Poszukiwania materiałów o cegielni Dziesiąta - Halina Danczowska - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

HALINA DANCZOWSKA

ur. 1947; Lublin

Miejsce i czas wydarzeń Lublin, współczesność

Słowa kluczowe Lublin, cegielnia Dziesiąta, dzielnica Dzisiąta, projekt Lubelskie cegielnie. Materia miasta

Poszukiwania materiałów o cegielni Dziesiąta

Pracując w Bibliotece Łopacińskiego, dzięki namowom mojej mamy zaczęłam zbierać materiały o dzielnicy Dziesiąta. Znalazłam w „Kurierze Lubelskim” wzmiankę, że cegielnia powstała w 1877 roku. W 1917 roku magistrat zażądał wykazu, ile cegielnia produkuje swoich wyrobów, wówczas właścicielem był Szajma Nitelman, który w wykazach stanu cegielni stwierdził, że cegielnia jest zniszczona, że nie produkuje cegły. Pewnie chodziło o zaniżenie danych, pewnie mijał się z prawdą. Cegielnia w dzielnicy Dziesiąta była bardzo potrzebna. Pierwsza część dzielnicy za tunelem została przyłączona w 1916 roku. Wszystko się działo za sprawą uruchomienia Kolei Nadwiślańskiej, wiadomo było, że będzie to dzielnica kolejarska. I do budowy kamienic, na których widnieją daty 1901, 1907 – potrzebna była cegła. Z Lemszczyzny, z Firlejowszczyzny to były zbyt duże odległości. Tutaj warunki geologiczne były takie, że była glina, zresztą jak mój dom stoi, to w głębi jest właśnie glina. Cegielnia miała tutaj rację bytu. Zmieniał się właściciel, raz było miasto, raz właściciele prywatni. W zasobie archiwum wojewódzkiego znajdują się dokumenty, które o tym mówią. Zebrałam, dzięki uprzejmości mieszkańców dzielnicy Dziesiąta, rodziny pani Stankiewiczowej, pana Zbigniewa Pastwy, pani Porębskiej, fotografie.

Więcej o cegielni, która funkcjonowała w okresie też okupacji, wiem z opowiadań starszych mieszkańców dzielnicy Dziesiąta, że tutaj byli przyprowadzani więźniowie obozu na Majdanku.

W mojej książce o dziejach dzielnicy Dziesiąta umieszczone są świadectwa przemysłowe cegielni, reklamy znajdujące się w księdze pamiątkowej Izby Skarbowej. Znajdują się też dokumenty, które przekazał mi pan Czarkowski, a więc karta zakupu cegły do budowy domu przy ulicy Kochanowskiego – 250 sztuk.

(2)

Data i miejsce nagrania 2018-07-10, Lublin

Rozmawiał/a Tomasz Czajkowski