R ocznik. P ierw szy.
Wiadomości Diecezjalne
L
u b e l s k i e.
1019 rok.
L U B L I N .
Nakład Kurji Diecezjalnej.
Druk A. Rozdoby.
• ''J-\ V
■ -c.
k!V * ”’>:ł ''
S P I S R Z E C Z Y .
I. Dokumenty Stolicy Apostolskiej.
O prekoriizacji ks. Marjana Fulmana na biskupa lubelskiego bulla 38 Do diecezjan lubelskich o prekonizacji ks. Marjana Fulmana. bulla . 39 Bulla zezwalająca na udzielenie poza Rzymem sakry biskupiej ks. Mar-
janowi F u lm a n o \ iv i... . 40
Zawiadomienie Wizytatora Apost. Mosingnóre'a A. Ratti’ego o pozwo- . leniu na konsekrację kś. M. Fulmanowi pomimo nienadejścia b u l l i ... ... ‘ . 41
Circa quasdam propositiones de scientia .animae Christi decretum S. Congr. S. Officii . . . . . . . . " . 129 De clericis e militia redeuntibus decretum S. Congr. Consistorialis 130 0 prekonizacji ks. A. Jełowickiego na biskupa-śufragana lubelskiego bulla . . . . . . . . . . . . . 166
O nominacji ks. W . I^oglarskiego na protonotarjusza apostolskiego b r e v e ... ... 167
J d nominacji ks. Z. Kwieka na protonotarjusza apostolskiego breve . 230 O katedrze chełmskiej od Nuncjusza Apost. w Warszawie . f . 264 Nowe prefacje . . . . . . . . . '274
Z pow jdu otrzymania świętopietrza ... 353
Dokument o konsekracji ks. M. Fulmana na biskupa lubelskiego przez J. E. ks. Arcyb. A. R a k o w s k ie g o ...42
II. Rozporządzenia i wskazówki pasterskie. Absolucja udzielana tercjarzom . . . . . . 172
Absolutio ab haeresi ... ... 50
Aprobata do słuchania Spowiedzi . ... 323
Bielizna dla żołnierzy (zb ió rk a )...* 74
Binacja mszalna . . . ... 71
Brewiarz . . ... ... 45
Cohabitatio cum mulieribus... 46
Czerwcowe nabożeństwo . . » . . . . . . . . 170
De woleja w parafji...290
Dokumenty wymagane do ś l u b u ... 20
Dziekani i . . - - - - • - • 74
Dyspensowania władza . . . . . . . . 141
Dyspensy (podania o n i e ) ...j .. « . 48
Dzierżawa własności kościelnej ... . . . 67
Egzaminy księży . w ... ... . . . . 258
Imperata oratio . . ... \ . . . 48,260 Inwentarza kóścielnego księga ... ■ . . t9 Inwentarza'spis . . ... . . . . 228
Kancelarja parafjalna . . . . . . . ... 67
Koloratka . . . ...225
Konferencja diecezjalna (termin) ... . 263
Kongregacja dekanalna . . . . • / • • • • • 101
Kwestjonarjusz o stanie parafji ... 136
Majątki kościelne . ...109
Majowe nabożeństwo . , ■ ... ... 100
Małżeństwa katolików zawarte wobec duchownych niekatolickich' . 138 Małżeństwa mieszane . . . . . . . . . 140
Misje i rekolekcje w parafjach . . . . . . . . . 65
Msza św-, ranna z nauką w święta . . ...99
Msza św. (zbieranie na nią ofiar po kościele) . . . . . . 100
Nauczanie katechizmu . . . . . . . . . . . .169
(Nauczanie teligji w szkołach według prawa państwowego 97 ^Obejmowanie w zarząd parafji . . . . i . . , . 260
Odpust za poddanie się woli Bożej w przyjęciu śmierci •: . . 172
Ofiary obowiązkowe na seminarjum . . . . . . 70
Ofiar zbieranie po kościele... 68
Ofiar zbieranie na seminkrjum . . . v . . . . 71
Ofiary na głodnych w Wilnie . ...174
Ołtarz stały [ przenośny . . .. . . . • • ■ I 35 Organizacje religijne (ich stworzenie) . . . . . . . . 104
Ostatnie olejem św. namaszczanie w nagłych wypadkach . . 172
i Pamiątkowe napisy w kościołach . .' . . . ' . . 194
Październikowe nabożeństwo , . ... 227
Plany budowy i restauracji kościelnych . . 1 . . . . 195
Pielgrzymki na Jasną Górę a tyfus . ' . . ! . . . > 174 Podział diecezji na dekanaty . . . . . . . . . 72
Pomniki w kościołach . . . . . . . . . . 194
Posługi bezpłatne religijne . . . ... ... 69
Posługi duchowne dla w o js k o w y c h ... ... 265
Pożyczka państwowa (jej poparcie) . . . ... ‘ . 75
Przeprowadzka księży (jej t e r m i n ) ...324
„Przewodpik S p o ł e c z n } '" ... ... . . 324
Rachunkowe księgi w parafji ' ... ... . 49
Słuchanie spowiedzi w konfesjonale . . . . . . . 193
Stypendja mszalne . 1... '. . .68,291 Święcenie potraw w W . Sobotę. ' ... 66
Świętopietrze... ... 173
Szkody wojenne (ich rejestrowanie) . . . . . . . . 109
Tacka i puszki w kościele (cel ofiar) . . . . . . 100
Tonsura . . . . . . . . . . , . » 225
Uroczystość św. Józefa. ... 65
Uroczystość św. Stanisława Kostki ' ...262
Wezwanie do n ^ t i k i ... 292
V.
t, Wiadomości Diec. Lubelskie" . . . . . . . . 2 0 Wolnego stanu b a d a n i e ... 21 Wolnego stanu badanie w razie zaginięcia współmałżonka . . -. 24 Wstrzemięźliwość i post ... , . . . . 47
Wystawienie N. Sakramentu (sposób) . . . . . . 225
Zakończenie roku sfSrego i rozpoczęcie nowego j . . . 322 Zdawanie i obejmowanie probostwa wóbeo dziekana . 48 Zmiana nazwy „konsystorz" na „kurja“ ... ... 48 Zmiana służby kościelnej przy zmianie proboszcza . . . 98
III. Listy pasterskie.
List pasterski J. E. Biskupa Lubelskiego przy obejmowaniu diecezji . 1 List pasterski J. E. Biskupa Lubelskiego z powodu krzywd socjalnych 33 Biskupi polscy do duchowieństwa i wiernych w grud. 1919 .po 96 Biskupi polscy do duchowieństwa w styczniu 1919 r. . . . 161 Biskupi polscy zebrani u grobu św. Wojciecha . . . . .po 320
IV. Z Kurji Biskupiej.
1 Termin przenoszenia się duchowieństwa z diecezji Lubelskiej do Po
dlaskiej i przeciwnie . ... • . . 26- Marszruta wizytacji .wiosennej J.jE. Biskupa - Ordynarjusza w dek.:
Chełmskim, Hrubieszowskim, Tyszowieckim...142 Marszruta wizytacji wiosennej J. E. Biskupa-Sufragana w dek.: Kra
śnickim, Zaklikowskim, Janow skim ... 143 Wznowienie odłożonej wizytacji JJ. EE. Biskupów . !... 191 Rozkład rekolekcji kapłańskich . . . . . . ; 204 Marszruta wizytacji jesiennej J. E. Biskupa-Ordynarjusza w dek.: Kra
snostawskim, Zamojskim, H rubieszow skim ... ... 231
Kwestjonarjusze o stanie parafji. . . . . . . 275
Groby i cmentarze poległych ż o ł n i e r z y ...275 Ż poWodu pierwszej rocznicy konsekracji J. E. Arcypasterza . . 293
W sprawie budownictwa wiejskiego . . . . . . . 326
V. Przewodnik duszpasterza.
Duch i organizacja Apostolstwa modlitwy — Ks. E. Matzel.
Zwierciadło duszy naszej — te s ta m e n t...
Nasze ambony — ks. I. Cyraski . . . . . . Kaplice w parafji . ...
Nabożeństwa i zebrania Apostolstwa modlitwy — ks. E. Matzel
196
• • 293
296, 329
• 327
335
VI. Z życia stowarzyszeń.
Związek k s i ę ż y ... ... . . . . Ustawa związku kapłańskiego „Unitas“ . .
Koło księży prefektów diec. Lubelskiej. Statut koła . . . . Odezwa organistów z 5 dekanatów diec. Lubelskiej . . . . Odezwa ks. Z. Kwieka w sprawie zaprowadzenia Apostolstwa Mo
dlitwy . . . . • • • * • *
114 117 119 128
302
7 ■
Sprawozdanie z kursów sekretarzy jenerąlnych w Poznaniu .. . 224-
Informacja w sprawie zaprowadzenia Apostolstwa Modlitwy . . 231
Poświęcenie rodzin Sercu Jezusowemu . . . . . 232
. Stowarzyszenia polskich kobiet p r a c u ją c y c h ...241
Szkoła organistów w Przemyślu pod kierunkiem 0.0. Salezjanów . 250 Głos. z prowincji (o Żywym Różańcu) . . . ' ' . 252
Koło opieki religijnej nad żołnierzem i jego statut . . . 264
Cele T o w. św. Wincentego a Paulo . . . , ; ; . 267
„Przewodnik Społeczny" . ...267
Organizowanie związku „Unitas" . . . . . . 333
Zjednoczenie robotnicze . . . . 333
Dofn Ludowy w Lublinie . ... 335
Pobyt referenta do spraw społecznych w Nabrożu, Hrubieszowie, Chełmie i Lubartowie . . ' . . . , . . 347
pismo fachowe dla księży prefektów . . . . . . . 347
Odezwa prefektów warszawskich w sprawie szerzącego się zepsucia 348 VII. Artykuły. ’ Prawo kościelne o małżeństwie w nowym kodeksie — x. J. M. . 50
Cenzury i rezerwaty w nowym kodeksie . 75 Stare książki — ks. L. Zalewski . . . . . . 79
Do pfacy! — ks. E. Fijołek . ■ 1 • • n o - Duchowieństwo poznańskie wobec ruchu społecznego — („Pracownik Polski"). . . ' . • . . . . . . 121
Koeduka’cja — Biskup A. J. Nowowi ej ski . . . . . . 145
W sprawie szkół wyznaniowych w Polsce . .. . . . 150-
Własność prywatna — S ... . . .' 178
Z okazji artykułu „Do pracy" — ks. M. Dworzycki . . . ■ , • 209-
Organizujmy młodzież polską 1— ks. J. Matusz . . . . 276/303 - Komisja organistowska — J. Frąckiew icz... zBę Wszechnica Lubelska — ks. W . Kneblewski . . . . 353
VIII. Rozporządzenia prawno-państwowe. Uposażenie prefektów . . . . . . . . . . 123
Pogrzeby zmarłych na tyfus plamisty . ; ... 144
Dekret o stowarzyszeniach... 174
Przepisy wykonawcze do dekretu o stowarzyszeniach . . . . 175
Zniżka taryfy kolejowej dla pątników do Częstochowy . . - 176
Wstrzymanie pielgrzymek z powodu epidemji . . . . 177
Urząd konserwator? na okręg l u b e l s k i ...215
Ułatwianie opracowania projektów normalnej sieci szkolnej . . 234.
Wydawanie wypisów a k t ó w ... ... . 235
Dzierżawcy majoratów a budownictwo parafjalne . . . . . 276
Małżeństwa osób w o js k o w y c h ...277
Dyspensa od czasu w d o w ie g o ... ... . . . 278
Opłata stemplowa na wypisach metrycznych . . t . . . 278
Opodatkowanie księży ... 319
Fundacje i zatwierdzanie darowizn i zapisów . . . . . . 358
Podatki od duchowieństwa . . . . . . . v , . 361
VII;
Zarząd budynków i placów państwowych
Postępowanie karne w sprawach osób duchownych K
W ydział odbudowy kraju
Województwa a Kościół . . . . .
IX. Korespondencje.
Konferencja dziekanów w d. r8 grudnia 1918 r. • . A-postolska praca Biskupa Lubelskiego — ks. I. Cyraski . . . Konferenęja diecezjalna w d. 29 kwietnia . . . .
Wizytacja pasterska J. E. Biskupa Lubelskiego ód 17 maja do 24 czerwca Wizytacja pasterska J. E. Biskupa-Sufragana w dek.: Kraśnickim, Za-
klikpwskim i Janowskim . . .
Rekolekcje kapłańskie w lipcu i sierpniu . . .
Z życia zakonnego w Diecezji . .
Muzeum dekanalne w Szczebrzeszynie . .
Konferencje dekanalne . . . Anarchja w Lubelszczyźnie .
Wizytacja J. p.. Biskupa w Kiełczewii ach
Konsekracja J. E. ks. Achillesa Ratti’ego . . . . . . . Wizyta kanoniczna J. E. Biskupa Lubelskiego od 6 do 22 września
Uroczystość św. Stanisława Kostki . . . .
Kapituła Zamojska . ’ . ...
Wizytacja J. E. Bis upa-Sufragana od 20 września do 4 października'
Z Monastyrka. . . . .
Z par. Szpikołosy . . .
X. Nowe książki.
Bujak Fr. O podziale ziemi . . .
Kalendarz św. Piotra Klawera nk rok 1919 . . .
Buzek dr. Projekt Konstytucji Państwa Polskiego i ordynacji wybor
czej sejmowej . ■. / .
Ks. Wójcicki A. Sprawa szkoły katolickiej na zachodzie i u nas Ks. Szydelski. Religja a wychowanie i szkoła
S-ki A. Stanowisko religji w szkole Niewiasta katolicka — czasopismo
Kobieta Polska — czasopismo . . . . Głos św. Franc. Serafickiego ‘— czasopismo . Nowa Jutrzenka — czasopismo
Głos Eucharystyczny — czasopismo Ks. ks. jezuici. O wybprach
Robotnik Polski — czasopismo
Robotnik — c z a s o p i s m o ...
Nasza Gazeta . . . . .
Głos Ludu w ...
Podręczniki db nauki religji Keller P.- Baśń ostatnia
Benson R. Pan świata . . . . .
Ks. Adamski W al. JĆwiczenia fizyczne w s.towarzyszeniąęh młodzieży 3 str. okł. Nr. 3 3 » » » 3 3 » ” » 3 3 '> w 3 2 » ’ » » 10
3633^3
144 347
88 2 [ 1 217 236
268, 272 274
27.S 27'5 276 281 3°7 312
346
346
351
3^4
365
6r 61
62 62 62 62 62
63 63 63 63 63
344 344 345
VIII. '
_l7 XI. Dziennik czynności J. E. ks. Biskupa.
Strony: . . . . . 32, 58, 86, 125, 155, 189, 286, 310, 349
XII. Dziennik kurji diecezjalnej.
Strony: . . 87, 126, 155, 190, 216, 255, 287, 311, 350
l XIII. Zmiany osobiste wśród duchowieństwa.
1 Strony: . • . 32, 59, 95, 126, 156, .190, 216, 255, 287, 312, 3^0
XIV. Nekrologja. '
Ks. Śliwiński Edward ... 156
Ks. Czyżewski Feliks . . . . . . . . . . 157
Ks. Wąsowicz Władysław Marjan . . . . . , . . 158
Ks. Skrzetiiski Stefan Zenon . . . .. . 15®
Ks. ^Viąskowski Wojciech ...^58
Ks. Chęciński F r a n c i s z e k ... . . 191
Ks. Szyprowski Eugenjusz ...192
Ks, Suski Wiktor . ...192
Ks. Dyka Franciszek . . . . . . . . . 223
Ks. Orłowski A l f r e d ... 223
Ks. Komorowski Antoni . ...223
XV. Varia. Życiorys J. £. ks. Biskupa M. Fulmana . 27 Otwarcie Uniwersytetu L u b e lsk ie g o ... ... • 3°
Odezwa Komitetu Kobiet Lubelskich dla Kresów . . . . . . 31
Bunt dzwonów . . . , . . . • • 55
Zmiany w seminarjum . . - . . . . . • , 58
O bieliznę i pościel dla ż o ł n i e r z y ... ‘ 60
Wymiana telegramów między J. E. Biskupem Lubelskim a p. Preze sem Ministrów ... . 96
Oddanie sreber kościelnych przez 0.0. Bernardynów w Lublinie na poparcie powstania w 1794 r. . . . . . 126
Zaproszenie do udziałów na kasę wydawnictw teologicznych . .. 159
Życiorys J. E. ks. Biskupa-Sufragana A. Ji Jełowiekiego . . . 185
Wymiana telegramów między J; E. Biskupem „Lubelskirr^ a Monsi- gnorem Ratti i Naczelrrikiem Państwa Piłsudskinł . 215 Pamięci biskupa Jaczewskiego : ... ... . 273
Nowy rok szkolny w Seminarjum D u c h o w n e m ... 273
„Bratnia Pomoc" alumnacka % . . ...276
W sprawie listu past. Biskupów polskich . . . . . . 308
Nowy rok akadetnicki na Uniwersytecie Lubelskim . . . . ,308
^Portret Ojca świętego dla J. E. Biskupa Lubelskiego .. . . .. 311
Loterja Dobroczynna . . . . . . . . . . . 347
Mpdlitwa szkolna . . . > . . . . . . . . . . 348,
Co zaprenumerować na rok 1920 . . . . . . . . 367
Podajmy dłoń bratnią Galicji Wschodni ej . . . . . . . 284
Życzenia duchowieństwa diec^ Lubelskiej dla j. E. Arcybiskupa Achillesa Ratti’ego w dniu Jego konsekracji... 289
Wobec Groty Betleemskjej... • • 321
Maryan Leon Fulman
z miłosierdzia Bożego i Stolicy Apostolskiej łaski BISKUP LUBELSKI.
D U C H O W IE Ń S T W U i LU D O W I W IERNEM U B Ł O G O S Ł A W IE Ń S T W O i P O Z D R O W IE N IE W PANU!
Po raz pierwszy, m oi ukochani diecezjanie, prze
m a w ia m jako pasterz i przew odnik wasz duchow ny i zaraz na wstępie ośw iadczam , iż idę do Was tylko po to, „ab y m czynił wolę Tego, który m nie posłał, aby k a ż d y ... m ia ł żywot wieczny (J a n VI. 40), „al
bow iem ta jest wola B o ż a — uświęcenie wasze"
(I Tes. IV. 3).
1. CHRYSTUS.
W Kościele B o ży m jest rdzeń i źródło życia,, jest k a m ie ń węgielny, na którym Kościół zbudow any, a jest n im Chrystus. „W ybudow ani jesteśm y na fu n d am en cie A postołów i Proroków, gdzie g łów nym w ę
g ie ln y m k a m ie n ie m sam Je zus Chrystus, na którym wszystko budow anie wywiedzione, rośnie w Kościół święty w Panu, na którym też i Wy pospołu b u d u jecie się na m ieszkanie Boże w d u c h u " (Efez. II. 20).
Ten to Chrystus będzie naszem sło ńce m , n a szym m istrzem i h e tm a n e m . Je g o nadewszystko u m iłu je m y , bo „Chrystus— Syn Boga ży w eg o ” (M at.
XVI. 16). „N a to Chrystus u m arł i zm artw ychw stał, aby i nad u m a rły m i i nad żyjącym i p a n o w a ł” (R zy m . XIV 9). C hoćby to, jak św, Pawłowi, w cierpieniu i bólu czynić przyszło, zabiegać będę, „aby/Chrystus w was był uk ształto w an” (Gal. IV 19) i aby każdy z was m ó g ł pow iedzieć: „żyję ju ż nie ja, ale żyje we m n ie Chrystus” (Gal. III. 19). „Je zu s Chrystus wczoraj i dziś, ten i na w ie k i!” (Żyd. XIII. 8). ^
O to c zy m y C h r y s t u s a najtkliw szą m iło ścią i w najśw. S ak ram e n cie obecnego, bo ta m nasz król, a m y jego poddani — nasz mistrz, a m y jego uczniow ie — nasz pasterz, a m y jego owce — n a j
wyższy k apłan i odkupiciel. Poniew aż O n ta m jest rów nież jako chleb żywota, więc będę W as wiódł do S tołu Pańskiego ja k najczęściej, aby O n się stał w a
szym c h le b e m pow szednim , gorąco u p ra g n io n y m i u m iło w a n y m .
Pójdźcie, wszystkie serca wierne, W szystkie dusze, co on zbawił O to skarby tak niezm ierne D la W as Pan B óg pozostawił.
2. N AM IEST N IK IEM C H R Y ST U SA ŚW . PIOTR.
N am iestnik ie m Chrystusa jest św. Piotr. O n jest fu n d a m e n te m w idzialny m , na którym się wspiera Kościół boży i wznosi. „Tyś jest opoka — powiedział do niego C h ry s tu s— a na tej opoce zbuduję Kościół m ó j, a b ram y piekielne nie zw yciężą g o ” (M at.
XVI. 18). K ościół ten na Piotrze i na jego następ
_ 2 —
cach, biskupach rzym skich, zbudow any, jest nieustan
nie i prawdziwie „kościołem Boga żywego — jak p o wiedział św. P aw eł— filarem i utw ierdzeniem praw dy”
(I Tym. III. 15), O p arł się on wszystkim w alkom , wszystkim n apaściom i burzom dziejow ym . Ani w oj
ny, ani przewroty światowe, ani upadek tylu potęg i tronów , ani żadna polityka i m ądrość ludzka, ani bunty w łasnych synów i przewrotność wszelka nie zm o g ły go.
„S ą nieprzyjaciele Kościoła — pisał daw no św.
A u g u sty n — co sądzą, że Kościół jest już na w ym ar
ciu, a jego im ię zaginie, że napraw dę bliski jest czas, w którym już nie będzie więcej chrześcijan, lecz gdy to oni m ów ią, sam i um ierają, a Kościół żyje dalej i głosi m oc bożą wciąż no w ym p o k o le n io m ” (Enarr.
in Ps. 70).
J a k w ielką zaś pow agę nauczycielską m ieli zawsze w Kościele b oży m papieże m im o to, że wieki m ijały i ludzie na Stolicy Piotrowej się zm ieniali, świadczy fakt, iż na wielkiem zgrom adzeniu biskupów z całe
go świata, gdy odczytano dekret Leona W ielkiego papieża, a było to na soborze chalcedońskim , wszyscy uroczyście oświadczyli, że to „Piotr przez Leona m ó w i”.
Wszyscy wierni trzym ali się zawsze zasady: gdzie Piotr, ta m Kościół.
Na tej to właśnie opoce Piotrowej i m y oprze
m y naszą wiarę. U trzym anie łączności z nią będzie najśw iętszym naszym o bow iązkiem . Nic nie m o że tego drogiego węzła nadwyrężyć. W eszło w przy
słowie, iż Polska Stolicy Apostolskiej zawsze wierna.
M im o wiekowego prześladowania, m im o tylu pokus, m im o tylu ofiar i m ęczeństw a: „Struna na lutni sło
wiańskiej napięta — gdzie ul Piastowy i gdzie R o m a ś w ię ta !” (Szujski).
- 3 —
Święty Kościele boży, na skale Piotrowej oparty,
„do kogóż p ó jd zie m y — słowa żywota wiecznego m a s z !”
( J a n VI. 66), bo tobie tylko s a m e m u Chrystus je zwierzył.
3. A P O S T O Ł O W IE — BISKU PI.
O b o k św. Piotra, naczelnej i w idom ej głowy Kościoła, Chrystusowa wola ustanow iła apostołów , nie z tą s a m ą w ładzą, ale z tak ą s a m ą m isją.
„Idąc na wszystek świat, opow iadajcie ew angelję w szem u stw órzeniu” — oświadczył Chrystus. Byli to pierwsi biskupi, pod w odzą Piotra. Powiedział św.
Paweł, że „biskupów postanow ił D uch św., aby rzą
dzili Kościołem B o ży m , nab y ty m krwią C hrystusow ą”
(D zieje fipost. XX. 28).
Każdy biskup m usi pozostaw ać pod w odzą n a stępcy św. Piotra, bo inaczej nie będzie m iał związku z kościołem Chrystusowym . W edług woli Chrystusa, św. Piotr m a utwierdzać współbraci swoich w wie
rze, gdyby ich szatan chciał przesiać (Łuk. XXII. 31).
A postołow ie jako pierwsi biskupi byli w jedności z P io tre m — tak sam o czynili i czynią ich następcy, prawi biskupi katoliccy. To jest ich św iętym o b o w iązkiem .
Biskupa należy słuchać. „Kto was słucha, M nie słu c h a — powiedział Chrystus do apostołów , pierwszych biskupów — kto w am i gardzi, M n ą g ardzi” (Łuk. X. 16).
A św. J a n to w yjaśnił: „kto nie jest z B ogiem , nie- słucha n a s ” (I List. IV. 6).
Pisał św. Ignacy, biskup m ęc ze n n ik : „Wszyscy słuchajcie biskupa jako Chrystus O jca ; bez biskupa niechaj nikt nic nie czyni z tego, co dotyczy
K ościoła".
— 4 —
r
Sw. H ieronim uczył swego ucznia N epocyana:
„ B ą d ź po d d an y m sw em u biskupowi i jako ojca d u chow nego przyjm uj g o “!
„W iedz iec; powinieneś — przestrzegał św. Cyprjan
— że biskup je st v/ Kościele, a Kościół w biskupie;
ktoby nie był z biskupem nie jest w Kościele".
Taka to wielką pow agę i znaczenie m a biskup w Kościele św .!
4. P O W O Ł A N IE m B ISK U PST W O .
N iezbadane wyroki boże właśnie m n ie słabego powołały do tej wielkiej godności i dały m i władzę biskupią w Kościele Chrystusowym. „Panie, wielkie sądy tw oje! Teraz Panie uczyń ze m n ą według woli tw ojej!" (Tob. III 3).
Na przedstawienie episkopatu polskiego i za zgodą rządu polskiego Ojciec św. B enedykt XV d. 24 września r. 1918 raczył m n ie naznaczyć na biskupa diecezji lubelskiej, a w dniu 17 listopada 1918 r. w ka
tedrze m etropolitalnej warszawskiej z rąk Arcybiskupa warszawskiego o trzy m ałe m konsekrację biskupią.
N iew ypow iedziane dzięki składam Najwyższe
m u , iż ani polityka ziem ska, ani ręka wrogów i ęjnę- bicieli wiary, jak to dawniej bywało, nie wtrąciła się sam ow olnie do m ego pow ołania na biskupstwo. Po raz to pierwszy od wielu wieków w Polsce władza świecka nie wywarła wpływu na tak doniosłą sprawę.
Daj Boże, aby i w przyszłości przem oc polityczna nie m ieszała się do spraw kościelnych, a wyjdzie to nie
zaw odnie na dobro Kościoła i Ojczyzny.
Przychodzę tedy do Was, n a ^ i l s i , wprost od św. Piotra— od opoki w iary— od O jca św., który sam jeden m a prawo najwyższe do posyłania światu ka*
tolickiem u prawych pasterzy— biskupów.
- 5 —
5. W Z O R Y P A S T E R Z O W A N IA .
O b e jm u ją c rządy diecezji, drżę cały na sa m ą.
m yśl, azali sprostam w ielkiem u zadaniu, jakie K o
ściół i O jczyzna na m n ie w tym czasie w kładają. S ą m i tylko pociechą słowa św. Piotra: „W szystko m o g ą w Tym , który m n ie u m a c n ia " (Filip IV. 13). „Ani który szczepi jest czem , ani który polewa, ale B ó g r.
który p o m n o że n ie daje, albow iem jesteśm y p o m o c n ik a m i bożym i, rolą b o żą zoraną, b ud o w anie m bo- ż e m ; albow iem fu n d a m e n tu innego nikt założyć nie m o że , o k ro m tego, który założony jest, którym jest Chrystus J e z u s ” (I. Kor. 111. 7).
W zorem m o im będzie przedewszystkiem Ten, który o sobie pow iedział: „ J a m jest pasterz dobry*, dobry pasterz duszę swą daje za owce sw oje” (J a n X. 11).
M ieć też będę przed o czym a świętych i wiel
kich biskupów , którzy jako gwiazdy p rom ie nn e w dzie
jac h Kościoła jaśnieli: A ugustyn z H ippony, A m b ro ży z M edjolanu, J a n Złotousty z K onstantynopola^
Karol B orom eusz z M edjolanu, Franciszek Salezy z Genew y, A lfons Liguori ze św. Agaty, W ojciech z Pragi i G niezna, Stanisław Szczepanow ski z Kra
kow a i Jo z a fa t z Połocka.
Historja Polski rów nież m i daje przepiękne wzo
ry dzielnych biskupów , zasłużonych Kościołowi i O j
czyźnie. Dość w sp om nieć takich pasterzy, ja k : Ja- nisław, arcybiskup gnieźnieński, zw any ojcem u b o gich: Jarosław Bogorja Skotnicki, słynny c n o tą i n a u k ą w kraju i zagranicą; M ikołaj Trąba, w ysoka pow ażany, którego chciano na soborze w Konstancji ogłosić p a p ie ż e m ; Stanisław Hozjusz, biskup war
m iński przew odniczący na soborze Trydenckim, o b ro ń ca kraju przed protestantyzm em ; Stanisław Karn- kowski, arcybiskup gnieźnieński, najdzielniejszy orga
- 6 —
n iza to r życia kościelnego i obrońca wiary; Maciej Ł ubieński, pełen ducha bożego, biskup chełm ski, kujawski, a po tem gnieźnieński prym as, który zo stawił liczne dowody pobożności i ofiarności na ko
ścioły i szpitale; oraz H ieronim Rozdrażewski, ozdo
ba kleru polskiego, wielkiej świętobliwości, który u m a rł w opinji błogosław ionego.
O b y m był g o d ny m spadkobiercą ideałów i p ó ź niejszych biskupów polskich, którzy za czasów ca
ratu lub za rządów Prusaków w Polsce, walczyli 0 całość wiary i o dobro O jczyzny m im o wygnania 1 więzień, na jakie ich skazywano.
6. O Ś W IA D C Z E N IE PRZED N A R O D E M .
W s tę p u ją c na stolicę biskupią lubelską, do cie
bie, narodzie polski, zw racam się ze słow em serdecz- n e m , jak o krew z krwi twojej i jako duch z ducha tw ego i ślubuję ci, iż twoje szczęście doczesne i w ie czn e — twoje zbawienie i uśw ięcenie— twoja w ol
ność i p o tę g a — twoja świetność i pom yślność d nie m i no cą b ę d ą przedm io tem najtkliwszej miłości i tro
ski m ojej, zarazem i treścią m ej najgorętszej m o dlitw y do Boga.
Je ru z a le m , Je ru z a le m , biedna ziem io ty!
Gdy twej m ęce nie poświęcę każdej m ojej łzy, Je śli ciebie nie ogarnę m y m synow skim ża le m , To m n ie przeklnij i zapo m nij m iasto, Je ru za le m ! (K. Ujejski, Ps. 137).
7. P R O G R A M .
N ajpilniejszem zad an ie m m o je m będzie takiej z o r g a n i z o w a n i e p r a c y k a p ł a ń s k i e j i ż y c i a r e l i g i j n e g o wśród wiernych i to w każde
- 7 —
dziedzinie, aby wszystko było odnow ione w Chry
stusie. Dobro duchow e i m aterjalne naszej O jczy zny tylko wówczas będzie istotnie trwałe, gdy będzie zbudow ane według idei Chrystusowej. Co przez tyle czasu było rozbijane i rozkruszane nieledw o na pył, to teraz m usi być pow iązane i zjednoczone i żyć.
W ty m celu ugruntow anie wiary katolickiej w n a rodzie, obrona interesów narodow ych, zwłaszcza w tej części Ojczyzny naszej, dalej rozwój cnót religijnych i obywatelskich, jedność i tężyzna narodu będą m i szczególniej leżały na sercu. Przeciwko z?ś nieprzy
jacioło m wiary, przeciw praw odawstwu niespraw iedli
w em u i b e zb o żn e m u , przeciw budzeniu waśni o b y watelskich, przeciw zgniliźnie i zg u b n e m u działaniu słowa drukow anego, przeciw wywrotowej i krzyw dzą
cej agitacji społecznej, przeciw uciskowi i wyzyskowi ludu biednego, przeciw przem ocy brutalnej k apita
lizm u lub partji, słow em przeciwko wszelkiej sromo- cie i g nębieniu w ystąpię bezw zględnie. „Nikt, ja k m ó w i Krasiński, nie stawia g m a c h u z błota — i n a j
wyższy rozum c n o ta ".
W a łem p o tę żn y m i nieprzebytym należy otoczyć duszę polską, aby jej nie zalały brudy zepsutego świata. Zło ścigać, zwalczać i nienaw idzieć, ale czło
wieka nie m skaronego serdecznie m iło w a ć— to w boju chrześcijańskim naczelna zasada. „Prawda, iż zle heretyctw o— pow iada S k a rg a — ale ludzie dobrzy, złe błędy, ale natury chw alebne; złe odczepieństw o, ale krew m iła; złe grzechy, ale krewkość użalenia go
d n a ” . (U pom nie nie do ew ang.).
8. D O UNIW ERSYTETU.
Wf dzielę odnow ienia i odrodzenie narodu nieoce-.
niony, w pły^' wywrze Uniwersytet Lubelski. D latego - 8 -
■z najw iększą radością i sym patją w itam tę polską wszechnicę, opartą o skałę Piotrową. J a k a ż ona w spaniała w sw ojem założeniu! Byłaby ona d u m ą praojców naszych dla ducha, który ją stworzył i k tó
rym ożyw iona. Będzie ona niezaw odnie chlu b ą i dla w spółczesnej Polski. Je j przeznaczeniem krzewienie i straż ideałów polskich na wschodniej połaci O jczy zny naszej.
Co ofiarni i zacni synowie Polski do życia p o wołali, to naród cały m a wielki obow iązek swym w ysiłkiem i ofiarnością poprzeć i rozwinąć.
Salve a lm a m ater L u b lin e n sis!... Witaj na m , droga strażnico n a u k !
9. D O D U C H O W IE Ń S T W A .
N ajbliższym i p o m o c n ik a m i biskupa w ciężkiej pracy pasterskiej są kapłani, z którym i związany w sp óln e m pow ołaniem i organizacją prawną. „Ż a
den z nas sobie nie żyje— m ów ił św. Paw eł— i żaden sobie nie um iera, bo chociaż żyjem y, chociaż u m ie
ram y, Panu u m ie ra m y ; choć tedy żyjem y, choć u m ie ra m y , Pańscy je ste śm y ” (R zy m . XIV. 7).
K apłan jest na to — powiada C haignon — aby niszczył królestwo grzechu, a budow ał królestwo cnoty, aby jako drugi Je re m jasz „wyrywał, i wytra
cał i budow ał i sad ził” , aby jako „słup żelazny i m ur m ie d ziany " (Je re m . I. 18) sprzeciwał się nieprawo- ściom i złości świata i grzeszników nawracał i utwier
dzał sprawidliwych i do coraz wyższej wiódł spra
wiedliwości, aby w tym celu opow iadał ew angelję i zawarte w niej obietnice i groźby, i tak skutecznie tern. o po w iad an ie m poruszał serca ludzkie, jak tylko B ó g sam poruszyć je m o że (t. II str. 216).
- 9 -
N ie m a na świecie świętszego dla k apłana obo w iąz
ku nad to jego bezpośrednie pow ołanie. W szelkie prace inne, polityczne, czy społeczne, czy naw et naukow e, m u szą być podporządkow ane zadaniu czysto k a p ła ń s k ie m u . Ż adna siła ziem ska i żad ne prawo świeckie nie m o że zm usić kapłana do sprzeniew ierzenia się jego pow ołaniu. „ W ię c e j trzeba słuchać Boga, aniżeli ludzi" (Dzieje Ap. V. 29). „Przeklęty, który czyni;
sprawę P ańską zdradliw ie" (Je re m . XLVI1I. 10).
K apłani m u szą być czyści, pełni zaparcia, n ie ustraszeni i nieugięci w w y konaniu apostolstw a Chry
stusowego. Zwłaszcza w obecnych czasach wróg sprawy Bożej rozpala w alkę piekielną przeciwko K o
ściołowi i słu g o m jego i w iernym jego. B ęd zie m y uciskani, prześladowani i szkalow ąni. „Nie jest sługa większy nad Pana sw ego: jeśli M nie prześladowali,, i was prześladować b ę d ą ”, uczy Chrystus (J a n XV 20).
K apłani m a ją o bow iązek stać wiernie przy oso
bie biskupa i pod jego tylko w yłącznym przew odem prow adzić dzieło boże na ziem i. W m artryologjr duchow ieństw a polskiego m a m y takie wzory: ni w ię
zienie, ni w ygnanie, ni katusze, ni m ęczeństw a an i w zaborze rosyjskim , ani w pruskiem nie zdołały zła m a ć wiernych kapłanów i doprow adzić do zdrady.
Piotr Skarga, czynnie zniew ażony i oczerniany, w y
trwał na posterunku proroka narodu. A ndrzej Bo- bola um ęczo ny okrutnie nie co fnął się od pracy m i
syjnej. Takich właśnie kapłanów potrzebuje dzisiaj nasza Polska. Złych ludzi, co szatańską robotę b ęd ą prowadzili w naszej O jczyźnie, znajdzie się bardzo wielu. Trzeba na poprzek ich roboty zgubnej p o stawić pracę zb o żn ą, wytrwałą i świętą,
D uchow ieństw o nasze do now oczesnych z a d a ń uzdolnić się m usi przez spotęgow anie w sobie ży c ia
- 10 -
'duchow nego, naukę, organizację, zwartość, solidar
no ść i karność według najlepszych wzorów kato
lickich. Na czele kleru stoi biskup oparty o p a storał, który m a być oparciem i dla kapłana, aby nie pełzał po ziem i, nie stał się igrzyskiem wiatrów i pastwą zgnilizny, zgorszeniem ludu i pośm iew iskiem w rogów Kościoła, lecz jako latorośl piął się do światła bożego. Uczy św. Ignacy antyocheński: K apłan m usi zawsze być jednej myśli z b iskupem i dostroić się do niego, jak struny do harfy, bo tylko w takiej har
m o n ii i zgodnej miłości uwielbi się Je zu s Chrystus.
»(List do Efezów).
K apłan obow iązany jaśnieć i wielką m iłością 'Ojczyzny. O b o k obow iązków apostolskich spoczy
w a ją na n im i obow iązki obywatelskie. Życie spo
łeczne, naukow e i towarzyskie, a nawet i polityczne w in no go obchodzić. J a k w pełnieniu obow iązków
\patrjotycznych n ik o m u nie pow inien pozwolić się wyprzedzić, tak i z przysługujących m u praw oby
watelskich nie m o że dać się w rogom Kościoła wy
zuć. Ja k k o lw ie k najwdzięczniej i najprzystojniej m u jest pracować w dziedzinie opieki i miłosierdzia, je d n a k i w innej dziedzinie pracy publicznej m a brać czynny udział. M a ta m je d n a k być z tą pTzewodnią m yślą, aby wszędzie wnieść i szczepić ideę kró- lewstwa bożego na ziem i, a zawsze pod kierunkiem b iskupa.
D rogą perłą w organizm ie Kościoła są bezwąt- pienia zakony i zgrom adzenia religijne tak wśród kleru, jak i ludzi świeckich. Idea zakonna' w życiu K ościoła snuje się jako nić złota w kunsztow nem przędziw ie. C zytam y w kodeksie prawa k ano nicz
n e g o : stan zakonny, czyli stały sposfcb w spólnego życia, w edług którego wierni poza przykazaniam i
— 11 —
zw ykłem i także i rady ew angeliczne przez śluby posłuszeństwa, czystości i ubóstw a na siebie przyj
m u ją, m a być przez wszystkich czcią otoczony (ćan. 487).
Polska m iała świętych zakonników , którzy w pra
cy m isyjnej wielkich dzieł dokonyw ali, jak św. J a c e k i św. Czesław O drow ąż, św> Andrzej Bobola i inni.
Byli też i wielcy patrjoci, jak Kordecki, Skarga, Konarski i o. M arek karm elita w konfederacji bar
skiej.
O b y na te ciężkie czasy, na to spustoszenie i zdziczenie obyczajowe, jakie ta krwawa w ojna w duszach ludzkich poczyniła, B óg .wskrzesił a p o stołów i m isjo narzy— zakonników świętych ku d u ch o w e m u odrodzeniu naszej biednej o jc z y zn y ! Z a kony świątobliw e i światłe i karne zn a jd ą zawrsze u biskupa wielkie pow ażanie i opiekę. Z iem ia lu^
bełska i chełm ska będzie dla ich pracy m isyjnej otwarta. Zakony m ęskie i żeńskie m a ją ta m wiele do z ro b ie n ia ; dobry B óg będzie ich zb o żn y m zno jo m błogosławił, a naród polski m iłością otoczy.
Je s t serdecznem naszem prag nieniem , aby wsze
lakie związki religijne jak. najkorzystniej §ię-r o rgani
zowały ku szczególnym cęlc m . M ałostkow ość, fa n a tyzm i chorobliw a na b o żn o ść m usi być od nich zdała, a nato m iast niech się ujaw nia ich katolickośó, gruntow ność i konsekw encja zasad, a spraw ność 1 żyw otność niech buduje, wszystkich.,
10, .D O ' L U D U .
Pnieipn narodu jest nasz lud, gęsto na ziem i p o l
skiej rozsiadły i oddany rolnictwu w znacznej m ierze. To daiedzic i stróż praojcowych idei i p o p io łów, a zarazem i- wierny syn Kościoła św. O d
— 12 -
rozwoju i tężyzny jego zależy przyszłość Polski.
W ziem i lubelskiej i chełm skiej pokazało się, że n a wet wichry najsroższych prześladowań m oskiew skich nie poruszyły go i nie przywiodły do zdrady
i zaprzaństw a wiary. Lud ten m ia ł swych czcigodnych bohaterów.
Do pracy z ludem i dla ludu i to ze zdw ojo
ny m zapałe m zabierze się kler diecezji lubelskiej pod przew odem swego biskupa, ciągnąc dalej nić dobrej tradycji duchow ieństw a polskiego. Będzie te
m u ludowi ojcem i bratem . W ielu z księży wyszło z ludu i pracuje na chlubę Kościoła i Ojczyzny.
C hoć lud nasz polski m a przywary zdrożne, jednak, gdy będzie oświecony i religijnie w ychowany, rozbudzi się w nim św iadom ość obow iązku narodo
wego i ładu, O jczyzna nie da się znowu okuć w kaj
dany i podżegacz niecny nie znajdzie przystępu do niego!
Ludu polski, bądź i nadal wierny Kościołowi katolickiem u, stój przy swoim kapłanie i biskupie z m o c ą daw ną, słuchaj O jca św., jak cię przykład praojców uczy, a w swoich bólach i skargach p a m iętaj o Bogu, posłuchaj sum ienia i broń swych praw na drodze uczciwej, nie daj się po p ch n ąć zł ym ludziom na drogę krzywdy bratniej i gwałtu. W szczę
ściu i ładzie całej O jczyzny znajdziesz i swoje szczęście.
Będzie naszem najgorętszem pragnieniem dać ci, m ój ludu kochany, takich kapłanów , którzyby we
dług serca bożego byli tw ym i przyjaciółm i i ojcam i d ucho w ny m i. Jezus, pasterz dobry, co wziął na ra
m io n a swoje owieczkę zbiedzoną, będzie im w zorem , Abyś, ludu m ój serdeczny, nie był chwiejny, jako trzcina w iatrem kołysana, kapłani p o m a g a ć ci b ędą
- 13 -
organizow ać się w życiu tw em flospodarczem , kul- tu ra ln e m i re lig ijn e m ; uczyć cię będą, że Kościół i O jczyzna, twa m acierz najm ilsza, to twa wielka ro
dzina, w której każdy m usi się trzym ać razem i pra
cować razem , aby nie tylko tobie s a m e m u , ale wszystkim tw ym rodakom było dobrze. Gdy zwie
dzać będę wasze parafie, zaw itam do waszych kółek rolniczych i wszelkich uczciwych organizacji, aby was pozdrowić, pobłogosław ić i do serca przygarnąć.
Nie chcę wcale, aby kapłani m oi tylko dla p u stej am bicji lub swoich interesów nad w am i w życiu społecznem i politycznem przewodzili i traktow ali jak niem ow lę, ale pragnę, żeby razem z w am i i z wszystkimi dobrym i o byw atelam i kraju dla dobra publicznego pracowali. W rzeczach religijnych i koś
cielnych tylko kapłani rządzą, a wy słuchać m usicie, ale w sprawach świeckich m a ją narów ni z w am i pracować.
11. D O R O B O T N IK Ó W .
R obotnik polski za daw nych rządów najezdni- czych rzeczywiście bywał ofiarą niesprawiedliwego ustroju polityczno-społecznego. Każdy szlachetny czło
wiek serdecznie te m u współczuł. Lud ten czy w fa bryce, czy w służbie innej wyzyskiwany, przez system fabryczny gnębiony, bez zapew nionego jutra, bez przytułku na starość, bez opieki w razie choroby lub kalectwa, pogrążony w ciem nocie, pozbaw iony z a wodowej organizacji i obrony praw nej, często obra
żany w swych uczuciach religijnych i m oralnych, p ę dził żywot m izerny. W ty m m ro k u lęgły się złe i m ściwe zam iary, budziły się złe instynkty, powstały złe i przewrotne duchy, dostęp i posłuch m ieli n ie
- 14 -
uczciwi agitatorzy, a tu i owdzie głos zdobywali ci, co wiedli do bratniej krwi rozlewu.
Lecz p a tr z ! ta m w dali oto już Swit zm artw ychw stania błyska.
Na niebo wbiega słońca krąg, Całuje zieleń swoich łąk,
D o serca cię przyciska! (Eliza Krasu oh orska)
Skoro tylko O jczyzna nasza zapewni sobie wol
ność i porządek, los robotnika będzie na lepsze o d m ie nio ny , i to w edług m yśli chrześcijańskiej. Socja
lizm bez Boga — zawistny wróg Chrystusa — z czło
wieka robi tylko gada złośliwego i pełzającego po z ie m i; rozgorycza go. Mówi m u wyłącznie o p o m y śl
ności m aterjalnej i cel życia każe m u upatrywać tylko na ziem i. Nie tędy droga do szczęścia ro
b o t n ik a .
Tylko sprawiedliwość, tch n ie n ie m religji ow iana, m o że uregulow ać prawne i m aterjalne położenie ro
botnika. Los robotnika m u szą koniecznie budow ać trzy c z y n n ik i: robotnik, państw o i Kościół. W zór do rozw iązania kwestyi robotniczej naszkicował papież Leon XI I I ; według jego nauki zagadnienie to rozw ią
zać się da najkorzystniej.
Przy tobie, uko chany robotniku polski, m usi też stanąć jako wierny twój przyjaciel kapłan dobry, aby cię uszlachetniał i podnosił na duchu tym i środkam i, jakie daje tylko religia. Gdy walczyć będziesz o swe prawa słuszne, on cię nauczy i twych obow iązków i wskaże, jak to m asz uczynić bez krzywdy bratniej, bez m ściwości i obrazy boskiej, bez upodlenia i znik- cze m nie nia.
Zwłaszcza teraz w ty m zam ęcie, jaki jest w n a szej O jczyźnie biednej, b ądź ostrożny, robotniku, ko
chany, gdy ci się narzucają znani lub nieznani nowi - 15 -
