Dampc Elżbieta

1

SPIS ZAWARTOŚĆ TECZKI

l/2.Dokumenty(sensu stricte) dotyczące osoby relatora — 1/3 .Inne materiały dokumentacyjne dotyczące delatora — II. Materiały uzupełniające relację ——

III/l .Materiały dotyczące rodziny relatora ——

III/2.Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r . ---- III/3.Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4.Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. ——

III/5.Inne... ...

IV. Korespondencja

4

V. Nazwiskowe karty informacyjne :

\

2

3

J e d n i z w i e l o n a P o m o r z u .. . . S T lż b ie tą Z iem an ,

E l ż b i e t a Ziem an z dbam Itempc, u r o d z o n ą w r o k u ?9 2 5 ,z a m .w K ochanow i#

o b e c n i e w L u z i n i e u l . T a r t a c z n a 4*W © k r e s ie o k u p a c j i ja k o m a ł o l e t n i a 1 d z ie w c z y n k a j u ż w w ie k a T6 l a t , z a c z y n a u d z i e l a ć S ię w o r g a n i z a c j i p o - dzfeeam ej " G ry f Pom orski**, J e s t ł ą c z n i c z k ą t a j n e j o r g a n i z a c j i , p o m ię d z y komendy m ie jsc o w ą a S u ^ d ą Główną HG ryf§« o r a z s a n i t a r i u s z k ą w r e j a ni#

K ę b ło w s .A re s z to w a n a w m ie js c u z a m ie s z k a n ia ,? © Ś l e d z t w i e w G e s ta p o zes«

ł an a do o b o zu k o n c e n tr a c y jn e g e S t u t t f t o f . p r z e s z ł a s t r a s z n e c i e r p i e n i a i d z i ś J e s z c z e t r u d n a j e j o tym mówić .E r z e s z ł a tzw ."T B araz śm ierci**

p r z e z L u z in a do o to za w G n ie w in ie * A le n i e c h ©na sam a o tym m ów i,

' a "Komendantem r e j o m Kębłowo b y ł J a n Z ie m a n ,o J c i e e d z i e s i ę c i u synów i dwóc& c ó r e k , w sz y e c y z n a jd o w a li s i ę w o r g a n i z a c j i p o d z ie m n e j,z a o»

s t r a s z n i e z a p ł a c i l i . D a r e j o m Kębłow o n a l e ż a ł y n a s t ę p u j ą c e w i o s k i : K ębłow o,K b chanowa ,Z e le w a , Za mo s t n e , S t r z e b i e l i n o , Gór a pom ór s k a , « c z ę ś c i

ciow o Ł o z in o , Gość i c in o ,B o Isze-wo i Wfc jher© w o#lfa t e r e n i e n a s z e g o r e j o m z n a jd o w a ło s i ę k i l k a b u n k ró w w ię k s z y c h i m nie jszyęłfc* G łów ny b u n k e zn a^

v/ do w ał s i ę pod s t o d o ł ą J a n a Z ie m a n a , g d z ie u k r y t a b y ła b ro ń , l e k a r s t w a , ' m ł o t k i i w s z y s tk o co n a l e ż a ł o do k o m e n d a n ta r « ja n 6 .E e ® - t a b y ł a w i n -

n y a h b ir n k r a c h , j a k w b® itórze B u d n ie k o ło l e ś n i c z ó w k i p o m ięd zy Kbcfe.ano- wem a zelew em o r a z w p ry w a tn y c h b u n k r a c h w ła z a c h i m ie s z k a n i a c h ,

Z g ru p o w a n ia p a r t y z a n t ów ,o d p raw y i ć w ic z e n ia o d b y w a ły s i ę w l e s i e ,

^ p r z e w a ż n ie k ę b ło w sk im i k o ło R u d n i.L e ś n i czym b y ł A lf o n s 2 b w a lk § ,k t ó ­ r y w ta je m n ic z o n y b y ł w n a s z e sp ra w y i p r z y n a l e ż a ł do n a s ,P r y w a tn e v /\/b ® n k ry z n a jd o w a ły s i ę w p ry w a tn y c h l a s a c h Dampców i S k r z y p k o w s k ic h .

\/ W B o ls z e w ie « S o jk ó w z-najdow oł s i ę m a g a z y n /u r z e ź n i k a / , s d r u g i u

»/ Ku ja w y . J a ko ł ą c z n i c z k a t a j n e j u g a n i z a e j i w tym r e j o n i e , t a j n e &£•»*

i g ry p s y z a n o s iła m z n a s z e g o r e j o m do G łów nej K&mendy **G r y f a ” *Ko®er d a ** G ry f a M z n a jd ia w a ła s i ę p r z e w a ż n ie w B u c k ie j R u c ie ,p o te m w Temgczu i K a m i e n i c y K r ó le w s k ie j ^ s i e r a z w in n y c h m i e j s c a ,z a w s z e t a j n i e i n a o d d z i e l n e z a r z ą d z e n i e ©Jan Z iem an c z ę s t o b y w ał n a t a k i c h o d p ra w a c h ’ u k a m e n d a n ta g łó w n e g o .O p ró c z t a j n e j p o c z ty ,g r y p s ó w ,m e ld u n k ó w ,z a n o s ił ła m t e ż u l o t k i i g a z e t k i n a s z e j t a j n e j o r g a n i z a c j i . A l e w d n i u 3 ma­

j a T943 r o k u , n a s t ą p i ł a w i e l k a w sy p a,® z n i ą l i c z n e a r e s z t o w a n i a *

4

Z a b r a li irówcsee n a s » g o komendanta Ja n a ziem ana, A ttjisty n a J& iazyekies*

J a n a Wio t k a , J a c k a L n i i s k i e g e , B a r n a r d a Wfegę £ in n y c h .T a bryło, d l g n e a s t r a s z n e . A l e 3 Q .6 * teg o r a k a n a s t ą p i ł o n a s t ę p n e a r e s z t o w a n i e i wówczas p r z y s z l i p© m nie i Annę Z iem an.T o ju ż k o n ie c n a s z e j d z i a ł a l n o ś c i . J a n

^ ie m a n po li c z n y * * t o r tu r a c h ,n ik o g ą * n i e w y d a ją c z e s ł a n y z a s t a ł db l a g - rfc w S t u t t ł t o f .£©. 6 ty g o d n i ac&i g i n i e zam ę c z o n y .

B ę d ą c w S tu ttE a c f mogłam d o p i e r o z o b a c z y ć lu d z k ą n ę d z ę , p r z ę ś l s % w a n i a z n ę c a n i e s i ę r ó ż n y c h z w y ro d n ia lc ó w n ad n a sz y m i w ię ź n ia m i.T o b y l e co ś n ie s a m o w ite g o i o d r a ż a j ą ce g o . D ziw ne ż e t o m ogła® p r z e ż y ć , p s t r z ą e n a t o , ż e c z ło w ie k może b y ć t a k s p o d l a n y ,p r z e z d r u g i e g o c z ło w ie k a .

Pod k o n ie c s t y c z n i a t945 ra k u .,o b ó z z a c z ę t o ewakuować n a z g d t ó d 0P r o - wadzo.no n a s tte o sa m i i d ro g a m i z a ś n ie ż o n y m i przwz P r u s z c z n a Żukowe, . X ie lin o ?p o m ie c z y n o i d a l e j . O a c h w ila p e d a ły s t r z a ł y i d o b i j a m t y c h co

n i e m o g li d a l e j i ś ć , i s t n a d r o g a k rz y ż o w a l u d z k o ś c i .

Gdyśmy- w e s z ły na te r e n y - k a s z u b s k i e , w ówczas w s z y s tk o ja k b y Od*- m i e n ił o .l ja d n o ś ć n a w ie ś ć a tym ż e i d ą l o d z i e ze " S t u t t h o f ^ s p e n a t a i c z - n i e z a c z ę ł a nam p o m a g a ć ,d io c ie ż t a k a pomoc b y ł a z a b r o n i o n a p r z e z w ła ­ d z e i s t r a ż n i c z k i . K i e w olno b y ło p o je d y n c z o p o d c h o d z ić do n a » ,n g b e z ­ p o ś r e d n i a o d le g ło ś ć x K ie w olno y ł o w y c h o d z ić z e sz e ró g ,w ó w c z a » b i t o k a to w a n e ,a n a w e t d o b ija n o s t r z a ł a m i o

Z b l i ż a l i ś m y w m a rsz u n a n a s z e t e r e n y ,w n a s z e s t r o n y i ja k a ś n a d z i e ­ j a z ą e * ę ła nam Ś w ita ć .W <£niu 2 l u t e g o T945 r* n o c o w a ły ś m y w k o ś c i e l e w P o m ie c z y n ie ,a d n i * 3 . 2 . w k o ś c i e l e w Ł e b n i « , z s ś d n i a 4 .2 * b y ły ś « y n a n o c l e g u w L a z i n i e . T u t a j w ię ź n io w ie n o c a w a li w k a ś c i o ł a e f a i a e& lew ie t r o j h e n d l e r ą B a m b e rp e ra .N a s z t r a n s p o r t n i e w i a s t s k ł a d a ł s i ę z r ó ż n y c h n a ro do woś c i , o p ró co ży dów ek. T e r a z w L u z i n i e masowo lu d n o ś ć p r z y s z ł a nam z pomocą ż y w n o śc io w ą , gotow ano z u p y , podaw ane « J tle b .P § a e c t a b y t a w i e l k a i s p e n t a n i c z n a , ż e s tr a f c ż n i e c k i n i e u m i a ł y s o b i e z t y u p o r a d z i ć

# n i z a k a z a ć ,b e i w ła d z e gminme s i ę w t o w łą c z y ły -.

W d n i ® 5.2.wyara«»rowałyŚny' z L u z i n a w stronę IKębłowa,przez 2£ m e s t - ne^Ryfeno,^siewo do Gniewina»T«iir n a s © k o s z a r o w a n o w barakeefet d r e w n i g - ^ n y d ^ b e z w o d y i m y c i a. J e d z e n i e dawano tylko raz na dziefc i te b y l e

Jaką l u r ę . A l e l u d n o ś ć k a s z a n k a znowu n a s o d n a l a z ł a i z a c z ę ł a d o w o z i ć ż y w m ś ć , j e d z i e n i e , a r t y k u ł y h i g i e n i c z n e , n a saniach; i p i e s z e . N i e m e y rów, n i a ż n a t y c h terenach- p e m a g a l i swoim, z w y c z a j e m i h a s ł e m n a z i s t o w s k i * :

Hjftrr ftar re®tseftefn i d t t s ftor lelent»*.Oo d z i w n e , k i e d y b y ł y ś a y na n«- szydfe t e r e n a c h zamieaKkałyctti p r z e z l u d n o ś ć k g e z u b s k ą n i e było t y e &

5

& a s e ł , a t t t t a j js k b y inny-cEt św d a t.T a m dawano w s z y s tk im n i e w * m ie n i» j g e t e g * , ż e w ię ź n io w ie n ie m ie c c y s ą l e p s i , t u t a j J a k b y I s t n i a ł iefe t s r a t e j - s z y ś w i a t n a z i» te w s k i,c fra D e ia ż m ISzw sza s i g w a l i z a .

W' o b o z i e w G n ie w in ie p rzeb y w a ły śm y m i e s i ą e c z a « a ,z a g ł e d z e n i w s z a c & ,n ie w i e l e to Niemców o b c h o d z ił o o

1f dnim 9 * 3 * z « c z ę li nss ewakuow&e w s tr o n ę W ejherow a,na wschód od Gnie w in a, w yzw olenie przytfrdził© ; ju ż a d zscfe&dmmjiłe s z e r e g i nasze1 i s tra ż n ik ó w w eszło ju ż r o z p r ę ż e n i e . # d a le k a Ijaż s ły c h a ć b y łe ła d n ie n ie a rm a t, s t r z e l a n i n ę , « lu d z ie chodzi i Jak owce we w s z y s tk ie k ie r u n k i o0<?

8 tr« h y Lęborka sz ło wy z w a le n ie „Ale je s z c z e na samym p ręg a Wyzwoleni a l a d z i e g in p l i .B y ł a już n ie lism ąC na k ilo m e tr y , a le ngr m e try ed n a sz e ­ go dam ,® Jednak bała® s ię n c i e c ,b y n ie z a s ta ć zra s t r z e l o n ą , n i e m ie liś - a y t y l e siE żeby u c ie k s d .

B n ia 10*3»w S n ie w ie d o s z ło do s p o t k a n i a z c z o ł g i s t a m i r o s y j s k i m i i p o l s k i m i , k t ó r z y {ftjuż s z l i pędem w s t r o n ę We jfewrowa i G dyni po w yzw ole­

n i u L ę b o rk a .K ie d y z o b a c z y ły ś m y n a s z e c z o ł g i , s e r c a p ę k a ły * r a d o ś c i i ż a ł e * c i , ż e t y l e n a s p a d ło z a n im t e c z o ł g i nam pom ogły s i ę u w o ln ić z t e j n ę d z y i p o n i e r k i . B y ł to w s p a n ia ły d z ie f t w naszym ż y c iu .B y ły ś m y s t r a s z n i e w y c z e rp a n e f i z y c z n i e , a l e d z t y e k czó łg ó w ,w y zw ęle& cy d o d a­

l i nam nowe s i ły * ,ż e c i c z o ł g i ś c i i t e p ię k n e m aszy n y b y ł y n a s z e .K to n i e t y ł w ta k i m p o ł o ż e n i a , k to n i e p r z e ż y ł ty c h . c l ę ż k i t f e d n i n t w ł a s ­

n e j s k ó r z e , t e n n i e J e s t w s t a n i e te g o *piea<£.Ito ćEziś d n i a n i e efreę o ty m w sp o m in ać,b o te g o n ie można w ła sn y m i sło w am i o p o w ie d z e ć , l a t a o k u ­ p a c j i i p r z e ż y t y c z a e w S t u t t h o f .Eb d z i * d n ia c z a j ę t e n l ę k i n ie p e w ­ n o ś ć , ż e to s i ę maż® p o w tó rz y ć .To s i ę na® w ry ło w s e r c s g łę b o k a .K a ło k t# * y z w ię ź n ió w j e s t w s t a n i e s p o k o j n i e o tym m ów ić.

K s ią ż k a p t* * Z e wspem®i«sS. d z ia ła c a g r z ie m i k a s * a b s k ie h " c h w ila m i c z y n i

n i e s m a k ,o b u r z e n i e i i r y t u j e ty«& ,e© w sz y stk o to p r z e ż y l i n 8 w ł a s n e j s k ó r z e .C f r c ia ła b y m *> dac J e s z c z e , ż e k ie d y n a s prewfedfco.no z I a z i n a do Kębłowfe i d a l e j , k r e w n i p e d c f e e d z i li do n a s z e j k o la k n y m a r s z o w e j, k t ó r ą r a c z e j można b y ło ngzw ać kolmrabą nędz, a r z y , b i t ą i k o p a n ą .k r e w n i pod­

c h o d z i l i i n i e m o g li s i ę z b l i ż y ć d® sw o ich .Mdg l i i ś ć k i l k ę m etró w o <3 n a # ,ro w a m i s z o s i d r ó g . W id z ia ła ® p ra w ie s w ó j d o m ,a n i e mogła® n aw et d o b r z e ep* j r z e ć w tym k ie r u n k ® .D la te g o ż e b y t e o p i s a ć , t o może b y ć t y l k o t a k i , k t o ta m b y ł i t o w s z y e tk o p r z e ż y ł -T ego s i ę n i e d§ epi«*aćv

B l ż e b i e t a Z ie m a n -L a z in e 1979 r * p a n i S l i f e l e t a j e s z c z e ż y j e i w i d z i a ł e ś ^»ię z ^{n i ą} w msjjfco T995 r *

S t . F i t a s M 9 9 5 j >

6

7

L ę b a r k , d n i a 2 3 . 5 < > 1 9 9 5 " r .

Wp?v ■ -., XS.

U h . . [) 5 7 ) ^ j q $ _

B i m m F t a i d e c j i A r c f t i w r a j s r P a - s ^ r ś f c i ® A T

i)

w T e r a m i * o

CfcrfaJftoh* e ię . u tó « ro « isa w a ć w s p r a w ie Fas®®1®# gi.s®a n r L ds 6 C T /A /195", sk ie ro w & n y Sb mai© w ani© !Qo.5*,na ®kali«fcn®4Ć t r a » di- ©&6b?a k t ó r $ $ b p i e a ł e m / l c f r w sp » srrieiid ń to /<,0t<5'& w y s ła ł© ^ dss p c i ż b i e t y 2 i^ m Sn l i e t w t e j s p r a w i e , ż e b y cod s® bie w i ę c e j p r a y p a m n is ło i nmi® prs® © ł8łft„]fe D zi

<§nig n i e mesa j a s z c z * ®dpowi®da:i.«r® j p r z e ż y c i a Są tg ic s t r a s z n e V5©dI m g n i k i e d y & ip © tym w sp® m ins, nsicno się. disnerw® ja**

\f J e ż e l i c tte d a i © <Tana E stry fcaara ss jftsrsrewSpt© ® n j u ż : n iw ż y j s ^ b y ł te r* * f9 T 3 r ..P l 8 « e © a i « p*A*Gą»i®r®wski w « s t a t n i * j k s iq & e e f t v* ^ M ftio

i p& essętki Op®nt n g E em ^ssu G d^leki® " iż': b y ł j & s z c m pra® d w e jity p r a ^ s z k » l© n y J a f e s p e c j a l i s t a w sw slcsran i® dtjpjaereyjaysi ps wfcr©«aen£tt . Niemców ssa j?®JB©r3»Q.0dt p e c s ą t k a t s ź z n a l a z ł ffiię ZWZ i asgrtik* a e s t e ł

p rfee a Kl®nreów *<£MD©aspir®3wany i e« ad a® n y w S t c e t t h s f .S a g j d a j e s£ $ te&

■w ©prac©wniw "2Tsłwż®ni P#ts£rr Esni®* s t r &8 3 i 1 5 2 . J a k

Jafe

«Tsn E atrykas* n i e kfiżdezaa © tw i e r a ł i n i e l^żcfew s d a w a ł w y w iad u . Z n a jd b w a ł s i ę je d n a k w» wł©ds©dV U frła ZEGWlS w * » j& erewi® i © n iw ta ® n$.±i$a * i ę e s e g e ś ' dfewiedzi&Ć*

Następu® ©pr§w§pt® p«??i© sława S&gettgrajptjSbecnie Lęborfets parzy ul.0r8eszfc*>wej

winian l a t s ta r a ła s ię esś przeka*a£ra le Jej stan

zdrswia pe wypadku w latadŁ siedećPzlesl^tydfcjnie wi©l® ^ n i^ sły <fe t e - g® co isaa ©d j©-j ®jca i t©r»s «d n ie j sameji.ęarciała ^fc»cla*l*y w stąpić do Związku ICoirfMitsErekiego^El^ isie» dwódto świadków je j wydarzeń..Byli nimi d&wni więźniowie ss- Stmttftefspatt Malinowski z Terania,®?as H»ft- ryle X©s©h»d®ki e^sd farszawy.Ten e s t a t n i na s^mym p©czątktt b y ł s r ilie -

j©nt«na w Lębork®,p©te« w S§p»ci@?al©'

©baj ty^ą.,trudna d©wie>źś6N»

®.w®>je u spraw ied liw ienie

ł^ydgny prs@s Tajną F e lic j ę w Gda^-

afes. z, d n i© 1 U 3*

1945

oiryginał prsea lS5«r® ©ra» trliannseseni© na ję

^?k p slsfcl te n ® fekis- meat,

tyc»: &Saaia»ntdw ni® /

wsnać f e e i s j a

©prsw fesisfoatane- kicfe.w LębcrlsE.W^gśnic® J est pawisdzi&s*®;,że b y ła Ealką,pedejr*aw^ e

:.-.:::3tnito*ta.-:W Q ^ g a ^ « * * d i - G * ^ E a « » r a k i * a » ^

aPan» © n ie j i J»J s ie s t r a e snajA»Ją s i ę J*jś tt Was*

S t^ C a n T f & ę S .

8

S z a n .. Pani E l ż b i e t a Z i e m a n

4 4 . * «

L U Z I N O k. Wejłierowa

* *

. . / . . . . • i

S z a n o w n a Pani !

•> 4 • •

P r z e p r a s z a m . za z a k ł ó c e n i e t y m l,istem Pa n i s p o k o j u ale z w r a c a m

* -

się w n a s t ę p u j ą c e j sprawie. O p r a c o w u j ą c r e l a c j ę o Pani, n a d e s ł a n ą do F u n d a c j i p r z e z p. S. F i k u s a , n a t r a f i ł a m n a luki i n f o r m a c y j n e , k t ó r e b a r d z o p r o s z ę , aby Pani u z u p e ł n i ł a . C h o d z i

— j ’ ’ 1 *

mi o p o d a n i e n a s t ę p u j ą c y c h d anych: - d o k ł a d n a d a t a i m i e j s c e Pani u r o d z e n i a ; - i m i o n a rodzi„ców i z a w ó d Pani ojca; - co Pani i'obiła do w y b u c h u w ojny; - k i e d y i p r z e z k o g o z o s t a ł a Pani w p r o w a d z o n a i z a p r z y s i ę ż o n a do k o n s p i r a c j i w " G r y f i e P o m o r s k i m " ; jaki m i a ł a Pani ‘ p s e u d o n i m ; - czy w i e Pan i coś w i ę c e j o

■ c - , , • *

d z x i a ł a l n o ś c i k o n s p i r a c y j n e j i o * d a l s z y c h l o s a c h po

• • • 4

a r e s z t o w a n i u : J. M i o t k a , A. H a ł s z y c k i e g o , J .L n i e w s k i e g o , B.

* Wagi; c z y m o ż e Pani coś n a p i s a ć .o d z i a ł a l n o ś c i k o n s p i r a c y j n e j

" ' «

swojej r o d z i n y t z n r o d z i n y D a m p c ó w . P r o s z ę t a k ż e o z d j ę c i e Pani, n a j l e p i e j z o k r e s u o k u p a c j i lub n i e d ł u g o po jej z a k o ń c z e n i u .

J e s z c z e raz p r z e p r a s z a m za k ł o p o t . M a m n a d z i e j ę , że z e c h c e P an i do nas n a p i s a ć . A r c h i w u m n a s z e j F u n d a c j i g r o m a d z i i n f o r m a c j e o k o n s p i r a t o r a c h p o m o r s k i c h z o k r e s u o k u p a c j i n i e m i e c k i e j i w s z e l k i e d a n e d o t y c z ą c e tej s p r a w y są d l a nas b a r d z o c e n n e .

Łączę wyrazy szacunku

9

10

11

12

13

14

15

16

17