k u rs a d m in istra c y jn y do D rugiej S ekcji S y g n a tu ry A postolskiej w y w ie ra sk u te k o c h a ra k te rz e suspensyw nym c z y li za w ieszającym w yk o n an ie zaskarżonego a k tu ad m in istracy jn eg o , «czy ty lko sk u te k dew olutyw ny czyli p rze k azu jąc y k o m p e ten c je do ro z p a trz e n ia sp o ru try b u n a ło w i a d m in istra cy jn e m u . B ezpośrednio po u s ta n o w ie n iu D ru g iej S ek cji S y g n a tu ry A postolskiej k w estia ta w zbudziła ■pewne w ątpliw ości, k tó re ju ż w z n a c z n y m sto p n iu zOiStały rozw iązane.
p oczątku niniejszego a rty k u łu — p rze d staw ia ją ceg o a k tu a ln y sta n stej k w estii — zostanie zw rócona uw aga na znaczenie podstaw ow ych w tej m a te rii pojęć, k tó re od d aw n a w y stę p u ją w p raw ie kanonicznym , a obecnie p o d le g ają p ew nym m odyfikacjom .
I. W y jaśn ien ie pojęć
1. A p ela cja i r e k u rs
A p ela cja (apellatio) je st p ra w n y m śro d k iem odw oław czym od w y ro k u isądu niższej in s ta n c ji do są d u w yższej in stan c ji, p rzy słu g u jąc y m s t r o jnie, k tó re uw aża się za pokrzyw dzoną w p ra w ie i dlatego do m ag a się p o n o w n e g o ro zp a trz en ia sp raw y w celu u ch y len ia luib zm iany tegoż
178 Ks. J. K ru k o w sk i
№
w y ro k u -(kan. 1874, 1889 § 2). Ś ro d ek te n może być stasow any w p o stę p o w an iu sądow ym KR e k ru s (recursus) je st śro d k iem odw oław czym od decy zji a d m in is tra cy jn ej o rg an u w ładzy a d m in is tra c y jn e j niższej in sta n c ji d o o rg an u w y ż szej in s ta c ji te jż e w ładzy a d m in istra c y jn e j lu b do o rg an u w ładzy isądo- w ej, p rzy słu g u jąc y m stronie, k tó r e uw aża się za pokrzyw dzoną w p r a w ie i d o m a g ają ce j się ponow nego ro z p a trz e n ia sp raw y w celu u c h y le n ia lu b zm iany te jż e decyzji. R e k u rsem nazyw a się też śro d ek o d w o ław czy od d e k re tu sąd u niższej in sta n c ji do są d u w yższej in sta n c ji *.
2. Rekurs administracyjny do Drugiej Sekcji Sygnatury Apostolskieji
W a rt. 106 K o n sty tu c jiAp. Regimini Ecclesiae Universae s ja k również:
w n. 96 „N orm S p ecjaln y ch S y g n a tu ry A postolskiej z 23 I II 1968 r.4 n a oznaczenie tego sam ego śro d k a odw oław czego od a k tu kościelnej; w ładzy a d m in istra c y jn e j do D rugiej S ekcji S y g n a tu ry A postolskiej zo stały u ży te dw ie nazw y „a p elac ja czyli r e k u r s ” — „a p ellatio s e u r e c u r sus” . T rz eb a zauw ażyć, że zo stał -tu pow tórzony zw rot, jakiego użył p r a w odaw ca kodeksow y w kan. 1601 za b ra n ia ją c y m odw oływ ania się od' d e k re tu a d m in istra c y jn e g o o rd y n ariu sz a do N ajw yższego T ry b u n a łu R o ty R zym skiej.5 D w um ian te n używ any je st w ięc n a oznaczenie sp ecy ficz nego śro d k a odw oław czego od d ec y zji a d m in istra c y jn e j o rg an u władzy- a d m in istra c y jn e j do o rg an u w ładzy sądow ej. W lite ra tu rz e k a n o n is ty - cznej na oznaczenie tego ś ro d k a odw oław czego p rzy ję to ty lko term in, „ r e k u rs ”, p o m ijają c w y ra z „ a p e la c ja ”.6 Rekurs- te n m a zastosow anie- w p o stęp o w an iu sądow ym dotyczącym sporów a d m in istra c y jn y c h cz y li w postęp o w an iu sądow o-adm inistracyjnym -. S tąd też śro d ek te n n a z w a 1 F. R o b e r t i,
De processibus,
R om ae 1941, II, n. 475 nn., n. 546;. F. W e r n z , P. V i d a l ,Jus canonicum,
R om ae 1949, VI, 567—584;: J. M c C l u n nAdministrative recours,
W ashington 1946, 11, 86 nn.;: M, M y r c h a ,Środki prawne przeciwko sądowemu i administracyjne
mu wymiarowi kar,
„P olonia S a c ra ”, W arszaw a 1957, n. 2—3, 205—232;. M y r c h a ,Prawo karne,
W arszaw a 1960, II, 1, 944; A. P e t r a n i fApelacja sądowa,
E n cyklopedia K atolicka, L u b lin 1974, I, 740—741.2 T. P a w l u k ,
Kanoniczny proces małżeński,
W arszaw a 1973, 161,. 173—174; J. K r u k o w s k i ,Apelacja od zarządzeń administracyjnych
,władzy kościelnej,
Enc. K atol. I, 741. 3 A AS, 59; 1967,. 921 nn.4 N o rm ae spéciales in S uprem o T rib u n a li S ig n a tu ra e A postolicae a d e x p e rim e n tu m se rv a n d a e post C o n stitu tio n em A postolicam P a u li V I
Regimini Ecclesiae Universae,
Typis P o lyglottis V aticanis 1968.5 „C o n tra O rd in a rlo ru m d éc réta non d a tu r ap ellatio seu re c u rsu s a d S acra m R o tam ”.
6 G. L o b i n a ,
La competenza del Supremo Tribunale della Segna-
tura Apostolica,
R om a 1971, 117 nn.; I. G o r d o n ,De Tribunalibus
A d m in istra tive propositis a Commissione Codici J. C. recognoscendo>
et
su ffra g a tis abEpiscoporum Synodo,
P eriodica, 57: 1968, z. 4, 603—624..G o r d o n , Normae spéciales Supremi Tribunali Signaturae Apostolicae„
[3] R e k u rs a d m in istra c y jn y 17 9 no „ re k u rse m a d m in istra c y jn y m ” . T rz eb a zatem stw ierdzić, że nazw a „ re k u rs a d m in istra c y jn y m do D rugiej S ek cji S y g n a tu ry A p o sto lsk iej” oznacza śro d e k odw oław czy przeciw ko ak to w i a d m in istra c y jn e m u D y- k a s te riu m K u rii R zym skiej, p rzy słu g u jąc y stro n ie u w ażającej się za pokrzyw dzoną, d om agającej się ponow nego ro z p a trz e n ia sp raw y i u ch y le n ia tegoż ak tu . Ś ro d ek te n je st w noszony do D rugiej S ek cji S y g n a tu ry A postolskiej jako do najw yższego try b u n a łu kościelnego w s p r a w ach a d m in istra c y jn y c h .7
G odne uw agi je st to, że w św ieckim p ra w ie a d m in istra c y jn y m (np. w łoskim i fra n cu sk im ) na oznaczenie śro d k a odw oławczego od a k t u a d m in istra cy jn e g o w ydanego przez o rg an w ładzy a d m in istra c y jn e j do try b u n a łu a d m in istra cy jn e g o pow szechnie używ a się n azw y „ re k u rs a d m in istra c y jn y ” .8
3. Skutek dewolutywny i suspensywny apelacji i rekursu
a. S k u te k d ew olutyw ny (effectus d'evolutivus) p o w oduje p rze k a z a n ie całej sp raw y sp o rn ej w yższem u sędziem u luib przełożonem u, do p o n o w nego ro z p a trz e n ia (kan. 1889 § 1). S k u te k te n w y stę p u je zaw sze p rz y w niesien iu ap e la c ji i re k u rsu .
P ra w o rzym skie, ja k i d aw n e p raw o kanoniczne, uw zględniało te n sk u te k w bardzo szerokim zakresie. W yrazem tego było p rze k azy w a n ie całej sp raw y sędziem u w yższem u, nie ty lk o w w y p ad k u złożenia a p e la cji od stanow czego w y ro k u sędziego niższego, ale ta k ż e od w y ro k u p rz e d - stanow czego. Z uw agi n a to, iż ta k szerokie u p ra w n ie n ia p rzy słu g u jąc e stronom do z a k ła d a n ia apelacji, p rzyczyniały się do zbytniego p rz e w le k a n ia spraw , w y stą p iła te n d e n c ja do o g raniczenia m ożliw ości ap elacji od w y roków przedistanow czych, a co za tym idzie i zakaz zm iany 'in stan cji sądow ej. K odeks P ra w a K anonicznego h o łd u je te j te n d e n c ji (kan, 1891 § 1). W y razem tego je st zakaz ro zszerzan ia u p ra w n ie ń sąd u w y ż szej in sta n c ji, w sto su n k u do niższej, z iracji sk u tk u dew olutyw nego, ja k i w yw ołuje a p e la cja .9 W ra z ie zgłoszenia a p e la cji od w y ro k u c a ła s p ra w a m a być p rz e k a z a n a >do isądu w yższej in stan cji.
7 N ie m a całkow icie zgodnej opinii w śród k a n o n istó w na te m a t n a tu ry tego try b u n a łu , ja k im je st D ruga S ek cja S y g n a tu ry A postolskiej. Je d n i au to rz y (Z. V aralta, A. R anaudo, R. Coppola, G. Delgado, J. A. Suoto) uw ażają, że je st to try b u n a ł sądow y, chociaż m a jąc y c h a ra k te r s p e c ja l ny. In n i zaś (G. P in n a, R. B accari, P. P o u p a rd , Ch. L efebvre, G. Lobina, P. M oneta, J. T ra sse ra , E. G raziani, D. S ta ftą , I. G ordon) tw ierd zą, że organ te n tw orzy p raw d ziw y try b u n a ł ad m in istra cy jn y , jak k o lw iek b ę dący jeszcze w fazie ex p e ry m e n ta ln e j. S zerzej na te n te m a t zob. G o r d o n , De
iustitia administrativa ecclesiastica tunc transacto tempore,
tum hodierno,
P erio d ica, 61: 1972, 252—378, sp ecjaln ie s. 308—3;11.8 A, S a n d u l l i ,
Codice della legislazione amministrativa,
II, 4342; S a n d u l i i ,II Giudizio davanti al Consiglio di Stato,
N apoli 1963, 75 nn.; A. D e L a u b a d e r e ,Traite de droit administratif, P a ris 1973,
501.180 Ks. J. K ru k o w sk i [4] b. S k u te k suspensyw ny (effeetus suspensivus) polega n a tym , że w czasie a p e la cji lu b re k u rs u zabro n io n e je st w yk o n an ie zaskarżonego w y ro k u lu b a k tu ad m in istracy jn eg o .
K lasyczny sk u te k suspensyw ny a p e la cji polega na tym . że podczas trw a n ia całego p ro ce su w in s ta n c ji ap e la cy jn e j zabronione je st w p ro w ad zan ie ja k ich k o lw iek zm ian, ta k przez je d n ą ja k i przez obie strony, w m yśl zasady w y rażo n ej w kan . 1889 § 1: „lite p e n d e n te n ih il in n o - v e t u r ”.
Z gadnie z ogólną zasad ą w y ra żo n ą w kan. 1889 :§ 2, w szelka ap e la c ja m a sk u te k suspensyw ny. W y ją te k od tej zasady m oże m ieć m iejsce ty lk o w tedy, gdy sam o praw o w y ra źn ie zezw ala n a a p e la cję tylk o ze sk u tk ie m d ew olutyw nym (kan. 1889 § 1, 345, 1395 § 2, 2243 § 1. D rugim w y ją tk ie m je st u p ra w n ie n ie sędziego do w y d an ia prow izorycznego w y k o n a n ia w y ro k u p ierw szej in s ta n c ji (kan. 1917 § 2). W ykonanie w y ro k u m a tu c h a ra k te r za p o b ie g aw cz y .10
W edług opinii k an o n istó w k o m e n tu ją c y c h p ra w o kodeksow e, sk u te k su sp en sy w n y w łaściw y d la ap e la c ji w y stę p u je ta k że servatiis serv an d is p rzy re k u rs ie złożonym w postęp o w an iu a d m in istra c y jn y m .11 O pinia ta n ie dotyczy je d n a k sk u tk u re k u rs u a d m in istra cy jn e g o do D rugiej S e k c ji w noszonego w p o stęp o w an iu isądow o-adm inistracyjnym . Z ag a d n ie n ie to pojaw iło się dopiero po p ro m u lg a cji K o n sty tu c ji Ap. R egim ini E cclesiae U n w ersae i dotyczy szczególnej postaci re k u rsu .
II. Z asady o k reśla ją c e s k u tk i re k u rs u ad m in istra cy jn e g o do D ru g iej S ekcji S y g n a tu ry A postolskiej.
W e w sp o m n ian ej konst.
Regimini Ecclesiae Unwersae
p raw o d aw c a n ie w y p ow iedział isię n a te m a t sk u tk ó w re k u rs u ad m in istracy jn eg o . N a to m ia st w n. 108Norm specjalnych Sygnatury Apostolskiej
znalazła się n a s tę p u ją c a dyspozycja:„Do r e k u r s u może być dołączona prośba, o p a rta n a pow ażnych m o ty w ac h lu b d okum entach, o u zy skanie zaw ieszenia w y k o n an ia z a s k a r żonego a k t u ” 12.
W dyspozycji te j p ra w o d a w c a pow ierzył w ięc try b u n a ło w i D rugiej S e k c ji k o m p e ten c ję do w y d a n ia decyzji zaw ieszającej w y k o n an ie z a s k a r żonego ak tu . W zw iązku z tą dyspozycją p o w sta ła d y sk u sja na te m a t:
R o b e r i t i , dz. cyt., 209; W e r n z , V i d a l , dz. cyt., 576; P e t r a n i , dz. cyt., 740—741.
10 M y r c h a , dz. cyt., 947 nn.; R o b e r t i , dz. cyt., 476 n.; W e r n z , V i d a i , dz. cyt., 576.
11 R o b e r t i ,
De delictis et poenis,
I, II, 329; W e r n z , V i d a l ,Jus
canonicum,
V II, 271: „Q uod d ictum est de effectu a p e lla tio n is p a rite r a p p lic a tu r effec tu i recur.sus” ; M y r c h a , dz. cyt,, 948.12 „R ecursui ad n e cti p o te st in sta n tia , alla tis m otivis g rav ib u s vel do c u m e n ts quibus in n ititu r, a d o b tin e n d a m suspensionem executionis a c tu s im p u g n a ti” (N orm ae spéciales n. 108).
[5] R e k u rs a d m in istra c y jn y 181 czy re k u rs a d m in istra c y jn y do D rugiej S ekcji n a mocy sam ego p ra w a nie w y w iera s k u tk u suspensyw nego.
W d y sk u sji te j w zięto pod uw agę zarów no przep isy p ra w n e ja k i n a tu r ę sam ej działalności a d m in istra c y jn e j.13 W re z u ltac ie po w stała opi nią, w edług k tó re j sk u tk i re k u rsó w a d m in istra c y jn y c h do D rugiej S e k cji reg u lo w a n e są przez trz y zasady.
1. Zasada ogólna
R e k u rs a d m in istra c y jn y do D rugiej S ek cji S y g n a tu ry A posto lsk iej zaw sze w y w ie ra sk u te k dew olutyw ny, zaś sk u tk u suspensyw nego nie w yw iera, ,ch y b a że w w y jątk o w y c h w y p a d k a c h sk u te k te n zostanie m u przyznany.
Z a p rzy ję cie m te j zasady p rz e m a w ia ją n a s tę p u ją c e racje.
a) W K odeksie P ra w a K anonicznego w kan. 1569 §2 p raw o d aw c a p o sta w ił ogólną zasadę, w edług k tó re j re k u rs do Stolicy A postolskiej nie zaw iesza ju ry sd y k c ji sąd u niższej in sta n c ji. W szeregu innych k a n o nów zostało podane w y ra ź n e postanow ienie, iż re k u rs w noszony do S tolicy A postolskiej w p o stęp o w an iu a d m in istra c y jn y m posiada s k u te k tylk o dew olutyw ny, a w ięc nie pow oduje zaw ieszenia w y k o n an ia z a s k a r żonego ak tu . N p. kan . 192 §3, 296 §2, 345, 454 §5, 5.13 §2, 880 §2, 1340 §3, 1395 §2, 1428 §3., 2243. W w y p ad k a ch określo n y ch w pow yższych k an o n a ch p raw o d aw c a p ozostaw ia z a in te re so w an y m m ożliw ość zw róce nia .się do S tolicy A postolskiej w ce lu ponow nego ro z p a trz e n ia sp raw y , ale nie z a b ra n ia w y k o n an ia zaskarżonego a k tu .14
Pow yższe p o sta n o w ien ia kodeksow e dotyczą re k u rsó w w noszonych do Stolicy A postolskiej n a drodze a d m in istra c y jn e j lu b sądow ej. N ie d o tyczą one w p ro st re k u rsó w w noszonych do D rugiej S ekcji S y g n a tu ry A postolskiej na drodze są d o w o -ad m in istra cy jn e j. M ożna je zastosow ać do ty c h re k u rsó w tylk o n a zasadzie analogii z u sta w y (analogia legis).
■b) O gólna zasada, w edług k tó re j re k u rsy a d m in istra c y jn e w noszone do try b u n a łu a d m in istra c y jn e g o nie m a ją sk u tk u o c h a ra k te rz e za w ie szającym , je st p rz y ję ta w e w łoskim i fra n c u sk im p raw ie 'a d m in istra cyjnym . W e w łoskim p ra w ie a d m in istra c y jn y m zasad a ta je st złago dzona przez dyspozycję u p o w aż n iając ą tr y b u n a ł ad m in istra c y jn y do z a w ieszenia w y k o n an ia zaskarżonego ak tu , o ile re k u rsu ją c y w niesie p ro ś bę p o p a rtą pow ażnym i r a c ja m i15.
T a k ą sa m ą zasadę sta w ia fra n c u sk ie p raw o a d m in istra c y jn e , p r z y j 13 L o b i n a, dz. cyt., 117; A. R a n a u d o ,
11 contentioso amministra-
tivo canonico,
M onitor E cclesiasticus, 93: 1970, 93 nn.; D. S t a f f a,De
tutela iuridica administrativa
ie.de iustltia administrative
opud S. Tribunal Signaturae Apostolicae deque ordinatione Tribunalium interdiae-
cesanum,
P erio d ica, 63: 1974, 27.14 L o b i n a,
Elementi di procedura amministrativa canonica,
R om a 1973, 15; L o b i n a,La competenza del Supremo Tribunale della Segna-
tura Apostolica,
117,182 Ks. J. K ru k o w sk i
[6]
m u ją c p o n ad to m ożliwość zaw ieszenia w y k o n an ia zaskarżonego a k tu na m ocy sam ego p ra w a w w y p ad k u o kreślonym w usitawie 16.
A rg u m e n t pow yższy je st zaczerp n ięty z obcych system ów p raw n y ch . Z asady, ja k ie są p rz y ję te w św ieckich system ach p raw n y ch , m ogą z n a leźć zastosow anie w p raw ie kanonicznym , o ile p rz e m a w ia ją za tym te sam e ra c je m erytoryczne.
c) In te re s p ubliczny dom aga .się spraw nego fu n k cjo n o w a n ia organów w ładzy a d m in istra c y jn e j zarów no w społeczności pań stw o w ej ja k i w społeczności kościelnej. D ziałalność tych o rg an ó w b y ła b y b ezu ży teczna, gdyby poprzez re k u rsy i k o m tr-re k u rsy m ożna było w n ie sk o ń czoność zaw ieszać w y k o n an ie a k tó w a d m in istra c y jn y c h w.
A k ty a d m in istra c y jn e z n a tu ry sw ej odzn aczają się w ładczością (im pe- ra tiv ita ). C echa ta w y ra ża się w tym , iż dom niem anie p ra w n e p rz e m a w ia za ich w ażnością ta k długo, dopóki nie zo stan ą an u lo w a n e lub p o p raw io n e .18 O rgan w ładzy a d m in istra c y jn e j m oże w ięc bezpośrednio po w y d an iu a k tu a d m in istra cy jn e g o poddać go w y konaniu, n a w e t w b re w w oli za in te re so w an y c h stro n i bez uprzedniego orzeczen ia sądu co do jego praw idłow ości.
A rg u m en t te n przem aw ia za przy jęciem ogólnej zasady, iż re k u rsy a d m in istra c y jn e do D rugiej S ek cji nie zaw ieszają w y k o n an ia z a sk a r żonych ak tó w .19
2. Z a sa d y szczególne
B ezw zględne re sp e k to w an ie pow yższej zasady ogólnej, a co za tym idzie bezw zględna rea liz a c ja w szystkich ak tó w ad m in istra c y jn y c h może być je d n a k w poszczególnych w y p ad k a ch szkodliw a dla d obra p u b lic z nego lub dla d o b ra a d m in istro w an y c h jednostek. U zasadnione są Nwięc o d stę p stw a od tej zasady, m a jąc e na celu zapobieżenie p o w sta n iu ew e n tu a ln y c h szkód, ja k ie m ogłyby w y n ik n ąć z w y k o n an ia w ad liw y ch ak tó w ad m in istra c y jn y c h . O d stę p stw a te są określone w dw u zasadach szcze gólnych.
a) R e k u rs do D rugiej iSekcji S y g n a tu ry A postolskiej w y w ie ra sk u te k z a w ie ra ją c y w tym w y padku, w k tó ry m u p rze d n i re k u rs do D y k asteriu m K u rii R zym skiej m ia ł te n sku tek . ’
A rg u m en t p rze m aw ia jąc y za p rzy ję cie m pow yższej zasady został w y su n ię ty przez k a n o n istó w po p ro m u lg a c ji N orm S pecjaln y ch S y g n a tu ry A postolskiej. R e k u rs a d m in istra c y jn y przeciw ko d ek re to w i a d m in is tra cy jn e m u o rd y n ariu sz a n ie m oże .być skierow any w p ro st do D rugiej
18 D e L a u b a d e r e , dz. cyt., 501. 17 L o b i n a , E le m e n ti di procedura, 15.
18 F. D O s t i 1 i o, Tipologia ed esecuzione degli a tti a m m in istra tivi, A pollinaris, 45: 1972, 276; M. Ż u r o w s k i , A k t y a d m in istra cy jn e i ich
rola w organizm ie Kościoła, P ra w o K anoniczne, 19: 1976 n r 1—2, 59.
19 P. M o n e t a , II p r o w e d im e n to a m m in istra tm o im p u g n a b ile nel
d iritto canonico, E p h em erid es Iu ris C anonici, 27: 1971 n. 1—2, 76—130;
m
R e k u rs a d m in istra c y jn y 183 S e k c ji S y g n a tu ry A postolskiej. N a jp ie rw m usi być w niesiony do odpo w iedniego D y k asteriu m K u rii R zym skiej, a od decyzji tegoż D ykaste- r iu m do D rugiej S ek cji S y g n a tu ry A postolskiej. P o w stała w ięc opinia, ż e w tych w ypadkach, w k tó ry c h re k u rs do D y k asteriu m na mocy p r a w a kodeksow ego w y w ierał sk u te k suspensyw ny, ta k i sam sk u te k w y w ie ra re k u rs w niesiony do D ru g iej S ekcji S y g n atu ry A p o sto ls k ie j.20 S k u te k suspensyw ny n a mocy p ra w a kodeksow ego m ia ły re k u rsy w n o sz o n e do D y k asterió w K u rii R zym skiej w n a s tę p u ją c y c h w y p ad k ach : — re k u rs od d e k re tu w y d alająceg o z zak o n u za k o n n ik a po ślu b ach czasow ych (kan. 647 §2 n. 4);
— rekur.s od d e k re tu o rd y n a riu sz a odm aw iającego ak c ep tac ji k a n d y d a ta prezen to w an eg o przez p a tro n a {kan. 1465);
— r e k u r s od n ak a zu o rd y n a riu sz a zagrażającego ce n zu rą lu b k a rą odw e tow ą (kan. 498, 2243, 2281);
— r e k u rs od d e k re tu o rd y n a riu sz a pogarszającego sy tu a cję p r a w n ą p ro boszcza lu b innego k ap łan a , z przy czy n w ym ienionych w kan. 2147—■ — 2-185. W za k res tych w y p ad k ó w w chodzi w ym ieniony w kam. 2146 §3 <dekret pozbaw iający b en e ficju m proboszczow skiego. W k an o n ie tym j e s t postanow ienie, że podczas rekur.su od d e k re tu pozbaw iającego b ene- .ficjum proboszczow skiego, o rd y n ariu sz n ie m oże w ażn ie zam ianow ać n a sta łe innego k a p ła n a n a to b e n e f ic ju m 2l. J e s t tu w ięc sk u te k zaw ie sz a ją c y .
W zw iązku z ty m o sta tn im w ypad k iem , do P ap ie sk ie j K om isji d..s. I n te r p r e ta c ji D ek retó w S oboru W a tykańskiego II zostało sk iero w an e
n a s tę p u ją c e p y ta n ie:
„Czy re k u rs, k tó ry w m yśl art. 106 K o n s ty tu c ji A p. R eg im in i Eccle-
siae U niversae m ożna w nieść od decyzji Dykas-teriów do N ajw yższego
’T ry b u n a łu S y g n a tu ry A postolskiej, w w y p a d k u pozb aw ien ia ben eficju m proboszczow skiego, m a sk u te k tylk o dew olutyw ny, -czy ta k że suspen-
syw ny”.
O d p o w ied ź P a p ie sk ie j .Kom isji n a pow yższe p y ta n ie je st n a s tę p u ją c a : „N egatyw nie na pie rw sz ą część pytan ie, tw ierdząco na d ru g ą część c z y li re k u rs te n m a -skutek nie tylko dew olutyw ny, lecz ta k że su sp e n sy w n y ze w zględu na analogię do kan. 2146 §3 K F K ” .22 O dpow iedź ta :została przez pap. P a w ła VI za ap ro b o w an a 1 lipca 1971 r. i opub lik o
w a n a w o ficjaln y m o rg an ie praso w y m Stolicy A postolskiej, a w ięc m a ••charakter in te rp re ta c ji au ten ty c zn e j. N iew ątp liw ie odnosi się ona w prost
20 L o b i n a, L a co m petenza, 117— 118.
21 ,„... p e n d e n te re c u rsu , Ordinarius p a ra e c ia m vel beneficium quo cle-
T icus p riv a tu s sit, alii stabiliiter con-ferre v alid e n e q u it” (can. 2146 § 3). 22 AAS, 63: 1971, 860: ,,D. U tru m re c u rsu s qui, iu x ta n. 106 C o n stitu - tio n is A postolicae R egim ini E cclesiae Univers-ae, interp-oni potest a de- jcisionibus SS. D ica ste rio ru m ad S u p re m u m T rib u n a l S ig n a tu ra e A po sto lica e, in casu pro cessu s rem otionis p aro c h i sit in devolu-tivo ta n tu m , s e d etiam in suspensivo. R. N eg a tiv e ad p rim u m ; a ffirm a tiv e ad secun d u m , 'seu re c u rsu m non esse ta n tu m in devolutivo, sed etiam in su sp e n siv o ex an a lo g ia cum canone 2146 § 3 C JC ”:
18 4 Ks. J . K ru k o w sk i [81 do sk u tk ó w re k u rsu w noszonego w w y p ad k u o kreślonym w kan. 214fP §1. Z daniem G. L obiny odpow iedź tę należy na zasadzie analogii ro z ciągnąć rów nież na inne w y p ad k i o k reślone w w ym ienionych wyżej! k anonach, w k tó ry c h rekur,s do D y k asteriu m je st w yposażony w sk u te k suspensyw ny. O pinia ta znalazła ju ż zastosow anie w p ra k ty c e D ru giej S ek cji S y g n a tu ry A postolskiej 23. W ta k ic h w ięc w ypadkach, w k tó ry ch u p rze d n i re k u rs w te j sp raw ie m ia ł na m ocy p ra w a sk u te k sUispen- syw ny, nie m a p otrzeby dołączania do re k u rsu do D rugiej S ekcji p ro śb y o zaw ieszenie w y k o n an ia zaskarżonego ak tu . P ro śb a ta nie je st w sza k że’ zabroniona. G dyby p ro śb a ta została złożona, D ruga S ek cja powinnaś w ydać orzeczenie stw ierd zające, że w d a n y m w y p ad k u na moicy samego-- p ra w a re k u rs w y w iera sk u te k zaw ieszający. S p ecjaln e dochodzenie c o do istn ien ia „pow ażnych m o ty w ó w ” p rzem aw ia jąc y ch za zawieszeniem ! w y k o n an ia zaskarżonego a k tu nie je st p o trze b n e.
b) D ruga S ek cja S y g n a tu ry A postolskiej może zaw iesić w y k o n a n ie zaskarżonego a k tu ad m in istra cy jn e g o , jeżeli do re k u rs u zostanie d o łą czona sp e cja ln a p ro śb a o p a rta n a pow ażnych m o ty w a ch lu b d o k u m e n tach.
Pow yższa zasada szczególna je st z a w a rta w cytow anym ju ż n, 108;
Norm specjalnych Sygnatury Apostolskiej.
D ru g a S ek cja posiada więc- k o m p e ten c je do w y d aw an ia decyzji zaw ieszającej w y k o n an ie za sk a rż o nego a k tu na czas tr w a n ia p rocesu adm in istracy jn eg o . Z k om petencji, te j może skorzystać w tych w y p ad k ach , w k tó ry c h re k u rs a d m in is tra cyjny n a -mocy p ra w a w y w iera tylko sk u te k dew olutyw ny. W yd an ie tej: decyzji je st uzależniona od dw óch w aru n k ó w : 1) złożenia przez r e k u r - sującego p rośby (instantia) czyli w niosku o zaw ieszenie w y k o n an ia z a skarżonego ak tu , 2) stw ie rd z en ia „pow ażnych m otyw ów lub d o k u m e n tó w ” w skazu jący ch p o trzeb ę takiego zaw ieszenia.1) P ro śb a o zaw ieszenie w y k o n an ia zaskarżonego a k tu w inna być do łączona do re k u rsu , b ąd ź jako integr-alna część sam ego re k u rsu , bądź.: oddzielnie od niego. N a sk u te k w niesienia te j p ro śb y p o w sta je sp e c ja ln a sp raw a. D ru g a S ek cja p ow inna ją ro zp a trz eć w edług sposobu i z zacho w aniem te rm in ó w określonych w n. 113
Norm specjalnych.
2) P rzed m io tem te j spraw y sp e cja ln ej — w pad k o w ej — je st ro z p a trz e n ie ra c ji p rze m aw ia jąc y ch za w yposażeniem re k u rs u w specjalną-. 23 L o b i in a,
Rassegna di giurisprudenza della sectio altera del Su
premo Tribunale della Segnatura Apostolica
(1968—4973), N apoli 1974, 7—8. W op arciu o m a te ria ły a rc h iw a ln e Loibina om aw ia dw ie sp ra w y w niesio n e w drodze re k u rs u ad m in istra cy jn e g o do D rugiej S ekcji S y g n a tu ry A postolskiej, w k tó ry c h D ruga S ekcja o graniczyła się do w y d an ia d ek larac ji, iż re k u rs je st w yposażony w sk u te k zaw ieszający.. P ierw sza sp ra w a dotyczyła zaw ieszenia d e k re tu w y d alająceg o za k o n n ik a o ślu b ach uroczystych, d ru g a — d e k re tu pozbaw iającego beneficjum , proboszczow skiego. G dy idzie o pierw szą z ty c h dw u spraw , D ruga. S ek cja w y d ała d e k la ra c ję w o parciu o analogię z kan . 647 § 2 n. 4. P ro śb a o zaw ieszenie w y k o n an ia zaskarżonego a k tu za sta ła u zn a n a za. zbyteczną.[9]
R e k u r s a d m in is tr a c y jn y18&
k la u zu lę za w ieszającą w ykonanie. N a oznaczenie tych ra c ji w n. 108
Norm specjalnych
p raw o d aw c a użył zw ro tu „pow ażne m otyw y lu b do k u m e n ty ”. G. L obina uw aża, że p rzyczyną w y d an ia decyzji zaw iesza jącej a k t zaskarżony są „pow ażne m otyw y” , zaś „ d o k u m en ty ” m ogą w skazyw ać n a istn ien ie ta k ic h w łaśn ie m otyw ów . O cena tych m otyw ów pozostaw iona je st u zn a n iu D rugiej S ekcji. P ra w o d a w ca nie k o n k re ty zuje ich. Dla bliższego w y jaśn ien ia tych m otyw ów L obina p rz e p ro w a dza p o ró w n an ie z re g u la c ją te j k w estii w e w łoskim p raw ie a d m in is tra cyjnym .24 P ra w o d a w ca w m iejsce tego zw ro tu „pow ażne m otyw y lub- d o k u m e n ty ” użył innego zw ro tu „pow ażne ra c je ”. Te „pow ażne ra c je ” w e w łoskim orzecznictw ie ad m in istra c y jn y m zostały d o kładniej zin d y w i dualizow ane. Np. p rz y jm u je się, że pow ażne ra c je w e ry fik u ją się w t a kim w y p ad k u , w k tó ry m z w y k o n an ia a k tu ad m in istra cy jn e g o w ynika' w ielk a szkoda m a te ria ln a lufo m o raln a, niem ożliw a lu b tru d n a do n a p raw ie n ia. S zkoda ta może zagrażać b ąd ź w noszącem u re k u rs, bądź p u blicznej ad m in istra cji. W ykonanie zaskarżonego a k tu należy zawiesić, gdy an u lo w an ie jego sk u tk ó w w późniejszym czasie byłoby u tru d n io n e , a zw łaszcza — gdy sam re k u rs w y d aje się b y ć uzasadniony i d aje w r a żenie „fu m u s boni iu ris ” . D ecyzja o zaw ieszeniu w yk o n an ia a k tu je st autonom iczna, tzn. w ja k im k o lw ie k sto p n iu nie m oże przesądzać lub w a ru n k o w ać decyzji głów nej co do p rze d m io tu re k u rsu .25III. W nioski
Z przeprow adzonego w yżej ro zw ażan ia n a su w a ją się pew ne w nioski zarów no de lege la ta ja k i delege ferenda.
P rz ed e w szystkim należy zauw ażyć, że istn ie je różnica dotycząca s k u t ków a p e la cji i sk u tk ó w re k u rs u a d m in istra cy jn e g o do D rugiej S ekcji S y g n a tu ry A postolskiej. A p ela cja z zasady posiada zarów no sk u te k de- w o lutyw ny ja k i suspensyw ny. N ato m iast re k u rs ad m in istra c y jn y do> D rugiej S ekcji m a sk u te k tylk o dew olutyw ny, zaś s k u te k suspensyw ny m oże być do niego dołączony w drodze w y ją tk u na zasadzie analogii do sk u tk ó w re k u rs u w noszonego do D y k asteriu m K u rii R zym skiej lu b też na mocy decyzji sam ej D rugiej Sekcji.
O m ów ione w yżej zasady o k reśla ją c e sk u tk i re k u rs u do D rugiej S ek cji — z w y ją tk ie m zasady szczególnej p odanej w n. 108 N orm sp e c ja l nych — m a ją c h a ra k te r k o n stru k c ji in te rp re ta c y jn e j. W obow iązującym p ra w ie k anonicznym istn ieje lu k a, k tó rą p raw o d aw ca w inien uzupełnić. L obina pro p o n u je, aby w celu u zu p ełn ien ia te j lu k i dokonał on m o d y fik ac ji n. 108
Norm specjalnych.
Jego zdaniem odnośny przepis N orm sp ecjaln y ch pow inien m ieć n a stę p u ją c e b rzm ienie:„§ 1. R ecursus a d S ig n a tu ra m ap. eju sd em effec tu m h a b e t sive su sp en
-24 L o b i n a , Elementi di procedura amministrativa, 16—17.
23 S a n d u 11 i,
II Giudizio, 178—'181
; P. V i r g a,La tutela
giurisdi-zionale nei con.fronti della pubblica amministrazione,
M ilano1960, 330.
.186 Ks. J. K ru k o w sk i
[
10
]
sivo, sive devo'lutivo, quem ad no rm am ju ris h a b u it ap u d D icasterium a d m in istra tiv u m ;'§ 2. re c u rsu i a d n e cti potest, alla tis m otivis grav ib u s, v e l doeum entis q u ib u s in n ititu r, ad o b tin en d u m suspensionem actu s im p u g n s ti”.26
M oim zdaniem pow yższa prop o zy cja Lofoiny za słu g u je na poparcie, ale n ie je st ona zupełna. Są w niej dw ie zasady szczególnie, a b r a k jest zasady ogólnej. N ależałoby w ięc postulow ać, aby p raw o d aw c a kościelny w now ym akcie n o rm aty w n y m dotyczącym o m aw ianej kw estii w y ra ź n ie sform ułow ał w szystkie trz y p rzed staw io n e w yżej zasady o k re śla jące sk u tk i re k u rs u a d m in istra cy jn e g o do D rugiej S ekcji S y g n atu ry A postolskiej.
L es effets d u rec o u rs a d m in istra tif d e v a n t la S econde Section de la S ig n a tu re A postolique
RÉSU M É
D ans l’a rtic le on a donnée, en p re m ie r lieu, les notions du re c o u rs e t d e l’a p p e lla tio n ainsi que de l ’effec t d év o lu tif et su sp en sif du reco u rs ou de l ’ap pellation. E n su ite on a discu té le p rin cip es qui rè g le n t les effe ts du reco u rs a d m in is tra tif d ev a n t la S econde S ection de la S ig n a tu r e A postolique in te r je té a u x te rm e s de l’A rt. 106 de la C o n stitu tio n A postolique „R egim ini E eclesiae U n iv e rsa e ”. À la base de l ’étu d e des te x te s ju rid iq u e s et des arg u m e n ts de d o ctrin e on a d istingué les p r in cipes qui suivent. Le p rin cip e g én é ral: le rec o u rs a d m in istra tif d ev a n t la S econde S ection de la S ig n a tu re A postolique p ro d u it to u jo u rs l ’effet dévo lu tif, p a r co n tre il n e p ro d u it p a s de l ’effet suspensif, sau f dans des cas exceptionnels où cet effet lui est adjugé. Les prin cip es spéciaux: 1) Le rec o u rs a d m in is tra tif d ev a n t la S econde S ection p ro d u it, en v e rtu du droit, l’effet suspensif dans le cas où le ro ceu rs p ré a la b le a u D ica ste riu m de la C u rie R om aine a eu cet effet. 2). La Seconde S ection de la S ig n a tu re A postolique p e u t su sp e n d re l ’ex écution de l ’acte ad m in i s tra tif, s’il y a u n e spéciale d em an d e fondée su r des m otifs g ra v e s qui e st a d jo in te au rocours.
D ans la conclusion de l ’a rtic le l ’a u te u r fa it u n e p ro p o sitio n que les p rin cip es nom m és ci-dessus soient fo rm u lés ex p re ssém en t dans le no u v e a u Code du D roit Canon.
