A U G U S T G R Y C H O W S K I .
J. Kochanowskiego.
Porzuciwszy służbę u marszałka, u - trzymywoł poeta I nadal żywy kontakt z rodziną Firlejów I wielbi) wierszami I c h m ę s t w o I uczoność. Wierszy takich naliczyć m o ż n a 14, z tego połowę p o ś - więcił K o c h a n o w s k i s y n o w i marszałka M i k o ł a j o w i , reszta wierszy o d n o s i się d o Mikołaja, h e t m a n a z czasów Zyg- m u n t a Starego, d o s y n a Jego Mikołaja1), p o l e g ł e g o p o d S o k a l e m w bitwie z Ta- tarami, wreszcie d o w n u k ó w h e t m a n a a mianowicie d o marszałka J a n a , Jego ż o n y Zof|l z B o n a r ó w I Jego brata M i - kołaja, właściciela Dąbrowicy I Lewar- towa. O d r u g i m bracie marszałka /And- rzeju, który rezydował w J a n o w c u , po- eta ani s ł o w e m nie wspomniał, poży- czał m u natomiast kilkakrotnie poważ- n e s u m y p o d zastaw dóbr ziemskich1).
•) Prof. Hahn mylnie wyjaśnia. ie .Epltap- hluni Nicolai Flrlel (Forlcoenla 18) poświęco- ne Jest pamięci ojca Mikołaja młodszego. Mi- kołaj Firlej, do którego odnosi się ten epltaf, zginał bezpotomnie w bitwie z Talarami.
*) Wyd. pomnik, t. IV str. <06.
Najserdeczniejsze stosunki wiązały poetę z s y n e m marszałka, Mlkoła|em. Z n i m spędzał K o c h a n o w s k i przy dzbanie niejedną miłą chwilę, z n i m dzielił się w wierszach sweml zapatrywaniami na bieżącą politykę I zagadnienia ogólno- ludzkie.
Echa sympałji rodziny Firlejów dla poety odbijają się w przedmowie księ- garza J a n u s z o w s k l e g o d o wydania . F r a g m e n t ó w albo pozostałych pism J.
K o c h a n o w s k i e g o " r. 1590, które dedy- kował J a n o w i Firle|owl, podskarbiemu w kor. a s y n o w i marszałka:...1) .przyj- mlż to proszę teml czasy z miłościwą łaską tą, którą I W . M . s a m I d o m wszystek W . M . był niekiedy4) łaskaw na s a m e g o autora i na mię też niegod- n e g o k i e d y ś sługę d o m u W . M . " . Brał więc Mikołaja, podskarbi J a n , należał również. Jak widać z powyższej d e d y - kacji. d o wielbicieli K o c h a n o w s k i e g o .
J a k o dworzanin Firlejów bywał może poeta i w Kraśniku, rezydencji Tęczyń- skich, tem bardziej, że z J a n e m B a p t y - stą Tęczyńsklm, starostą lubelskim łą- czyły g o bliskie stosunki. .Rówieśnicy n i e o m a l rozumieli się wybornie i s y m - patyzowali z s o b ą " m ó w i o nich prof.
Wlndaklewlcz*). T o też g d y Tęczyński
•> Wyd. pomnik. II str. 448.
«) Niegdyś.
q ,J. Kochanowski' str. 90.
umarł w d u ń s k l e m więzieniu, nie d o - czekawszy się małżeństwa z królewną szwedzką, poeta napisał na Jego cześć paneglryk pogrzebowy p. t. . P a m i ą t k a wszystkimi cnotami hojnie obdarzone- m u J a n o w i Baptyście, hrabi na Tęczy- nie, bełskiemu wojewodzie I lubelskie- m u staroście", w którym to utworze uwiecznił jego czyny I dzieje nieszczęś- liwej miłości. Paneglryk kończy się Informacją, że:
.Ciało |ednak do Polski morzem przypławlono I między sławne dziady poczciwie włożono;
Trzy słowa Srzodek niesie nagrobne) tablice:
.Tu miasto obiecanej królewskiej łożnice, Janie Tęczynskl, leżu twe kości uśpione:
O prozne troski ludzkie, o nadzieje płonę").
Zwłoki J a n a Tęczyńsklego pochowano w grobowcach rodzinnych w kościele parafjalnym w Kraśniku. Pierwotny na- grobek nie zachował się d o naszych czasów, ale łaciński napis na n i m przetrwał w Starowolsklego . M o n u m e n - tach*. G d y Kraśnik przeszedł w ręce Zamojskich, hetman lub może s y n Jego T o m a s z kazał wznieść T ę c z y ń s k i e m u p o m n i k , znajdujący się w kościele pa- rafjalnym przy wielkim ołtarzu').
D o J a n a Baptysty odnoszą się poza . p a m i ą t k ą " Jeszcze 2 wiersze K o c h a -
•) Wyd. pomoc! I str. 379.
') M. Sokołowski .Trzy kościoły hallowe"
Sprawozd. komisji do badań hlst. sztuki w Polsce t. IX str. 204.
n o w s k i e g o . N a g r o b e k Tęczyńskiemu* i elegja łacińska .Quartus, nl fallor, Ten- d n i , hic vertitur a n n u s " .
Prof. H a h n ' ) przypuszcza, że u Jana Firleja zapoznał się K o c h a n o w s k i z prą- deml reformacyjnemi, fakt ten Jednak należy przenieść na okres wcześniejszy, może Już na pobyt poety w akademjl krakowskiej lub w Królewcu u ks. Al- brechta. (J Firleja natomiast wchodzi poeta w bliski kontakt z wybitnymi In- nowiercami, którzy bywali u marszałka Jako u Jednego z przywódców obozu dysydentów. I tak. zdaniem prof. Wln- daklewicza*), zawarł tam Kochanowski przyjaźń z wybitnym humanistą And- rzejem Trzyclesklm. S i a d y tych sto- s u n k ó w s p o t y k a m y w 2 wierszach Ko- c h a n o w s k i e g o i w wierszu pogrzebowym Trzycieskiego p. t. .Threnodia in fune- re J o a n n l s Cochanovll", napisanym za- raz po śmierci poety.
Jeśli wierzyć Klonowlczowi, najwięk- s z e m u z n a n i e m cieszyły się poez|e Ko- chanowskiego u Czernych, ziemian lu- belskich, gorliwych zwolenników refor- macji. Informuje nas o tem Kłonowlcz w wierszowej przedmowie d o .Żalów na- g r o b n y c h " , zwrócone] d o Pawła I Piot- ra Czernych z Witowie:1"). ( D . c. n.)
•) L. c. s. 5.
') .Żyda dworskie J. Koch".
,b) Kłonowlcz .Dzieła" wyd. Bobrowlcza, 1.1 str. 102.
!["Gra ze strachem. Fantastyka grozy", Marek Wydmuch,Warszawa 1975 : [recenzja]]()