Centralna Komisja Egzaminacyjna
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczĊcia egzaminu.
WPISUJE ZDAJĄCY
KOD PESEL
Miejsce na naklejkĊ
z kodem
Ukáad graficzny © CKE 2010
EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII
POZIOM ROZSZERZONY
Instrukcja dla zdającego
1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 24 strony
(zadania 1 – 24). Ewentualny brak zgáoĞ
przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin.
2. Arkusz zawiera trzy czĊĞci. CzĊĞü pierwsza arkusza to test, czĊĞü druga wymaga analizy materiaáów Ĩródáowych, a czĊĞü trzecia napisania krótkiego wypracowania na jeden z podanych tematów.
3. CzynnoĞci zaplanuj tak, aby moĪliwe byáo rozwiązanie zadaĔ z trzech czĊĞci arkusza w ciągu 180 minut.
4. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym.
5. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
6. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.
7. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane.
8. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkĊ z kodem.
9. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora.
MAJ 2011
Czas pracy:
180 minut
Liczba punktów do uzyskania: 50
MHI-R1_1P-112
Cz ĊĞü I (20 punktów)
Zadanie 1. (3 pkt)
Na podstawie mapy oraz wáasnej wiedzy uzupeánij tabelĊ.
Na podstawie: B. Danowska, T. Maükowski, Przez wieki. Zeszyt üwiczeĔ z tekstami Ĩródáowymi, GdaĔsk 2003, s. 27.
Informacje o miejscowoĞci Nazwa miejscowoĞci
Litera oznaczająca miejscowoĞü
na mapie 1. Stolica paĔstwa mitycznego króla Minosa.
Znajdowaá siĊ w niej paáac ozdobiony freskami przedstawiającymi np. tauromachie, czyli sceny walki lub zabaw z bykami.
2. Miasto poáoĪone na obronnym wzgórzu. Jednym z jego wáadców byá mityczny król Agamemnon.
Do miasta prowadziáa Lwia Brama.
3. Bogate miasto, którym wedáug tradycji greckiej rządziá król Priam. Zostaáo zdobyte i zrabowane przez Achajów.
Zadanie 2. (1 pkt)
Na podstawie tekstu rozstrzygnij, które zdanie jest faászywe. Obok tego zdania napisz sáowo faász.
PrzeciĊtny Rzymianin Īywiá siĊ chlebem wypiekanym z pszenicy, która dojrzewaáa w póánocnej Afryce, oraz rybami, áowionymi i suszonymi w okolicach Gibraltaru.
Przyrządzaá potrawy [...] w rondlach i garnkach z miedzi wydobytej w Hiszpanii, jadaá w naczyniach wypalanych w piecach ceramicznych w [Galii], pijaá wina hiszpaĔskie [...].
Bogaty Rzymianin mieszkaá w domu [...] wĞród sprzĊtów z indyjskiego hebanu czy drewna tekowego inkrustowanego afrykaĔską koĞcią sáoniową [...]. Jego Īona stroiáa siĊ w jedwabie z Chin, diademy i peráy z Indii i uĪywaáa kosmetyków z poáudniowej Arabii. Potrawy przyprawiano indyjskim pieprzem [...].
ħródáo: L. Casson, StaroĪytni Īeglarze basenu Morza ĝródziemnego, Warszawa 1965, s. 243–244.
1. ZasiĊg geograficzny handlu prowadzonego przez Rzymian wykraczaá poza granice imperium rzymskiego.
2. PaĔstwo rzymskie nie miaáo Īadnych kontaktów handlowych z Dalekim Wschodem.
3. Rzymianie z Hiszpanii oprócz wina sprowadzali równieĪ miedĨ.
Zadanie 3. (1 pkt)
Uporządkuj chronologicznie wydarzenia z historii staroĪytnej, zaczynając od najwczeĞniejszego. NajwczeĞniejsze wydarzenie oznacz numerem 1, kolejne numerami: 2, 3, 4, 5.
Wydarzenia Odpowiedzi
Pokonanie Persów przez Aleksandra Wielkiego pod Gaugamelą Podbój miast-paĔstw Sumeru i Akadu przez Hammurabiego Podziaá cesarstwa rzymskiego na czĊĞü wschodnią i zachodnią Zjednoczenie Górnego i Dolnego Egiptu
Powstanie AteĔskiego Związku Morskiego
Nr zadania 1. 2. 3.
Maks. liczba pkt 3 1 1 Wypeánia
egzaminator
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 4. (1 pkt)
Fotografie przedstawiają dwie rzeĨby reprezentatywne dla róĪnych stylów w sztuce.
Wpisz nazwy odpowiednich stylów pod fotografiami.
A. ...
B. ...
ħródáo: Kronika Polski, nr 6, Kraków 1998, s. 13; Rzym i Watykan, Rzym 1991, s. 105.
Zadanie 5. (1 pkt)
Na podstawie tekstu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
W VII stuleciu zakonnik z Italii, Antoniusz, [...] byá Ğwiadkiem wielu ciekawych rzeczy. Nad brzegiem Morza Martwego ujrzaá sáup soli, w który przemieniáa siĊ Īona Lota [...]. W Nazarecie oglądaá elementarz Pana Jezusa i áawkĊ, na której Pan Jezus zwyká siadywaü, grzejąc siĊ na sáoĔcu. WĞród innych oglądanych przez pielgrzyma osobliwoĞci [byá] áaĔcuch, na którym Judasz siĊ powiesiá. Piramidy miaá za spichrze, w których Józef przechowywaá zapasy zboĪa egipskiego.
Na podstawie: O. Olsen, Podbój Ziemi, t. 1, Warszawa 1939, s. 216–217.
Podaj nazwĊ ludu, który w VII wieku opanowaá tereny odwiedzane przez Antoniusza.
...
...
Zadanie 6. (1 pkt)
Na podstawie Ĩródeá dotyczących wyprawy bukowiĔskiej (moádawskiej) króla Jana Olbrachta rozstrzygnij, które zdanie jest faászywe. Obok tego zdania napisz sáowo faász.
ħródáo 1. Fragment Kroniki polskiej Marcina Bielskiego
Marcin Bielski (ok. 1495-1575) – pisarz i historyk, zwolennik ruchu egzekucyjnego.
Niektórzy domniemywali, Īe tĊ wojnĊ dlatego [król] podniósá, aby szlachty [...] czĊĞü wojną wytraciü. Stąd ten rym: Za króla Olbrachta wygubiona szlachta.
ħródáo 2. Fragment artykuáu wspóáczesnego historyka Rafaáa Jaworskiego
[Król] zabraá siĊ do karania szlachty, która nie stawiáa siĊ na pospolite ruszenie. Kara [...] byáa jedna – konfiskata dóbr ziemskich. DecyzjĊ o konfiskacie podejmowaá król. [...]
InformacjĊ o tym, kto nie zjawiá siĊ na pospolitym ruszeniu, przynosili do monarchy...
szlacheccy wspóábracia. To donosicielstwo wynikaáo [...] z przyziemnych pobudek.
Donosiciel otrzymywaá skonfiskowane dezerterowi dobra. Liczba ukaranych száa w tysiące.
[...] PoniewaĪ utrata dóbr [...] de facto oznaczaáa utratĊ szlachectwa, w Ğwiat poszáo, Īe za Olbrachta wyginĊáa szlachta.
ħródáo: Mówią wieki, 2008, nr 10, s. 16–17.
1. Marcin Bielski i Rafaá Jaworski podają róĪne interpretacje sáynnego powiedzenia o wyprawie bukowiĔskiej (moádawskiej).
2. Marcin Bielski informuje o przypuszczeniach, Īe Jan Olbracht ruszyá przeciwko Moádawii, zdając sobie sprawĊ z nieuchronnoĞci duĪych strat wĞród uczestników wyprawy.
3. Rafaá Jaworski podaje, Īe powiadamianie króla o dezerterach, którzy nie stawili siĊ na pospolite ruszenie, nie przysparzaáo informatorom Īadnych korzyĞci materialnych.
Nr zadania 4. 5. 6.
Maks. liczba pkt 1 1 1 Wypeánia
egzaminator
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 7. (1 pkt)
Na podstawie tekstu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
W ten sposób u schyáku doby jagielloĔskiej dokonaá siĊ akt wielkiej wagi, który wyznaczyá [...] kierunek polityki polskiej, wiąĪąc ją ze wschodem. W tamtą stronĊ miaáa odtąd rozwijaü siĊ polska ekspansja i obronie tamtejszych terenów miaá teĪ byü odtąd poĞwiĊcony wysiáek zbrojny. [...] Skierowanie aktywnej polityki na wschód oznaczaáo rezygnacjĊ z elementarnych postulatów polskiej racji stanu na zachodzie. [...] Polska zaniedbaáa wáasne tereny piastowskie zajĊte przez obcych.
ħródáo: H. àowmiaĔski, Polityka Jagiellonów, PoznaĔ 1999, s. 628.
Podaj nazwĊ wydarzenia, którego rezultaty ocenia autor.
...
Zadanie 8. (2 pkt)
Na podstawie tablicy genealogicznej (zamieszczonej na nastĊpnej stronie) ukazującej związki rodziny Czartoryskich i Poniatowskich oraz wáasnej wiedzy rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe. Obok tych zdaĔ napisz sáowo prawda.
1. Trzech braci matki Stanisáawa Augusta Poniatowskiego miaáo prawo zasiadania w senacie.
2. Matka Stanisáawa Augusta Poniatowskiego nie mogáa byü Ğwiadkiem koronacji syna.
3. Stanisáaw August Poniatowski byá spokrewniony po mieczu z komendantem Szkoáy Rycerskiej.
4. KsiąĪĊ Józef Poniatowski byá siostrzeĔcem Stanisáawa Augusta Poniatowskiego.
Uwaga! W nawiasach podano lata Īycia.
Na podstawie: Wielka historia Polski, t. 6, Kraków 2004, s. 36.
Nr zadania 7. 8.
Maks. liczba pkt 1 2 Wypeánia
egzaminator
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 9. (1 pkt)
Na podstawie fragmentu listu dyplomatycznego z kongresu wiedeĔskiego i wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
WiedeĔ, 20 grudnia 1814 r.
Kwestie dotyczące Polski i Saksonii nie zostaáy jeszcze wcale rozwiązane. KsiąĪĊ Talleyrand informuje króla o kontaktach, jakie miaá z ksiĊciem Metternichem w sprawie noty skierowanej przez tego ostatniego do Prusaków, w której oĞwiadcza, Īe „gabinet wiedeĔski nie pochwala wcielenia Saksonii do Prus”.
ħródáo: G. Chomicki, L. ĝliwa, Wiek XIX. Teksty Ĩródáowe, Kraków 2001, s. 51.
WyjaĞnij, dlaczego ksiąĪĊ Klemens Metternich byá przeciwny proponowanym zmianom terytorialnym, o których mowa w tekĞcie.
...
...
...
...
Zadanie 10. (1 pkt)
Rozpoznaj powstania, o których pisze J. àojek. Wpisz ich nazwy obok wáaĞciwego opisu.
Informacja o powstaniu Nazwa powstania
1. Po prawie 10 miesiącach walki przegrano powstanie, które jedyne w XIX wieku miaáo realną szansĊ „wybicia siĊ na niepodlegáoĞü”. [...] Ci, którzy przechwycili wáadzĊ [...], doprowadzili Ğwiadomie to powstanie do klĊski [...], áudząc siĊ, Īe ich los pod panowaniem Mikoáaja I bĊdzie lepszy.
2. Záudzenia [...], Īe hasáo uwáaszczenia od razu zmobilizuje do czynu wielotysiĊczne rzesze [...] leĪaáy u podstaw naiwnego planu powstaĔczego. [...] Powstanie [...] trwaáo zaledwie 9 dni i upadáo niemal bez walki.
3. Powstanie [...] wymuszone decyzją poboru do wojska caáej patriotycznej máodzieĪy nie miaáo Īadnych realnych szans powodzenia. Byáo tragedią kraju, w którym wáadza zostaáa oddana w rĊce czáowieka [...] szukającego [...] formuáy zdolnej utrzymaü kraj w orbicie Rosji.
ħródáo: J. àojek, Kalendarz historyczny. Polemiczna historia Polski, Warszawa 1994, s. 233, 298–299, 311, 337.
Zadanie 11. (1 pkt)
Na podstawie treĞci mapy zaproponuj dla niej tytuá.
Uwaga: tytuá powinien zawieraü okreĞlenie tematu, czasu i przestrzeni, np. Ekspansja terytorialna Szwecji w XVII w.
Na podstawie: M. Wawrykowa, Historia powszechna 1850–1914, Warszawa 1998, s. 277, Atlas historyczny, Od staroĪytnoĞci do wspóáczesnoĞci, Warszawa 2008, s. 99.
Tytuá mapy ...
Nr zadania 9. 10. 11.
Maks. liczba pkt 1 1 1 Wypeánia
egzaminator
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 12. (2 pkt)
Na podstawie wykresu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Na podstawie: Wielka historia Polski, t. 9, Kraków 2003, s. 25.
A. Sformuáuj wniosek wynikający z porównania terytorium i potencjaáu gospodarczego czĊĞci Górnego ĝląska przyznanych Polsce i Niemcom przez RadĊ Ligi Narodów.
...
...
B. Podaj nazwĊ wydarzenia, które wpáynĊáo na decyzjĊ o przyáączeniu czĊĞci Górnego ĝląska do Polski.
...
Kopalnie
Zadanie 13. (2 pkt)
Na podstawie fragmentu tekstu piosenki Jacka Kaczmarskiego i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Jacek Kaczmarski (1957–2004) – poeta, prozaik, twórca tekstów piosenek, bard antykomunistycznej opozycji.
Jak nowa rezydencja carów, SáuĪba swe obowiązki zna, Precz wysiedlono stąd Tatarów Gdzie na Ğwiat wyrok zapaĞü ma.
W resztce cygara mdáym ogniku Páywaáa Lwa Albionu twarz:
Nie rozmawiajmy o Baátyku, Po co w Europie tyle paĔstw?
Okna juĪ widzą, sáyszą Ğciany Jak kaszle nad cygarem Lew, Jak skrzypi wózek popychany Z kalekim Demokratą w tle.
Lecz nikt nie widzi i nie sáyszy, Co robi Góral w krymską noc, Gdy gestem w wiernych towarzyszy Wpaja swą legendarną moc.
[...]
Polacy? – Chodzi tylko o to, ĩeby gdzieĞ w koĔcu mogli Īyü...
Z tą Polską zawsze są káopoty – Kaleka troszczy siĊ i drĪy.
Lecz uspokaja ich gospodarz PoĪóákáy dáonią gáaszcząc wąs:
Mój kraj pomocną dáoĔ im poda, Potem niech rządzą siĊ jak chcą.
[...]
ħródáo: J. Kaczmarski, Ale Ĩródáo wciąĪ bije..., Warszawa 2002, s. 474–475.
A. Podaj miejsce i rok konferencji, której dotyczy tekst.
Miejsce ...
Rok ...
B. SpoĞród wymienionych postanowieĔ tej konferencji, dotyczących Polski, wybierz i podkreĞl to, które nie zostaáo zrealizowane.
1. Wschodnia granica paĔstwa polskiego zostanie oparta w przybliĪeniu na linii Curzona.
2. PaĔstwo polskie otrzyma rekompensatĊ w postaci czĊĞci dotychczasowych ziem niemieckich.
3. Zostanie utworzony Tymczasowy Rząd JednoĞci Narodowej.
4. W Polsce zostaną przeprowadzone wolne, nieskrĊpowane, demokratyczne wybory.
Nr zadania 12.A 12.B. 13.A. 13.B.
Maks. liczba pkt 1 1 1 1
Wypeánia egzaminator
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 14. (2 pkt)
Na podstawie Ĩródeá wykonaj polecenia.
ħródáo 1. Adam WaĪyk, Poemat dla dorosáych (fragment) Adam WaĪyk (1905–1982) – poeta, prozaik, eseista.
[...]
Ze wsi, z miasteczek wagonami jadą zbudowaü hutĊ, wyczarowaü miasto, wykopaü z ziemi nowe Eldorado, armią pionierską, zbieraną haáastrą*
táoczą siĊ w szopach, barakach, hotelach, czáapią i gwiĪdĪą w báotnistych ulicach:
wielka migracja [...],
dusza nieufna, spod miedzy wyrwana, [...]
masa wĊdrowna, Polska nieczáowiecza, wyjąca z nudy w grudniowe wieczory...
* haáastra: táum, motáoch, zgraja, hoáota.
[...]
Wielka migracja przemysá budująca, nie znana Polsce, ale znana dziejom, karmiona pustką wielkich sáów, Īyjąca
dziko, z dnia na dzieĔ i wbrew kaznodziejom – w wĊglowym czadzie, w powolnej mĊczarni, z niej siĊ wytapia robotnicza klasa.
DuĪo odpadków. A na razie kasza.
[...]
ħródáo: Poezja polska. Od Ğredniowiecza do wspóáczesnoĞci, Warszawa 2000, s. 457–458
ħródáo 2. Fragment listu Wandy Wasilewskiej do Nikity Chruszczowa
Wanda Wasilewska (1905–1964) – dziaáaczka socjalistyczna i komunistyczna, wspóáorganizatorka Związku Patriotów Polskich, wiceprzewodnicząca PKWN, po wojnie za ojczyznĊ wybraáa ZSRR.
UwaĪam, Īe w Polsce sprawy na froncie kulturalnym Ĩle stoją. [...] Przesyáam Wam poemat znanego polskiego poety, nagrodzonego orderami i nagrodami paĔstwowymi, czáonka partii, ogáoszony 21 sierpnia 1955 na pierwszej stronie oficjalnego organu Związku Literatów Polski – w oryginale i w dosáownym przekáadzie. Czasopismo przechodzi przed ogáoszeniem przez Wydziaá Prasy KC i przez cenzurĊ.
ħródáo: A. Bikont, J. SzczĊsna, Towarzysze nieudanej podróĪy (6), Gazeta Wyborcza – 26/02/2000.
A. Podaj przyczynĊ napisania listu przez WandĊ Wasilewską po opublikowaniu Poematu dla dorosáych.
...
...
...
...
B. Podaj nazwĊ inwestycji, o której mowa w podkreĞlonym fragmencie Ĩródáa 1.
...
TEMAT: PRZEMIANY USTROJOWE OD STAROĩYTNOĝCI DO XX WIEKU
CZ ĉĝû II – Analiza Ĩródeá wiedzy historycznej (10 punktów)
ħródáo A
Fragmenty dzieáa Arystotelesa Ustrój polityczny Aten
[w:] S. Sprawski, G. Chomicki, StaroĪytnoĞü. Teksty Ĩródáowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole Ğredniej, Kraków 1999, s. 125.
Do stanowiska przywódcy ludu doszedá Perykles. [...] Skierowaá uwagĊ obywateli na flotĊ jako siáĊ paĔstwa, w nastĊpstwie czego masy nabraáy pewnoĞci siebie i caáe rządy w paĔstwie coraz bardziej w ich rĊce przechodziáy [...]. TakĪe Perykles pierwszy wprowadziá wynagrodzenie dla sĊdziów [...]. Wyrzekają z tego powodu niektórzy, Īe [...] do losowania cisnĊli siĊ potem wszyscy na chybiá trafiá, bardziej niĪ ludzie wartoĞciowi.
Na podstawie Ĩródáa A wykonaj polecenie.
Zadanie 15. (1 pkt)
Podaj negatywny skutek sądowniczej reformy Peryklesa.
...
...
...
...
ħródáo B
Fragment dzieáa Pseudo-Ksenofonta Ustrój polityczny Aten
[w:] M. WĊcowski, StaroĪytnoĞü klasyczna. ûwiczenia Ĩródáowe z historii dla szkóá Ğrednich, Warszawa 1999, s. 180
Pseudo-Ksenofont (tzw. Stary Oligarcha) – anonimowy autor dzieáa, Īyá w V w. p.n.e.
Po pierwsze wykaĪĊ, Īe biedacy oraz lud sáusznie cieszą siĊ tam lepszą pozycją od ludzi szlachetnego pochodzenia i zamoĪnych, poniewaĪ to lud wáaĞnie stanowi zaáogĊ okrĊtów i tworzy potĊgĊ paĔstwa [...] w znacznym stopniu wiĊkszym niĪ hoplici, ludzie szlachetnego pochodzenia oraz warstwy wyĪsze. Skoro taka jest sytuacja, wydaje siĊ sáuszne, aby kaĪdy miaá dostĊp do urzĊdów, czy to osiągalnych drogą losowania, czy teĪ drogą wyboru, i aby kaĪdy obywatel, który zechce zabraü gáos, mógá to uczyniü bez przeszkód.
Na podstawie Ĩródeá A i B wykonaj polecenie.
Zadanie 16. (1 pkt)
WyjaĞnij, dlaczego wojny grecko-perskie miaáy wpáyw na demokratyzacjĊ ustroju Aten.
...
...
...
...
...
...
Nr zadania 14.A 14.B. 15. 16.
Maks. liczba pkt 1 1 1 1
Wypeánia egzaminator
Uzyskana liczba pkt
ħródáo C
Fragment dzieáa Plutarcha ĩywoty sáawnych mĊĪów
[w:] S. Sprawski, G. Chomicki, StaroĪytnoĞü. Teksty Ĩródáowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole Ğredniej, Kraków 1999, s. 129–130.
OtóĪ opowiadają, Īe przy takim pisaniu imion na skorupkach któryĞ z niepiĞmiennych i zupeánie prostych ludzi ze wsi podaá wtedy swoją tabliczkĊ Arystydesowi jako jednemu z przygodnych ludzi i prosiá, Īeby mu napisaá na niej imiĊ Arystydesa. Ten zdziwiony zapytaá, czy Arystydes wyrządziá mu jakąĞ krzywdĊ. Na to tamten odpowiedziaá: „ĩadnej. Ja nawet nie znam tego czáowieka. ZáoĞci mnie tylko, gdy sáyszĊ, Īe wszĊdzie nazywają go sprawiedliwym”. Usáyszawszy to, Arystydes podobno nic nie odpowiedziaá, wpisaá imiĊ na skorupkĊ i wrĊczyá ją temu czáowiekowi.
ħródáo D
Fragment artykuáu wspóáczesnego historyka Marka WĊcowskiego [w:] Mówią wieki, 2008, nr 5, s. 37–38.
SpoĞród tysiĊcy odnalezionych na Agorze ostraków prawie 200, do tego zebranych w pewnej studni, zawieraáo imiĊ Temistoklesa, a wykonaáo je zaledwie kilkanaĞcie osób. To chyba Ğlad nieudanej próby podrzucenia wiĊkszej liczby gáosów do urny przez politycznych wrogów Temistoklesa. AteĔczycy dobrze zapamiĊtali skandal z 416 roku p.n.e., gdy dwaj zagroĪeni ostracyzmem moĪni: w istocie niebezpieczny dla demokracji Alkibiades i spolegliwy arystokrata Nikiasz, porozumieli siĊ i áącząc gáosy swych popleczników, posáali na wygnanie raczej niegroĨnego demagoga Hyperbolosa.
Na podstawie Ĩródeá C i D odpowiedz na pytanie.
Zadanie 17. (1 pkt)
Na jakie zagroĪenia wynikające ze stosowania ostracyzmu wskazują autorzy powyĪszych tekstów?
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
ħródáo E
Fragment dzieáa Kasjusza Diona Historia rzymska
[w:] S. Sprawski, G. Chomicki, StaroĪytnoĞü. Teksty Ĩródáowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole Ğredniej, Kraków 1999, s. 265–266.
Kasjusz Dion (ok. 163–235 r. n.e.) – historyk rzymski greckiego pochodzenia.
Jakkolwiek urzĊdy, z wyjątkiem cenzury, obsadzane są wedáug dawnego prawa, to jednak kierownictwo i zarząd wszystkich spraw zaleĪy wyáącznie od woli kaĪdorazowego cesarza.
AĪeby jednak zachowaü pozory, [...] zjednoczyli w swoim rĊku, z zachowaniem dotychczasowych nazw wszystkie urzĊdy, które za czasów wáadztwa ludu decydujące miaáy znaczenie, z wyjątkiem wszakĪe dyktatury. CzĊsto piastują godnoĞü konsulów [...]. Tytuá imperatora przybierają nie tylko ci, którzy odnieĞli jakieĞ zwyciĊstwo, lecz równieĪ inni, dla oznaczenia ich nieograniczonej wáadzy, zamiast tytuáu króla lub dyktatora. [...]
Z tytuáu godnoĞci cenzorskiej sprawują nadzór nad naszym sposobem Īycia [...]. Przyjmują do stanu [...] senatorskiego, wzglĊdnie wykluczają zeĔ wedáug swobodnego uznania. [...]
Wáadza trybuna ludowego, która obowiązywaáa w czasie ludowáadztwa, daje im uprawnienia sprzeciwiania siĊ kaĪdej uchwale senatu, [...] i zapewnia nietykalnoĞü, tak, Īe mogą skazywaü na Ğmierü bez sądu i prawa, jako przestĊpcĊ, kaĪdego, kto im przeciwstawiá siĊ.
Na podstawie Ĩródáa E wykonaj polecenie.
Zadanie 18. (1 pkt)
Podaj nazwĊ opisanego sposobu sprawowania wáadzy w Rzymie i wyjaĞnij, dlaczego okreĞlano go komedią republiki.
Nazwa ...
WyjaĞnienie ...
...
ħródáo F
Srebrny medal z wizerunkiem Karola Wielkiego.
[w:] P. Riché, ĩycie codzienne w paĔstwie Karola Wielkiego, Warszawa 1979, il. 21.
Nr zadania 17. 18.
Maks. liczba pkt 1 1 Wypeánia
egzaminator
Uzyskana liczba pkt
Na podstawie Ĩródáa F wykonaj polecenie.
Zadanie 19. (1 pkt)
WyjaĞnij, do jakiej tradycji politycznej nawiązuje wizerunek wáadcy.
Zwróü uwagĊ na napis: „Karolus Imp[erator] Aug[ustus]”.
...
...
...
...
ħródáo G
Fragment dzieáa Aureliusza Wiktora O cezarach
[w:] S. Sprawski, G. Chomicki, StaroĪytnoĞü. Teksty Ĩródáowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole Ğredniej, Kraków 1999, s. 273–274.
Aureliusz Wiktor (IV w. n.e.) – historyk rzymski.
Waleriusz Dioklecjan byá wybitnym mĊĪem [...]; on pierwszy wprowadziá wyszukane, záotem tkane jedwabne szaty purpurowe, drogimi kamieniami wysadzane obuwie [...]. Pierwszy teĪ [...] poleciá nazywaü siĊ publicznie panem i bogiem i przy powitaniu czeĞü sobie boską oddawaü.
Na podstawie Ĩródáa G i wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
Zadanie 20. (1 pkt)
Podaj, jakie wzorce kulturowe wpáynĊáy na zmianĊ modelu wáadzy cesarskiej.
...
ħródáo H
Rysunek propagandowy (prawdopodobnie z 1852 roku)
[w:] Wiek XIX w Ĩródáach. Wybór tekstów Ĩródáowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, opr. M. SobaĔska-Bondaruk, S. Lenard, Warszawa 2001, s. 255.
Gwiazda stryja i gwiazda bratanka
Na podstawie Ĩródáa H oraz wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
Zadanie 21. (1 pkt)
Rozpoznaj wáadcĊ Francji, który odwoáywaá siĊ do popularnoĞci swojego stryja.
...
ħródáo I
Fragment pracy historyka Jana Baszkiewicza [w:] J. Baszkiewicz, Wáadza, Wrocáaw 2009, s. 127–130.
Oto w ciągu osiemdziesiĊciu lat Francuzi cztery razy obalali monarchiĊ, Īądając republiki.
Umiarkowani monarchiĞci dochodzili do wniosku, Īe jedynym sposobem unikniĊcia „jakiejĞ nowej Komuny” bĊdzie zgoda na demokratyczną republikĊ z odpowiednimi zabezpieczeniami przed jej zbytnim radykalizmem. Z tych przesáanek wyrastaá – z trudem i dáugo – polityczny kompromis. [...] Prezydent Jules Grévy natychmiast ogáosiá, Īe nie bĊdzie korzystaá z monarchistycznych uprawnieĔ gáowy paĔstwa, tak raniących republikaĔską cnotĊ. Wnet wiĊc czĊĞü spoĞród nich uznano za wygasáe wskutek niestosowania (np. prawo rozwiązywania Izby Deputowanych), czĊĞü przeszáa na rząd (np. nominacje wysokich funkcjonariuszy). Wpáyw prezydenta na skáad rządu staá siĊ formalny. [...] Ministrowie musieli mieü zaufanie parlamentu.
W rezultacie przeciĊtna trwania gabinetów to cztery miesiące [...]. W drodze praktyki republika prezydencka przeobraziáa siĊ w republikĊ parlamentarną – prezydent to urząd gáównie reprezentacyjny („od przecinania wstĊgi na wystawach chryzantem”, jak mówiono) [...].
Od 1791 r. Francja miaáa osiem konstytucji [...]. Teraz przeobraĪenie systemu wáadzy dokonaáo siĊ nie przez brutalne pogwaácenie kompromisowej konstytucji, lecz przez dobrowolne niewykorzystywanie uprawnieĔ przez prezydenta [...]. SytuacjĊ stabilizowaáa grupa
„zawodowych” ministrów obejmujących róĪne resorty [...], wáadza stawaáa siĊ domeną profesjonalistów. JednakĪe elitaryzacja sfery rządowej przynosiáa nepotyzm i korupcjĊ. [...]
Czynnikiem stabilizacji byáa [...] doĞwiadczona biurokracja. [...] Demokratyczna republika nie zrezygnowaáa z usáug postnapoleoĔskiej administracji.
Na podstawie Ĩródáa I i wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
Zadanie 22. (1 pkt)
PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania.
W tekĞcie scharakteryzowano funkcjonowanie systemu politycznego 1. I Republiki Francuskiej.
2. II Republiki Francuskiej.
3. III Republiki Francuskiej.
4. IV Republiki Francuskiej.
Na podstawie Ĩródáa I wykonaj polecenie.
Zadanie 23. (2 pkt)
Podaj dwie pozytywne i dwie negatywne, wedáug autora, cechy funkcjonowania opisanego systemu politycznego we Francji.
Pozytywne cechy
x ...
x ...
Negatywne cechy
x ...
x ...
Nr zadania 19. 20. 21. 22. 23.
Maks. liczba pkt 1 1 1 1 2
Wypeánia egzaminator
Uzyskana liczba pkt
Cz ĊĞü III – Wypracowanie (20 punktów)
Zadanie 24. (20 pkt)
Zadanie zawiera dwa tematy. Wybierz jeden z nich do opracowania.
Temat I
Scharakteryzuj przemiany ustrojowe w Rzeczypospolitej w latach 1764–1795. OceĔ, czy byáy one zgodne z ideologią oĞwiecenia.
Temat II
Czy zgadzasz siĊ z opinią, Īe II Rzeczpospolita byáa paĔstwem demokratycznym? Swoje zdanie uzasadnij, uwzglĊdniając przemiany ustrojowe w Polsce w latach 1918–1939.
Wybieram temat nr ...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Nr zadania 24.
Maks. liczba pkt 20 Wypeánia
egzaminator
Uzyskana liczba pkt
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
BRUDNOPIS
MHI-R1_1P-112
W Y P E
£ N I A
E G Z A M I N A T O R
1
16 2
17 3
18 4
19 5
20 6
21 7
22 23 8
9 10 11 12A 12B 13A 13B 14A 14B 15 Nr zad.
Nr zad.
Punkty
Punkty 0
0
1 2 3
1 2
TEMAT: 1 2
ZADANIE 24
Punkty
0 1
11 2
12 3
13 4
14 5
15 6
16 7
17 8
18 9
19 10
20 poziom I
poziom II
poziom III
poziom IV
SUMA PUNKTÓW D
J 0 0
1 1
2 2
3 3
4 4
5 5
6 6
7 7
8 8
9 9
PESEL
WYPE£NIA ZDAJ¥CY
Miejsce na naklejkê z nr PESEL
KOD EGZAMINATORA
Czytelny podpis egzaminatora
KOD ZDAJ¥CEGO
