Mieczysław Gogacz
Laudacja osiągnięć naukowych i
dydaktycznych ks. prof. dr hab.
Feliksa Wojciecha Bednarskiego OP
Studia Philosophiae Christianae 31/1, 223-226
M
A
T
E
R
I
A
Ł
Y
Studia Philosophiae C hristianae A TK
31 (1995) 1
SPRAW OZDANIA
NADANIE DOKTORATU HONORIS CAUSA O. PROF. FELIKSOWI W. BEDNARSKIEMU
W dniu 16 czerwca 1994 roku na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej A T K tytuł doktora honoris causa uzyskał ojciec Profesor dr hab. Feliks W ojciech Bednarski OP, em erytowany profesor zwyczajny papieskiego U niersytetu Św. Tom asza w Rzymie, dawniej docent Katolickiego U niw ersytetu Lubelskiego, au to r prac z zakresu etyki i pedagogiki budowanej na antropologii filozoficznej św. Tom asza i propozycjach Soboru W atykańskiego II oraz tłum acz wielu kwestii Sumy Teologii św. Tom asza, uczony i wychowawca, zasłużony nauczyciel Polaków.
Poniżej zamieszczamy laudację prom ocyjną i wykład D o k to ra honoris causa.
M IEC ZY SŁA W G O G A C Z
LAUDACJA
OSIĄGNIĘĆ NAUKOWYCH I DYDAKTYCZNYCH KS. PROF. DR HAB. FELIKSA WOJCIECHA BEDNARSKIEGO OP
1. U Z A S A D N IE N IE PR O M O C JI
W ydział Filozofii Chrześcijańskiej i Senat A kadem ii Teologii K atolickiej w W ar szawie realizując podjęte uchwały o nadaniu stopnia d o k to ra honoris causa ks. prof, dr hab. Feliksowi Wojciechowi Bednarskiemu, z zakonu ojców dom inikanów , w yrażają dziś uroczyście akceptację jego osiągnięć naukow ych w zakresie filozofii i jej upowszechniania. Są to osiągnięcia w dziedzinie etyki, pedagogiki i przekładu na język polski tekstów św. Tom asza z A kwinu oraz w dziedzinie nauczania myśli św. Tom asza najpierw na K atolickim Uniwersytecie Lubelskim, z kolei po roku 1957 w Rzymie na Papieskim Uniwersytecie św. Tom asza, nazywanym Angelicum, i po n ad to w środow i skach harcerstw a polskiego poza granicami Polski. Tę działalność naukow ą i dydak tyczną dokum entują liczne i cenne publikacje, które stanow ią podstaw ę tej laudacji i podstaw ę określenia wkładu prom ow anego dziś d o k to ra honoris causa w kulturę polską w K raju i za granicą, a swymi konsekwencjami w kładu także w kulturę światową. Należy dodać, że ks. profesor Feliks Bednarski bral udział w pracach Soboru W atykańskiego II jak o rzeczoznawca Komisji do Spraw W ychowania Chrześcijańskiego i był w spółodpow iedzialny za ostateczną redakcję dwóch dokum en tów soborowych, a mianowicie Gravissimum educationis czyli O wychowaniu chrześ
cijańskim oraz Optatam totius czyli O wychowaniu w seminariach duchownych.
U w yraźniana w tej laudacji działalność naukow a i dydaktyczna Ojca Profesora budzi poza oficjalnym uznaniem także radość i wdzięczność jego pzyjaciól oraz
bezpośrednich uczniów, a w społeczności akadem ickiej naszej Uczelni poczucie oddania sprawiedliwości pow ażnym wynikom pracy, zasługom w dziedzinie kultury i w kształtow aniu osobowości wielu Polaków . Jest to zarazem hołd, oddany profesorow i, który służył studentom i czytelnikom swą wiernością filozofii, myśli św. T om asza i wspaniałości katolicyzmu.
2. K IL K A D A N Y C H B IO G R A G IC Z N Y C H
Ks. profesor Feliks Bednarski urodził się 29 października 1.911 w Przedrzymichach M ałych kolo Żółkwi. Pięć klas gimnazjalnych ukończył w Żółkwi, a trzy następne w Krakowie. W roku 1931 uzyskał m aturę w G im nzjum Państwow ym im. H. Sienkiewicza w K rakow ie i zaraz po m aturze, w październiku, wstąpił do zakonu dom inikanów . Studia filozoficzne i teologiczne ukończył w Instytucie Filozoficz no-Teologicznym dom inikanów we Lwowie. We Lwowie też na Uniwersytecie Jana K azim ierza uzyskał w roku 1937 dyplom m agistra teologii. W tym samym roku został skierowany na studia uzupełniające do Rzymu i tam w roku 1938 zdobył dyplom licencjata, a z kolei lektora teologii. W roku 1939 uzyskał w Rzymie stopień doktora, nostryfikow any dopiero w roku 1951 na Uniwersytecie Jagiellońskim w K rakowie.
W lipcu 1939 ks. profesor Feliks Bednarski wrócił do Polski. Pierwsze dwa lata wojny spędził we Lwowie, a następne w Żółkwi. Uczył tu na tajnych kom pletach w klasach gimnazjalnych i licealnych propedeutyki filozofii, historii, łaciny i religii. W roku 1943 został pow ołany na wykładowcę teologii moralnej, etyki, pedagogiki i psychologii w Instytucie Filozoficzno-Teologicznym dom inikanów w K rakowie. Uczył też od roku 1945 propedeutyki filozofii w II Państwow ym Liceum św. Jacka w Krakowie. W roku 1948 wraz z trzecim i czw artym rokiem studentów Instytutu dom inikańskiego w K rakow ie przenosi się do W arszawy i w ykłada teologię m oralną. W roku 1949 podejm uje na W ydziale Filozofii Chrześcijańskiej K U L w ykłady z etyki społecznej, a od ro k u 1950 z filozofii m oralnej już na stanow isku adiunkta. Dojeżdża też z wykładami do Jarosław ia, a w Seminarium D uchow nym w Lublinie w ykłada historię filozofii.
W roku 1951 podjął starania o przeprowadzenie habilitacji na Uniwersytecie W arszawskim , z kolei na Uniwersytecie Jagiellońskim. Z pow odu zmiany przepisów, a głównie wyłączenia w roku 1954 W ydziału Teologicznego z U W i U J składa wniosek 0 przeprowadzenie habilitacji na W ydziale Teologicznym K U L. W roku 1955 uzyskuje habilitację. W roku 1956 zostaje m ianow any przez W ładze K U L zastępcą profesora. W roku 1957 C etralna K om isja K w alifikacyjna zatw ierdza habilitację i przyznaje tytuł naukow y docenta. W krótce zostaje pow ołany na profesora w Angelicum i przenosi się do Rzymu.
Publikuje na K U L w roku 1956 książkę pt. Przedm iot etyki w świetle zasad św.
Tomasza z Akwinu. Od roku 1958 publikuje ju ż swoje prace w języku polskim
1 włoskim oraz przekłady Sum y teologicznej św. Tom asza w Rzymie i Londynie. Jeszcze też do roku 1959 ogłasza swoje artykuły w czasopismach naukow ych K U L.
3. O SIĄ G N IĘ C IA W D Z IE D Z IN IE ETY K I
W swoich życiorysach, składanych na K U L , ks. profesor Feliks Bednarski podaje, że od ro k u 1949 zajm ował się głównie filozofią m oralną i historią filozofii. Stwierdza, zgodnie z tendencjam i naukow ym i w filozofii jego czasów, że logika m atem atyczna jest konieczna do zbudow ania systemu etytki na ściśle naukow ych podstaw ach. U waża też, że naukow y charakter etyki wychowawczej zależy od jej aksjomatyzacji. Swym przekonaniom i przem yśleniom daje wyraz w rozprawie habilitacyjnej pt. M etoda etyki
wychowawczej w świetle epistemologicznych zasad św. Tomasza z Akwinu. Rozpraw ę
pozytywnie ocenił ks. prof. W ładysław W icher, profesor U niw ersytetu Jagiellońs kiego.
swoje zainteresowanie aksjom atyzacją etyki, badaniem historii m oralności, socjologii zjawisk m oralnych, ich psychologii i biologii.
W śród prac ks. profesora Feliksa Bednarskiego z zakresu etyki należy wymienić poza rozpraw ą habilitacyjną, k tó ra ukazała się drukiem na K U L w roku 1956 pt.
Przedmiot etyki w świetle zasad św. Tomasza z Akwinu, także książkę pt. M iłość narzeczeńska i małżeńska w świetle filo zo fii św. Tomasza z Akwinu w ydaną w Londynie,
kolejną książkę w ydaną w Rzymie w roku 1962 pt. Egzystencjalny charakter zasad
etycznych, pon ad to książkę w języku włoskim z roku 1969 w ydaną w Rzymie pt. Le deduzioni dette norme morali generali detta legge naturale oraz artykuł ogłoszony
w „R ocznikach Filozoficznych” w ro k u 1957 pt. O empiryczne podstawy etyki
normatywnej.
Publikacje ks. profesora Feliksa Bednarskiego z zakresu etyki ożywiały w Polsce tam tych lat refleksję naukow ą i dyskusję wśród studentów i profesorów . Reagow ał na te publikacje także ks. doc. K arol W ojtyła, następca ojca profesora Feliksa B ednars kiego na K atedrze Etyki na K U L. N iepokoił się zbytnią aksjom atyzacją etyki św. Tom asza i proponow ał zakorzenianie jej w metafizyce św. Tom asza. Pozytywnie natom iast oceniał próby nawiązyw ania ko n tak tu ze współczesnymi naukam i o m oral ności.
Zauważm y tylko, że dziś w tom izm ie szuka się ugruntow ania etyki w metafizyce człowieka i że usam odzielniają się oraz um acniają inne nauki o m oralności, które przyjm ują nazwę etyki.
Szerzej piszę o publikacjach ks. profesora Feliksa Bednarskiego z zakresu etyki, gdyż z pow odów , którym nauka nie pow inna podlegać, nie były w Polsce dość znane jego książki, wydawane w Rzymie i Londynie. Ich izolacja osłabiała kulturę polską.
Próby sform alizow ania etyki, ożywianie na ten tem at dyskusji i polem ik, wyakcen tow anie problem u przedm iotu etyki, norm m oralnych i ich egzystencjalnych, a zara zem empirycznych podstaw , roli miłości w narzeczeństwie i małżeństwie, to osiągnięcia w dziedzinie etyki i pow odow anie, że etyka, także zresztą przez działalność ks. doc. K aro la W ojtyły, stawała się ważnym elementem kultury intelektualnej w Polsce.
4. O SIĄ G N IĘ C IA W D Z IE D Z IN IE P E D A G O G IK I
W śród prac pedagogicznych zwraca uwagę książka pt. Sport i wychowanie fizyczn e
w świetle etyki św. Tomasza z Akwinu. K siążka wyszła po polsku w Londynie w roku
1962 oraz po włosku w Rzymie w ro k u 1972 pt. Cultura ed educazione fisica detta luce
d e lpensiero di S. Tommaso d ’Aquino. Podobnie w ażną książkę stanowi L ’educazione dei Giovani alla luce del Concilio Vaticano II, opublikow aną w Rzymie w roku 1972.
Należy po n ad to wymienić artykuł, ogłoszony w „Zeszytach N aukow ych K U L ” w roku 1958, pt. Uwagi św. Tomasza o m łodzieży i je j wychowaniu. Z kolei ukazała się w Rzymie w roku 1976 książka pt. Wychowanie młodzieży dorastającej. Przedm owę do tej książki napisał ks. kard. K arol W ojtyła. P o n ad to w Londynie w roku 1982 wyszła książka pt. Zagadnienia pedagogiczne. Przedm owę do tej książki napisał ks. kard. Władysław R ubin. Ojciec profesor Feliks Bednarski pisał też o wychowaniu harcers kim i religijnym.
Opinia ks. kard. K arola W ojtyły, w yrażona we wstępie do książki o wychowaniu młodzieży dorastającej, jest oceną właściwie całej działalności pedagogicznej ojca profesora Feliksa Bednarskiego: jego teorii pedagogicznych i działalności wychowaw czej. Ta opinia niech wyrazi stanowisko, uw yraźniane w tej laudacji.
W edług ks. kard. K arola W ojtyły, ojciec profesor Feliks Bednarski „łączy w tym dziele gruntow ne wykształcenie tom istyczne z osobistym doświadczeniem w dziedzi nie, o której pisze. W ychowanie dorastającej młodzieży było jego um iłow aną sprawą... Bo też tru d n o znaleźć dziedzinę, w której bardziej m ożna przysłużyć się dobru człowieka. Okres, w którym m łody człowiek... kształtuje swą osobow ość, posiada niezastąpione znaczenie dla całej jego przyszłości. Od w artości każdego zaś człowieka,
od jego charakteru, postaw y i umiejętności zależy dobro wspólne w wielorakim zakresie: dobro rodziny, n aro d u i K ościoła, dobro środowiska, zaw odu i państw a” . D odajm y, że książka pt. Wychowanie m łodzieży dorastającej to obszerny, prawie 300-stronicowy podręcznik pedagogiki, oparty na antropologii i etyce tomistycznej oraz na nauczaniu Soboru W atykańskiego II. W odniesieniu natom iast do książki pt.
Wychowanie harcerskie zauważmy, że korzystając z cytow anych badań psychologicz
nych i socjologicznych, a także w dziedzinie antropologii filozoficznej, A u to r książki nadaje pedagogice katolickiej głęboki w ym iar hum anistyczny i przezwycięża kantow - ski schem at wychowawczy, utożsam iający wychowanie ze stosowaniem sankcji praw nych w wersji nagrody i kary. Proponuje jak o skuteczniejsze rozwijanie życia religijnego, zarazem patriotyzm u i odnoszenia się z szacunkiem i miłością do osób: do Boga i do ludzi.
P roponow anie przez ks. profesora Feliksa Bednarskiego spójnej pedagogiki władz duszy i ciała człowieka, form ułow anie propozycji pedagogicznej z myśli filozoficznej św. Tom asza i z myśli S oboru W atykańskiego II, scalenie przemyśleń tom istycznych z doświadczeniem pedagogicznym, nabytym w kontakcie ze środowiskami studenc kimi i harcerskim i, to osiągnięcia w dziedzinie pedagogiki i jakby wciąż aktualny p rogram kształcenia i wychowywania Polaków .
5. U W A G I O D ZIA Ł A L N O ŚC I P R Z E K Ł A D O W E J
Londyński przekład Sum y teologicznej św. Tom asza został w ydany w 34 tom ach. 8 tom ów tego wydania, zawierających łącznie 184 kwestie Sum y, stanow ią tłum aczenia ks. profesora Feliksa Bednarskiego. Ojciec Profesor opatrzył je kom entarzam i ujaw niając w nich szeroką znajom ość zagadnień i ich dziejów, swa ogrom ną wiedzę w zakresie historii filozofii. U jaw nił zarazem im ponującą kulturę filozoficzną.
Wniesienie w kulturę polską przekładu ważnych tekstów filozoficznych i teologicz nych, proponow anie przem yślanych tłumaczeń, uwyraźnianie w nich skom plikow a nych problem ów , to osiągnięcia w dziedzinie translacji, a zarazem wprow adzanie w myślenie czytelników wielkich ujęć, które zawsze skłaniają do pow ażnego życia i do duchowej wielkości.
6. Z E ST A W IE N IE U Z A S A D N IE Ń PR O M O C JI
K u ltu ra filozoficzna d o k to ra honoris causa, jego znaczące publikacje i przekłady, kształtow anie pedagogiki opartej na antropologii filozoficznej św. Tom asza i propozy cjach S oboru W atykańskiego II, ożywienie badań nad etyką przez propozycję jej sform alizow ania, działalność wychoawcza w środow iskach studenckich i harcerskich, osiągnięcia więc naukow e i upow szechnianie tom izm u, nazw ane tu osiągnięciem dydaktycznym , to wystarczające racje tej laudacji i przyznania d o k to ratu honoris causa, którym W ydział Filozofii Chrześcijańskiej i Senat A kadem ii Teologii K atolic kiej w W arszawie uroczyście w yrażają ks. profesorow i Feliksowi Bednarskiem u szacunek i akceptację jego osiągnięć naukow ych i dydaktycznych. Są to osiągnięcia uczonego i wychowawcy, wciąż za m ało znanego, teraz w yróżnionego doktoratem honoris causa, zasłużonego nauczyciela Polaków .
F E L IK S W O JC IE C H B E D N A R S K I
PRZYDATNOŚĆ ETYKI ŚW. TOMASZA Z AKWINU
W WYCHOWANIU MŁODZIEŻY I DOROSŁYCH W NASZYCH CZASACH
Z całego serca dziękuję Akadem ii Teologii K atolickiej, a szczególnie J. M agn. Ks. R ektorow i, D ziekanow i W ydziału Filozoficznego i P rom otorow i p. Prof. Mieczys
