tJKD 56.018.3:551.733.1:551.351:550.822 (438-18 Jezioro Okrągłe)
Konodonty ordowickie
z otworu wiertniczego Jezioro
OkrqgłeZespół konodontów o~sany w niniejszym artykule pochodzi z mor- skich osadów ordowiku nawierconych w otworze Jezioro Okrągłe IG 1.
Pxóbki do badań mikropaleontologicznych przekazane z'ostały przez mgra Z. Modlińskiego z Zakładu Geologii Struktur Wgłębnych IG dr Janinie Sztejn, która stwierdziła, iż obok małżoraczków i otwornic - będących
przedmiotem zainteresowania tej autorki - występują również i kono- donty. Konodonty te dr J. Sztejn przekazała mnie, za co pragnę Jej w tym miejscu serdecznie podziękować. iDziękuję również p. J .. Modrze- jewskiej za Wykonanie fotografii okazów . .
Osady ordowiku Jeziora Okrągłego ·to osady typowe dla facji płytko
wodnej. Są to przede wszystkim wapienie, wapienie margliste, wapienie orgarnodertryltyczne [ margle 'zawierające brachiopody i trylobity. Całko
wita miąższość ordowiku wynosi 93,7 m. Stratygrafię występujących
w badanym otworze os'adów opracował Z. Modliński (1968). Przytoczony Przeze mnie podział stratygrafi'czny oraz litologia osadów oparta jest na pracy tego autora.
Konodonty są na ogół dość ddbrze zachowane. Występują one w prób- kach pobranych z głębokości 851,57941,8 m; w osadach z głębokośCi
941,87945,2 m, za}iicronych na podstawie makrofauny do aTenigu, kono- dontów nie znaleziono. Najliczniej skamieniałości te występują w lan- wirnie, zaróWno z uwagi na ilość wyStępujących tu gatunków, jak i oka- zów. Uboższe w konodonty okazały się próbki pochodzące z osadów· zali- czanych przez Z. Modlińskiego do landeila, karadoku i asżgilu, wszędzie
jednak 'skamieniałości te są obecne. Wśród znalezionych przeze mnie mo-
żliwych do oznaczenia okazów wyodrębniłam 42 gatunki należące do 26 .
rodzajów. .
CHARAKTERYSTYKA I ROZPRZESTRZENIENIE KONODONTÓW Wszystkie występujące w 'badanym zespole okazy należą do podrzędu
Conodontiformes IOibejmującego 'konodonty O mikrostruktUJrze blaszkowa- tej. Pośród oznaczonych form Wyróżnić można trzy następujące grupy morfologiczne: l - konodonty typu pojedynczego stożka, 2 -konodonty
złożone, składające się z dwóch lub więcej 'beleczek o uzębionych kra-
Kwarta1n:Lk Geologi=y, t. 16, nr l, 1972 r.
wędzi ach oralnych; konodonty takie określane są niekiedy jako gałązko
we, oraz 3 - konodonty platformowe.
Konodonty :typu pojedynczego stożka w osadach ordowiku Jeziora
Okrągłego są szczególnie licznie reprezentowane. Najwięcej wśród nich
występuje przedstawicieli gatunku Panderodus gracilis (B r. et M e h l).
Są to wysmukłe, cienkie stożki lekko wygięte ku tyłowi, o wysokiej, wy-
raźnie zarysowanej jamie hazalnej. Gatunek ten występuje w całym prze- badanym odcinku profilu, a nawet znale'ziany został w próbkach pobra- nychz osadów zaliczonych do syluru. Stosunkowo licznie występują ko- nodonty należące do gatunków Panderodus panderi (S t a u f.) i P. com- pressus (B T. et M e h l). Pośród konodontów typu pojedynczego stożka
bardzo licznie w osadach ordowiku Jeziora Okrągłego reprezentowane są
konodonty należące do gatunków Drepanodus homocurvatus L i n d.
i D. suberectus (B r. et M e h l). Gatunki te są niezwykle pospolite w osadach ordowiku zarówno Europy, jak i Ameryki Północnej i stanowią
niemal nieodzowny element wszystkich dotychczas poznanych zespołów
konodontowych tego wieku. Znalezione przeze mnie okazy są ;baTdzo dobrze zachowane, różnią się wielkością oraz stopniem zakrzywienia
stożka ku :tyłowi. U gatunków tych jama hazalna, której zarysy są dobrze widoczne poprzez przezroczyste śdanki konodonta, ma kształt trójkąta
równobocznego, którego wierzchołek jest również lekko wygięty ku ty-
łowi.
Spośród przedstawicieli rodzaju Oistodus udało mi się w badanym zespole oznaczyć następujące gatunki: Oistodus abundan8 B r. et M e h l, O. excelsus S t a u f f., O. forceps L i n d., O. inclinatu8 B T. et M e h l, O. pseudorobustus S e T p., O. robustus B e r g., O. venustus S t a u f f.
Konodonty należące do tego rodzaju to pojedyncze, masywne, stożkowate
formy z doskonale rozwiniętą częścią bazałną. Krawędź tylna konodonta tworzy u tego rodzaju zazwyczaj kąt ostry z krawędzią oralną. Jama ba- zalna jest duża, wyraźnie Tysująca się poprzez cienkie ś'Cianki konodonta.
Wierzchołek 'zazwyczaj masywny, silnie nachylony ku tyłowi posiada nie- kiedy ostre żeberka rysujące się na powierzchniach boczm)1'Ch. W profilu stratyg'raficznym ordowiku rodzaj Oistodus pojawia się w tremadoku i znany jest az po aszgil. Wiele gatunków należących do tego l"Odzaju
spełnia w poszczególnych piętrach ordowiku Tolę skamieniałości przewod-
nich. .
W opisywanym przeze mnie zespole konodontów szczególnie Ucznie Teprezentowany jest Oi'stodus robustus B erg. - gatunek typowy dla karadoku. Po raz pierwszy znaleziony został on w zespole konodontów
występujących w wapieniach Lundibundus południowo-wschodniej
Szwecji (&. ~. Bergstrom, 1962). Jest to pojedynczy konodont o niezwykle silnie rozbudowanej 'części bazalnej' i raczej krótkim, wzmiesionym lub
też lel\:ko pochylonym ku tyłowi wieTz'chobku, którego ściany boczne są zupełnie gładkie. Gatunek ten pojawia się
w
profilu Jeziora Okręgłego jużw lanwirnie, podobnie jak ma to miejsce w osadach tego piętra rozwinię
tych na obszarze południowym Szwecji centralnej {L. E. Fahraeus, 1966).
Opisywane przeze mnie okazy są bardzo dobrze zachowane, różnice, jakie
dają się wśród nich zauważyć, dotyczą głównie ich rozmiaTów. Nieco 'zbli-
żony do Oistodus robustu8 jest znaleziony przeze mnie w osadach aszgilu O. pseudorobustus S er p. Gatunek ten opisany został jak dotychczas
Konodcxrity ooOOwictk<i.e 73
jedynie z osadów aszgilu Alp Karnijskkh (E. Serpagli, 1967). Tak więc
pozycja stratygraficzna: oznaczonego przeze mnie konodońta zgodna jest z dotychczas poznaną pozycją stratygraficzną tego gatunku. Cechą cha-
rakterystyczną dla Oistodus pseudorobustus jest 'bardzo silnie Tozbudo- wana część podstawowa, której 'brzeg oralny jest łagodnie zaokrąglony.
Wierzchołek ,o długości nieznacznie tylko większej niż długoM: podstawy jest 'bardzo silnie wygięty ku tyłowi, a jego krawędzie przednia i tylna
są prawie równoległe do krawędzi bazalnej. Jama bazalna - w zarysie
trójkątna - posiada wierz'chołek usytuowany bardzo blisko wierzchołka kąta, jaki tworzy krawędź oralna podstawy z krawędzią tylną wierzchoł
ka. Pozostałe występujące w ordowiku Jeziora Okrągłego gatunki nale-
żące do rodzaju Oistodus to konodonty pospolite w osadach ordowiku
środkowego Europy północnej i Ameryki Północnej. Jednakże ich zasięgi
stratygraficzne na tych dwóch kontynen;tach różnią się nieco. Tak więc
na przykład Oistodus inclinatus na terenie Europy znany jest od arenigu po karadok, 'natomiast w osadach 'ordowickich Ameryki Północnej znany jest z całego profilu ordowiku. Być może jednak, że pod nazwą
o.
irncU- natus kryje się więcej niż jeden gatunek. Okazy należące do omówionychwyżej gatunków'były już kilkakrotnie znajdowane w próbka'ch pochodzą
cych z ooadów ordowickich PoIslki półtrJ.ocnej i wschodniej (Z. Wolska, 1961; W. Bednarczyk, 1966; M. Nehring, 1969), jednakże gatunki wystę
pujące w Jeziorze Okrągłym są typowe dla ordowiku środkowego, brak natomiast przewodnich wyłącznie dla tremadoku.
Obok konodontów typu pojedynczego stożka w zespole ordowickim konodontów Jeziora Okrągłego występują gatunki o bardziej złożonej
budowie - płytkowe i gałązkowe. Pierwsze spośród nich znalezione
zostały przeze mnie po raz pierwszy w osadach zaliczonych przez Z. Mo-
dlińskiego do lanwimu. Reprezentuje je tu rodzaj Amorphognathus sp.
, Okazy należące do wymienionego rodzaju są w badanym materiale bar- dzo liczne,jednakże najczęściej są one w takim stopniu połamane, że ścisłe oznaczenie gatunkowe okazało się niemożliwe. Są to konodoil.ty zło-
2!one, o wybitnie nieregularnych zaTysach pły;tki. o,kazy należące do tego rodzaju składają się z kilku blaszkowatych wyrostków, którychkoń'ce są zaostrzone,a na powierzchniach oralnych występują rzędy ząbków zróżnicowanych pod względem kształtu i wielkości. Jest baTdzo prawdo-o podobne, że przynajmniej niektóre spośród badanych przeze mnie oka- zów należą do gatunku Amorphognathus ordovicica B T. et M e h l.
Rodzaj ten znany jest z osadów ordowiku środkowego i górnego i w ta- kim też interwale stratygraficznym pojawia Się w Jeziorze Okrągłym.
Jest to rodzaj wybitnie kosmopolityczny, podobnie jak i drugi z wystę
pujących tu -rodzajów reprezentujących konodonty platformowe - Ambalodus trianguZaris B T. et M e h l. Gatunek ten w profilu Jeziora
Okrągłego pojaWia się w landeilu, zgodnie z dotychczas poznaną pozycją stratygraficzną, nigdy bowiem poniżej tego poziomu nie został znaleziony.
W badanym zespole obok typowych przedstawicieli A triangularis wy-
stępują dwa podgatunki: A. triangularis B r. et M e h 1. ssp. erraticus B erg. i A. triangularis B r. et M e h l. ssp. suecicus B erg. Obydwa te podgatunki opisane zostały przez S. M. Bergstroma (1962) z wapieni Lundibundu'S południowej Szwecji. ,Poza obszarem Szwecji obecność tych podgatunków stwierdzono w osadach karadoku Polski i Estonii.
Kolejnym interesującym ga:tunkiem znalezionym w osadach karadoku Jeziora Okrągłego, reprezentującym również konodonty platformowe jest Icriodella superba R h o d e s. Jest to duży, masywny konodonJt o z:a!r-ySl1e
łezkowatym, jego powierzchnia oralna posiada skomplikowany ornament, na który składają się guzkowate, tępo zakończone ząbki o chaTakterys- tycznym ułożeniu. W części. tylnej okazu są one ułożone parami, przy czym w zakończeniu części tylnej ząbki te zlewają się tworząc nieregu- larny W zarysie grzbiecik, w części przedniej natomiast ząbki te tworzą
pojedynczy szereg. Na powierzchni aboralnej okazu występuje głęboka
jama bazalna, której zarys dokładnie odpowiada zarysowi płytki. Omó- wiony gatunek jest o tyle interesujący, iż wydaje się, że można go uznać
za ten, z którego wywodzi się środkowo- i górnopaleozoiczny rodzaj Icriodus. Różni się on bardzo wyraŹ'nie od innych konodontów ordowic- kich głównie dlatego, ż'e ma on niesłychanie masywne ścianki, a ponadto jest 'bardzo duży. Konodonty występujące w osadach ordowiku są zazwy- czaj niezwykle kruche i delikatne, o przeświecających ś'ciankach.
Pośród konod'ontów reprezentujących 'budowę gałązkową w zespole ordowickim Jeziora Okrągłego występują przedstawiciele rodzajów:
Ctenognathus, Dichognathus, Ligonodina, Paracordylodus, Prioniodus, Prioniodina, Tetraprioniodus i Roundya. Najliczniej reprezentowany jest Prioniodus variabilis B erg. Okazy należące do tego gatunku zbudo- wane sąz trzech gałązek o uzębionych krawędziach oralnych. W miejscu ich połączenia występuje wysoki, masywny, pochylony ku tyłowi wierz-
chołek. W hadanych przeze mnie okazach, wyraźnie widoczna jest duża zmienniQŚć - l"óżnią :SięQlIle 'Wlielkością, kątem,pod jaki'IIlustawione są
poszczególne gałązki, i kątem wygięcia wieTzchołka. Priooiodus va'l'iabilis opisany 'został po raz pierwszy z osadów karadoku Szwecji (8. M. Berg- strom, 1962). G. Hamar (1964) cytuje go ponadto z karadoku Norwegii, a W. J. Viira (1970) stwierdziła, że wprawdzie jest on szeroko rozprze- strzeniony w osadach tego wieku występujących na terenie Estonii, jed-
nakże pojawia się już w lanwiTnie. Tak więc znalezienie P. variabilis w Jeziorze OkTągłym w 'Osadach zaliczonych do lanwirnu nie jest wy-
jątkiem, a raczej należałoby obniżyć dolną granicę zasięgu stratygraficz- nego tego gatunku. Prioniodus variabilis jak dotychczas nie był nigdzie poza Europą znaleziony. Podobnie nie znaleziono' poza Europą 'konodon- tów reprezentujących gatunki Paracordylodus bergstroemi H a m a r, P. lindstroemi B erg. i P. specio~us F
a
hr. 'Konodonty występujące w osadach zaliczonych do lan:wirnu wykazują duże podobieństwo do 'zespołu konodontów opisanych przez L. E. Fiihra- eusa (1966) z obszaru Szwecji centralnej (wapienie Skovde i Vika'l'by).
Spośród 32 gatunków opisanych przez tego autora 16 stwierdziłam w Je- ' ziorze Okrągłym. Na sz'czególną 'Uwagę zasługuje znalezienie w tym
zespole gatunku Oistodus 'I'obustus B e r g., występującego w bardzo du-
żej ilości egzempla:rzy. Gatunek ten jest szczególnie charakterysty,czny dla wapiieni Vikarby. Szczególnie liczne w obydwu porównywanych
zespołach są ponooto gatunki: Drepanodus homocurvatus, D. suberectus, Pa'l'aco'l'dylosus speciosus, P. lind3t'l'oemi.
Zespół konodontów znaleziony w osadach zaliczonych do landeila jest mniej liczny w stosunku do omówionego wyżej zespołu lanwirnu tak pod
względem ,ilości okazów, jak igatulJlków. Zespół ten został przeze mnie
KJonodonty 'Q['dorwiclcie 75
porównany z zespołem konodontów z wapieni Castell i Llccndeilo opisa- nych przez S. M. Bergstr6ma (1964) z Walii. W landeiIu Jeziora Okrągłego
brak jest całkowicie rodzajów Hibbardella, Holodontus i TTichonodella- przewodnich dla osadów landeila występujących na obS'zarze Walii.
W zasadzie gatunki wspólne dla obydwu porównywanych zespołów to gatunki powszechnie spotykane w osada'ch tego piętra znanych z innych obszarów Europy i Ameryki Północnej.
Konodon ty występujące w karadoku Jeziora Okrągłego pod wieloma
względami !przypominają zespół konodontów, którego występowanie stwier- dzone zostało w osadach tego piętra znanych z Norwegii środkowej
(G. Hamar, 1966). W osadach ka'radoku Norwegii wydzielone zostały trzy poziomy stratygrafi,czne. NajniŻ1szy poziom, któremu wiekowo odpowia-
dają wapienie Amphyx, zawiera bardzo liczne konodonty. Wiele spośród
nich występuje w Jeziorze Okrągłym, aczkolwiek podkreślić należy, że
rodzaje przewodnie. dla wapieni Amphyx, takie jak Haddingodus i Poly- placo[lnathus - w zespole karadockim Jeziora Okrągłego są nieobecne.
Poziomowi środkowemu karadoku Norwegii odpowiadają dolne i górne
łupki oraz wapienie Chasmops. Wg G. Hamara zasadniczą cechę świad
czącą o różnicy pomiędzy tymi dwoma poziomami S'tanowi pojawienie się
r<:><Wajów Ambalodus i Amorphognathus przy jednoczesnym zaniku Eopla- cognath'U's sp. i Polyplacognathus sp. W 'osadach karadoKu Jezim·a Okrąg
łego właśnie te dwa pierwsze rodzaje występują ogromnie licznie, dwóch ostatnich natomiast jest z 'całą pewnośdą brak. Sugeruje to zatem, że
osady te można. by uznać właśnie za odpowiadające środkowemu pozio- mowi karadoku Norwegii, a nie poziomowi dolnemu, do którego zaliczane
są wapienie Amphyx. Analiza zespołu konodontów ~nalezionego przez G. Hamara w osadach uznawanych za górny poziom karadoku pozwala
stwierdzić, że w osadach tego piętra nawierconych w Jeziorze Okrągłym
,brak jest jego odpowiedników.
Zespół konodontów karadoku Jezi:orza Okrągłego zawiera szereg ga- tunków wspólny'ch z zespołem konodontów opisanych przez S. M. Berg- strOma (1962) z wapieni Lundibundus wysltępujących w rejonie Tvaren - SE Szwecja. Wapienie te wiekowo odpowiadają karadokowi. Występujące
w nich konodonty grupują się dwóch zespołach. W pierwszym z nich dominuje Strachanognathus parva R h o d e s, .zaś Ambalodus i Amorp- hognathus są 'bardzo nieliczne, w zespole drugim sytuacja jest odwrot- na - S. parva jest niezwykle rzadki, natomiast Ambalodus i Amorpho- gnathus są rodzajami przeważają'cymi w stosunku do innych gatunków.
Charakterystycznymi dla tego zespołu są ponadto: Oistoous robustus B e r g., PTioniodus variabilis B erg. i Tetraprioniodus asymmetricus B erg. Wśród konodontów karadockich Jeziora Okrągłego jest wiele ga..;
tunków wspólnych z występującymi w drugim zespole wapieni Lundi- bundus. W karadoku Jeziora Okrągłego nie występują w ogóle przedsta- wiciele gatunku Strachanognathus parva, bardzo pospolity natomiast jest Ambalodus sp., przy czym występują obydwa podgatunki opisane przez S. M. Bergstr6ma z wapieni Lundibundus. Kończąc powyższe porównanie
podkreślić należy, że na 25 gatunków konodontów chał'akteryzujących zespół wapieni Lundibundus 15 typowych jest dla karadoku Jeziora
Okrągłego.
Z . porównania zespołu konodontów karadockich Walii (wapienie
Gelli-grin ,i Penn-y-garnedd) wynika, ż·e istniej'e wprawdzie szereg gatun- ków wspólnych z Jeziorem Okrągłym, jednakże z małymi wyjątkami są
to gatunki pospolite w osadach karadoku zarówno Eu,ropy, j'ak i Ameryki
Północnej. Brak jest natomiast w badanym przeze mnie zespole· szeregu rodzajów typowych wyłącznie dla karadoku Walii, np. Holodontus sp., Rchynchognathodus sp., Sagittodontus sp., Trichonodella sp. (S. M. Berg- strom, 1964).
Zespół konodontów znalezionych w osadach aszgilu Jeziora Okrągłego
jest dość U'hogj zarówno pod względem ilości występujących Itu gatunków, jak i ilości okazów. Na szczególną uwagę zasługuje znalezienie na głębo
kośCi 881,9 m gatuników Dichodella exilis S er p. oraz Scandodus bre- vibasis S er p. - opisanych po raz pierwszy z aszgHu Alp Karnijskich (E. Serpagli, 1967). Dichodella exilis występuje w Jeziorze Okrągłym na
głębokości uznanej przez Z. Modlińskiego za dolną granicę aszgilu.
Scandodus brevibasis to gatunek również nieznany dotychczas z osadów starszych od aszgilu.
Zesp,ół konodontów znaleziony w ordowiku Jeziora Okrągłego zawiera elementy charakterystyczne dla osadów otego okresu znanych z Europy
Północnej, a jednocześnie występują tu gatunki charakterystyczne dla Ameryki Północnej (prowincji Apalachów). Tak więc 'Pospolity w Je- ziorze Okrągłym Dichognathus typica B r. et M e h l, Drepanodus ho- mocurvatus L i n d., D. suberectus (B r. et M e h l), Oistodus excelsus S t a u f f., O. venustus S t a u f f., Panderodus compressus (B !T. et M e h l), P. gracHis (B r. et M e hl), Phragmodus undatus B T. et M e h l, Panderodus panderi (S t a u f [), Ambalodus triangularis Br.
et M e h l, Ligonodina delicata (B r. et M e h l) to gatunki dobrze znane
iN osadach ordowiku prowincj~ Apałachów.
WNIOSKI
1. Konodonty znalezione w osadach ordowickich Jeziora Okrągłego występują w całym badanym odcinku profilu za wyjątkiem osadów za- liczanych do arenigu.
2. Większość występujących w badanych osadach konodontów ma szeroki zasięg stratygraficzny, jednakże występ.ujący tu zespół rozpatry- wany jako całość ma charakter zespołu typowego dla ordowiku środko
wego.
3. Przebadanie zespołu konodontów pozwoliło potwierdzić słuszność podziału stratygraficznego, przeprowadzonego przez Z. Modlińskiego na podstawie litologii i makrofauny.
4. W 'Osadach ordowiku Europy północnej wyróżnić można dwie pro- wincje cechujące się charaktterystycznymi dla nich zespołami konodon- tów. Jedna obejmuje nadbałtycką ,część ZSRR, Szwecję, Szkocję i 'cen- tralny region Oslo, druga natomiast obszar Walii inajprawdopodobniej
północny region Oslo. Zespoły konodontowe prowincji pierwszej wyka-
zują duże podobieństwo do zespołów konodontowych występujących
w osadach ordowickich wschodnich terenów Ameryki Północnej.
Analiza zespołu konodontów występujących w Jeziorze Okrągłym oraz w Kętrzynie wskazuje na to, że osady ordowiku Polski północnej należały
do prowincji pieTWszej.
5, Istnieje duże podobieństwo konodontów .Jeziora Okrągłego do
77
zespołu konodontów opisanych z osadów ordowiku środ1kowego Szwecji.
Z porównania tego zespołu z zespołem ~onodontów opisanych z ordowiku Walii wynika, że aczkolwiek istnieje szereg gatunków wspólnych dla obydwu regionów, to jednak konodontów szczególnie ,charakterystycz- nych dla ordowiku środkowego Walii 'brak jest· w J eżiorze Okrągłym,
a gatunki wspólne to z małymi wyjątkami (Ctenognathus pseudofi8siZis
L i n d., Icriodella superba Rh o d es) gatunki kosmopolitY'Czne.
OPISY PALEONTOLOGICZNE
GenUs Acodus iP a al d e 1'" 1856 Acodus mutatws(B II' a al s .o n et M e h 1) (Tabl. IV, fig. 38, 39; tabi. ;v, fig. 43; tabl. VI, fig. 54, 55)
1933 BeloduB (?) mutatus B r a n s o n et M e h 1.; E. B. Branson, M. G. Mehl: Univ. ol Missouri Stuclies, vol. 8, nr 2, p. 126, pl. 10, fig. 17.
1959 AcoduB inornatus E t h i n g t o n; R. L. Ethlngton: Journ. Paleont., vol. 33, nr 2, p. 288, pl. 39, fig. 11.
1959 Distacodus procerus E t h, i n g t o n; R. L. Ethlngton: Jour·n, Paleont., vol. 33, p . . 275, pl. 39, fig. 8.
1962 Acodus tnornatu8 E t h i n g t o n; R. L. Ethington, R. L. Furnish: J'ourn. Paleont., vol. 36, p. 1259-1260.
1964 Acodus ("Betodus") mutatus (B r a n s o n et M e h l): S. M. BergstrOm: Acta Univ.
Lundensissec, II, p. 9-10, nr 3, text - fig. 2.
1966 Acodu8 mutatu8 (B r a·n S o·n et M e h l); G. F. Webers: Mlnn. Geol. Surv., Spec. Publ.
SP-4, p. 21, pl. 3, t!g. 5, 6.
1967 Acodus mutatus (B r a n s o n et M e h l): E. Serpagli: Boll. Soc. Paleont. Italiana, vol. 6, nr l, p. 41, pl. 6, fig. la, b, 6a, b.
M a t e r i a ł: 8 okazów dobrze zachowanych.
O p i s. Fmtma pojedyncza, stoż!kowata. Podstawa stOOka jest silnie Tozszerzona, wyraźniej wyciągnięta ku tyłowi. Jama hazalna symetrycz- na, o zarysie trójkątnym. Jej wierzchołek znajduje 'Się nieco powyżej
punktu maksymalnego wygięcia stożka. Stożek łukowato wygięty ku ty-
łowi posiada ostre krawędzie przednią i tylną. Jego powierzchnie boczne
są lekko wypukłe. Na jednej z nich występuje długie żeberko ciągnące się od wierzchołka stożka aż do krawędzi oralnej~ Przebiega ono blisko
krawędzi tylnej, przy czym wierzchołek jamy bazalnej jest umieszczony przed żeberkiem. Druga powierzchnia stożka jest gładka. Scianki kono-
dońta są białe, zarys jamy baza1nej dobrze widoczny.
W y s t ę P o wa n i e: Acodu8 mutatus jest dość pospolity w osadach ordowiku środkowego i górnego Stanów Zjednoczonych. Cytowany jest ponadto z osadów karadoku Walii, a na obszarze Alp Karnijskichznale- '
ziony został w osadach asZ!gilu. W Polsce północnej występował w osa- dach karadoku wier,cenia KętrzY'n.
GemlS Ambalodus B ł' <li ns o n et 'M e h 1, 1003
Ambalodus triangularis B r a n s o n et M 'e h l ssp. erraticus Bergstrom
.(Tabl. VII, fig. 62)
1962 Ambalodus tTiangulaTis B r a n s o n et M e b l ssp. eTTattcus B e r g s t r o mi S. Berg- strt)m: Arkiv fOr Mineralog! och Geolog!, vol. 3, nr 1, p. 28, pl. 3, fig. 15-17.
M a t e r i a ł: 12 okazów.
O p i s. Forma złożona. Składa się z wierzchołka i rozchodzących się
od niego trzech wyrostków: przedniego, tylneg.o i bocznego. Są one proste
lub lekko wygięte. Wyrostek przedni i tylny tworzą kąt 80+100°. Wy- rostek boczny jest znacznie krótszy od dwó.ch pozostałych. Na krawę
dziach oralnych wyrostków występują nieregularne, częściowo zrośnięte
ostro zakończone ząbki. Długość wyrostka tylnego odpowiada jego trzy- krotnej szerokości. Wyrostek przedni jest dłuŻlSzy niż tylny, ponadto lek- ko wygięty ku dołowi. Wyrostek boczny jest krótki) prosty i silnie bocznie
spłasz-crony. Na jego krawędzi OTalnej występuje l-.3ząl1ki. Wierzcho-
łek jest silnie wzniesiony, ostro zakończony. Jego zewnętrzna powierzch- nia jest wypukła, powierzchnia wewnętrzna - płaska lub słabo wypukła . .
Krawędzlie przednia i tylna są ostre. Na powierz-chniach aibOll"alnych wy- rosrtków występuje głębdka jama bazalna. .
Ambalodus triangularis ssp. erraticus różni się od A. triangularis, opi- sanego przez E. B. BranS'ona i M. G. Mehla, dłuższymi i cieńszymi wy- rostka!llli prrednillll i tylnym, jak również tym, że kąt, jaki wyrosItki te
tworzą ze sobą, jest nie-co mniejszy.
W y s t ę P o w a n i e: Opisany gatunek znany jest z osadów karadoku Szwecji i Estonii.
Ambalodu8 tringularis .B r a n s o n et M e h l ssp. 8uecicu8 Bergstrom
(Ta'bl. VII, fig. 58, 60)
1962 Ambalodus triangulaTis B r a n s o n et M e h l ssp. suecicus B e r g s t r O m; S. Berg- strOm: Arkiv ffu Mineralogi och Geologi, vol. 3, -nr l, p. 28, pl. 3, fig. 11-14.
M a t e r i a ł: 7 okazów.
O p i s. Forma złożona. Konodont zbudowany jest z trzech wyrostków:
tylnego, przedniego, który może być prosty lub lekko zakrzywiony, bocz- nego oraz wierzchołka. Kąt między wyrostkiem przednim i tylnym = około 1000• Wierzchołek występuje w miejscu połączenia wyrostków.
Od jego podstawy odchodzi krótki wyrostek boczny. Ostro zakończony
wyrostek przedni skierowany jest nieco ku dołowi. Wyrogf;ek .tylny jest delikatniejszy niż przedni, ząbki występujące na jego krawędzi oralnej
są niższe i drobniejsze niż ząbki wyrostka przedniego. Wyrostek boczny jest bardzo krótki. Może mieć 1-4 ząbków, niekiedy jednak nie ma ich wcale. Wierzchołek niezbyt wysoki, o powierzchniach bocznych lekkO'
wypukłych. Jama bazalna wyrostków przedniego i tylnego jest szeroka i głęboka, w wyrostku bocznym natomiast wykształcona jest jako głębo
ka, 'bardzo wąska bruzda.
W y s t ę P lO W a rn i e: Ambalodus triangularis B r. et M e h l SSiP.
suecicus B e T g. znany jest z osadów karadoku Szwecji południowo
-wschodniej i Estonii.
Gęnus Cte,nognathus ~ a n d e r, 1856
Ctenognathus pseudofissilis L i n d s t r
o
m(Tabl. VII, fig. 65, 66)
1959 Ctenognathus pseudofłsstUs L! n. ds t r O m; M. L i n d s t r a m: Micropaleontology, vol. 5, nr. 4, p. 439, pl. 4, fig. 1-5.
M a t e r i a ł: 11 okazów połamanych. . O Po i s. Okaz oglądany z boku jest prawie prosty lub lekko wygięty_
Wyrostek rtylny lekko bocznie skrzywiony, o długości 'Odpowiadającej połOWie długości wy~ostka przedniego. Osadrone na jego kTawędzi ora1 ...
79'
nej ząbki są niższe niż ząbki wyrostka przedniego. Pierwszy duży ząb na wyrostku przednim może być traktowany jako ząb główny, usytuowany On jest ponad największym wgłębieniem jamy bazalnej. Zęby wyrostka przedniego są duże, zrośnięte na prawie całej wysokości, jedynie ich koń
ce są ostre. Ostatni ząb wyrostka przedniego jest wyraźnie mniejszy niż pozostałe. Jama hazalna ciągnie się
w
krawędzi aboralnej okazu, w wy- rostku tylnym jest płytsza i szersza niż w wyTostku przednim.W y s t ę P o w la n i
e:
C. pseudofissilis L i n d. znany j'est z 'karadO'ku Walii.lGenus Dtcnog1lllthus B 1" a III s 10 n et M e h l, 1003
Dichognathus typica B r a n S'O n et M e h l
(Tabl. VIII, fig. 69-72)
1933 Dtchognathus typtca B r a n s o n et M e h l; E. B. Branson, M. G. Mehl: The Univ. of Missouri Stud., vol. 8, nr 2, p. 113, pl. 9, fig. 27-29.
1935 ptchognathus typtcus B r a n S o n et M e h l; C. Stauffer: Bull. Geol. Soc. America, vol.
46, nr 1, p. 141, pl. lI, fig. ?~, 5, T8, 10.
1957 Ptchognathu8 typtca B r a n S o ,n et" M e h l; A. T. GleniBter: Journ. Paleont., vol. 31, nr 4, p. 735, pl. 88, fig. 4-5.
1959 Ptchognathu8 typtca B r a n s a n et M e h 1; R. L. Ethington: Journ. Paleont., vol. 33, nr
2, p. 274, pl. 40, fig. 17. '
1959 Dtchognathus typtca B r a n s o n et M e h l; W. C. Sweet, C. A. Turco, E. Jr. Warner, L. C. Wilkie: Journ. Paleont., vol. 33, nr 6, p. 132, fig. 6.
1960 PtchognathuB typtca B r a n s on et M e h l; R. R. Pu1se, W. C. Sweet: Journ. Paleont., vol. 34, nr 2, p. 252, pl. 37, fig. 6-7.
1962 Dtchognathus typica B r a n s o n et M e h l; S. Bergstr6m: Arkiv for Mineralogi och Geologi, val. 3, 'nr 1, p. 37, pl. 5, fig. 6.
1966 Pichognathu8 typica B r a n s o n et M e h l; G. Hamar: Norsk. Geol. Tisskr., vol. 46, nr 1, p. 56.
M a t e r i a ł: 18 okazów.
O p i s. Forma złożona. Konodont jest długi, wąski, lekko łukowato wygięty. Wyrostek tylny lekko bocznie wykrzywiony, o gładkich po- wierzchniach 'bocznych. Wyrostek boczny, skierowany ku dołowi, jest krótszy niż wyrostek tylny, osadzone na jego krawędzi oralnej ząbki są dłuższe i drobniejsze niż ząbki wyrostka tylnego. Wyrostek przedni jest kTótki, odgięty w bOk, jego ostra' 'krawędź oralna jest poe;ba'Wiona ząb
ków. Kugór.ze przecbod~ on w żetberko ciągnąc,e się wzdłuż przedndej strony wierzchołlka. Wierzchołek jest cienki, wyższy niż pozostałe ząbki, 'bocz,niespłaszczony. W krawęclmaboralnej konodonta występuje głębO
ka hruzda bazaiJ.rn:a.
W y tS :t ę P o w a n i e. Gatunek opisany wyżej jest dość pospolity w osadach karadoku Norwegii środkowej i Szwecji południowo-wschod
niej. Występuje on powszechnie w ordowiku środkowym i górnym Sta- nów Zjednoczonych.
Genu:s DichodelZa SelLpagLa, 196'7
Dichodella exilis S e r p a g l i
(Tabl. II, fig. Zl)
1967 PtchodeUa eXiUs S e r p a gl i; E. Serpagll: Boll. Soc. Pal. Itallana, v.al. 8, nr l, p. 63, pl. 29, fig. 9a-lOc.
M a t e T i a ł: 2 okazy dobrze za'chowane.
O p i s. Forma złożona, asymetryczna, wydłużona. Zbudowana jest z wyrostka przedniego, tylnego i dwóch wyrostków bocznych. Na , , krawę-
dziach oralnych wyrostków przedniego i tylnego występują nieregularne, stopione ze sobą zą'bki. WyTostek przedni jest znacznie wyższy niż tylny,
najwyższy jego ząb -ząb główny - odgranicza go od wyrostka tylnego.
Od zęba głównego odchodzą dwa nieregularne i asymetrycznie względem
siebie położone wyTostki boczne, których krawędzie .oralne pozbawione
są śladów ząbkowania. Zęby wyrostka tylnego są niskie, tępo zakończone,
o nieregularnych kształtach. Jama bazalna ciągnąca się na całej powierz- chni ahoralnej konooonta jest głęboka, ścianki jej są cienkie.
W y s t ę P o w a n i e: Dichodella exilis S er p. znana Jest z aszgilu Alp Karnijskich.
Genus Oistodus sta uffer, 1932
Oistodus robustus B e r g s t T om
(Tabl. I, fig. 6a, b, 7)
1962 Oistodus T'ObUBtus B e r g s t r (\ m: S. M. Bergstr(\m: Arkiv fOr Miner. och Geologi, vol.
3, ·nr 2, p. 45, pl. 3, fig. 7-10, text-fig. ·3F.
1964 Otstodus robu8tus B e r g s t r l) m; G. Hamar: Norsk. Geol. Ttdsskr., vol. 44, nr 2, p. 289, pl. 3, fig. l, 2, 7, 17.
1966 OistoduB robustus B e r g s t r l) m: G. Hamar: Norsk. Geol. Tldsskr., vol. 46, nr l, p. 34.
1986 OtBtodus robustus B e r g s t r l) m: L. Fahraeus: Sver. Geol. Under., Ser. C, nr 610, p. 24, pl. III, fig. 3a-l1.
M a t e T i a ł: 17 okazów dobrze zachowanych.
O p i s. F.orma pojedyncza. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest silnie wyciągnięta w kierunku przodo-tylnym podstawa. Długość brzegu marginalnego odpowiada trzykrotnej wysokości podstawy. Podstawa wi- dziana z profilu ma zarys trójkątny, jej brzeg oralny jest lekko zaokrą
glony. Brzeg podstawowy z jednej strony konodonta jest łukowaty, po stronie przeciwnej natomiast jest on wyraźnie rozdzielony na dwie 'części
- przednią i tylną, poprzez wyraźnie wyodrębniające się wygięcie ścian
ki podstawy. Tak więc jedna ~e śdan bocznych podstawy (wewnętrzna)
jest płaska lub nawet lekko wklęsła, druga natomiast jest wypukła. Zarys przekroju podstawy jestZlbliżony do trójkąta. Jama bazalna jest wąska i płytka, ale długa. Wierzchołek jest krótki, silnie wygięty i spłaszczony
bocznie. Brzeg tylny jest prosty, ostry. Kąt, jaki tworzy on z brzegiem oralnym, wynosi .około 7'0°. Ką!t 'Pr~ednio-podstawowy wynosi .olko~o 30°.
W Y oS t ę P o w a n i e: Gatunek Oistodus robustus B erg. znany jest z osadów lanwirnu ikaradoku Szwe,cji południowej oraz z landeila i ka- rarloku Norwegii. Z ordowiku obszarów pozaeuropejskich nie był opisy- wany.
Genus Paracordylodus Li n d s t rom. 1954
Piaracordylodus bergstroemi H a m
a
r(Tabl. II, fig. 16)
1964 Paracordylodus bergstroemt H a m a r: G. Hamar: Norsk. Geol. Tldsskr., vol. 44, nr 2, p. 273, pl. 3, fig. 20, 23, 25.
1986 Paracordylodu8 bergstroemt H a m a r; G. Hamar: Norsk. GeoI. Tidsskr., vol. 46, nr l, p. 34, pl. 1.
M '8 t e r i a ł: 12 okazów.
O p i s. Forma złożona.· Wierzchołek jest lekko wygięty, na jego po- wierzchniach zaznaczają się dwa drobne żeberka - jedno z tyłu, drugie
Kionodcmty 0l'd1OlW'i.clcie 81 z przodu. Odchodzący od wierzchołka wyrostek przedni jest dłuższy niż wier~chołek i p,ozbawionycałkowicie ząbków. Wyrostek tylny jest lekko
łukowato wygięty ku dołowi. Na jego krawędzi oralnej osadzone są duże
ząbki - niektóre spośród nich są tak duże jak wierzchołek. Ząbki te są tępo lub· ostro zakończone, u podstawy zrośnięte, bocznie spłaszczone.
Jama bazalna j'est duża i głęooka, w zarysie trójkątna.
W y s t ę P o w a n i e: Opisany gatunek znany jest z osadów karadoku Norwegii.
Paracordylodus lindstroemi B e r g s t r
o
m(Tabl. II, fig. 12, 13)
1962 ParacordytodUB UndBtroemł B e r g s t r O m; S. M. BergstrOm: Arkiv for' Mine·ralogi och Geolagi, vol. 3, nr l, p. W, pl. 2, fig. 8-12.
1964 Paracordylodu8 tindstroemi B e r g s t r o m; G. Hamar: Nordsk. Geol. Tidsskr., vol. 44, nr 2, p. 273, pl. 5, fig. 9, text-fig, 6.
1964 Paracordylodus ttndstroemt· B e r g s t r O m; S. M. BergstrOm: Publ. of Inst. Mineral., Paleont. and Quaternary Geol. Univ. of Lund., nr 128, p. 1-65.
1966 Paracordytodus Undstroemi B e r g S t r o m; L. Fiłhraeus: Sver. Geol. Unders., Ser. C, nr 610, pl. III, p. 27, fig. 8.
1966 ParacordylodU8 Iindstroemi B e r,g s t r o m; G. Hamar: Norsk. Geol. Tidsakr., vol. 46, nr 1, p. 34, .pl. 1.
M a t e r i a ł: 10 okazów.
O p i 'S. Forma złożona. Wyrostek tylny jest prosty,z gładkimi, wypu-
kłymi powierzchniami bocznymi. Na krawędzi oralnej występuje seria
ząbków. Zazwyczaj pomiędzy dwoma większymi ząbkami występują 2-3 mniejsze. Wszystkie ząbki są ostre, hocmie spłaszczone, zrośnięte u pod- stawy, o ostrych krawędziach przedniej i tylnej. Wyrostek przedni jest pozbawiony ząbków. Jest on prawie tak długi jak wyrostek tylny, jednak nieco delikatniejszy, ustawiony w . stosunku do wyrostka tylnego pod
kątem około 45°. Wierzchołek jest wygięty, przy czym wygięcie to prze- chodzi
w
wygięcie wyrostka przedniego. Brzegi przedni i tylny wierzchołka mają żeberka, które prz-echodzą w wyrostki. Jama bazalna, której
wierzchołek znajduje się poniżej podstawy wierzchołka, przechodzi w wą
skie, niezbyt głębokie Ibruzdy ciągnące się w2ldłuż wierzchołików przed-
niego i tylnego. .
W y s t ę P o w a n i e: Paracordylodus lindstroemi B erg. znany jest z lanwirnu i karadoku Szwecji, jak Tównież z karadoku Norwegii. S. M.
Berg.strom (1964) cytuje go z zespołu konodontów znalezionych w wa- pieniach Llandeil Walii.
Paracordylodus speciosus F
a
h r a e u S(Tabl. II, fig. 14, 15)
1966 Paracordylodus specio8U8 F a h r a e u s; L. Fahraeus:Sver. Geol. Unders., Ser. C, nr 610, p. 27, pl. 3, fig. 6a, b.
Materiał: 12 .okazów.
O p i s. Paracordylodus speci08us F
a
h r-a e u s jest niezwykle podob ..ny do .P. lindstroemi B erg. Różnica polega jedynie na sposobie ułożenia
ząbków na krawędzi oralnej wyrostka tylnego. U opisywanego gatunku z reguły pomiędzy dwoma dużymi zębami występuje tylko jeden mały ząbek, podczas gdy uP. lindsrtroemi jest ich dwa do trzech.
Wy s t ę P o w a n i e: Gatunek ten znany jest jak dotychczas z osadów lanwirnu południowej części Szwecji -centralnej.
KWartalnik Geologiczny - S
GenUIS Prioniodina U 1 x i c h et B ,a s:s 1 ell', 1926
Prioniodina macrodentata (G r a v s et E 11 i s o n)
(Tabl. III, fig. 28)
1961 Prioniodtna macrodentata (G r a'v e s et E 11 i s o n); W. C. Sweet, S. M. BMgstrllm:
;T,ourn. Paleont., vol. 36, nr 6, p. 1240, pl. 171, fig. 7, 8.
1964 Priontodtna macrodentata (G r a v e s et E 11 i s o n); G. Hamar: Norsk. Geol. TidSlłkr.,
vol. 44, nr 2, p. 278, pl. 3, fig. 28.
M a t e r i a ł: 3 okazy.
O p i s. Forma zrożona. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest wysoki i masywny 'ząb główny. Ząb ten jest kilkakrotnie wyższy i szerszy od pozostałych ząbków umieszczonych na krawędzi oralnej konodonta.
Ząbki umieszczone na wyrostkach przednim i tylnym są nie zrośnięte,
ostro zakoń'cz'one, pochylone podobnie jak ząb główny. Poniżej zęba gł(r
wnego ścianka konodonta !l'ozszerza się tworząc wygięty "fałd". Jama bazalna, najszersza i najgłębsza pod zębem głównym, zwężając się prze- chodzi w obydwa wyrostki - przedni i tylny.
W y \S t ę P o w a n i e: Prioniodina macrodentata występuje w osadach karadoku regi'onu Oslo, a ponadto w osadachOTdomku środkowego for- macji Per:ry Fratt (stan Alaba!rna) Stanów Zjednoczonych.
GenUis Scandod.us L:i n <I.s t r Ci m, 195'5
Scandodus brevibasis S e r p a g l i
(Tabl. IV, fig. 37 a, b)
1967 Scandodus brevtbasts S e r p a g 1 i: E. Serpagli: Boll. Soc. Pal. Italiana, vol. 6, nr 1.
p. 94, pl. 27, fig. 1--3d.
M a t e r i a ł: 2 okazy dobrze zachowane.
O p i s. Forma pojedyncza, asymetryczna. Wierzchołek jest pochy- lony ku tyłowi, łagodnie szpiczasto zakończony. Podstawa stożka jest
wyraźnie wygięta ku tyłowi. Jedna z powierzchni bocznych stożka jest
płaska, druga wypukła. Zarys tej wypukłości ma kształt trójkąta nierów- nobocznego. Jama podstawowa niska o zarysie trójkątnym. '
W y s t ę po w a n i e: Gatunek ten opisany został z aszgilu Alp Kar- nijskich.
Zakład StratygrafU Instytutu Geologicznego Warszawa, ul. Rakowiecka 4
Nadesłano dnia 16 lutego 1971 r.
PISMIENNICTWO
BA:RNETT S. G. '(1'965) - OOIl'Ooon1s of the Jadk5'<mbU!rg Limesbone (m:iddfe Ordl()- vdcian) of northwestern New JeNey Bind eastern iPensylvanJia. Micropa-
['elOlltołlO1gy, 11, p. 59--80, !Illr 1,. 'New York.
BEDNARQZYiK W. (1966) - UWiIł!g'i o stratygmfid oroowdku W rejonie Biało.wieży.
/Kwart. :gelOll., 10, p. 33--43, nil' 1. W1!!IliSIZa.wa.
BERGS"llROM S. M. (1962) - Ooinooont6 from ,the LlliIldibu'ndus ,Limestone (Middle Ordov:ician) o.f the Tviiorena:rea (BE Sweden). Al"kiv for Md,ner. och Geologii, 3,' nil' 1, p. 1-61. Stockholm - Goteborg - Upps'ala.
BIERGS'llROM S. IM. 1~1964) - RemaJl"ks on same Ordov:icia,n Oonod()illot faUIlas !,rom 'WaJes. Pulb!. lirom the mn.st, <Yf MineI'laology, PaleontoJogyand Quaternary GeoJ.ogy Un:iv. tOf Lund, nr 128, p. 1---65. Lund.
,BIIDRGSTlROiMS. M., SIWtEET W. C. (1'966) - Conodcmts k,om the PrIaIbt Ferry Formaoon (]Mid'Chle O1::dov:iciaJn) of Alabama. Jourtn. 'Paieont., 36, p. 1~14
-1200, nr 6. Oklahama.
BlRANSOiN E. B., !MiEHL M. G. (1900) -Oonodont Studies. Utniv. of MLss'oUlti Studies, 8, p. 77----1157, nr 2,. Columbi:a.
BRANSO!N E. IB., lMlEHL IM. G" BRiANSOłN C. C. (19501) - RichmOill'd COillodon14s (](f
lKentucky and II!ndiama. Joum. PaJeont., 25, 'P. 549-.556, lIN" 6. Ok1ahoma.
E'IHI:N1G'DOIN R. 'L. 'C1'9159) - ConodolIlltiscxf the OIrolQlVi'CliJam Gal'eilla ,E1Oil"l!l:lttLon. Journ.
rPa'1eont., 33, p. 257-;293, tm' 2. Oklahoma.
E'IlHJINGTON .R. iL., C~ D. L. '(1964) - OoiIlodonts imm the El Paoo iForma.tion
!(tOrdiO'VIicialn) of Ttextas aIIlId Ati7iOOla. Jowm. tPallOOlllt., 38, p. 685-704., nr 4. Olldahoma.
ETHlI!NGTOJN R. L., FU1RiNlIISIH R. L. (1959) - OrdI(}vicia!n ConodoDJts from northem Maillitoba. JoOtm"ll. Paleonł., 33, p. 540-547, nr 4. Oklahoma.
ET.HINGTOIN R iM., IJ!'URINISFI W. M. (1960) - Upper Ordov:i.c:i:an ConodJcmts' from gouthe'rn Man],toba. JloUlrn. F:aleont .• 34, p. 265-.2'75, nr 2. Oklahoma,.
F AHRAEUS L. E. {19GB) - ~ V'iruan (iMiddle Ordoviclan) Conodoilts from'
the GuUhogen QUaIrl'Y, S.outhern central Sveden. Sver. Grol. U,ndersok:., Se.r. C, p. 1---..,33, nr 610. Stockh.olm.
FutRNlISH W. M. (l9'38) - tConodl()nts iWom :the Pradrd.e du Chden (iLower '~oQI\l1ici'aln)
Beds oft he 'upper MissWipi Valley. Journ. iPaleont., 12, p. 318-340, nr 4. Oklahtoma.
G!JJENliSTER !A. T. (1'957) - The Oonodon:bs <lf ,the OrdOV1icilan iMaqll!oketa iForm'aotion :Ln lowa. Jour'Il. Paleont., 31, p. 715-737, n-r 4. Oklahoma.
HAlMIAiR G. '(1964) - rrhe Middle Ordo'Vician of the Osolo IRegliQn, NoT'WlaY, 17. Cono- donts from ,the lawer lMiddle ONlovJcian ofRtngerike. NClIl'ISIk. Geol.
'
Tidl&Sk;r., 44, p. 243-129.2, IIlol' 2. iBergen. '
HAJMArR G. (1966) - The ilVIiddle tCtrdlO'V'ician ofthe 105010 Region. NOIrWaY. tPireM- mLna:ry lI'eport lQIn ~()!Ilts :f:oom the Os1o...ASker aJllId lRi'Illgel'ike 'd:iL9tr'icms.
No.rtSlk. Geol. TidsSk,r., 46, p:27~3:,!I:I~rgen.
KtOHUTJ. iJ., SWEET 'W. C. '(19,68) - The Am€!l'icaill Upper OrdJoviiClian standoart. X.
Upper lMa'YtS'Wliolleand lR1chmond tOOnooon1ls l1ioom the OiiIlcLnnati ł"egion
of Ohio, Ilnd:iama -and 'Ken.tucky. JIOUlrn. Paileont.. 42, p. 1456-41400, :nr 6.
Oklahoma.
Ll'NDSmOlM 'M. ~1005) - Oonodoon1ls ftr,om the loWermost OrdoviJCioan .strata of Souih-Central Swedoo. Goo1. F1iren. FOrhandl., 7, p. 517-003. Stookholm.
UI1N1DSTROM IM. (1195'7) - Two OrdlOlV1idan oonodon1ls faunas full!Ild W'ith 7JOnal gn- tpttoldlles. Geol. Foren. ,FOrhandl., 79, p. 161-178. Silo'ckholm.
LINiDSTIROM IM. IQI959) - Conodontsf1rom the Crug I.dmestones ~Otrtdtov.ician 'Wales).
iMioCiI'lQlpa[eontology, 5, p., 427-1452, nr 4. New York.
IMOtDLINsIK!I'
rz.
(1967) - :8tl'tatty;graifiJa IOlI'daw:iku w obni.żeniu liiJteWlSlk:im ,<\polskaczęść tSyneklizy per'Ytbałty,ckiej). !Kwart. g.e1Otl., 11, p. 68-75, nr L 'Waa:- s.zawa.
