T o m X V I I , z e s z y t 1 — 1969
KAZIMIERZ WÓJCIK
ZARYS DZIEJÓW HISTORII FILOZOFII N A KATOLICKIM UNIWERSYTECIE LUBELSKIM
P ow ołany do życia K atolicki U n iw ersytet Lubelski rozpoczyna w grudniu 1918 r. oficjalną działalność dydaktyczną. Na nowo zało
żonej U czelni n ie było- W ydziału Filozofii. Zainteresowani naukami filozoficznym i zdobyw ali w iedzę W tym zakresie na W ydziale Nauk H um anistycznych, na którym była specjalna grupa nauk filozoficznych.
Tak było do r. 1939, k ied y w ojna przerwała działalność U niw ersytetu, a i po w ojnie, m im o utw orzenia w r. 1946 W ydziału Filozofii Chrześci
jańskiej, na W ydziale N auk H um anistycznych istniała nadal grupa nauk filozoficznych, której słuchacze otrzym yw ali dyplom y m agisterskie z filozofii. Dopiero w r. 1952 rozpoczęto likw idację tej grupy specjali
zacyjnej na W ydziale Nauk H um anistycznych.
W niniejszym opracowaniu pragniem y dać zarys dziejów historii filo zofii jako d yscyp lin y w ykładanej w ciągu 50-letniej działalności KUL-u.
M ateriały, na których się opieram y, zwłaszcza dotyczące okresu przed
w ojennego, to spisy w ykładów i w ykazy in stytu cji uniw ersyteckich, które u kazyw ały się regularnie do r. 1939, po w ojnie — tylko do r. 1950, w ydaw ane przez U niw ersytet.
W dziejach w ykładów historii filozofii na K U L-u można wyróżnić trzy Okresy: 1. Od założenia U n iw ersytetu do r. 1945; 2. Od powstania W ydziału Filozofii C hrześcijańskiej w r. 1.946 do r. 1957, kiedy to utworzono II katedrę historii filozofii; 3. Od r. 1957 do ch w ili obecnej (rok ju b ileu szow y 1968).
N ajpierw przedstaw im y w porządku chronologicznym w ykładow ców historii filozofii i w m iarę m ożliw ości wskażem y, jakie problem y b yły przez nich w ykładane.
W ykłady z historii filozofii w pierw szym r. akad. KUL rozpoczyna prof. B ogum ił Jasinow ski w ykładając historię filozofii greckiej w w y m iarze 2 godz. tygodn., filozofię grecką w twórczości Ojców Kościoła — 1 godz. tygodn. Prow adzi rów nież sem inarium z historii filozofii, na któ
rym uczestnicy czytają D ialogi Platona — 2 godz. tygodn. Z tych sa
1 7 2 K A Z IM IE R Z W Ó J C I K
m ych w ykładów i ćwiczeń korzystają także słuchacze innych w ydziałów (Teologii, Prawa i Nauk Społeczno-Ekonom icznych).
W roku 1919/20 w yk ład y z historii filozofii grecko-rzym skiej pro
w adzi prof. M aurycy S traszewski w w ym iarze 2 godz. tygódn. W ykłada rów nież historię filozofii now ożytnej — 2 godz. tygod., okres od odro
dzenia do rew olucji francuskiej, i prowadzi ćw iczenia z' tego zakresu — 2 godz. tygodniowo. W r. 1921 prof. M. Straszew ski um iera w w ieku lat 73.
W latach 1920/21— 1921/22 w yk ład y z historii filozofii obejm uje zast.
prof. dr W ojciech G ielecki. W r. 1920/21 w ykłada historię filozofii staro
chrześcijańskiej i nowoplatońskiej — 2 godz. tygodn., historię filozofii X IX w. — 2 godz. tygodn. Prowadzi także ćw iczenia z filozofii X IX w.
— 2 godz. tygodn. W r. 1921/22 w sem estrze zim ow ym w ykłada filo
zofię Ojców Kościoła i początki filozofii średniowiecznej — 2 godz. tyg., filozofię X IX w. — 2 godz. tyg., prowadzi sem inarium z historii filo zofii — 2 godz. tyg. W sem estrze letnim oprócz w yżej w ym ienionych zajęć w ykłada estetyk ę PJotyna — 1 godz. tyg., oraz głów ne m y śli filo zofii św . Tomasza z A kw inu — 1 godz. tyg.
Jesienią 1922 r. przybyw a do Lublina prof. H enryk J a k u b a n i s 1, który od następnego roku obejm uje katedrę historii filozofii i kieruje nią aż do w ybuchu w ojn y w 1939 r. Ur. 14 III 1879 r. w K ulebakach, guberni Niżegorodzkiej (ZSRR); nauki początkowe pobierał w domu, a w Jełatm ie, guberni Tamborskiej ukończył gim nazjum w r. 1897 odznaczony złotym m edalem . W tym sam ym roku zapisał się na W ydział H istoryczno-Filologiczny U niw ersytetu K ijow skiego (na filologię kla
syczną i filozofię). U niw ersytet ukończył w r. 1902 i jako w ybitnie uzdolniony pozostał przy prof. G ilarow ie jako st. asystent. Z upodoba
niem ' czytał dzieła Platona w oryginale. U zdolniony b ył rów nież m u
zycznie i posiadał w yb itn e zdolności językow e. W r. 1910 otrzym ał Jakubanis profesorskie stypendium zagraniczne. W yjeżdża do Niemiec;
przebywa w H eidelbergu, M onachium i B erlinie. Po powrocie do K ijow a rozpoczął w yk ład y w U n iw ersytecie Św . W łodzimierza, w ykładając jed nocześnie w Żeńskim U n iw ersytecie Św . O lgi filologię klasyczną i historię filozofii, a oprócz tego w ykładał logikę w Instytucie Praw nym . Podczas działalności naukowej w K ijow ie H. Jakubanis opublikował kilka prac w języku rosyjskim: P ie rw ia stk i platon izm u w liryce filo zo ficzn ej Fr.
S chillera w „K ijow skich W iadomościach U niw ersytedkich”; w księdze jubileuszow ej Eranos w ydanej na cześć członka Cesarskiej A kadem ii
1 Dane o życiu i pracach prof. H. Jakubanisa podaję na podstawie wspom
nienia pośmiertnego napisanego przez J. Pastuszkę w r. 1949. Por. J. P a s t u s z k a ,
Henryk Jakubanis (1879—1949). W spomnienie pośm iertne, „Roczniki Filozoficzne”,2—3 (1949—1950), s. 344—346.
U m iejętności w Petersburgu prof. M. D aszkiew icza (Kijów 1904).
E m pedokles — filozof, lek a rz i czarodziej. P rzy c zy n k i do jego zrozu m ie
nia i oceny, K ijów 1906. Część tej pracy została przedrukowana następ
nie w K azaniu przez doc. A. M akowelskiego w dziele pt. P rzedsokra- ty c y . P ierw si g reccy m yślicie le w ich dziełach, św iadectw ach s ta r o ż y t
ności oraz w św ie tle badań w spółczesn ych , Kazań 1914— 1915 i nn.
Ocena sylo g izm u w g łów n ych m om entach je j rozw oju , K ijów 1910, odb. z: „K ijow skie W iadomości U n iw ersyteckie”. Znaczenie filo zo fii sta r o ż y tn e j dla w spółczesn ego św iatopoglądu, K ijów 1910; odb. z: „K ijow skie W iadom ości U n iw ersyteckie”. S praw ozdan ie z n au kow ej delegacji zagran iczn ej listo p a d 1910 — gru dzień 1912 roku. „K ijow skie Wiado
m ości U n iw ersyteck ie”, 1913. W ybuch pierw szej w ojn y św iatow ej utrud
nił pracę naukow ą. W r. 1915/16 U n iw ersytet K ijow ski b ył ew akuow any do Saratow a nad W ołgą i tam też przeniósł się Jakubanis. W 1922 r.
za zgodą w ładz radzieckich w rócił do Polski i w jesien i tego sam ego roku objął katedrę filologii klasycznej w K atolickim U niw ersytecie Lu
belskim , a w następnym roku, rezygnując z katedry na filologii, objął katedrę filozofii. W ykładał w stęp do filozofii, historię filozofii, estetykę, logikę, prow adził rów nież seminaria"!- ćw iczenia filozoficzne, na których dużo czasu pośw ięcał sw em u um iłowanem u filozofow i — P latonow i w y kazując specjalne zainteresow anie nauką Platona o nieśm iertelności duszy. Z tej dziedziny pozostaw ił sporo m ateriałów rękopiśm iennych.
D okonał rów nież przekładu M e ta fizy k i A rystotelesa, który pozostał rów
nież w rękopisie (niedokończony). Podczas sw ego pobytu na K UL-u H. Jakubanis w yd ał obszerniejsze W spom nienie pośm iertn e o prof.
B. R u tk ie w ic zu („Przegląd Filozoficzny”, 1934) oraz parę recenzji dru
kow anych w czasopism ach filozoficznych i w „Prądzie”. W latach 1923/24— 1924/25 spraw ow ał urząd dziekana W ydziału Nauk Hum ani
styczn ych KUL, a później przez kilka lat był przewodniczącym W y
działu H istoryczno-Filologicznego Tow arzystw a N aukowego KUL. Druga w ojna św iatow a podkopała nadw ątlone już zdrowie prof. H. Jakubanisa.
P rzez parę m iesięcy trzym any b y ł w raz z innym i profesoram i K U L-u w charakterze zakładnika w w ięzieniu, zaś jesienią 1940 r. w sk u tek nie
szczęśliw ego upadku na u licy doznał w strząsu m ózgu i przez szereg tygodni ciężko chorował. W listopadzie 1944 r. gdy na w yzw olonym skrawku P olski K UL w znow ił sw oją działalność, prof. Jakubanis podjął w yk ład y z filozofii, lecz w parę m iesięcy m usiał je przerwać na skutek pogarszającego się stanu zdrowia. Jako em eryt zam ieszkał w Domu U n iw ersyteckim przy ul. N iecałej 8 (obecnie Jana Sław ińskiego), gdzie zm arł w dniu 4 IV 1949 r. Pochow any na cm entarzu przy ul. Lipowej w Lublinie.
Jak już w spom nieliśm y prof. Jakubanis rozpoczął w yk ład y na K U L-u
1 7 4 K A Z I M I E R Z W Ó J C IK
w r. 1922/23 wykładając rzym ską literaturę filozoficzną dla sek cji filo logii klasycznej w w ym iarze 2 godz. tyg. W tym roku w ykładów z hi
storii filozofii W. G ielecki już nie prowadził, natom iast sem inarium filo zoficzne, którego przedm iotem był rozbiór krytyczny współczesnej lite
ratury biologićzno-filozoficznej prowadził zast. prof. — dr Bohdan Rut
kiew icz — 2 godz. tyg. W r. 1923/24 prof. Jakubanis w ykłada w stęp do filozofii dla studentów I r . — 2 godz. tyg., historię filozofii starożytnej (cz. I) dla studentów II, III i IV r. — 2 godz. tyg. W ykłada również dzieje estetyk i i ogólnej teorii sztuki (od Platona do Kanta) — 1 godz. tyg.
Sem inarium filozoficzne obowiązujące III i IV r. ma za przedm iot rozbiór podstaw ow ych zagadnień filozofii system atycznej, analiza dzieł filozo
ficznych — 2 godz. tyg., a na sem inarium greckim, zalecanym dla stu dentów w yższych lat, czyta się i interpretuje dialog Platona Fedon — 2 godz. tyg. W tym sam ym roku w yk ład y z historii filozofii średnio
wiecznej obowiązujące studentów II r. prowadził ks. dr Zygm unt Oga- rek (2 godz. tyg.), uzupełniając je lekturą i interpretacją tekstów św.
Tomasza z A kw inu (1 godz. tyg.). W roku 1924/25 H. Jakubanis wykłada w stęp do filozofii Platona oraz historię filozofii nowożytnej i prowadzi se
m inarium poświęcone analizie K r y ty k i czystego rozum u Kanta. Obydwa w ykłady obowiązują słuchaczy II, III i IV r., a sem inarium — studen
tów III i IV r., w wym iarze 2 godz. tyg. Ks. Ogarek prowadzi w ykład z historii filozofii średniowiecznej od X III— XVI w. (dla II, III i IV r. — 2 godz. tyg.) i proseminarium obowiązujące studentów niższych lat, na którym uczestnicy, podobnie jak w roku poprzednim, czytają tek sty św. Tomasza z A kw inu — 1 godz. tygodniow o 2. W następnym r. akad.
Jakubanis w ykłada w stęp do filozofii i prowadzi sem inarium pośw ięcone analizie traktatu Descartesa M editationes de prim a philosophia. Sem i
narium, którego przedm iotem jest realizm w św ietle w spółczesnej m yśli filozoficznej, prowadzi zast. prof. Bohdan R utkiew icz, a ćw iczenia filo zoficzne, m ające za cel lekturę w ybranych ustępów filozoficznych z pism Platona, zast. prof. Tadeusz Strum iłło. W r. 1926/27 H. Jakubanis om a
w ia na w ykładzie O pera philosophica m inora K senofontą, a na sem i
narium interpretuje M eta fizy k ę A rystotelesa. W ty m także roku rozpo
czyna w yk ład y m onograficzne pośw ięcone filozofii D escartesa, M ale- branche’a i Spinozy prof. C. Lacrampe i prowadzi je do r. 1929.
2 W dalszym ciągu opracowania pominiemy w ym iar godzin oraz w yliczanie
poszczególnych lat studiów, gdyż w ydaje nam się, że byłoby to dla czytelnika
nużące. Dla ogólnej orientacji podajemy, że w ykłady .kursoryczne oraz ćwiczenia
obowiązują studentów niższych lat studiów w w ym iarze 2 godz. tyg., a sem inaria
i w ykłady monograficzne obowiązują studentów w yższych lat studiów, w takim
samym wym iarze godz., z w yjątkiem seminarium doktoranckiego i niektórych
wykładów z wybranych zagadnień (1 godz. tyg).
W r. akad. 1927/28 prof. Jakubanis w ykłada w stęp do filozofii, historię filozofii now ożytnej, obowiązującą studentów w szystkich lat, oraz historię filozofii starożytnej — dla grupy filologii klasycznej. Przedm iotem sem i
narium jest analiza porównawcza D ialogów Platona i K senofonta S ym - posionu. H istorię filozofii now ożytnej w ykładał jeszcze prof. Jakubanis w r. 1929/30, natom iast w pozostałych latach, aż do r. 1939, w ykładał tylko historię filozofii starożytnej. Sem inaria i prace pisem ne studentów pośw ięcone b y ły analizie tekstów k lasyków starożytnych. Niektóre z w y
kładów m iały charakter m onograficzny (np. filozofia pitagorejeżyków — 1931/32, Plato i platonizm — 1934/35, filozofia Heraklita i eleatów — 1932/33, filozofia pitagore jeżyków — 1936/37, filozofia m łodszych przed- sokratyków —- 1938/39). W ojna przerwała pracę U niw ersytetu na parę lat. Jeszcze praw ie cała Polska pozostawała pod okupacją, gdy na w y zwolonej najw cześniej L ubelszczyźnie już 3 XI 1944 r., w niezw ykle trudnych warunkach K atolicki U n iw ersytet Lubelski w znow ił w ykłady.
W ówczas prof. Jakubanis wraca na opuszczoną w r. 1939 katedrę filozofii i prowadzi w yk ład y z historii filozofii. N iestety po kilku m iesiącach na skutek złego stanu zdrowia rezygnuje z w ykładów i przechodzi na em e
ryturę. Trzeba jeszcze podkreślić, że prof. H. Jakubanis był w okresie przedw ojennym opiekunem Koła Filozoficznego oraz Polskiej Akadem ic
kiej K orporacji „Astrea”.
Rok akad. 1944/45 to rok zmagania się z trudnościam i. Liczba stu
dentów w grupie filozoficznej jest stosunkowo mała, bo w ynosi zaledw ie 17 osób. W następnym r. 1945/46 liczba studentów w grupie filozoficznej W ydziału N auk H um anistycznych wzrasta do 24 osób. W ykłady z historii filo zo fii prowadzą: ks. dr M. Karpiński i dr S tefan H arassek prof.
UM CS-u, jako zajęcia zlecone.
*
W r. 1946 p ow staje W ydział Filozofii Chrześcijańskiej, zatw ierdzony przez M inisterstw o O św iaty w 1938 r. U roczyste otw arcie W ydziału, którego dziekanem został ks. prof. Józef Pastuszka, nastąpiło w dniu 10X1 i ta data rozpoczyna drugi okres w rozwoju historii filozofii na K U L-u. F ilozofia jest teraz wykładana rów nolegle na dwóch w ydziałach, bo na W ydziale Nauk H um anistycznych istnieje nadal grupa nauk filo zoficznych, której likw idację rozpoczęto w r. 1952, a ostatecznie została zlikw idow ana dopiero w r. 1955. Zasadniczo obow iązyw ała taka sama ilość godzin w ykładanych przedm iotów filozoficznych na obu w ydzia
łach, w ykładali ci sam i profesorowie, dlatego podając problem atykę w y
kładów będziem y traktować łącznie obydw a w ydziały, zwłaszcza że
historia filozofii obow iązyw ała w szystkich w jednakow ym w ym iarze
1 7 6 K A Z I M I E R Z W Ó J C IK
godzin. D la ogólnej inform acji podajem y, że w r. 1949 W ydział Filozofii Chrześcijańskiej podzielono na dw ie sekcje: filozofii teoretycznej i prak
tycznej. W 1957 r. przeprowadzono reorganizację W ydziału i w m iejsce dwu sekcji wprowadzono cztery specjalizacje: 1. filozofia teoretyczna, 2. filozofia praktyczna, 3. filozoficzno-psychologiczna, 4. filozofia przy
rody. W tym sam ym roku następuje podział ijednej dotychczas katedry historii filozofii na katedrę historii filozofii starożytnej i w czesnego średniow iecza i katedrę historii filozofii średniowiecznej i now ożytnej.
D ziałalność obu katedr om ów im y później.
W r. 1946 zaangażowano na W ydziale Nauk H um anistycznych doc.
U niw ersytetu Poznańskiego dr Stefana Sw ieżaw skiego, dziś prof. zw ycz.1 , który obejm uje w ykłady ż historii filozofii starożytnej i średniowiecznej w grupie nauk filozoficznych w spom nianego W ydziału, jak i na W y
dziale Filozofii Chrześcijańskiej będącym w stadium organizacji. Od tego czasu prof. S. Sw ieżaw ski aż po dzień dzisiejszy kieruje katedrą historii filozofii prowadząc w yk ład y i sem inaria.
Prof. dr Stefan- S w i e ż a w s k i ur. 1 0 II 1907 r. w Hołubiu, pow.
H rubieszów. Maturę u zyskuje w czerw cu 1925 r. w X Gim nazjum Pań
stw ow ym im. H enryka Sienkiew icza w e L w ow ie. Studia w yższe odbywa na sekcji filozoficznej i historycznej W ydziału Filozoficznego U niw ersy
tetu Jana Kazim ierza w e Lw ow ie, gdzie profesoram i jego są: Kazim ierz Ajdukiew icz, K azim ierz Twardowski, Roman Ingarden, Jan Ptaśnik.
W r. 1929 uzyskuje absolutorium, a następnie w yjeżdża na studia uzu
pełniające do Paryża, gdzie studiuje u prof. E. Gilsona. Tam też nawią
zuje kontakty z J. J. M aritainem. P o pow rocie z Francji, uzyskuje dokto
rat w czerw cu 1932 r. na U n iw ersytecie Jana K azim ierza w e L w ow ie na podstaw ie rozpraw y pt. P ojęcie in te n c ji w filozofii Jana Dunsa S zk o ta (promotor: K. Ajdukiewicz). W r. 1932/33' studiuje na U niw ersytecie Poznańskim, a w r. 1933/34 powtórnie przebywa na studiach w Paryżu.
Po powrocie p ełni od r. 1934— 1938 funkcje st. asystenta przy I katedrze- filozofii u profesora K. A jdukiew icza w e L w ow ie. Od r. 1938 pracuje ijako asystent-w oluntariusz, by m ieć w ięcej czasu na przygotow anie ha
bilitacji. H abilitację przygotow uje podczas w ojn y na działającym tajnie U niw ersytecie Ziem Zachodnich. W r. 1945/46 prow adzi w yk ład y zlecone na U n iw ersytecie Jagiellońskim . 29 1 1946 r. uzyskuję veniam legendi na W ydziale H um anistycznym U niw ersytetu Poznańskiego, na którym następuje zam knięcie procesu habilitacyjnego; promotorem jest prof.
K. Ajdukiew icz. W dniu 28 VIII 1946 r. uzyskuje S. Sw ieżaw ski zatw ier
dzenie habilitacji. Od 1946 r. prowadzi zajęcia na W ydziale Hum ani
stycznym i Filozoficznym K U L jako kierow nik katedry historii filozofii
i na tym stanow isku pozostaje do chw ili obecnej. 20 XII 1956 r. zostaje
profesorem nadzw yczajnym , a 21 X 1967 r. profesorem zwyczajnym . W r. 1960/61 przebyw a w Paryżu jako Maitre de recherches w Centre N ational de la Recherche Scientifiąue. W październiku 1963 r. zostaje m ianow any przez papieża Paw ła VI św ieckim audytorem Soboru W aty
kańskiego II, a po Soborze członkiem kom isji papieskiej „Iustitia et P a x ”.
D ziałalność naukowa i dydaktyczna prof. S. Sw ieżaw skiego jest tak rozległa, że n ie sposób ją tutaj wyczerpująco omówić. P rzedstaw im y w ięc skrótowo tylko niektóre dziedziny jego działalności, a inne, jak np.
tem atykę w ykładów , sem inariów i prac dyplom ow ych, postaram y się w m iarę dostępnych m ateriałów przedstaw ić nieco sz e r z e j3.
Zajęcia dydaktyczne, jak już w spom nieliśm y w yżej rozpoczyna S. Sw ieżaw ski na W ydziale Nauk H um anistycznych w r. 1946/47. Wykłada historię filozofii średniow iecznej (zarys dziejów filozofii średniowiecznej) dla stu d en tów pierw szych trzech lat, w stęp do m etafizyki oraz prowa
dzi prosem inarium filozoficzne, którego przedm iotem jest lektura Rene Descartesa, R ozpraw a o m etodzie. W ykładów słuchają także studenci pedagogiki, historii i w szystkich filologii. W tym sam ym roku i w kilku następnych (do 1950) prowadzi w yk ład y z historii filozofii now ożytnej prof. U n iw ersytetu Marii C urie-Skłodowskiej dr S tefan Harassek, jako zajęcia zlecone, dlatego podajem y jego w ykłady i sem inaria łącznie z zajęciam i prof. S. Sw ieżaw skiego. S. Harassek w ykłada w roku 1946/47 historię filozofii now ożytnej dla dw u pierw szych lat studiów i prowadzi 1 godz. ćw iczeń tyg. z filozofii dla I r. W ykładów słuchają studenci w szystkich sek cji W ydziału Nauk H um anistycznych.
Rok 1947/48. Te sam e zajęcia prowadzone są na W ydziale Nauk H um anistycznych i na W ydziale Filozofii Chrześcijańskiej. Prof. S. S w ie
żaw ski prowadzi w ykład kursoryczny pośw ięcony historii filozofii w XIII i' X IV w., w yk ład m onograficzny (1 godz. tyg.) na tem at tom i
stycznej koncepcji człow ieka oraz prosem inarium i seminarium. Przed
m iotem sem inarium jest lektura i interpretacja tekstu Tomasza z Akwinu:
De en te e t essentia. W tym w łaśnie roku zapoczątkowane zostały sem i
naria tekstow e, które trw ają aż do chw ili obecnej i um ożliw iają stu dentom w yższych lat studiów zetknięcie się z oryginalnym tekstem da
nego autora.
3 Wąskie ramy artykułu nie pozwalają na szczegółowe uwzględnienie cało
kształtu prac prof. S. Sw ieżaw skiego. Pomijamy w ięc tutaj większość publikacji naukowych, których jest ponad sto, uwzględniając tylko najważniejsze. Dokład
niejsze dane o życiu i działalności naukowo-dydaktycznej S. Sw ieżaw skiego oraz szczegółową bibliografię w szystkich prac drukowanych znajdzie czytelnik w „Rocz
nikach Filozoficznych”, 14 (1968), z. 1, poświęconych w całości prof. S. Sw ieżaw -
skiemu, z okazji 60 rocznicy urodzin.
1 7 8 K A Z IM IE R Z W Ó J C IK
Prof. S. Harassek prowadzi w ykłady z historii filozofii polskiej na przełom ie XVIII i X IX w. (1 godz.) oraz wybrane zagadnienia z dziejów filozofii pokantowskiej (2 godz.). Prowadzi także ćwiczenia z historii filozofii now ożytnej połączone z lekturą tekstów i referatam i studentów (1 godz.).
Rok ,akad. 1948/49. Prof. S. Sw ieżaw ski obejm uje kierow nictw o ka
tedry historii filozofii na W ydziale Filozofii Chrześcijańskiej, n ie prze
staje prowadzić równocześnie zajęć z tej dyscypliny nadal na W ydziale Nauk H um anistycznych. Wykłada w stęp do filozofii (dla I roku), historię filozofii starożytnej, prowadzi proseminarium, którego przedm iotem jest lektura Fedona Platona w języku polskim. Centrum zainteresow ań se
m inarium filozoficznego jest „homo platonicus” w filozofii średnio
w iecznej. U czestnicy czytają i interpretują traktat Jana Szkota Eriu- geny: De divisione naturae i A lchera z Clairvaux: L iber de sp iritu et anim a. Teksty czytane są w języku łacińskim . Na W ydziale Nauk Hum a
nistycznych oprócz grupy filozoficznej taki sam ,w ym iar zajęć z historii filozofii obowiązuje studentów z pedagogiki. Studenci innych sekcji słu chają w ykładów z w stępu do filozofii i z historii filozofii zarówno staro
żytnej jak i nowożytnej.
Prof. S. Harassek wykłada podobnie jak w roku poprzednim filo zofię XVIII i X IX w. oraz prowadzi sem inarium filozoficzne połączone z lekturą tekstów i referatam i uczestników.
Rok akad. 1949/50. S. Sw ieżaw ski w ykłada historię filozofii od A ry
stotelesa do zm ierzchu starożytności oraz głów ne zagadnienia filozofii tom istycznej. U czestnicy prosem inarium czytają Kartezjusza: M ed yta cje o p ie rw sze j filozofii, a sem inarium z dziejów średniow iecznej m etodologii nauk przeznaczone jest dla zaawansowanych. Na sem inarium filozoficz
nym w tym i następnym r. akad. uczestnicy czytają tek st Tomasza z Akwinu: In librum B oethii de T rin itate. W tym też roku ćw iczenia z filozofii, pod kierunkiem prof. S. Sw ieżaw skiego, prowadzi Leszek Kuc.
S. Harassek w ykłada zarys historii filozofii now ożytnej i prowadzi ćw iczenia z historii filozofii now ożytnej (1 godz. tyg.). W r. 1950 prof.
S. Harassek rezygnuje z prowadzenia zajęć na obu w ydziałach KUL.
Dodać jeszcze trzeba, że w r. akad. 1949/50 konwersatorium z historii filozofii prowadzi ks. mgr Stefan Panas.
W roku 1950/51 S. Sw ieżaw ski w ykłada historię filozofii od Ockhama do Kartezjusza oraz dzieje' estetyki. Prowadzi prosem inarium i sem i
narium historii filozofii, kontynuując rozpoczętą w poprzednim roku lekturę tekstu Tomasza z Akwinu: In lib ru m B oethii de T rin itate.
Rok akad. 1951/52i. Przedm iotem w ykładów z historii filozofii jest
okres od Kartezjusza do Kanta oraz wybrane zagadnienia z historii filo
zofii XVI w. W ykłada te ż prof. S. Sw ieżaw ski pojęcie piękna i jego dzieje. L ekturą czytaną na sem inarium jest Boska kom edia Dantego, ze szczególnym zw róceniem uw agi na zawarte w niej zagadnienia filozo
ficzne. W zw iązku z lekturą tego dzieła pow staje szereg prac sem inaryj
n ych i jedna m agisterska (Jan Sulow ski).
Rok akad. 1952/53. S. Sw ieżaw ski prowadzi w ykład kursoryczny z historii filozofii (filozofia starożytna), w ykład z w ybranych zagadnień pośw ięcony filozofii patrystycznej oraz sem inarium , na którym uczestnicy czytają Dialog z Ż y d e m T ry jo n e m Justyna Męczennika.
W roku 1953/54 w ykład pośw ięcony jest historii filozofii średnio
w iecznej a w ybrane zagadnienia dziejom arystotelizm u. Oprócz pro
sem inarium i sem inarium pojawia się w tym roku pew na nowość, m ia
now icie tzw . w yższe sem inarium historii filozofii, które z czasem prze
obrazi się w sem inarium doktoranckie. Podczas gdy przedm iotem zw yk
łego sem inarium historii filozofii jest zazwyczaj lektura i interpretacja w ybranego tekstu danego filozofa, to przedm iotem w yższego sem inarium są zagadnienia m etodologiczne i m etodyczne związane z trudnościami pojaw iającym i się przy pisaniu prac dyplom ow ych. Na sem inarium tekstow ym lekturę stanow i tekst Alberta W ielkiego: De anima. W tym też roku zostają pow ołani na asystentów : M ieczysław Gogacz (st. asystent) i K azim ierz W łodarczyk (mł. asystent). N ie prowadzą jednak zajęć z h i
storii filozofii tylko ćw iczenia z etyk i na W ydziale Nauk H um anistycz
nych, jako zajęcia zlecone. W r. 1957/58 Kazim ierz W łodarczyk otrzy
m uje asystenturę na sekcji psychologicznej i tam prowadzi ćwiczenia z psychologii. W r. 1953/54 uczestnikam i w yższego sem inarium są już pierw si doktoranci: M. Gogacz, J. Jełowidka, L. Kuc, J. Sulow ski, F. To
karski.
W latach 1954/55— 1955/56 prof. S. Sw ieżaw ski wykłada historię filo zofii starożytnej i średniow iecznej, w ybrane zagadnienia z historii filo zofii oraz prowadzi prosem inarium i dwa sem inaria (sem inarium teksto
w e i sem inarium w y ż s z e )4. W r. 1954/55 autorem czytanym na sem i
narium jest Jan Duns Szkot: De prim o principio, a w 1955/56 Idzi Rzy
mianin: T h eorem ata de esse e t essentia.
W latach 1956/57— 1957/58 w yk ład y prof. S. Sw ieżaw skiego pośw ię
cone są historii filozofii w spółczesnej, a prosem inaria i sem inaria historii filozofii średniow iecznej. Lekturą sem inarium tekstow ego jest w r. 1956/57 K o m e n ta rz J-ana z G łogowa do III ks. De anim a A rystotelesa, a w roku następnym K o m e n ta rz Dom inika z Flandrii do M eta fizy k i A rystotelesa.
W r. 1956/57 ks. dr L eszek Kuc prowadzi ćw iczenia z historii filozofii
4Seminarium w yższe, w wym iarze 1 godz. tyg., odbywało się co dwa tygodnie, później, jako seminarium doktoranckie, raz w mies. (4 godz.), ze w zględu na do
jeżdżających i pracujących doktorantów.
1 8 0 K A Z IM IE R Z W Ó J C IK
now ożytnej (dla III r.) oraz w ykład kursoryczny z historii filozofii now o
żytnej i w ykład m onograficzny dla studentów w yższych lat.
Rok 1958/59 — S. Sw ieżaw ski prowadzi w ykład kursoryczny z hi
storii filozofii średniowiecznej i now ożytnej, w ybrane zagadnienia z hi
storii filozofii współczesnej (Huserl, Ingarden, egzystencjalizm ). Sem i
narium tekstow e jest pośw ięcone lekturze Descartesa: M editationes de prim a philosophia. Prosem inarium z historii filozofii prowadzi ks. B. Bejze.
Sem inarium w yższe historii filozofii poświęcone jest problem om zw ią
zanym z pracami dyplom owym i.
W roku 1959/60 prof. S. Sw ieżaw ski w ykłada historię filozofii nowo
żytnej i współczesnej oraz w ybrane zagadnienia z historii filozofii (źró
dła filozofii realistycznej — od Tomasza z A kw inu do Lorenza Valli), prowadzi w yższe sem inarium historii filozofii, a sem inarium tekstow e prowadzone przez dra M. Gogacza pośw ięcone jest lekturze traktatu Anzelm a z Canterbury: Proslogion.
W roku akad. 1960/61 prof. S. Sw ieżaw ski przebyw a w Paryżu, a w y kłady i sem inarium prowadzi dr M. Gogacz. U czestnicy sem inarium czytają Franciszka Silvestris z Ferrary: K o m en ta rz do S u m m y contra G en tiles Tomasza z A kwinu.
Po powrocie z zagranicy prof. Sw ieżaw ski w z n a w ia . w ykłady i w r. 1961/62 w ykłada historię filozofii w spółczesnej od Hegla do G il- sona (poglądy na historię filozofii). Sem inarium tekstow e pod kierun
kiem prof. Sw ieżaw skiego prowadzi M. Gogacz, a sem inarium w yższe przyjm uje miano sem inarium doktoranckiego. U czestnicy sem inarium tekstow ego czytają K o m en ta rz Averroesa do De anim a A rystotelesa.
W roku 1962/63 prof. Sw ieżaw ski prowadzi zajęcia w zm niejszonym wym iarze. W ykłada w ybrane zagadnienia z historii filozofii w spółczesnej i kieruje sem inarium doktoranckim. Sem inarium tekstow e pod kierun
kiem Profesora prowadzi doc. M. Gogacz. Lekturą jest tekst W ilhelm a Ockhama: De ,ente.
Rok akad. 1963/64. Prof. Sw ieżaw ski w ykłada historię filozofii XV — XVI w. i prowadzi w ykład m onograficzny dla V r. pt. „Filozofia dziejów i dzieje filozofii”. K ieruje także dwoma zespołam i sem inaryjnym i.
Na sem inarium tekstow ym uczestnicy czytają traktat Gilsona: Jedność dośuńadczenia filozoficzn ego (po angielsku). W r. 1963 Profesor zostaje m ianow any św ieckim audytorem Soboru W atykańskiego II i w r. akad.
1964/65 prowadzi zajęcia tylko przez jeden sem estr. W ykład pośw ięcony jest historii filozofii w spółczesnej, a sem inarium tekstow e w ybranym kw estiom z S u m y teologii Tomasza z A kw inu. W r. 1965 przebyw a prof.
Sw ieżaw ski na obradach Soboru, a zajęcia w znaw ia od I 1966 r. Pro
w adzi dwa w yk ład y z historii filozofii: filozofia w X V w. na u n iw ersy
tetach europejskich i w ybrane zagadnienia z S u m m y teologii Tomasza
•z A kw inu. Oba w yk ład y przeznaczone dla studentów w yższych lat.
Na sem inarium tekstow ym czytany jest tek st Gersona: De m odis signi- ficandi. W r. 1966/67 kontynuow any jest wykład: filozofia X V w. na uni
w ersytetach europejskich, także i na sem inarium w dalszym ciągu lekturą jest tek st Gersona. W ostatnim r. akad. (1967/68) przedm iotem w ykładu była szkoła tom istyczna w X V w . (w różnych środowiskach uniw ersy
teckich), a autorem czytanym na sem inarium Giovanni Pico della Miran- dolas De d ig n ita te hom inis s.
W spom nieliśm y już poprzednio, że prof. SwieżawSki jest autorem ponad stu publikacji 6, z których znakom ita większość poświęcona jest problem atyce filozoficznej. Tutaj podam y tylko najw ażniejsze pozycje, które ukazały się w postaci książek:
1. B yt. Zagadnienie m etafizyki tom istycznej, Lublin 1948, s. 360. Drugie zmienione, w ydanie tej książki, przy w spółudziale ks. M. Jaw or
5 Informacje o działalności katedry historii filozofii, mniej lub jwięcej w y
czerpujące, można znaleźć w dość licznych dotychczasowych publikacjach. Poda
jem y najważniejsze, które były pomocą w niniejszym opracowaniu: M. G o g a c z i Z. K a ł u ż a , Histoire de la philosophie medievale a l Unwersite Catholique de Lublin, „Rivista Critica di Storia della Filosofia”, Firenze 1964, fasc. III, s. 347—355. Autorzy omawiają działalność obu katedr historii filozofii, działalność sem inariów historii filozofii, tem atyką seminariów oraz podają krótkie informacje o pracownikach związanych z katedrami historii filozofii. Podają ich publikacje z zakresu historii filozofii, w latach od powstania Wydziału Filozofii do r. 1963/64.
W oparciu 6 powyższą publikacją, w: „Studia Philosophiae Christianae”, 2 (1966), 1, s. 383—391, podano informacje o pracach z zakresu historii filozofii średnio
w iecznej, prowadzonych przez seminarium historii filozofii KUL; M. G o g a c z , W sprawie koncepcji historii filozofii w zw iązku z dyskusjam i prowadzonymi na seminarium historii filozofii prof. Swieżawskiego, „Zeszyty Naukowe KUL”, 7 {1964), nr 3 (27), s. 53—57; tenże, Z dziejów historii filozofii na KUL, „Roczniki Filozo
ficzne”, 16 (1968), z. 1, s. 177—190; Dwudziestolecie powojenne KUL (1944—1964) — Sesja naukowa, zagajenie prodziekana 'Wydziału ks. doc. dra M. Kurdziałka;
M. G o g a c z , Etapy rozwoju prac naukowych Katedr i Zakładu Historii Filozofii KUL (1946—1964), „Zeszyty Naukowe KUL”, 8 (1965), nr 3 (31), s. 33—34, 40—42;
J. P a s t u s z k a , Początki Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL z okazji XX-lecia Wydziału (1946—1966), „Zeszyty Naukowe KUL”, 10 (1967), nr 2 (38), s. 77—79; A. B. S t ę p i e ń , Filozofia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim
1918—1968, „Znak", 20 (1968), 9 (171), s. 1195—1213. Autor podaje zwięzłe inform acje o działalności katedr i profesorów na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej, uwzględniając także okres przed powstaniem Wydziału. W działalności i osiągnię
ciach sem inarium historii filozofii w pierwszym dziesięcioleciu istnienia Wydziału można zorientować się na podstawie publikacji pt. Streszczenia rozpraw doktor
skich, magisterskich i seminaryjnych pisanych na Katolickim Uniwersytecie Lubel
skim pod kierunkiem prof. dra Stefana Swieżawskiego (historia filozofii) i prof.
dra Alberta Krąpca OP (metafizyka), w wyborze. Poznań 1956, s. 223.
6 Dokładny spis publikacji S. Swieżawskiego do r. 1967, obejmujący 108 po
zycji sporządził Z. Kałuża; zob.: „Roczniki Filozoficzne”, 16 (1968), z. 1, s. 191—198.
1 8 2 K A Z I M I E R Z W Ó J C IK
skiego ukazało się w r. 1961, w ydane również przez Towarzystwo Naukow e KUL, s. 261 7
2. Tłum aczenie i opracowanie znacznej części „Sum m y teologii”
(I, 75— 89) św. Tomasza z A kw inu pt. „Traktat o człow ieku”, Poznań 1956, ss. XII + 768, 132 8
3. Rozum i tajem nica, Kraków 1960, s. 382. K siążka jest w ybranym zbiorem w ażniejszych artykułów publikow anych w cześniej — na przestrzeni 25 lat (1935— 1960)9
4. (Wraz z J. Kalinowskim ), La Philosophie a 1’heure du Concile, Paris 1965, Soc. d’Editions Internationales, s. 176 10
5. Zagadnienie historii filozofii, Warszawa 1966, s. 896 11
7 Książka raiałk szereg recenzji, zwłaszcza po 2 wyd. Oto niektóre z nich:
J. K a l i n o w s k i , Ontologia czy aitiologia? U wagi o stru ktu rze m eta fizyk i z p o
wodu książki M. Jaworskiego i S. Sw ieżaw skiego „Byt” [...], „Znak”, 15 (1963), 9,s. 1069—1076;. W. S t r ó ż e w s k i , Z zagadnień m etafizyki, „Znali”, 14 (1962), 6, s. 926—933; A. S t ę p i e ń, „Roczniki Filozoficzne”, 11 (1963), z. 1, s. 151—153.
Książka odegrała dużą rolę w nauczaniu m etafizyki na nowo otwartym Wydziale, zwłaszcza że nie było przystępnego podręcznika tej dyscypliny. Koncepcja książki zrodziła się zapewne w związku z wykładam i m etafizyki prowadzonymi przez prof.
Swieżawskiego.
8 Jest to pozycja bardzo cenna, przybliża szerszemu ogółowi czytelników po
glądy św. Tomasza z Akwinu, dotyczące koncepcji człowieka. Praca zawiera w stępy do poszczególnych kwestii, tekst polsko-łaciński, objaśnienia i obszerny dział po
mocniczy ze skorowidzami i słownikami; Recenzje: anonimowa w „Revue des Sciences Philosophiąues”, 41 (1957), 3, s. 518; W. S t r ó ż e w s k i , Traktat o czło
wieku, „Znak”, 12 (1960), 12, s. 1681—1688.
9 Najważniejsze recenzje: T. F a y t t , "Homo D ei”, 30 (1961), s. 279—280;
J. K a l i n o w s k i , "Bulletin Thomiste”, t. 11 (1960—1962), 2, s. 215—222; A. S t ę p i e ń , „Roczniki Filozoficzne”, 11 (1963), z. 1, s. 151.
10 Fragmenty tej książki zostały opublikowane w „Znaku”, pt. „Rozmowa o filozofii w okresie Soboru”, tłum. A. T., „Znak”, 18 (1965), 7—8, s. 939—955.
Książka wzbudziła żyw e zainteresow anie' i doczekała się w ielu recenzji w czaso
pismach krajowych i -zagranicznych. Oto niektóre z nich: (anonim), La Philo
sophie a l’heure du Concile [zawiera list J. J. Maritaina], „Nova et Vetera”,
40 (1965), 3, s. 241—249; J. C o r t e a u , „Revue de TUniversite d’Ottava”, t. 36 (1966), 2, s. 383—386; B. D a w i d o w s k i , Filozofia w ieczn ej ew olucji, „Kierunki” 10 (1965), 47, s. 3, 6—7; M. G o g a c z , Filozofia w dobie Soboru, „Zeszyty Naukowe KUL’’, 9 (1966), nr 3, s. 75—77; J. P o p i e l , C zy filozofia je st potrzebna? „Tygodnik Powszechny”, 19 (1965), 48, s. 2; T. M., R ozm ow a tom istów , „Argumenty”, 10 (1966), 13, s. 3.
11 Jest to najobszerniejsze dzieło prof. S. Swieżawskiego zawierające w ykład
poglądów dotyczących historii filozofii i historiografii. Książka w yw ołała szereg
dyskusji w różnych kręgach naukowych w Polsce; m. in. w ATK w Warszawie
(w obecności autora), w której udział w zięli: J. Iwanicki, St. Kamiński, M. Gogacz,
W. Seńko, J. Czerkawski, Z. Kałuża i in. Głosy w dyskusji opublikowane zostały
w "Studia Philosophiae Christianae”, 3 (1967), 2, s. 367—385. Recenzje: A. P a l u -
c h o w s k i , O sposobie czytania filozofów, „Tygodnik Powszechny”, 21 (1967), 16,
W czasie dw udziestoletniej przeszło działalności dydaktycznej pro
fesora Sw ieżaw skiego na K atolickim U n iw ersytecie Lubelskim , powstało pod jego kierunkiem kilkadziesiąt prac sem inaryjnych, m agisterskich i doktorskich, ?. których w iele ukazało się d r u k ie m 12. Poniższy w ykaz obejm uje prace doktorskie i m agisterskie pisane pod kierunkiem prof.
S. Sw ieżaw skiego.
P r a c e d o k t o r s k i e
1. M ieęzysław Gogacz, F ilozofia bytu w „Beniam in Major” Ryszarda ze św iętego W iktora (1954)
2. Franciszek Sulow ski, Źródła pociech filozofii Boecjusza (1954) 3. Mikołaj Tokarski, Filozofia bytu u Mikołaja z K uzy (1954) 4. Jan Lew icki, Filozoficzna antropologia Izaaka S te lli (1955)
5. Eugeniusz W ojtacha, P ojęcie subsystencji u Rustyka Diakona (1956) 6. Mikołaj Lohr, Problem atyka sztuk w yzw olonych w pism ach K asjo-
dora (1957)
7. L eszek Kuc, Zagadnienie isto ty i istnienia w K om entarzu K aje
tana do „D e en te et essentia” św . Tomasza (1957)
8. W ładysław Seńko, N ieznany traktat Tomasza Suttona „De esse et essen tia” w rkps 1855 B iblioteki Jagiellońskiej (1959)
9. Zofia W łodek, Herman z A ugsburga i jego „Quaestiones de ąuodli- b et” w rkps 748 B iblioteki Jagiellońskiej (1959)
10. S tefan Fiutak, Zagadnienie rozróżnień w nauce św . Tomasza z A k
w inu (1959)
11. Jerzy C y g a n ,. K osm ologia W aleriana Magniego (1960)
12. A ntoni Siem ianow ski, M etafizyczne podstaw y konieczności istnienia Boga u H enryka z G andawy (1966)
13. Jan Czerkawski, H(annibala) R osselego renesansow a próba odnow ie
nia filozofii (1968)
P r a . c e m a g i s t e r s k i e
!®lfS# '
1. M arian K urdziałek, Czy A rystoteles głosił nieśm iertelność duszy ludzkiej? (1948)
s. 3—4; G. K a l i n o w s k i , ”Les Etudes Philosophiąues”, 1964, 4, s. 571; J. S t a w i ń s k i , Problemy histriografii, „Trybuna Ludu”, 71 1967, s. 6; Zbigniew K u d e - r o w i c z, Spór o historię filozofii jako dyscyplinę humanistyczną, „Studia Filozo
ficzne”, 1 (52), 1968, s. 173—184; Stanisław C i e n i a w a , Historiografia filozofii — m etafilozofia — filozofii, tamże, s. 184—195.
12 W iększość prac doktorskich, m agisterskich i seminaryjnych, pisanych po
r. 1956, ukazała się drukiem w streszczeniu, w tomie pt. Streszczenia rozpraw
doktorskich, magisterskich i seminaryjnych..., w ydanym w r. 1956. Cenny jest
w stęp, napisany przez prof. O. A. Krąpca i prof. S. Swieżawskiego.
1 8 4 K A Z IM IE R Z W Ó J C IK
2. Zofia Wardęska, Poglądy na piękno u św. Tomasza (1951)
3. Zdzisław Kuksewicz, Tak zwana teoria dwóch prawd u Sigera z Brabancji (1952)
4. Franciszek Sulow ski, E lem enty m etafizyki św iatła w „Boskiej K o m edii” (1952)
5. Jadwiga Jełowicka, Antropologia filozoficzna w „Commentarium in Ciceronis Som nium Scipionis” Makrobiusza (1953)
6. Antonina Knapczyk, Z poglądów filozoficznych w pism ach A pule- jusza z Madaury (1954)
7. Leszek Kuc, Abstrakcja zm ysłów w edług św. Tomasza z'A k w in u (1954)
8. Mikołaj Lohr, A ugustyńska antropologia w „De civitate D ei” (1954) 9. P aw eł Trzebuchowski, O poglądach filozoficznych W itelona Ślą
zaka (1954)
10. Zofia W łodek, Poglądy A lfreda A nglika na zagadnienie życia (1954) 11. Jan Lewicki, Z badań nad źródłami poglądów filozoficznych Alchera
z Clairvaux (1955)
12. Jerzy Strojnow ski, Z filozofii H exaem eronu św. Bazylego W iel
kiego (1955)
13. W ładysław Stróżew ski, Filozofia bytu w „De divinis nom inibus”
Pseudo Dionizego A reopagity (1955)
14. K azim ierz Włodarczyk, Sceptycyzm Sekstusa Em piryka w obec za
rzutu sprzeczności i niekonsekw encji (1955)
15. Eliasz Zbyszyński, Nauka o człow ieku u św. Jana od K rzyża w edług jego dzieła „Droga na Górę K arm el” (1955)
16. Tadeusz Grzegołowski, Zagadnienie intelektu na tle problem atyki filozoficznej w „Quaestiones librorum de anima” Jana z G łogowa (1957)
17. Irena M ichałkiewicz, K oncepcja duszy i poznania ludzkiego w ,,Q uaestiones” do „De anim a” przypisyw anych Sigerow i z Bra
bancji (1957)
18. M ieczysław Markowski, D efinicja substancji w „Kom entarzu” D o
m inika z Flandrii do „M etafizyki” A rystotelesa (1959)
19. Stefan Fiutak, Problem y filozoficzne w „Theoremata de esse et essentia” Idziego Rzymianina (1957)
20. Katarzyna Dem bowska, Porów nanie teorii poznania um ysłow ego u Jana Wersora i św. Tomasza z A kw inu (1959)
21. Andrzej W oźnicki, Założenia doktrynalne fizycznego obrazu św iata w pierwszej części „Sum m y T eologii” św. Tomasza (1959)
22. A ntoni Skwara, Spór dotyczący awerroizmu łacińskiego w XII w.
na tle problem u tzw. „Articuli parisienses”.
A ktualnie na sem inarium doktoranckim prof. Sw ieżaw skiego kilka osób przygotow uje rozprawy doktorskie, z których trzy są bliskie ukoń
czenia. Podajm y uczestników sem inarium doktoranckiego i tem aty prac w roboczym sformułowaniu:
1. Zenon Kałuża, (praca na ukończeniu) Filozoficzna teoria człowieka Idziego Carlerii w „K om entarzu” do „Sentencji” P. Lombarda 2. Stefan Bryksa, K oncepcja filozofii Jana Śniadeckiego (analiza poglą
dów)
3. Roman Dudak, Zagadnienie teorii bytu u H enryka z Gandawy 4. W ładysław A ugustyn, Problem poznania u M alebranche’a 5. S tan isław Jarzyna, F ilozofia Boga Main de Birana
6. F eliks Krauze, Zagadnienie istoty i istnienia w „Kom entarzu”
A leksandra z A leksandrii do „M etafizyki” A rystotelesa 7. Grzegorz Gólski, M etafizyka C hrystiana W olffa.
W obecnym r. akad. (1968/69) pod kierunkiem prof. Sw ieżaw skiego pisze pracę m agisterską W iesław M ering pt. Repertorium incipitów dzieł Jana Gersona.
D w óch spośród uczniów prof. S. Sw ieżaw skiego, którzy praw ie od sam ego początku istnienia W ydziału F ilozofii Chrześcijańskiej na K U L-u zw iązali się z historią filozofii, zasługuje na specjalną uw agę, Jednym z nich je st ks. doc. dr Marian K urdziałek, p ierw szy m agister na W ydziale F ilozofii Ohrześcijańskiej prom ow any przez prof. S. Sw ieżaw skiego (1948 r.), a od 1957 r. kierow nik katedry historii filozofii starożytnej i w czesnego średniow iecza. Zaznaczyć trzeba, że przez pew ien czas ks. M. K urdziałek b ył także uczniem prof. Aleksandra Birkenm ajera — dyr. B iblioteki Jagiellońskiej.
Ks. doc. dr M arian K u r d z i a ł e k ur. 12 VIII 1920 r. w Bobrow
nikach nad W ieprzem , pow . Ryki, w diecezji siedleckiej. Gimnazjum Biskupie w Siedlcach ukończył w r. 1939. R ów nież w Siedlcach b ył alum nem Sem inarium Duchow nego. Św ięcenia kapłańskie otrzym ał w X 1946 r. W ty m sam ym roku przybyw a do Lublina, gdzie studiuje na W ydziale Filozofii Chrześcij ańskie j K U L. M agisterium uzyskuje z za
kresu historii filozofii w r. 1948, na podstaw ie pracy pisanej pod k ie
runkiem prof. S. Sw ieżaw skiego, pt.: C zy A r y sto te le s głosił n ieśm ie rtel
ność d u szy lu dzkiej? N a podstaw ie rozprawy pt.: G ilb e rt A n glik i d y g resje psych ologiczn e w jego „C om pendium m edicinae”, pisanej pod k ie
runkiem prof. dra A leksandra Birkenm ajera, dyrektora B iblioteki Ja
giellońskiej w K rakow ie, u zyskuje stopień doktora filozofii w r. 1950.
W r. 1958 w yjeżdża na studia do NRF, gdzie w Instytucie Alberta W ielkiego w Bonn przygotow uje rozprawę habilitacyjną. Wraca do Lu
b lin a w r. 1960, a w następnym roku habilituje się na W ydziale Filo
1 8 6 K A Z I M I E R Z W Ó J C IK
zofii Chrześcijańskiej KUL, na podstaw ie rozprawy pt.: D avidis de D inanto Q u a tem u lo ru m Fragmewta. Katedrą historii filozofii starożytnej i w czesnego średniow iecza kieruje od r. 1957 w charakterze zast. prof.
W ykłady na W ydziale Filozofii Chrześcijańskiej KUL rozpoczyna ks. M. K urdziałek w r. 1950/51 i w ykłada w ów czas w stęp do historii filozofii średniowiecznej.
W latach 1951/52— 1952/53 w ykłada w stęp do studium św. Tomasza z A kw inu i prowadzi ćw iczenia z filozofii przeznaćzone dla studentów niższych lat studiów.
W r. akad. 1953/54 ks. M. Kurdziałek w ykłada w stęp do studium św . Tomasza z Akwinu, prowadzi ćw iczenia z filozofii i ćw iczenia z nauk pom ocniczych historii filozofii (poświęcone głów ne paleografii i przygoto
w aniu do krytycznego w ydaw ania tekstów). Te same zajęcia prowadzi w r. 1954/55 (ćwiczenia pośw ięcone w yjaśnianiu podstaw ow ych pojęć filozoficznych).
W roku akad. 1955/56 ks. M. K urdziałek wykłada w stęp do studium św . Tomasza z Akwinu, prowadzi ćw iczenia z filozofii i ćw iczenia z nauk pom ocniczych oraz sem inarium edytorskie dla piszących prace dyplo
m owe.
W następnym r. akad. (1956/7) ks. dr M. K urdziałek obejm uje w y kłady kursoryczne z historii filozofii starożytnej, które do dziś prowadzi.
W ykłada nadal w stęp do studium św. Tomasza z A kw inu, prowadzi ćw i
czenia z filozofii i nauk pomocniczych, a także w ykład m onograficzny, pośw ięcony tekstom pism filozoficznych A rystotelesa w XII i XIII w.
K ieruje rów nież sem inarium adytorskim.
W r. 1957, z istniejącej dotychczas jednej katedry historii filozofii;
kierowanej przez prof. S. Sw ieżaw skiego, zostaje w ydzielona katedrą historii filozofii starożytnej i w czesnego średniowiecza, której kierow nictw o powierzono ks. M. K u rd ziałk ow i13. W r. 1957/58 w ykłada historię
18 Utarła się w pewnym sensie błędna opinia, która powtarzana jest także w artykułach dotyczących filozofii na KUL-u, że z chwilą zorganizowania II katedry historii filozofii powstała specjalizacja edytorska i głównym przedmiotem zainte
resowań kierownika tej katedry, jak i uczestników jego seminariów, jest edytor
stw o (por. np. A. S t ę p i e ń , Filozofia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 1918
—1968, „Znak”, 20 (1968), 9, s. 1202; M. G o g a c z , Z dziejów historii filozofii na KUL, „Roczniki Filozoficzne”, 16 (1968), z. 1; Maria S z y s z k o w s k a , Filo
zofia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, „Życie i Myśl”, 10 (1968), s. 85—86).
Chcemy tu zaznaczyć, że specjalizacja edytorska nie jest ściśle związana z pow sta
niem II katedry historii filozofii, ponieważ istniała już wcześniej, od 1955 r., o czym świadczą przedstawione informacje o wykładach i seminariach. Edytorstwo zw ią
zane jest z n katedrą historii filozofii dlatego, że ks. doc. M. Kurdziałek posiada
odpowiednie kw alifikacje (sam w pewnym okresie swej działalności naukowej
przygotował krytyczne w ydanie tekstów Dawida z Dinant), aby kierować pracami
edytorskimi, jeśli wśród uczestników seminarium znajdą się chętni do podjęcia
filozofii starożytnej, w stęp do studium św . Tomasza z A kw inu oraz po
czątki filozofii greckiej (w ykład m onograficzny). Prowadzi ćwiczenia z filozofii, ćw iczenia z nauk pom ocniczych historii filozofii i seminarium edytorskie. Pod koniec 1958 r., gd y dr M. Kurdziałek w yjeżdża do NRF, gdzie pracuje nad rozprawą habilitacyjną, zajęcia zastępczo pro
wadzą: dr W itold M arciszewski — w ykład z historii filozofii starożytnej i średniow iecznej, dr P aw eł Czartoryski — ćwicz, z historii filozofii i pro
sem inarium z historii filozofii (edytorskie). Ćwicz, z nauk pomocniczych historii filozofii w latach 1959— 1961 prowadzi dr Zofia Włodek.
Po pow rocie z zagranicy ks. M. Kurdziałek prowadzi od r. 1961 aż do Chwili obecnej stały w ykład kursoryczny z historii filozofii staro
żytnej i średniow iecznej, w ykład m onograficzny z w ybranych zagadnień (głów nie z filozofii przyrody), prosem inarium historii filozofii oraz sem i
narium m agisterskie i doktoranckie. Oba seminaria, prowadzone przez kilka lat łącznie, zostały w r. 1966 rozdzielone. Sem inarium doktoranckie liczące jedenastu uczestników jest w całości pośw ięcone referow aniu n ie
których fragm entów prac i rozw iązyw aniu trudności m etodycznych, pow stających w toku pisania rozpraw. U czestnicy sem inarium m agister
skiego, poza om awianiem spraw zw iązanych z pracami dyplom ow ym i, czytają i interpretują tek sty w ybranych autorów. Od r. 1961/62 przed
m iotem studium b y ły następujące teksty: Bernardus Silvestris z Tours, D e m u n di u n iv ersita te (1961/62— 1963/64); Am brosius Theodosius Macro- bius, C om m en tariu m in S om n iu m Scipionis (1964/65— 1965/66); Roger Bacon, O pus M aius — causae erroris (1966/67); N em esius Em esius, De natura hom inis; A vicenna, P ars ąuinta s e x ti lib ri De naturalibus (De p ro p rieta tib u s actionum e t passionum hominis) oraz Roger Bacon, Opus M aius — causae erroris (1967/68). Na r. 1968/69 przewidziana jest lektura tekstu Rogera Bacona, O pus M aius — pars secunda, affin itas philoso- phiae cu m theologia.
Przedm iotem w ykładów m onograficznych w latach 1961— 1968 była następująca problem atyka: w r. 1961/62 — pojęcie i podział sztuk w yzw o
lon ych w średniowieczu; w r. 1962/63 — pojęcie „kosm osu” w filozofii starożytnej i średniow iecznej; 1963/64 — teoria eteru, jej geneza i zasto
sowanie; 1964/65 — starożytne źródła średniow iecznej filozofii przyrody.
W latach 1965/66— 1967/68 — filozofia przyrody w XII w . D odajm y jeszcze, że ks. M. K urdziałek w ykładał także historię filozofii w Sem i
narium D uchow nym w L ublinie na W ydziale Teologicznym (r. 1956/57—
1957/58 oraz w II sem . r. 1961), a także prowadził w ykład gościnny tego typu prac. Prace, zwłaszcza doktorskie, które powstają pod kierunkiem ks. doc. M. Kurdziałka są głów nie pracami interpretacyjnymi; poświęcone są za
równo autorom starożytnym, jak i średniowiecznym. Część prac magisterskich
ma za przedmiot edycję tekstów, część zaś interpretację zagadnień filozoficznych.
1 8 8 K A Z I M I E R Z W Ó J C I K
