lę a z y ia K ła a o w a Komis j a ^ b o t n l c z a J S S t f Z Q i } l Q
>om itet Z a ło ż y o ie ls k i N ie z a le ż n e g o Sato rz ąd n ego Z w ią iK u Zawodowego |
Nr 12 ¿8 .1 1 .1 9 6 0 r .
ZW IĄ Z K I ZANOOOttE W &W IETLE K A T O L IC K IE J NAUKI SPO ŁEC ZNEJ
OYHPOZJUM W JASTRZĘBIU ZDROJU
W k a p l i c y p rz y k c ś c l e l e ŚN . K a ta r z y n y w ę te a trz ę b lti o d b y ło s i ę 22 lla t o p a d a 1980 r . s y a p o z ju a na t e a a t “ z w ię z k i zawodowa w ś w i e t le k a t o l i c k i e j n a u k i a p o łe c z n e j* . P a t r o n a t nad a y a p o z ju a o b j ę ł
O rd y n a riu s z D i e c e z j i K a t o w ic k ie j J . E . k s ię d z b ie k u p d r H e rb e r t B e d n o rz . B y ło to p r z e n ie a le n ie do J a s t r z ę b i a o g ó ln o p o ls k ie g o a y ę p o z ju B o d b ytego 2 5 .X.. 1980 r . pod p a t r o n a t e a J . E « S t e f a n a K a r d y n a ła W yez yrtsk isg o P ry n a a a P o l a k i w k o ś c ie l e iw . Anny
w W a rs z a w ie . ,
O r g a n iz a t o r a * a y a p o z ju a b y ło S l ę a k i e C e n tru a In f o r m a c j i Z w iązko w ej p rz y O środku D o k u m e n ta c ji 1 S tu d ió w S p o łe c z n y c h . Sympozjum
p rzygotow ano na z a p ro a z e n ia NCR w J a s t r z ę b i u - Z d r o ju .
S p o tk a n ia p o p r z e d z iła eaz a ś w ię t a o d p raw io n a p rz e z delegow anego p rz e z B ia k u p a O rd y n a riu a z a - k s ię d z a p ro b o az cza E a i l a D y rd y . H o m ilię w y g ł o s i ł k e ię d z p ro b o szcz F r a n c is z e k P i s u l a z P o ł o w i ł . P o w ia C z la ł on, p o s łu g u ją c a l e p r z y k ła d a n i z P is n ą Ś w ię te g o , źe
.. a d n io n e aę h is t o r y c z n e p r o t s a t y s o l i d a r n o ś c i n aro d o w ej p rz e c iw p o l i t y c e g o s p o d a rc z e j i k u l t u r a l n e j rz ę d z ę c y c h j e ż e l i j e a t ona e k s p io a t a t o r e k a . Te d z i e j ą p r o t e s t y s o l i d a r n o ś c i n aro d o w e j aogę ->vć s i ł ę tw ó rc z e , m ci na pras z s o l id a r n y p r o t e s t tw o rz y ć pozytyw ne d z i e ł o , o i l e dokonywany J e a t on pod z n a k la a K r z y ż a . P r o t e e t j e a t -ttedy s i ł ę n c b i l l z u j ę c ę . D z la jo w e z n a c z e n ie mozo n ie ć t y lk o t a k i p r o t e s t k t ó r y j e a t tw ó r c z y , a tw ó ro z y J e a t w te d y gdy odbywa s i ę w c i e n i u K r z y ż a . Msza ś w ię t e o d p raw io n a z o a t a ła w i n t e n c j i zwięzków zawodowych ‘ S o l id a r n o ś ć ’ i w i n t e n c j i p o m y śln o śc i O jc z y z n y .
>4a z a k o ń c z e n ia z g ro a e d z e n i o d ś p ie w a li 'B o t a coś P o le k « * . Po a a z y ś w i ę t e j z o ro a a d z o n i p r z a e z l l do k a p l i c y p rz y k o ś c ie l e . W « y n p .z ju a u c z e s t n i c z y ł o o k o ło 300 oaób z c a łe g o k r a j u . N a j l i c z n i e j r« p re z e n io w a n e b y ł y MKR 1 ZłCR-y z rz e sz o n e w " S o l i d a r n o ś c i " J a s t r z ę b i e Z b r ó j,
ic z e s t n i c z y ło w ie lo czło n kó w o r g a n iz u j ą c e j e i a " S o l i d a r n o ś c i * we i* i» c h Z l a a l P a z c z y n e k ie j 1 R y b n i c k i e j . Na a y a p o z ju a o r z y b y li
<Ze p r z e d e t e w ic ie le wtż-ów 1 ZKZ-ów z ró ż n y ch c z ę ś c i P o l s k i ,
;,nędzy in n ym i re p re z e n to w an a b y ł y na a y a p o z ju a t a k ie o ś r o d k i Ja k 'ła c lb o r z , L e g n ic a , K ę d z ie r z y n , S o s n o w ie c , Ja w o r k/ L e g n ic y , L u b i ł a ,
J a r o c i n . B ia ło g a r d S z c z e c i ń s k i, Z ie lo n a G ó ra , K u ź n ia R a c ib o r s k a . W ro c ła w . S łu p s k , Kraków .
Obrady o tw o r z y ł re d . O e rzy Skw ara z Ośrot.' .i...
Spo łeczn ych , s t w ie r d z a ją c , że z b ie ra n y s ię •: -t, «, ceni run ruchu 'S o l i d » m o t e l * . 0» niedawna n i ™ . t 4.
Dast r z ę b ie . d z iś d ie każdego P o la k a zn aczy " S o l i d a r n o ś ć * ,
s y a b o le * odnowy w P o ls c e . K ie d y 'k la s a r o b o t n ic z a P ‘ *««6 m iU r r s ; ł ; « t : w Gdańsku, S z c z e c in ie i J a s t r z ę b i u . o k a z a ło s i ę , 3 * 1 w i42v.fr
zau f a n ie * o h d a rz a ję r o b o t n ic y K o ś c i ó ł. 8t r * j k o a to>v»rzV6t . l y w szędj
■sze ś w ię te j>e t e r a n ia zakład ów p r a c y , o b ra z y M a tk i B o sk i* 1 p o r t r e t y P a p ie ż e . Ne cecn o w n iach k o p alń na powrót po<awił> * f i g u r y św. B a r b a r y , k rz y ż e z a w is ły w lo k a la c h 'S o l id a r n o ś c i S.
i ńe z e b ra n ia c h o g ó ln y ch .
K o ś c ió ł 00p o w ie d z ia ł i Dopowiada na o c z e k iw a n ie i n e d * i, t.:e«\
r o b o t n ic z e ] . U c z e s t n ic z » w tyn. t a k ie k a t o l i c y ś w ie c c y . . ;n t sy ap o z ju a j e s t tego dowodea. K o ś c ió ł od cawna ato rau k u w sad y i t r e ś c i k a t o l i c k i e j m u u s p o łe c z n e j, k tó r a na -jsztai -.tumienie i postaw y k a t o lik ó w zaangażowanych w Z y c ie s p o łe c z n e . « « P o le c e w ie lo k r o t n ie p r z y o o a in a ł - c z y t c s i ę p o o o b ełc kc» 'z y nae podobało - o ty c h p raw ach, k tó r e s i ę n a le ż ę ro b o tn ik o m , fei"
h u tn ik o o S lę s k e przede w s z y a tk ia gtoaem naszego o isłtu p a Hero- a B e d n o rz a, k tó r y - wapoaagany p rz e z c a ł y E p is k o p a t P o l s k i - w t.iczy,.
i w olnę n i e d z i e l ę , w a lc z y ł o z n i e s ie n i e czte ro b ryg a d o w e g o sysrerc p r a c y , k t ó r y w y n is z c z a ł z a ło g i g ó r n ic z e . D z ia ła ln o ś ć b is k u p o » w in n i w s p ie ra ć k a t o l i c y ś w ie c c y , 90 k tó r y c h przeoe w s z y s t k i* ne . powinno p o p u la ry z o w a n ie k a t o l i c k i e j n a u k i s p o łe c z n e j i p o o t r : v r vi> «n ji w i ę z i , podtrzym yw anie poaocy u d z ie la n e j o r g a n iz u ją c y * s i ę
zawoaowya. S p o tk a n ie obecne j e s t p o tw ie rd z e n ie « ! 1 sk o n h re tvz o w e ru e s w p o s t a c i p r a k ty c z n e j t e j p o ao cy, j e s t p ra k ty c z n y a p rz e d łu ż e ń .-tn t e j g łę b o k ie j w i ę z i , k t ó r a p rz e z t y s l ę c l « t łę c z y c e 1 k tó r e naHa-i łę c z y K o ś c ió ł z e a ł y a n a r o d e a ., k t ó r e łę c z y Go z p o ls k ę ki»».-
r o b o t n ic z ę . co w tak w id o c z n y , d o b itn y aposob zawsze u w id o c z n ia ło s i ę 1 u w id a c z n ia tu na S i t a k u .
Po o tw a r c iu o b ra d , p ie rw s z y r s f a r a t , z a ty tu ło w a n y "Nauczeni;.- s o o it * czna K o ś c io ła o zw ięzk ach zawodowych r y s h is t o r y c z n y i d o k t r y n a !n y "
w y g ł o s i ł p r o f e s o r dr C z e sław S t r z e s z e w s k i, k t ó r y od p r z e s z ło SC Lat z a ja u j e s i ę b a d a m e a naukowy* 1 p o p u la ry z o w a n ie * k a t o l i c k i e j n tu ...
- s p o łe c z n e j.
P r o f , S t r z e s z e w s k i J u z p rz e * w ojnę b y ł c z ło n fc ie * Rady S p o łe c z n e p rz y P r y a a s le P o l s k i . O b e cn ie J e a t c z ło n k i« * lic z n y c h to w a rz y s tw ^ naukowych p o ls k ic h i z a g ra n ic z n y c h . j e s t c z ło n k ie m Rady Naukowe- E p ls k o p e t u ^ “o l e k l , 1 c z ło n k ie * k il k u K o a i s . i E p is k o p a ! . P o l s k . , 3e#t re ^ - ^ rz e w o d n ic z ę c y a R ad y Naukowej lR a d y S p o łe c z n t p rr
Ośrodku D o k u a a n ta c ji i S tu d ió w S p o łe c z n y c h . 3 ę s t w i e l o l e t n i * o ro fa - a o rem K a t o l ic k ie g o U n iw e r s y te t u L u b e la 'V ie g o . b y ł t e t d z ie k a n ? « i p r o r e k to r « « KUL.
Po p r z e r w ie , podczas k t ó r e j u c z e s t n ic y « o g l l z w ie c z łć - p rz yg o to w a ń * s t a r a n ie * 001SS - wystewę f o t o g r a f ic z n y o b ra z u ję c ę p o w sta n ie ruchu-
“ S o lid a r n o ś ć " w J a s t r z ę b i u Z d r o ju , d r u g i r e f e r a t w y g ł o s i ł d r Z y o w u ^ D ro zd ek, w ykładow ca K a t o l ic k ie g o U n iw e r s y te t u L u b e ls k ie g o w ¿ « k r e s i e nauk s p o łe c z n y c h , k t ó r y o b e c n ie k ie ru je - ta k z a o g ó ln o p o ls k ie C e n tru r I n f o n s a c j i Z w ięzk o w ei p rz y 0 01 SS.
Po r e f e r a t a c h o d b y ła s i ę d łu g a , k ilk u g o d z in n a d y s k u s ja , podczas k t ó r e j p r z e d s t a w ic ie la ‘ S o l id a r n o ś c i* p o r u s z a li w ia le p ro b la a d w , ta k d o ty c z ę c y c h b ie ż ą c y c h w y d a rz e ń , ja k 1 spraw o g ó ln y ch d o ty iz ,.
k ie ru n k u rozw oju rucnu zw ięzkow eęo.
PodKreAlcm o d u *ę p rz y d a tn o ś ć sympozjum d l a n ic h eahych i “ S o l id a r n o ś c i*
» o t r z e b ę k o n tyn u o w an ia podobnych sp o tk ań t a k ie w p r z y s z ł o ś c i.
P r z e d s t a w ic i e le z B yto m ia p r o a i l i o z o rg a n iz o w a n ie podobnego ayapozjum w P ie k a r a c h ś l g s k l c h , a p r z e d s t a w ic ie l e MKZ L u b lin - m L u b l i n i e . Prz e w o d n ic z ą c y s p o tk a n ia p o ln fo ra o w e ł t a k i e . Ze w k r ó tc e , 6 g r u d n ia 1980 r . o d b ę d z ie a l f w k o ś c ie l e św. Anny w W arsz aw ie sympdijum p o św ięco n e p ro b le m a ty c e w i e j s k i e j , r o l i 1 ran d z e zawodu r o l n ik a w ś w i e t l e k a t o l i c k i e j n a u k i s p o łe c z n e j o ra z a k t u a ln y a p ro b le a o a r o l n ic t w a . R e fe re n ta m i na tym sym pozjua będę dwa] w y b it n i znawcy p ro b le m a ty k i r o l n i c z e j w P o l s c e : p r o f . d r J e r z y OzdowsUi z O D iSS /«Wybrany p o p rz e d n ie g o d n ia w ic e p re m ie r Rzędu P R L / , o ra z p r o f . R y sz a rd M a n t e u f f e l.
Z e b r a n i p r o s i l i , a b y sym pozjua r o l n ic z e t a k t e p o w tó rz yć d l a czło n kó w
" S o l i d a r n o ś c i * na t e r e n ie S l ę s k a .
l u f orm uJe n y je d n o c z e ś n ie , ze w ystaw ę o tw a r ta podczaa sym pozjuc p r z e n ie s io n a j e s t ju ż do nowego K o ś c io ła św. Ja n a Nepomucena w J a s t r z ę b i u na O s ie d lu A r k i B o Z k a , g d z ie n o tn a j e o g lą d a ć p rzez n a b l l i s z e 3 ty g o d n ie .
P o n iż e j ze a le e z c z a m y r e f e r a t p r o f . 9 trz e a z e w s k le g c i d r . D ro z d k a , s p e ł n i a j ę c tym samym p o s t u la t z e b ra n y c h na sympozjum.
MKR J a s t r z ę b i e Z d r ó j s k ła d a p o d z ię k o w a n ia K s ię d z u B is k u p o w i
H. B e d n arz o w i za o b ję c ie swoim p atro n ate m ta k w aln ego d l a " S o l i d a r n o ś c i sympozjum. D z ię k u je te z Księdzem proboszczom E . D y r d z ie 1 F . P i s u l i za o d p r a w ie n ie B ezy ś w i ę t e j 1 k o a u n ię o ra z u d o s t ę p n ia n ie o b ie k tó w k o ś c ie ln y c h .
R E F6RAT PRO F. C Z E S tA K * >TRZE8ZSWSK1EG0
"NAUCZANIE STOLEC. NE MJftOIOLA
0 ZWIĄZKACH ZAWODOWYCH - ft H IS T O R Y ŁiiłY I DOKTRYNALNY*
M e c h a n iz a c ja p rz e m y słu ja k a r o z p o c z ę ła s i ę od p o cz ę tk u ŚTX w ie k u a p r z y b r a ła w i e l k i e n a t ę ż e n ia w p o ło w ie teg o « la k u w y w o ła ła e z e re g p rzem ian s p o łe c z n y c h i g o s p c d a rc z y o h , k tó re o k re ś lo n e z o s t a ł y
nazwę r e w o l u c j i p rz e m y s ło w e j. P o c ią g n ę ła ona za sobę p rz e d e w s z y s tk l- ' p j d j i a ł s p o łe c z e ń s tw a ó w czesnych k ra jó w e u r o p e js k ic h na k l.
p raco w n ikó w najem nych i K l a s ę k a p i t a l i s t ó w , d o k o n u ję c równec . ¿ n i t z u b o ż a n ia , p a u p a r y z a c jl w a ra tw y p r o l e t a r i a t u . Rozwój p rz e m y słu fa b r y c z n e g o , J a k r ' jn e e n e ra c ^ e , p o w s ta n ia w i e l k i c h s k u p lii, r o L c t n '- c z y c h , w z r a e ta ję - świadom ość s p o łe c z n a p r o l e t a r i a t u , p o c z u c ia w ła a n e j s i ł y p rz y równoczesnym b raku praw o b y w a t e ls k ic h > w s z y s tk ie
te z ja w is k a p r z y c z y n ił y a l f do t a k ie g o n a p ię c ia s p r z e c z n o ś c i k ło s o w y c h , że z a c z ę ły z a g r a t ś ó p o rz ę d k o w l społecznem u.
T e n d e n c y jn y j e s t p o g lęd ja k o b y K o ś c i ó ł z b y t późno w * i ę ł w obron®
k la s ę p r a c u j ę c ę . C h r y s tu s Par, s e c b y ł ro b o tn ik ie m i z n a ł z n ó j p r e e y , ja k c z y t a a y w E w a n g e l ii ftw. Pa w e ł a p o s t o ł o ś w ia d c z a ł ’ J s i a l i k t o n i * ch ce p raco w ać n ie c h t a t 1 n i e . j e * .
4
K o ś c ió ł od z a r a n ie swego i s t n i e n i e u s t a n o w ił urzed diBKonów d ie o p ie k i nad u b o g im i. *r P c is c e d uchow ieństw o J u i od X V I w iek u b r o n i chłopów przed u c is k ie m . w ie lu biskupów . ja k r.p. Bp Rendu z A nnecy we F r a n c j i upomina /w 1845 r . / ówczesne rz ę d y , aby z a j ę ł y s i ę ro zp allw ym p o ło ż e n ie » ro b o tn ik ó w .
Na z ie m ia c h p o ls k ic h na S it a k u p ie rw s z e z w ię z k l zawodowe o in s n ir e r c h r z ę ś c i j a n s k le j p o w s ta ły *uż w 1869 r . w y p rz e d z a ją c cod ty » w zg lęd ea o r g a n iz a c ję zwięzków o i n s p i r a c j i s o c j a l i e T y c z n e j . P o d w a lin y pod naukę sp o łe c z n ą K o ś c io ła p o ło * v i b isk u p M o g u n cji w Niem czech k » . W ilh e lm von K e t t e i e r /1 8 J2 - 1 S7 7 /.
Podstawowy® je - elementem j e s t w y z w o le n ie k la s y p r a c u j ą c e j z p o n iie r nędzy i u c is k u . Domaga s i ę w tym c e lu o ch ro n y i p cn o cy p ań stw a, a le przed e w szy stk im o r g a n iz a c j i samych ro b o tn ik ó w , gdy* w t y c i u społecznym n a le ż y l i c z y c w p ie rw s z y * rz ę d z ie ne w ła sn e s i ł y . R o b o tn ic y p o w in n i a i ę o rg an izo w a ć w z w ię z k i zawooowe i r o z w ija ć ic h d z i a ł a l n o ś ć . Na t o , aby c h r o n ił y one s k u te c z n ie in t e r e s y pracow ników i p o z o s ta w a ły w zg o d zie z zasadam i sp o łe czn o - m o raln y m i c h r z e ś c ija ń s k im i powinny one p o s ia d a ć p ię ć n a s tę p u ją c y c h c € c h ; 1. Po w in ny być wyrazem w o li s p o łe c z e ń s tw a , -tworzyć a ię s a m o rz u tn ie ,
p rz e z co będę p rz ysto so w an e do warunków sp o łe c z n o - g o sp o d a rc z y c h danego czasu i danego k r a j u . N ie pow inny w ię c być n arz u ca n e p rz e z państw o.
2 . Ic h c s l s powinny n ie ć c h a r a k t e r e k o n o m ic z n o - sp o łe cz n y , a n ie p a r t y j n o - p o lit y c z n y , p o n is w a i w a lk i p o lit y c z n e o d c ię g s ję od w a ż n ie js z y c h d la r.ic h zadań s p o łe c z n y c h , "gospodarczych i k u l t u r a l n y c h .
3. Pow inny być o p a r te na s o l id a r n e j o d p o w ie d z ia ln o ś c i w s z y s tk ic h czło n kó w w m yć! h a s ła : je d e n za w s z y s t k ic h , w sz y sc y za Je d n e g o . 4 . Po w in n y obejmować w s z y s tk ic h lu d z i p r a c u ję c y c h w d an y» z a w o d n e ,
gdyz t y lk o wówczae będę p o s ia d a ć d o s ta te c z n ę B l ł ę na t o , aby s k u te c z n ie b r o n ić in te re s ó w swych czło n k ó w .
5 . Po w in ny być n l a z a l e t n e , k o r z y s ta ć z a u to n o m ii w sto su n k u do w ła d .y p ań stw o w ej.
Autonom ię zwięzków zawodowych w skazsnę p rzez b p * K e t t e le r a w y j a ś n i ł w p ra w ie sto . l a t p ó ź n ie j M iędzynarodow y Z n lę z e k Badań S p o łe c z n y c h , k tó re g o Miałem z a s z c z y t być c z ło n k ie m , a k tó re g o przew odniczącym b y ł k s . k a rd . Von K o ey, prymas B e l g i i .
W K o d e k s ie Sp o łe cz n ym , będęcym zsrysem k a t o l i c k i e j d o k tr y n y spo
łe c z n e ; w y j a ś n i ł on. Ze d la n ie z a le ż n o ś c i zw ięzków zawodowych k o n ie c z n e J e s t , aby p o s ia d a ły one w ła sn e fu n d u sz e , a n ie d o t a c je p ań stw ow e, a d la a u to n o m ii, s a m o r z ę d n o ś c l, ab y m oały pow oływać swe w ła d z e w d e m o k ra ty cz n y ch , swobodnych w yb o ra ch .
Z w ię z k i zawodowe, ja k n au cza bp K e t t e l e r , pow inny domagać s i ę n a s tę p u ją c y c h zmian ustaw odaw stw a p r a c y :
1. U s t a l e n i e w y s o k o ś c i p ła c na p o zio m ie o d p o w ia d a ję e y a i s t o t n e l w a r t o ś c i p r a c y .
2 . U s t a l e n i a d łu g o ś c i d n ia p r a c y , k t ó r y by A la w y c z e rp y w a ł s i ł p ra c o w n ik a , n ie n i s z c z y ł je g o z d r o w ia .
3 . Z akazu p r a c y w n ie d z ie l a i ś w ię t a .
4 . Zakazu p r a c y m ło d o c ia n y c h -robotników poza d o aaa w z a k ła d a ć : p rz em y sło w ych .
5
5. Zakazu p ra c y d la k o b ie t zam ężnych, w s z c z e g ó ln o ś c i d l a matek w z a k ła d a c h p ra c y poza domen.
6. O c h r o n ę 'ż y c ia i z d ro w ia p ra co w n ik a w z a k ła d a c h p ra c y i z a m k n ię c ie ty c h zakład ó w p rz em y sło w ych , w któ ry cfc n ie j e s t to p r z e s tr z e g a n e . 7. P o p ie r a n ia d z i a ł a l n o ś c i zwięzków zawodowych p ra c o w n ic z y c h . 6. U s ta n o w ie n ie nadzoru p rz e z państwo nad wykonaniem p rz e p is ó w
o o c h ro n ie pracow ników w z a k ła d a c h p r a c y .
Przełomowym w yderzeniem w skazujęcym na tr o s k ę K o ś c io ła o lu d z i p ra cy b y ło u k a z a n ie s i ę w 1891 r . e n c y k l i k i p a p ie ż a Leona X I I I z a c z y n a ję c a s i ę od s łó w : "Rerum n o va ru m ". E n c y k lik a ta z a p o cz ątk o w u je n a u c z a n ie sp o łe c z n e S t o l i c y A p o s t o l s k i e j , k tó r e a o tę d trw a n ie p r z e r w a n ie . Każdy n a s tę p c a Leona X I I I w yd aje w ro c z n ic ę "Rerum novarum " dokument s p o łe c z n y w p o s t a c i nowej e n c y k l i k i lu b l i s t u p a s t e r s k ie g o . • Wobec t-rzypada ję c e J w maju p rz y s z łe g o roku 9 0 - te j r o c z n ic y u k a z a n ia s i ę w i «o p o rn e j e n c y k l i k i LeonoweJ o c z e k u je s ię - w y d a m a p rz e z O jc a Ś w ię te g o 3ana Pa w ła I I nowej e n c y k l i k i s p o łe c z n e j.
Leon X I I I w id z i c z t e r y p rz y c z y n y r o z p a liw e j s y t u a c j i lu d z i p r a c y . P ie rw s z ę J e s t brak o r g a n iz a c j i r o b o t n ic z y c h , drugę brak o p ie k i za s t r o n y p ań stw a, b rak ustaw odaw stw a p r a c y , t r z e c i ; lic h w a p ie n ię ż n a i tow arow a, w yzysk r o b o tn ik a " r z e z w y so k ie ce n y towarów i o p ro c e n to w anie pożyczek na p o k r y c ie podstawowych p o trz e b p ra c o w n ik a .
W r e s z c ie c z w a rtę p rz y c z y n ę J e s t monopol z a t r u d n i e n i a , k t ó r y wówczas sk u p io n y b y ł w rę k ach n i e w i e l k i e j l i c z b y k a p i t a l i s t ó w p ry w a tn y c h . Nauka s p o łe c z n a Leona X I I I ma c h a r a k t e r p e r s o n a lis t y c z n y .
O ej punktem w y j a ś c ia J e s t godność osoby lu d z k ie j / d ig n i t a s p e rs o n a e / . Po sz an o w an ie g o d n o ś ci c z ło w ie k a d e c y d u je o s ta n o w is k u K o ś c io ła zarówno o d n o śn ie do d y t u a c j i p ra co w n ik a w sto su n k u do p ra co d aw cy , ja k 1 o b y w a te la w sto su n k u do p ań stw a,
Namy w ię c w "Rerum n o v$ ru o " sfo rn u ło w a n ę w y ra ź n ie k o n c e p c ję praw c z ło w ie k a , k tó r y c h podstaw ę J e s t Je g o godność osobowa.
“ Rerum novarum " g ł o s i , że zadaniem państw a J e s t d obro w sp ó ln e ,
t r o s k a o n ie J e s t n ie t y lk o prawem najw yższym d la ty c h co Ję d z i e r ż ę , a l e ró w n ie ż źró d łem i c e le m . W ład za i s t n i e j e wj.ęc po t o , aby
r e a liz o w a ć dobro w sp ó ln e . To J e s t le g it y m a c ja i r a c j a j e j I s t n i e n i a . W ład za n ie t y lk o i s t n i e j e d l a w s z y s tk ic h o b y w a t e li, a le na t o , aby
r e a liz o w a ć dobro w sp ó ln e musi d z i a ł a ć na J e d n o l i t e j p o d s ta w ie w sto su n k u do każdego o b y w a t e la , a w ię c m usi być o p a r ta na p r a w ie . Norma prawna w in n a b yć ta k a sama d la w s z y s tk ic h o b y w a t e li, powinna być s p r a w ie d liw a . S p r a w ie d liw o ś ć prawa d e c y d u je o le g a l n o ś c i w ła d z y . Oak z tego w y n ik a , n ie może być w p a ń s tw ie o b y w a t e li p ie r w s z e j 1 d r u g ie j k a t e g o r i i . "Rerum novarum " o d n o a l tę zasad ę do mas u b o g ic h , do p r o l e t a r i a t u , k t ó r y wówczas b y ł w w ie lu k r a ja c h d yskrym in ow an y p ra w n ie . S t a n o w ił on n a j l i c z n i e J s z ę w arstw ę lu d n o ś c i, a p rz y tym on w ła ś n ie swę p ra c ę p r z y c z y n ił s i ę w n a jw ię k s z e j m ie rz e do bogactw a k rfe ju . S tę d e n c y k lik a z a le c a państw u s z cz e g ó ln ę o p ie k ę i t r o s k ę o tę w ła ś n ie k a t e g o r ię lu d n o ś c i.
N a le ż y s tę d w y c ię g n ę ć w n io s e k , że żadna grup a lu d n o ś c i n ie może być p ra w n ie c z y f a k t y c z n ie d ysk rym in o w an a, a w s z c z e g ó ln o ś c i, gdy s ta n o w i o~ie w ię k s z o ś ć lu d n o ś c i k r a j u . O a l e j . że na a z cz e g ó ln ę o p ie k ę ze s t r o n y państw a z a s łu g u je w a rs tw a lu d n o ś c i n a j b i e d n i e j s z e j .
t-ożna tu d o p atryw ać s i ę a n a l c g i i z poglądem Jed n ego ze wsDćłtw ó rców rr n o v » r u * - G. T o n lo lc kr d r t w i t r d z i ł . ¿2 p o r i;rdek s p g ie c z n y o c a r t y na d e m o k ra c ji c n r z e ś c i ia ń s k i e j d ?Ł v do dobra w sp ó ln ego , p ragnąc jao n e k o s ią g n ą ć p rz e w a ż a ją c ą k o rz y ś ć d la k la s n iz s z y c h . 0 »k s tą d w id a ć , z o s t a ły wskazane w "Rerum ncvarum " t r z y podstawowe z a se o y s p o łe c z n e : w o ln o ś ć , dobro w spólne i s p r a w ie d liw o ś ć s p o łe c z n a . N ie o o r a n ic z a ję c s i ę do zasad o g ó ln y ch Leon X I I I p o d aje szczegółow e wskbz9w k i d o ty c z ą c e związków zawodowych.
P o d ^ re Ł l» on crzed e w szy stk im prawe oo ic h z a k ła d a n ia , k tó re p r z y s łu guj ■ k a z . : p ra c o w n ik o w i. Prawo oo s to w a rz y s z a n ia s ię p r z y s łu g u je w szystkim oDywatelof», j e s t ono o p a rte na p ra w ie n a tu r a ln y m , a w ię c
■■es: n akezea prawa Bożego. To te ż - według "Rerum novarum ’ - państwo rr:.e noże z a b ro n ić i s t n i e n i a s to w a rz y sz e ń r o b o t n ic a c h .
3> prawe Oo w o ln o ś c i sto w a rz y sz e ń w yn ik a prane do swobodnego u k ła d a n ia s ta tu tó w i regulam inów o b o w ią z u ją c y c h w ty a zw iązk u .
Pod ob nie ja k w każ d e j W s p ó ln o c ie , eżdych term ach ż y c ie sp o łe c z m o & cw iąz u j# w z w ią z k a c h zawodr.wych 'z ą d e k i ro z s tr o p n e k a r n o ś ć " . S ta n o w is k a k ie r o w n ic z e n a le ż y r o z d z i. ac w te n sp o só b , ażeby zachować zgocę w ew n ętrz n ą, a p rz y tym p o w in ie n być ś c i ś l e o k r e ś lo n y z a k re s
u n .c ; kazdi c. s ta n o w i» k e k ie r o w n ic . . P e p ie ż zw raca ró w n ie ż uwagę na k o n ie c z n o śc sumiennego z a rz ą d z a n ie m ajątkiem z w ią ż k u . przypom ina pot rr.ebę i s t n i e n i a funduszu zeporupgow , z k tó re g o zw iązek p r z y c h o d z iłb y z pomocą swym członkom w r e z ie tr u d n o ś c i ż y c io w y c h . poasrewowym dążeniem związków zawodowych J e6t o s i ą g n i ę c ie słu sz n e g o poziomu c i e c . S łu s z n ą p ła c ę o k r e ś lę p rz y tytt p a p ie ż , je k o p ła c ę z a s p a k a ja ją c ą n ie t y lk o b ie ż ą c e p o trz e b y p ieep ton ika i Je o g ro d z in y le c z ró w n ie ż z a p e w n ia ją c ą . mu możność o s z c z ę d z a n ia . "a b y z czasem n o g ł d o jś ć ac skromnego m ie n ie ''.
i-eon X I I I n ie o d rzu cę s t r a j k u , je k o śro d k a obrony ro b o tn ik ó w przeo w yzyskiem p raco d aw cy , p ra g n ie je d n ak u n ik a ć go p rz e z p o w o ła ń .e i n a t y t u c j i s ; a ie g o przym um wegc a r D it r a z u .
Obowiązkiem n a to m ia st peńt,tw£ j e s t p r z e c iw d z ia ła ć b e z ro b o c iu .
E n c y k lik a -Rerum n o v e ru c " z o s t a ła nazwana p rz e z n astęp có w Leona X I I I
" w u l k ą k a r t ą " odnowy ż y c ie sp o łe cz n e g o i g o e p o d arcz e g o , s ta n o w i or,a p r z e łc a c w j o a tę » h i s t o r i i K o ś c io ła , odyż Jo g o neuka d o tą c n ie r o z e r w e ln ie zw iązan a j e s t z p ra c ą lu d z k ą , k tó r a j e e t przejawem osob ow ości i g o d n o ś ci c z ło w ie k a .
Punkteif w yjościow ym n a u k i k o ś c io ła o z w iąz k ach zawodowych J e s t zesada w o ln o ś c i s to w a rz y s z e ń . K o n s t y t u c ja D u s z p a s te rs k a " C K o ś c i e le w śv.:,ec. w spółczesnym " I I Soboru rtaty k a rie k ie g o nówi o tym w y r a ź n ie :
"Ł o podstawowych oraw osoby lu d z k ie j n a le ż y z a l i c z y ć prawo p racow ników do swobodnego z a k ła d a n ie związków zewodowych, k tó re b y ic h naprawdę
re p r » z e n to w e ły i mogły s i ę p r z y c z y n ić do k s z t a łt o w a n ie ż y c i a gospo- d s r c ; * g o według pr-B*idiow ego p o rz ąd k u , a ponadto prawo każdego p re c o w n ik a do ewobodnego u d z ia łu w d z i a ł a l n o ś c i ty c h zw iązków bez / ccaw y n a r a ż e n ia s i ę na zem stę.
K o n s t y t u c ja soborowa w ią z i bowiem w każdym p ra co w n iku i każdym o b \ w a te li o»obę lu d z k ą w o ln ą i rozumną, a p rz e to o d p o w ie d z ia ln ą . D la te g o te ż n a le ż y d o p u ś c ić pracow ników do u d z ia łu w p r z e d s ię b io r s t w ie n „e jar.o s i ł ą ro b o c z ą , a l e Ja k o w s p ó ło d p o w ie d z ia ln y c h u c z e e tn ik ó w .
P r z e d s ię b io r s t w o n ie J e s t bowiem t y lk o zakładem p r a c y . Je d n o s tk ę g o s p o d a rc z ą , J e s t w sp ó ln o tę lo s u i c e l u , J e s t s p o łe c z n o ś c ią z o rg a n iz o w a n e , w k t ó r e j każdy c z ło n e k na równe, choć odrębne prawa 1 o b o w ię z k i.
U d z ia ł w p r z e d s ię b io r s t w ie p o w in ian p rz yg o to w ać p raco w n ikó w do u d z ia łu 1 w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś c i za lo s y państw a
N ie w p r z e d s ię b io r s t w ie bowiem le c z w w yższych i n s t y t u c j a c h spo
łe c z n y c h 1 państwowych r o z s t r z y g a j« s i ę lo s y p racow ników 1 ic h d z ie c i* 1 d la te g o p o w in n i o n i m ieć u d z i a ł w o rg a n iz o w a n iu c a łe g o ż y c ia g o sp o d arcz eg o , sp o łe c z n e g o , p o lity c z n e g o i k u lt u r a ln e g o . Bard_zo sz cz egó ło w o omawia z a g a d n ie n ie u d z ia łu pracow ników n p r z e d s ię b io r s t w ie e n c y k lik a 3ana X X I I I “ M a te r e t M a g is t r a “ . P a p ie ż w s k a z u je , że p ra c o w n ic y , 'k t ó r z y c o d z ie n n ie wnoszę do p r z e d s ię b io r s t w a w kład sw ej p ra c y n ie mogą b yć sp ro w ad z a n i do r o l i wykonawców, stw o rz o n ych do m ilc z ą c e g o w y p e łn ia n ia rozkazów ,, którym n ie w olno w ysunąć swych żyezoń a n i w y k o rz y s ta ć swych d o św ia d c z e ń , l e c z k tfirz y s k a z a n i »ą na zu p e łn ą b ie r n o ś ć nawet w te d y , k ie d y podejmowane sę d e c y z je u s t a la n ia warunków Ic h p r a c y i k ie r o w a n ia n i ą " . O la te g o te ż , zdaniem Oano X X I I I ,
" n a le ż y p rz y z n a ć pracownikom czyn n y u d z i a ł w z a rz ą d z a n iu p r z e d s ię b io rstw e m , w którym sę z a t r u d n i e n i , n ie z a le ż n ie od teg o c z y J e s i to p r z e d s ię b io r s tw o p ry w a tn e c z y te ż p ań stw o w e ".
Na t o . aby p r z e d s ię b io r s tw o b y ło praw dziw ą s p o ł e c z n o ś c i« . pow inny s to s u n k i pom iędzy p ra co w n ika m i i k ie ro w n ik a m i’ z akład ó w p r» e \ o p ie r a ć s i ę ' na z a s a d z ie s o lid a ry z m u , wzajemnego szacunku i ż y c z l iw o ś c i * . W sz y scy c z ło n k o w ie p r z e d s ię b io r s t w a p o w in n i d ę ż y ć n ie t y lk o do o s i ą g n i ę c ia dochodu le c z p r a ć ? swą maję tr a k to w a ć w sposób odpow ie
d z i a l n y , ja k o p e ł n i e n ie obow iązku sp o łe c z n e g o d la dobra w spólnego c a łe g o p r z e d s ię b io r s t w a i c tfłe g o k r a j u .
Domaga s i ę w ię c 3an X X I I I od ś w ia t a p r a c y św iad o m o ści obowiązków 1 o d p o w ie d z ia ln o ś c i. Ne t c Je d n a k , ab y m o g li o n i s p r o s ta ć tym w y n a g a n io r " musi s i ę im u d z ie la ć w ię k s z e g o zasobu środków o raz d łu ż s z e g o czasu d la / z d o b y c i : o d p o w ied n iego i s ta ra n n e g o p rz y g o to w a n ia . Ja k ró w n ie ż s je r s z y c h no?.: i c l p o g łę b ia n ia w ie d z y i w y r o b ie n ia k u lt u r a ln e g o ,
Oak s tą d w id a ć , p r z y p is u je K c a c i ó ł rob o tn iko m w ie lk ą- r o l ę w k s z t a ł t o w aniu n ie t y lk o p r z e d s ię b io ... l i i c a łe g o p'ań&tpa.
N ie s p e ł n ią o n i je d n a k t e j t
w y s iłk a c h . M usrą na to skup 5 ..n ą z k a c h zawodowych, pr.-i.-,.
k tó r e nogą d o p ie ro wyw rzeć w;; d e t y lk o na swo z a k ła d y p r» c v . ró w n ie ż na "w s z y s tlc ie d z le d c ir.y ż y c i a s p o ł e c z n a Z v . i ą i k i zawodowe n ie pow inny być n a s ta w io n e p rz e d e w sz y stk im na w a lk ę , le c z n ••
w s p ó łd z ia ła n ia d la dobra w sp ó ln ego c a łe g o n a ro d u . D la te .ió t e * po5v t y s i ę ons s t a r a ć o d o ch o d z e n ie polubowne do porozum ień „■ - .
p rz e z z a ś iie r a n ie umów z b io rę w y c h . N ie z n aczy to oczyw , K o ś c i ó ł p o t ę p ia ł s t r a j k i : “ c e l t ® ob ro n y swych praw i s*i- »■ :
s łu s z n y c h żądań p racow ników noża s i ę on o k az a ć nieodzowna i« n * * lw ls k o s t a t e c z n y « d rp d k ie n .".
Kodeks S p o łe c z n y w sk a z u je t r z y ą o r a w d ria n y s łu s z n e g o a t r a i l t u : s p o łe c z n e , s p r a w ie d liw o ś ć , fc iło ś ć b l iź n i e g o .
Na t e j p o d s ta w i« nożna w yp ro w ad zić c z t e r y ' z a s a d n ic z e w ^ r■,.<
n ,
V
1» S łu s z n a p rz y c z y n a ,
2 . B ra k s o ż n o ś c i pokojowego * a ł« t w l* « U * *• *• '¡9 “ * , k _ o łll 5. Waga motywów s t r a j k u , p rz e w y ż s z a ję c a szkody j a k i « s t r a j k »oże
w y r r ę a z ić .
4. Rozeędna n a d z ie je z w y c ię a łw e .
Za d o e te te e z n ę p rz ycz yn ę a t r a j k u aożna u ażać w s z e lk ie z ja w is k a p o g w a łc a n ia praw osobowych p ra c o w n ik a . N ie t y lk o w ię c n ie s p r a w ie d liw a p ła c ę le c z ró w n ież w a ru n k i i ry g o ry p ra c y u b ^ iż a ję c e g o d n o ści p ra c o w n ika i n ie u w z g l? d n ia j* c ę je g o p o trz e b o e o b ie ty c h i r o d z i n n y c h , Na to , aby s t r a j k n ó g ł byc uznany za s łu s z n y » » s z ę byi. u p rz e d n io w yczerpana p rzez pracow ników w a z y a tk ie ś r o d k i polubownego z & ł« t w ie n le z a t a r c u . Równiaż po p o d ję c iu s t r a j k u n a le ż y p o sz u kiw ać ja k n a jp r ę d z e j
• d ro o i do rokow a* i do p o d ję c ia na nowo rożnów *v s p ra w ie ugody . Każdy e t r e j k J e s t z łe » sp o łeczn ym , gdyż w yw o iu je szkody s p o łe c z n e . 2 punktu w id z e n ia w ię c m o .aln ego p o d ję c i» s t r a j k u może być uważane za wybór m n iejszeg o z ła wobec w ię k s z e g o , k t ó r y » j e s t n ie s p r a w ie d liw o ś ć stosunków p r a c y . O le te g o l e i n ie mote być ro z p o c z ę ty e t r a j k w sposób le k k o m y śln y o i l e n ie oa on widoków powodzenia i ezkod y, j a k i e p r z y n ie s ie n ie z o s ta n ę prze..vższo ne łu b p rz y n a jm n ie j zrówoważone k o rz y ś c ia m i s p o łe c z n y m i. g o e p o d arczym i. p o lit y c m y r a i 1 » o r a ln y m . S z c z e g ó ln e j w ię c r o z tr o p n o ś c i wymaf.a p o d ję c ie s t r a j k u w p r z e d s ię b io r
stw ach u ż y te c z n o ś c i p o b lic z n e j. ja k e le k t r o w n ie , g a zo w n ie , k o ie j e i t d . . a ty » b a r d z ie j s t r a j k u g e n e ra ln e g o , k tó r y p a r a l i ż u j e c a ło Z y c ie k r a j u . Sk o ro »owa o M o ra ln o ś c i S t r a j k u to ja s n e , Ze metody je g o p rz e p ro a d z e n l' muszę być m o ra ln e . To znaczy n ie mogę n is z c z y ć » l e n i a s p o łe c z n e g o , u rząd zeń fa b ry c z n y c h , k o la jo i y c h i t d . n ie nogę s i ę d o p u sz czać aktów
g w ałtu wobec k ie r o w n ic tw « zakładów p ra c y i t d . W ię c e j n a w e t, w i n t e n c j i s t r a j k u ją c y c h n ie ■«oże być c h ę c i dokonyw ania aktów ze m sty, porachunków o s o b ia ty e h w stosunku do p racod aw cy c z y zn ien aw id z o n eg o W is rc w n ic tw e . Z w ię z k i zawodowe aę p r z e d s t a w ic ie le * k la s y n r a c u j ę c e l .
w t y c i u w a p ó łcz e sn y » k la s a ta o b e jm u je , z w ła sz cz a w p a ń s tw ie s o c j a l i stycznym w ła ś c iw ie o g ó ł o b y w a t e li k r a j u . Sę w praw d zie o b y w a t e le , k tó r z y n ie p r a c u ję , a l e t y lk o d la t e g o , że a lb o c h o ro b ę , a jb o w iek I r r.a to n ie p o zw e la. P rz e z awę d łu g o le t n ią p ra cę lu b p rz e z swe c i e r p i e n i a z d o b y li o n i « o b i e prawo do u tr z y n -wania p rz e z sp o łe c z e ń s tw o ,
ramy w ię c w naszym k r a ju do c z y n ie n ia ze spo łeczeń stw em jean o klaso w ym - lu d z i p ra c v , W sk az uje to na o lb rz y m ia z n a c z e n ie ■ś w ia ta p ra c y i
k o n ie c z n o ść p rz o d u ją c e j r o l i w ż y t iu narodu x p ań stw a. W o b rę b ie sp o łe c z e ń stw a p ra c y l e t n i e j » Je d n ak różne grup y zawodowe, k tó rv c h i n t e r e s y maję Dewne odrębne c e c h y , Każda z ty c h grup d ęży do s łu sz n e g o u d z ia łu w d o ch o d z ie sp o łeczn ym .
Ten c e l r e a liz o w a n y b yć mołr t y lk o na drod ze zawodowej, to z n aczy osobno w każdym ia w o d z i* . gdyż p o ję c ie s łu s z n e j p ia c y z a le ż y od warunków i stosunków ekonom icznych, s p o łe c z n y c h i te c h n ic z n y c h , j a k i e odm iennie k s z t a ł t u j ę s i ę w każdym zaw od zie , c z y l i w każdym d z i a l e g osp od arstw a narodowego. A le ró w n o cześn ie dobro c a ł e j k la s y p r a c u j ą c e j musi być p o sta w io n e ponad In t e r e s y p a r t y k u la r n a p racow ników poszczu- g ó ln y cn grup zawooowych. N a le ż y b ow ie» p am ię tać o tym, że poziom p ła c
jednaga d z ia łu ż y c ia ęosp o u arczego w yzn acz a # poważny» s to p n iu ceny tow arów , a p rz e z to p ła c e r e a ln e in n y c h d z ie d z in w y tw ó r c z o ś c i.
Tak rp . w yn ag ro d zen ie ro b o tn ik ó w ro ln y c h j e s t poważny» t z y n n ik le * cen a r ty k u ł- ó w p ie r w s z e j p o tr z e b y , k tó r e d e c y d u ję w dużym e to p n iu o s y t u a c j i g o s p o d a rc z e j ro b o tn ik ó w p rz e n y s io w y c h .
P o j ę c ie s łu s z n e j p ła c y ja k o z e s a o ric z e g o c a lu związków zawodowych n a le ż y rozum ieć w sz ero kim z n a c z e n iu s łu s z n y c h warunków z a t r u d n ie n ia i p ra c y w p r z e d s ię b io r s t w ie . W o b rę b ie tego w spólnego in t e r e s u p o w sta ję je d n a k r o z b ie ż n o ś c i n ie t y lk o pomiędzy grupam i pracow ników ró żnych g a łę z i p r o d u k c j i, a l e i różnym i k a te g o ria m i pracow ników w tyir.
sanym p r ż e o s ię b io r e t w ie , np. fiz y c z n y m i i um ysłowym i, w ykw aiifikow anyr/.l i n ie w y k w a lifik o w a n y m i. 1 tu p o w sta je d l a zwięzków zawodowych problem m e d z i e l e n i a , le c z łę c z e n i a , n ie z a o g n ia n ia le c z u z g a d n ia n ie
s p rz e c z n y c h zd aw ało b y s i ę in t e r e s ó w .
K.ażds z grup p ra c o w n ic z y c h mo n ie t y lk o n ie c o odmienny in t e r e s zawodowy, a l e s ta n o w i odmiennę w sp ó ln o tę, sp o ie c z n E ze względu na s t y c z n o ś c i p r a c y , p od ob ień stw o w y k s z t a łc e n ia , ś ro d o w is k a sp o .e cz n e o o , o b y c z a ju , z a in te r e s o w a ń , poziomu k u lt u r y u n y s ło w e j. Te w ła ś n ie ej.er.en ty w ię z i s p o łe c z n e j, a n ie r o z b ie ż n o ś c i in t e r e s ó w , pow inny s t a c :łlV motywem p o w staw an ia o d ręb nych związków zawodowych łę c z ę c y c h p o sz cz e g ó ln e grup y p ra c o w n ic z e :
r o if c t n iió w , m etalow ców , k o l e j a r z y , p rz em y słu w łó k ie n n ic z e g o , ch em i
cznego i t d . , p raco w n ikó w b iu r o w y c h , n a u c z y c i e l i , a r ty a t ó w s c e n ic z n y c h . f ilir ć w y c h , p la s t y k ó w , l i t e r a t ó w i t d .
V ton spcsób z w ię z k i zawodowe s t a j ę s i ę . Ja k o w olne ¿ to w a rz y s z e n ia ., i j c i e c z n o ń c i a m , p r z y b ie r a j ® formy o r g a n iz a c y jn e d la o s ią g n i ę c ia w sp ó ln ych c e ló w . Po w staw an ie tak rozum ianych zwlęzków zawodowych j e s wyrazem n a t u r a l n e j s o l i d a r n o ś c i s p o łe c z n e j, k tó r a domaga s i ę '¿a c z e n ia d la o s ię g a n ia w sp ó ln ych celów na ró ż nych s t o p n ia c h i w różnych
?.- .rek r o i ach s p o łe c z n y c h . Tak rozum iane z w ię z k i zawodowe p r z y c z y n ia j»
s i# do p o g łę b ie n ia s o l id a r n o ś c i g o s p o d a rc z e j.
Na t c , aby o s ię g n ę ć c t l s o l id a r n o ś c i o g ó ln o s p o łe c z n e j z w ię z k i zawodowe p o w in n y: *
1. Ł ę c z y c p ła s z c z y z n ę klaso w ę o r g a n i z a c j i z p ła s z c z y z n ę zawoaowg.
To z n aczy n ie ć p o c z u c ie o d p o w ie d z ia ln o ś c i za dobro danego zawedu, a m e t y lk o dbać o w ysokość p ła c p ra c o w n ic z y c h .
2. N ie o g r a n ic z a ć s i ę do o ch ro n y in t e r e s ó w g o sp o d arcz y ch swycn c z ło n k ó w , a l e p racow ać nad ic h rozwojem sp o łe czn ym , k u ltu r a ln y m i m oralnym .
3. M ie ć c e le g o a p o d a rc z e , a n ie p o l it y c z n e .
4 . Po w staw ać o d d o ln i« Ja k o w yraz p o trz e b i d o j r z a ł o ś c i sp o łe c z n e .) swych c zło n k ó w ,
5. B yć n ie z a le ż n y m i, to zn aczy n ie o p ie r a ć s i ę na żadnych su b w en cjach i d o t a c ja c h fin a n s o w y c h .
6. B y ć sa m o d z ie ln y m i, sam orzędnym l i d e m o k ratycz n ym i, to z n aczy powoływać swe w ła d ze w d ro d ze sw obodnych, w o ln ych d em o k ratycz n ych wyborów, n ie u le g e ję c p r ś s j i żadnych cz yn n ik ó w z e w n ę trz n y c h . 7 . B y ć a p o lit y c z n y m i, to z n aczy n ie u le g a ć wpływom żadnych s t r o n n ic t w
p o lit y c z n y c h le c z te ż n ie e lę g a ć po w ła d zę w p a ń s tw ie . 8. N ie m ieć c h a r a k t e r u k o n fe s y jn e g o , to z n a c z y n ie o g r a n ic z a ć
p rz y jm o w an ia c zło n k ó w n a le ż ę c y c h t y lk o do jed n eg o w yzn an ia r e l i g i j n e g o . C h o d zi tu z je d n e j » t r o n y o o b j ę c i e w s z y s tk ic h p ra co w n ikó w , pom iędzy k tó ry m i mogę byc lu d z ie n ie w ie r z ę c y lu b n ie k a t o l i c y . Z d r u g ie j a t r o n y w p a ń s tw ie la i c k i m . Ja k im j e s t PRL w yz n an io w y, k a t o l i c k i c z y nawet c h r z e ś c i j a ń s k i c h a r a k t e r zw ięzków zawodowych p ra c o w n ic z y c h mógłby n ie p o t r z e b n ie angażować w ic h d z i a ł a l n o ś c i K o ś c i ó ł k a t o l i c k i , k tó re g o z a d a n ia maję c h a r a k t e r m o raln y i r e l i g i j n y , a n ie g o s p o d a rc z y .
- 10 -
9 . Pow inny p o t r a f i ć podporzędkoweć p a r t y k u la r n y in t e r e a zawodowy c z y klaeow y doboru narodu i państw a.
««śród zadań zw iązków zawodowych w y p le n iłe m - wychowanie swych człon ków . N ie J a s t to n ie w ą t p liw ie z a d a n ie podstawowe, a l e p rz y d z ie le js z y m upadku m o ra ln o ś c i, w t y « morzu k r a d z ie ż y i n ad u żyć, j a k i e z o s t a ły o s t a t n io u ja w n io n e , n ie można p r z e jś ć nad nim do porządku d z ie n n e g o . C zło nek zw iązku zawodowego na to , aby s p e ł n i ł y one w n a s z y « k r a j u r o i * odnowy s p o łe c z n e j, p o l i t y c z n e j , g o s p o d a rc z e j k u lt u r a ln e j 1 « o r a ln e j p o w in ie n d ężyć do te g o . a b y , 'j a k to w sk a z a ł p a p ie ż Po w eł V I , n ie t y l e w ię c e j m ie ć , to zn aczy być b o g a ts z y , mleć w ię c e j dóbr m a t e r ia ln y c h , I l e w ię c e j b y ć , to z n a c z y r o z w ija ć sw oję osobow ość, u z u p e łn ia ć w y k s z t a łc e n ie , s t a r a ć s i ę b yć użytecznym c z ło n k ie m s p o łe c z e ń s tw a pod każdym względem.
W p ra c y zaś zw ięzko w ej n a le ż y d ę ż y ć do r e a l i z a c j i zasad p ra w d ziw e j d e m o k ra c ji i ze a ad y te wprowecr • w ż y c ie c a łe g o k r a j u . Warunkiem p ra w d z iw e j d e n o k r a c ji j e s t z a p t m ie n ie każdemu o b y w a te lo w i m o ż liw o śc i u z y s k a n ia in f o r m a c j i , którem u to iło w i a a J ę s łu ż y ć ś r o d k i maeoweao przekazu r a d io , t e l e w i z j a , p re e o , * w ew nętrz p r z e d s ię b io r s tw a * u m o ż liw ić każdemu p ra co w n ik o w i znajom ość ce ló w i metod p r a c y , fu n k c jo n o w a n ia z a k ła d u p ra c y i j e £ i r o l i w g o s p o d a ra tw le narodowym, n a la ż y ró w n ie ż dbać o in f o r m a c je w r.b rę b le samego z w ię z k u , aby je g o c z ło n k o w ie b y l i »wiadomymi u c z e s tn ik a m i w sp ó ln o ty z w ię z k o w e j, a n ie m anipulowanym i p io n k a m i. O alszym warunkiem o e n o k r a c jl J e s t swoboda w yp o w iad an ia s i ę , w y z w ó le n ie od a t r a c h u , od n a c is k u .
O o p le ro w ów czas, gdy te dwa p o a t u l& ty z o s ta n ę s p e łn io n e można b ę d z la wymagać 1 tr z e b a S ę d z ię wymagać od każdego o b y w a te la naszego k r a ju 1 od każdego zw lęzkow ce w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś c i. b ę d z la on wówczas p raw d z iw y« o b y w a te le « k r a j u .
K o ś c ió ł j e s t w c lę ż o t w a r t y na apraw y lu d z i u b o g ich i lu d z i p r a c y . Naaz p o la k i p a p ie ż 3an P a w e ł I I d a je temu w yraz w s k a z u ję c w s p ó łc z e snemu państwu obow ięzek s o l i d a r n o ś c i , k t ó r y domaga s i ę , aby w sz y scy o b y w a te le m i e l i zapew nlonę możność swobodnego 1 p ełn eg o rozw oju osobowego. To te ż na p le rw a z e m ie js c e wśród zadań państw a wysuwa s i ę spraw ę l u d z i u b o g ich 1 u c iś n io n y c h .
O est ona z a s a d n ic z ę t r o s k ę K o ś c io ła . To te ż K o ś c ió ł p o sz u ku je t a k ic h m o d eli ro z w o ju , k tó r e ’ n ia prowadzę do d ła w ie n ia w o ln o ś c i 1 podstaw o*
wych praw lu d z k ic h * .
N a le ż y je d n a k p a m ię ta ć o tym, że praw dziw y ro z w ó j wymaga p ro p o rc jo - n aln e g o p o stę p u m o ra ln o ś c i n a d ę ż a ję c a g o że poatępem gospodarczym , postępem te c h n ic z n y m , postępem m a te ria ln y m .
W sposób n ie z m ie r n ie g łę b o k i i p ię k n y zw raca s i ę O jc ie c Ś w ię t y do lu d z i p r a c y . P r a c a n ie j e s t p rz e k le ń stw e m , le c z darem Bożym.
C z ło w ie k z o s t a ł pow ołany do te g o . aby p rz e z p ra c ę p ro w a d z ić d a l e j d z ia ło s tw o r z e n ia .
N ie j e s t prar.a t y lk o k o n ie c z n o ś c ią , j e s t p o w o ła n ie « c z ło w ie k a . P r a c a aa w a rto ś ć n ia t y lk o te c h n ic z n ę , a l e p rzed e w e z y s tk in m o raln ę . Pow inna ona pomagać c z ło w ie k o w i do d o s k o n a le n ia .
- 11
D z ię k i p ra c y s p e łn ia ona swe p o w o ła n ie na z ie m i, ta k swe w ła sn a osobowe, j a k l s p o łe c z n a , p o c z y n a ją c od podstaw ow ej w s p ó ln o ty , ja k ą J e s t r o d z in a .
Zadaniem p ra c y J e s t u m o ż liw ić p o w s ta n ie , i s t n i e n i e , u trz y m a n ie w sp ó ln o t lu d z k ic h .
M ó w ił to p o la k i P a p ie ż ro b o tn ik ó w z Górnego ś l i s k a i Z a g łę b ia D ąb ro w skiego na O asn eJ Górze 6 c z e rw ca 1979r.
P ra c o w n ik a n ie można tr a k to w a ć ja k o s i ł « t e c h n ic z n ą .
N a le ż y dbać o n ie g o ja k o o o so b ę , p a m ię ta ją c o Ja g o c z ło w ie c z e r te t w lo . s y n o s tw ie Bożym.
Ze sw ej s t r o n y Je d n ak p ra co w n ik ma o b o w ią z k i a p o łe c z n e i In d y w id u a ln e , k tó re musi w y p e łn ić d la u trz y m a n i« równowagi ła d u sp o łe c z n e g o .
Praw a i o b o w ią z k i sp o czy w a ją w ię c n ia t y lk o na p ra co d aw ca ch , a le i na p ra co w n ik a ch .
P r a c e we w spółczesnym s y s te m ie w lelk o zak ład o w ym n ie może odrywać p ra co w n ik a od domu, n ie może n is z c z y ć o g n is k a domowego.
N a le ż y d ąż yć do równowagi i h a rm o n ii pom iędzy w a rs z ta te m p r a c y , a śro d o w isk ie m domowy.
Każde z a g a d n ie n ie (Jacy n a le ż y u ja o w ać od s t r o n y w a r t o ś c i lu d z k ic h . Tak np. b e z ro b o c ie j e a t złem n ia do z n i e s i e n i a z punktu w id z e n ia m a te r ia ln e g o , le c z równfe ż i p sy ch icz n e g o sta n u p ra c o w n ik a . D la te g o te ż c a łe z a g a d n ie n ie p ra c y lu d z k ie j aoże b yć aprowadzone do k a t e g o r i i g o d n o ści osob y c z ło w ie k a .
P r a c a n ie J e s t p o n iż e n ie m , le c z p o św ię ce n ie m .
K o ś c i ó ł może s i ę s tą d porozum ieć z każdym u s tro je m p r a c y , aby t y lk o p o z w o lił on "mówić K o ś c io ło w i o C h r y s t u s ie 1 m iło w ać c z ło w ie k a
tą m iarą g o d n o ś ci c z ło w ie k a , tą m i« rą g o d n o ś c i p r a c y , Ja k ą C h ry s tu s p r z y n ió s ł i n ie z m ie n n ie s t a n o w i* .
Nowe samorządne 1 n ie z a le ż n e z w ią z k i zawodowe p ragną odnowy ż y c ia P o l s k i , p ragną budować P o ls k ę « z c z ę ś li w ę , P o ls k ę d o s t a t k u ,
s p r a w ie d liw o ś c i i w o ln o ś c i.
Taką m is ję a p o ła c z n ę . m ie lę narodową p o d ejM u ją nowe z w ią z k i zawodowe i tu mamy w s k a z a n ia O jc a Ś w ię te g o Dana P a w ła l i s " M ia ja n ie J e s t n ig d y b u rz e n ie m , a l e naw iązyw aniem 1 nowym budow aniem ".
REFERAT ZYGMUNTA DROZDKA
-AKTUALNE PROBLEMY Z ZADANIA, NIEZALEŻNYCH SAMORZĄDNYCH ZWIĄZKÓW ZAW00OWYCH“
P o w s t a ły w P o le c e n ie z a le ż n a samorządne z w ią z k i zawodowe.
O ednl re a g u ją na to e n tu z ja z m e a , i n n i - o b u rz e n ie m , w ie lu - n a d z ie ja
z obawami i n ie p o k o ją « . .
W szy scy w id z ę w t y * w y d a rz a n iu f a k t d o n io a ły 1 bez p re c e d e n s u .
•/•
0
N ie z a le in e se a o rż *d n e z w ią z k i z««i»aowe n v ro ' . ro c . o łe o o k ie ą o k ry z y s u e p e łe c z n e g o , J a k i p r z e i' .o sr .• j r ó c . ten na po d ło że zarowno gospodarcze ja k i p o l it y c z n e , o e st wynikiem Dłędów w p o l it y c e g o sp o d arcz e j i r.ie w ła fe c iw y c h , n_
oenotcratycznycn soosobów spraw ow ania w ła d z y .
J e s t ten k r y z y s t a k ie skutkiem p rz y c z y n g .ę D iż v c n , w s f e r z e w a r t o ś c i, w s f e r z e m o ra ln o ś c i s p o łe c z n e l. Te g łę b s z e przyczyr^ j muszę z o s ta ć d o k ła d n ie j zbadane i o k re ś lo n e .
Musze P o la c y m leć świadomość ty c h g łę b s z y c n p rz y c z y n - po t o , aby b oc l i j e ueu n ęc, j e ś l i t o j e s t m o ż liw e , a w ie r z » , ze t to BG ziiw e~ aoy m o gli p rz e rw ać te n gro źn y mecnenizci c y k l;. ych k ryz ysów s p o łe c z n y c h .
Cnceray. aDy P o le k a r o z i t i j a ł a e ię p rz e z s p o k o jn ę , s o d z itr e fe k ty w n e p ra c e rę k i tw ó rcz o śc um ysłów, a m e p rz e z g r o ź n i, n i e ie z p ie c z n e k ry z y s y s p o łe c z n e .
C i z a ś ,k t ó r y c h oburza fa k t p o w staw an ia n ie z a le ż n y c h s a c c rz p c n y c r zwięzko»: z a w o o o w ych ,k tó rych s z o k u je k rz y z za w ie sz o n y w m ie jscach w ystępow em a nowych z w ią z k ó w ,k tó rz y zżym aję s i ł na s u ro w a s t, r .ie - k ie o y o ru ta ln o ś ć s łó w , ocen w ypow ladenych p rz e z nowych przv.v&QŁO*
związkowych lu b te ż samych zw iązkow ców , o tó ż , c i w sz y scy n i e c i . e j ue>.iaaomi$ s c o i e : w y ra s ta zo rgan izo w an a s i ł a sp o łe c z n a .k tó r a r.*e cnce n is z c z y c w łasnego d o m u ,k tó ra n ie k w e st- o n u je zasao k o n s ty tu c y jn y c h w j a k ic h ż y je nasz n a r ó d ,a le k tó r a p r z e s t a ła w ie r z y ć ,
"na s ło w o * ,k t ó r a z a k w e s tio n o w a ł» z d o ln o ś ć a p a r a tu b i u r o k r a t y c z nego o ra z o r g a n iz a c j i zw iązkow ych p e łm ^ c y c n fu n k c je t r a n s m is j i o d g ó r n e j, z a k w e s tio n o w a ła z d o ln o ść ty c h o rgam znów do rz e te ln e g o re p re z e n to w a n ie s o c ja ln o - g o s p o o e rc z y c h in t e r e s ó w lu d z i p r a c y . Sp o łe c z e ń stw o domaga s i ę prawa 00 o rg a n iz o w a n ia S i e oddolnego i tw o rz e n ia e g a r . i z a c j i, k t ó r e w e s z ły b y je k o o ełn o p raw n y - w ła ś n ie samorządny 1 n ie z a le z n y - p a r t n e r w d ia lo g z. w Łacze państw a iliO te ż z a d m in ie t r e c ję g o ep o d arczę. Nowe z w ię z k i zawodowe sę tego wyrazem.
W ie l o le t n i e naw yki p o l i t y k i “ t ra n e m ia y jn e j * i odgornego a d m in i
s tro w a n ia s k ła n ia ć mogę do tr a k to w a n ie n ie z a le ż n y c h s i ł s p o łe c z nych z .sa m e j d e f i n i c j i za groźnych d le u s t r o j u . W r z e c z y w is t o s c . groźne d la u s t r o ju b y ło b y utrzym yw an ie dawnego eyetemu n ie p o s ia d ające g o a k c e p t a c j i s p o łe c z n e j. Groźne b y ło o y , gdyby w y r a s t a ja c e samorządne i n ie z a \ e z n e z w ią z k i zawodowe n ie zna l a z ł y p e łn e j a k c e p t a c j i ja k o norm alnego s k ła d n ik a naszego system u s p c łe c z n e g c . Wówczas bowiem z w ię z k i t e m ogłyby s i ę s t a ć c z y n n ik ie m a n a rc n iz u - Jęcym w p a ń s tw ie i polem d z i a ł a n ia ró ż n y ch s i ł p o lit y c z n y c h . 1 p r z e c iw n ie : z a a k c e p to w a n e .p r z y ję te n ie t y lk o z k o n ie c z n o ś c i, a le z p rz e k o n a n ia o ic h u ż y te c z n e j f u n ‘: c j i s p o łe c z n e j, z w ię z k i zawodo
we n ie z a le z n e i sa m o u z ie ln e mogę o k azać s i ę n ie z w y k le ważnym cz yn n ik iem s t a b i l i z a c j i s p o łe c z n e j, t e j p ra w d z iw e j, w y n ik a ją c e j z po
c z u c ia w sp ó łg o sp o d arz a a n ie p o z o r n e j, o p a r t e j na z n ie c h ę c e n iu i a p a t i i .
O la n ik o g o n ie J e s t t a je m n ic ę , 12 P ó ls k ę c z e k a j« l a t a tr u d n a . Na r o s ie w p r z e s z ł o ś c i, p rz e z la t a a nawet u z i e s i ę c i o l e c i a , p ró b ie * ray go sp o d arcza n ie ro z w iąż ę s i ę od r a z u . Ic h ro z w lę z a n ie n ie za
le ż y t y lk o od d o b re j w o li i n ę a r o s c i k ie ro w n ic tw a państwowego.
K o n ie cz n e J e s t w s p ó łd z ia ła n ie w s z y s tk ic h P o la k ó w .
S t y l tego w s p ó łd z ia ła n ia musi je d n a k mieć c n a ~3k t e r p a r t n e r s k i . Tego p a r tn e rs tw a muszę s i ę u czyć zarówno zw iązkow cy Ja k i w ła d z a.
P a r tn e r s tw o j e s t m ożliw e ta n , g d z ie s t r o n y s z a n u ję wzajemną suwe
ren n o ść i g d z ie p o t r a f i ę z a w ie ra ć ko n p ro m isy.
Po szan o w an ie praw p a r t n e r a i z o o ln o śc do z a w ie r a n ia kompromlsow n a le ż ę do is t o t n y c h w a r t o ś c i w t r a d y c j i p o l s k i e j k u lt u r y p o l i t y c z n e j , p o ls k ie g o e to s u p o lit y c z n e g o .
P r z y z n a jn y ze e n u t k le c , ż e w a r t o ś c i t e u le g ły w o e t a t n ic h d z ie s lę - c l o l e c i a c h poważnemu zd ew alu o w an lu . N ie c z a s d z iś 1 t u t a j na a n a l i zę p rz y c z y n te o o p ro c e s u . St*w ie rd ż m y je d n a k fa k t : w o d b io rz e społecznytn słowo kompromis k o ja r z y s i ę z k o p itu la n c tw e m , z ugodo- w o ś c lę , z brakiem c h a r a k t e r u . D o p ie ro o s t a t n i e w y d a r z e n ia , pod
p is a n ie układów m iędzy k o m ite tam i s tra jk o w y m i a k o m isjam i rz ę d o wym i, p r z y w r ó c iło ja k b y p ie r w o t n y , pozytyw ny sens temu sło w u : kompromis zaczyna ryso w ać s i ę Jb k o p o ro z u m ie n ie - p a rtn e ró w w im ię n ad rz ę d n e g o , w spólnego dobra narodu p rz y poszanow aniu n ie z a le ż n o ś c i i sa m o d z ie ln o ś c i p a r tn e ró w .
Tak rozum iany kompromis j e s t k a m ie n ie n w ęgielnym d em o kratycz n ych zasad w s p ó łż y c ia sp o łe c z n e g o .
Oest dobrym z n ak ie m . Ze n ie z a le ż n e i samo rzędne zv/ięzki zawodowe p o w s t a ły ja k o w yn ik układów z a w a rty c h m iędzy dworne s i ł j m i s p o ts c z - n y n l. Oako r e z u l t a t kompromisu. Bezkom pronisow ośc k t ó r e jk o lw ie k ze s t r o n m ogłaby s i ę z le s k o ń c z y ć , O la c e łe g o n aro d u .
P o w s ta ły zatem n ie z a le ż n e samorzędne z w ię z k i zawodowe, w w yniku u no wy / s p o łe c z n e J , w w yn ik u zdrowego kompromisu sp o łe c z n e g o . Ooec- ń ie zaczyn a j ę s i ę nowe prob lem y s nowe p y t a n i e :
- J a k i e m aję być t« nowe z w ię z k i zawodowe ? - Co to z n a c z y n ie z a le ż n e z w ię z k i zawodowe ?
- O ak l ma być s to s u n e k Tych zw ięzków do in n y c h o r g a n iz a c ji , d o p a r t i i oo a d m in is t r a c j i , do k o ś c io ła ?
- Na czyn ma p o le g a ć wpływ zwięzków zawodowych na p o l i t y k ę gospo- d a rc z ę i sp o łe c z n ę ? K o n t r o la c z y w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś ć ? - Z w ię z k i zawodowe ch cę być o r g e n lz a c ję d e m o k ra ty cz n e . Co to zna
c z y ? 3a- n J ę być podejmowane podstawowe d e c y z je ? Kto ma j e odejmować ?
Oto l i s t a i^ ety ń . 'o m a by j ę w y d łu ż y ć , C o raz w ię c e j ty c h p y ta ń b ę d z ie s i ę o s u w a ć , w m a r ę j a k nowe z w ię z k i zawodowe p rz ech o d z ę z fa z y pomyułu do f a z y r e a l i z a c j i sw o ich zadań s t a tu t o w y c h . D z i s i a j rożeoty z a trzy m a ć s i ę t y lk o ne n ie k t ó r y c h sp o śró d p o d s ta wowych problam ów modelu nowych zwięzków zawodowych.
P rz e d c h w ilę w y s łu c h a liś m y r e f e r a t u p r o fe e o r a C ze sła w a S tr z e w e k ie - ao«. M ó w ił p r o f e s o r na tem at zw ięzków zawodowych w n a u c z a n iu spo-
•Eaczym K o ś c io ła K a t o l ic k ie g o ,
Nbuka ca p o w s ta łe w in n y c h n i ż n asze w aru n k ach ; w sw ej z a s a d n ic z e j c z ę ś c i p o w s ta ła tn ż w *..->■ , epoce h i s t o r y c z n e j , ch o c - i to t r z s o a
- 14 -
dodać - roj w i j a n » J s s t » t a l * i c ią g le a k t u a liz o w a n a .
Nauka t a zachow ała sw oje w a rto ś ć do d n ia d z is ie js z e g o i j e s t 'jz y te c z - fii i k naszych w arunkach, w warunkach w j a k i c h Ż y je d z iś naród p o l
a k i . 3 e j nerwy i w sk az an ia p o w inny być zr>»r>s w szy stk im k a to li;.o s i, s z c z e g ó ln ie zaś tym .k tó r z y b io r ą na s i e o l e c ię ż a r p s p ó ło d p o w ie d z ie l- o o ś c i za ż y c ia sp o łe czn e w P o ls c e . A c ią 2 s r ta n b io r ę na s i e b ie w szyscy d z ia ła c z e zw iązków zawodowych,
P t o powód n a jw a ż n ie js z y z w o ła n ia d z is ie js z e g o sympozjum. C h c ie lib y ś - a y w y r a s ta ją c y » nowym d z iałaczo m nowycn zwięzków zawodowych, z w ła s z cza d z iałacz o m wyznającym św ;.a :o p o g l?d c h r z e ś c i j a ń s k i , w skazać a lb o p rz yp o m n ieć, iż raaję n swej d z i a ł a l n o ś c i zw iązkow ej g łę b s z a o p tr c x « duchowe i » o r a ln e w m y ś li s p o łe c z n e j K o ś c io ła .
Ta myśl powinna im być znana. N ie d a je ona sz cz e g ó ło w ych wskazówek ja k ro zw iązyw ać k o n k re tn e , p ra k ty c z n e prob lem y s p o łe c z n e - a l e p ro f i l u j e ic h poetew ę i p r e c y z u je normy, k .ó r y c h p r z e e tr z e g a ć trz a o a w k s z t a łto w a n iu z y c i s sp o łe c z n e g o .
W tym duchu, w duchu k a t o l i c k i e j n a u k i s p o łe c z n e j u s i ł u j ? i j a rozw azac problem y i z a d a n ia związków zawodowych w naszym k r a j u . Nowe z w ią z k i zaweuowe m ają byc n ie z a le ż n e i sa m crz ąan a.
cu o io p y t a n ia : n io z a le z n « ad kogo lu b oa czeoo ? ^ S t a t u t zw iązku " S o lid a r n o ś ć " odoaw ieda la p id a r n ie w p a r a g r a f i e 3 :
‘ Z w iązek J e s t n ie z a le Z n y od urgancw a d m i n i s t r a c j i p aństw ow ej i o fg e- n z z a c j i p o l it y c z n y c h ” Możnaby b y ło do tego p a r a g r a fu dodać j e s z c z e :
" a d m i n i s t r a c j i g o s p o d a r c z e j", d la w ię k s z e j p r e c y z j i . A la zaęt.avi«y t o . S t a t u t j e s t tym czasow y, ao z ja z a u Z w iąz k u ,
is t o t n a j e s ; sama z a sa d a , d e j se n s j e s t t a k i : z w ią z k i zawodowe muszą same, na p o d s ta w ie -własnego ro z e z n a n ia i ti z g o d z ie z in t e r e s a m i e o n ic h członków podejmować d e c y z je . Mogę przyjm ow ać s u ę e s t ie ,p r o p o z y c je z z e w n ą trz , od organów adm ini s ł r a c j 1 czy o r g a n iz a c j i p o l i t y c z n ych , «1« n ie p o le c e ń , ń je z ą d z i a ł a ć ja k o p a r t n e r V n ie ja k o pod
w ła d n y .
P o s t u la t n ie z a lo i n o ś c i związków zawodowych w yn ik » z te g o , i * j ł s : to o r g a n iz a c ja powołana do obrony s o c ja ln o - e k o n o m ic z n y c h in t e r e s ó w o k r e ś lo n e j grub y lu d z i , tz n . p racow ników najem nych i grup podob
n ych .
N ie z a le ż n o ś ć od i n s t y t u c j i , k t ó r e r e p r e z e n t u ją i n t e r e s y in n y c h r r u p , lu p s z e rs z e in t e r e s y s p o łe c z n e , ta n ie z a le ż n o ś ć n ie może być ro z u miana je k o z w o ln ie n ie od o d p o w ie d z ia ln o ś c i za to co nazywamy dobrem wspćlnrya.
Powiedzmy je s z c z e r a z : n ie ma p ra w d z iw ych ,g o d n ych t e j nazwy zc.iązków zawodowych u*z ic h n ie z a le ż n o ś c i. A le t e * z w ią z k i z a w o d o w e,któ r- by z le k c e w a ż y ły s z e r s z y , o g ó ln ie j s z y i n t e r e s n a ro o u , b y ły b y c ia łe m k a le k im .
Wie j e s t to tem at t y lk o t e o r e t y c z n y .
Nowopowstającym związuom p ro p o n u je s i ę rd zne program y , r ó i n * m odele d z i a ł a n i a , różne z a k re s y a k t y w n o ś c i.
wsrod n ic h j e s t i t a k i m o d e l,k tó ry p rz e w id u je d la zw iązków zawodo
wych fu n k c je z b y t w ą a k ie .
C zło n k o w ie związków zawodowych muszą m ieć św iadom ość, z e są n ie t y l ko prod ucentam i i konsum entam i, a l e ta k ż e 1 o b y w a t e le m , a l e ta k ż e i osobami lu d z k im i.
T o te ż Ja k k o lw ie k zasad niczym i n a jb a r d z ie is t o t n y ® z a d a n ie » związków zawodowych j e s t obrona in t e r e s ó w p ra c o w n ic z y c h , t o je d n ak w d z i a ł a l n o ś c i & w o jej muszą z w ią z k i zawodowe k ie ro w a ć s i ę n ie t y lk o in te re s e m p a r t y k t i* rnym , in te re s e m bezpośrednim s w o je j g r u p y , a l e m yśleć muszą k a te g o ria m i dobra c a łe g o s p o łe c z e ń s tw a .
Muszą one w i* 3 z ie c sw oje z a d a n ia n ie t y lk o w u p raw nionycn re w in d y k a c ja c h p łac o w y ch i s o c j a ln y c h , a l e ta k że w r o l i w sp ó łgo sp o d arz a z a k ła d u p re c y i o a n s tw a . •
Z w ią z k i zawodowe n ie mooę z w o ln ić a p a ra tu gospodarczego 1 państwowego o d o d p o w ie d z ia l n o ś c i z e p o w ie r z o n e im z a d a n ia go sp o d arcze i s p o łe c z n e . N ie z a le ż n e samorządne z w ią z k i zawodowe s ta n o w ią je a n ą z podstawowych g w a r a n c ji in s t y t u c j o n a ln y c h z a o e z p ie c z a ją c y c h rozw ój s o c ja liz m - przed iro zl / o ś c ia m i je g o w ypaczer,, p rzed tym i je g o s c h o r z e n ia m i, k tó re s t a ł y s i ę przedm iotem ta k o s t r e j k r y t y k i ro b o tn ik ó w i c a łe g o s p o łe c z e ń s tw a . Ta r o la z o b o w ią z u je .
W lu d z k ie j św iad o m o ści o b o w ią z k i łą c z y ć s i ę pow inny z p raw am i.
D o św ia d c z e n ia o s t a t n i c h d z i e s i ę c i o l e c i b y ły z n ie c n ę c a ją c e . Poz orn e p ra wa r o d z ił y pozorną o d p o w ie c z ia ln o ś ć . Słow o 'o n i * - b y ło chyba n a jc z y ś c i e j -żywanym wyrazem p o ls k ie g o j ę z y k a . Choć w p u b lic z n y c h . d e k la r a c ja c h oomirjowało słow o “m y ". T e ra z k ie d y nowotworzone z w ią z k i zawoao- we p r z y w r a c a ją r e a ln o ś ć prawom - c z a s j e s t aby p r z y w r ó c iły ta k ż e r e a l ność o o o w ią z k c s , o d p o w ie d z ia ln o ś c i.
W s f e r z e Ż y c ia g osood arczeg o oznacza t o , ze z w ią z k i zawodowe i n t e r e s u ją s i ę n ie t y lk o p o d z iałe m tego co z o s t a ło w ytw orzone a l e ta k że w ie l k o ś c ią tego co ma b yć p o d z ie lo n e , a w ię c r j z r i a r a m i p r o d u k c ji i u s łu g . I n t e r e s u j ą S i ę , n ie zn aczy t y l k o : k o n t r o lu ją r z ą d , a l e zn e cz y t e z : ponoszą w s p ó ło d p o w ie c z ia ln o ś ć za p r o d u k c ję ; w s o b ie w ła ś c iw y
spoeoo. i
Po z w o lą p a ń s tw o , ze w t y « k o n t e k ś c ie powiem p arę s ło w o s t r a j k a c n . B a r d z i e j szczegó ło w o p r z e d s t a w ił te n prob lem p r o f .S t r z e e z e w s k i w swo
im r e f e r a c i e .
Prawo do s t r a j k u w yw alczone z o e t a ło w P o ls c e p rz e z s t r a j k i , w sz y scy - iu o p ra w ie w sz y sc y - z a b ie r a j ą c y p u b lic z n ie g ło s w t e j s p ra w ie pod
k r e ś l a j ą » i ż j e s t to n a r z ę a z i e n a c is k u , z k tó re g o k o r z y s ta ć można t y l ko w c s t a t e c z n o s i i . pc w y c z e rp a n iu In n y c h m niej d f*astyczn ycn i kosztow n ych s p o s o d o w u z g o d n ie n ia in t e r e s ó w , o r a z , z ł n a rz ę d z ie co sto so w ać można t y lK o w w a lc e o is t o t n e praw a, p ra co wn i-c z e . O ty ch z a sad a ch tr z e - óa k o n ie c z n ie p a m ię ta ć i trz e b a j e u p o w szech n iać wśród t y c h ,k t ó r z y prawo do s t r a j k u w y w a l c z y li .
P r z y tym w szy stk im n a le ż y w y r a ź n ie o o m e d z ie ć : prawo do s t r a j k j j e s t is to tn y m w a r u n k i* * r z e c z y w is t e j n ie z a le ż n o ś c i n ie z a le ż n y c h związ>o.<
zawodowych, j e s t warunkiem m o ż liw o ś c i sk u te c z n e g o d z i a ł a n ia związuuw zawodowycn, wyrównuj e Dowiem s i Ł ę , j a k ą e d m im s t r a c j i u a je p o s ia d a n ie w ła d z y .
w róćm y t e r a z do z a s a d n ic z e g o problem u n ie z a le ż n o ś c i związkom zawo
dowych.
Czy z asad a ta o d n o s i 6i ę ta k ż e do r e l a c j i iiię a z y zw iązkam i zawodowy-.!
a o r ą a m z a c ja n i k a t o lik ó w ś w ie c k ic h i samą i n s t y t u c j ą K o ś c io ła ?
