ORIENTU - ORIENT ,,,,,.

,,,,,.

SW IAT

ORIENTU - ORIENT _,,,,,.

W SWIECIE

Redakcja:

Agata

Piotr Balcerowicz Jan Rogala

,.,_,~ 1.llS\' r~

\

i

!'"

*

1

iS .,_

,.

:>, •

_,.

t

Recenzenci Marek Dziekan Tadeusz Majda Projekt i stron Zbigniew Karaszewski Redaktor Maria Szewczyk Redaktor Danuta Wojcieszak Redakcja techniczna Zofia

Korekta Ewa Fedoruc

i Dan·usz Górski

Publikacja dofinansowana przez Fundusz Innowacji Dydaktycznych Uniwersytetu Warszawskiego i Orientalistyczny Uniwersytetu Warszawskiego

© Copyright by Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010

ISBN 978-83-235-0753-6

Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 00-497 Warszawa, ul. Nowy 4 http:// www.wuw.pl; e-mail: wuw@uw.edu.pl

Handlowy WUW: tel. (O 48 22) 55-31-333;

e-mail : dz.handlowy@uw.edu.pl

internetowa: http://www.wuw.pl/ksiegarnia

Wydani e I Druk ^{i oprawa}

Fabryka Druku Sp. z o.o. Drukarnia cyfrowa ul. Stanicwicka I 8, 03-3 1 O Warszawa

Spis

· · · · . . . . . . . . .... ⁷

I. Problemy Azji i Afryki

1. Marzena - Wschód-Zachód. zmierzamy? . ⁹

2. Micha/ Kruszka - ^{Afryka i} Organizacja Handlu . . . . . 14

3. Maciej - ^{we Pytania o}

zjawiska . . . . . . . . . . . . . . . . 25 4. Grzegorz - NATO a Orient . . . . . . . 36 5 . Jerzy Bayer - ^NATO od sukcesu w Afganistanie 43

li. Azja ^Zachodnia

1. Albert Kwiatkowski - Literatura w 49

2. Agnieszka Ayjen Kaim - przejawów syntezy kultur i

i

. . . . . . . . . . 56 3. Óztiirk Emiroglu -Miejsce elementów literatury ludowej w tureckiej

literaturze i . . . . . . . 65

Ili. Azja

l. Ludwika - rzecze: Zaratusztra. do

zoroastryzmu w ideologii politycznej

kistanu . . . . . . . . . . . . 71 2. Marzena - Stary step, nowe - Turkmenistan . . 76

\

rn:a

WycJ1.i~I Orientalistyczny UW

Kobieta na tronie?

Problem sukcesji w rodzinie cesarskiej

Gdy 6 2006 roku Kiko (ur. 1966; z domu Kawashima), Akishino Fumihito; ur. 1965), syna obecnego cesarza Akihito (ur. 1933; na tronie od 1989) i cesarzowej Michiko (ur. 1934;

z domu Shoda) syna Hisahito, dyskusje na temat zasad dzie-

dziczenia tronu w Japonii i dynastii. one pod

koniec 2001 roku, po tym jak 1 grudnia Masako .-(ur. 1963; z domu

Owada), tronu, Naruhito (ur. 1960), najstarszego

syna cesarza, po latach pierwsze dziecko,

Aiko. Obecnie w Japonii tron cesarski dziedziczony jedynie przez

w linii Podobnie, z nielicznymi w prze-

niemal w historii dynastii cesarskiej, uznawanej za naj- na

W tradycyjnej historiografii, dla której dwie najstar- sze kroniki z VIII wieku, Kojiki dawnych i Nihon shaki (Kronika uznaje pierwszym Japonii cesarz Jimmu 1, prapra- wnuk bóstwa w panteonie shinto - bogini Arnaterasu, który na ziemskim, tronie w 660 roku p.n.e. Od niego liczy tu wszystkich, kolejnych którzy rzekomo z tej samej linii dynastycznej i zgodnie z tym mitologicznym do historii, które nadal m.in. w domu cesarskim, obecnie Akihito jest kolejnym, 125. cesarzem. Jako dowód swej pozycji i pochodzenia cesarz posiada trzy przedmioty - lustro, miecz i klejnoty - symbole i duchowej

Gest naczelnym shinto), rzekomo ofiarowane przez Amaterasu na potomkowi. Do jako regalia one przekazywane kolejnym cesarzom, jednym z dowodów na dynastii.

Po li wojnie kiedy cesarz publicznie swej „bosko-

i demokratyzacja w Japonii, badania systemu

1 Wszystkie podawane tu imiona cesarzy, nie zaznaczono inaczej, to oficjalne imio- na cz~sto, dla systematyzacji nadane dopiero wiele lar po ich

:lf

Ewa Kobieta na tronie? 219

, -: .. · : .r~'7 • •. • , ..

l&ti:,:;;;j

^-

)i~~!\.1 .\.%;~~-·:·.·~-~~~-.-~

•~·--:r.···,-

~;:.''} ' .. '.;-f,_-· •• •

..

:,.~~,:.- r-/{r~ :.S~J2i:·:

r

~!('.~

1111 •

~ - -~'

~\~;,_. ~.

fi

LI

.• :~ ;\'.".!' .• ,.;.,: - ~ '

~.t:r·~i ;

~· .. ' ,~, . {(fi

;a. i.:..·

::::i~···>-··4,;.~--,:--,< ·. ·-ihi-;.-;

• ',~.-~'jr_f..;.i'•:; \jj, •. ,l I..·,•·:,,,_

.i,;~;.,, .... ..,_,,:,t

t·· .•

. . 1--,-t .... ,, ft,''",·.'"'' . -f:,..,.--...-. -n ,:i,<, • , . , . " ~f!\.'• .,, ... ..,,

f AJ/~,· · ."'· .· ... ::·; \l/f

'?.i{~'!,, ... ·· · -u.,-~-"',;:<,

,.. , ~_, .. -., : ... ~.,. -· ... ~· _, --.;.r . .J!t~-· •;,-:.· .,.-• . . .,, ^_4• ·e.,. ,.:. ,.. •

.. :·

. '-' ''"~, .. ; .

...

..

r:· •

!/'~-')!~',·' f-;. ::,":.)}

.

'·,~-

-~ .; ~. , - l

~:{: ,, -i ,-~f..

• -

! . Ak ish ino z Kiko, córkami Mako i Kako oraz synem Hisahito (a rchiwum ds. Dworu Cesarskiego)

2. tronu z Masako i Aiko

(archiwum ds. Dworu Cesarskiego)

220 Orientu - Orient w

-

cesarskieg? i historyc~, na podsta:'ie dowodów,

Jednak nie ma nadal Jednoznacznych odpowiedzi na pytanie, kto pierwszym rzeczywistym Japonii i czy tylko jedna, czy kilka dynastii². Jako pierwszych wymienia tu kilku na 10. na tradycyjnej Sujina (pan.: 97-29 p.n.e.), 15. Ójina (pan.: 270-310), 21.

Yuryaku (pan.: 456-479) i 26. Keitaia (pan.: 507-531), a udo- na tronie, Suiko (pan.: 592-628)3, o której jesz- cze mowa. obecna dynastia wywodzi z rodu, który w IV-V wieku w rejonie Yamato (obecnie w pref. Nara), i sobie inne federacje. Naczelnik tej federacji, ,,wielki pan" (okimi) od V1 wieku, kiedy jego umoc-

prawdopodobnie za czasów Suiko, nazywany cesarzem (tenno lub sumeramikoto). Nawet pominiemy pierwszych wymienianych w kroni- kach na których istnienie nie ma historycznych dowodów i uznamy,

dynastia cesarska ma swe dopiero w VI wieku, od którego

jej nie jest to i tak to jest

na nadal stuleci

i dotychczas stu

W 702 roku proces przemian wpro-

w Kodeksy ery Taiho (Taiho ritsuryo). Wieczysty mandat Nieba przypisano oficjalnie linii cesarskiej. Notabene, wtedy to skompilowano kroniki, by i autorytet rodu cesarskiego. Japonia scentralizowanym prawa, z cesarzem na czele, któremu

i administracji

Teoretycznie stworzono podstawy dla silnej pozycji cesarza jako ale praktyka od teorii. Cesarz stopniowo

czego znaczne ograniczanie podstawy ekonomicz-

nej jego a mianowicie ziem które z powodów

rozdawano prywatnym, w tym stopniowo

wojskowej arystokracji prowincjonalnej. W IX wieku polityczne zdom inowali arystokraci z rodu Fujiwara. Ich córki i matkami cesarzy, czemu mogli oni na ich i decyzje, co

zasiedli przy boku jako regenci i kanclerze. Proces

nia cesarskiej punkt kulminacyjny pod koniec XII wieku, kiedy to w sporze silnych rodów wojowników ród Minamoto i w 1192 roku do powstania wojskowych, na których czele siogun

(shogun, czyli wielki wódz naczelny) . Wojownicy do

1868 roku: - po Minamotach - pochodzili z rodu Ashikaga, po nich

2 Zob.: T UBIELEWIC-ol (2006: 89-93).

l TunlELEWICZ (1995: 13); llra!ELEWICZ (1998: 11-22) ; Por.: YoNEDA (2003: 22-76). Lata pano- wania n ieudowodnione h istorycznie podawane chronologi i tradycyjne j za kronikami.

I~

·11t '

t

l t

1(

Ewa Prilasz-Rutkowska, Kobieta na tronie? 221

tYrJ{I':,,~ ,~,N

/!'"!=

~ ·---~-~·--·-··-~---7·r, ,,~-- · ·-··· · -

. ,h., . r,~ '\ . ~'

.

^\bi~}

~· ,_ .

u .

I

t

^{'l_tt ...} ~l\,~1 . ,, ^t<\f

^.

\

rj J..'I · Y: .•>~.. "ll:1-J)' •. . •

"i .~I,\

/,, tt, _{,. 't(.,.. · · -}.

?' ":\•~ .. ',· ,.

_{rlva .} l•~':-

. .- ·=•, .. m .

\ --~ ')?,~;~:_;,:,'. ,~ ·.~- :· •

" "'1,·.~

:·ilr,,

t [J}}\

~,_J·~·

'i

f .. \

L . .-.-... ~-"~:--t::::. ... ,_,... -~ ... -- ---.--::- .... •-·· ... -..--~- -

3. Cesarz Mutsuhito (zbiory autorki)

byli Oda Nobunaga (1534-1582) i Toyotomi Hideyoshi (1536-1598) , a od 1603 roku samuraje z rodu Tokugawa. Oficjalnie wojskowy element centralnego cywilnego. Siogun zawsze, przez wieki inwesty-

od cesarza, a formalnie jego utrzymanie

publicznego w cesarstwie. Jednak praktycznie w kraju, ograni- do minimum zakres cesarza i arystokracji cywilnej. Ale nigdy

nie mu nawet do by cesarza i

restaurowano w 1868 roku, za czasów cesarza Mutsuhito (1852-1912), zwanego Meiji, tak jak era, w któ- rej (1868-1912) . on symbolem modernizacji,

Japonii z feudalnego i na w nowoczesne mocar- stwo. Dla wzmocnienia autorytetu cesarza mitologia znów

i oficjalnie Mutsuhito jest kolejnym, od cesarza Jimmu, 122.

cesarzem od bogini Amaterasu. Zapisano to oficjalnie w pro- mulgowanej w 1889 roku pierwszej nowoczesnej ustawie zasadniczej, Konstytucji Wielkiego Cesarstwa Japonii (Dainihon Teikoku Kempo)⁴• W artykule pierwszym podano, „cesarstwo wielkiej Japonii jest przez cesarzy z nieprze- rwanej od linii dynastycznej", a w artykule trzecim, „cesarz jest boski i nietykalny". W artykule drugim zaznaczono „tron cesarski synowie i wnukowie cesarscy zgodnie z rym, co postano- wiono w Akcie o Domu Cesarskim".

4 W: Hiirei unsho: 1-8.

I I

i1 r

-~:'

~ I ,f. I

-

---

-- --- ----

aktu powojennego, razem z Sprawy

sukcesji omówiono w rozdziale pierwszym aktu, gdzie w artykule pierwszym zapisano: ,,tron wielkiej Japonii jest dziedziczony przez potomków z linii dynastii cesarskich przodków"6 • kandydatów do tronu podobna do dzisiejszej: najstarszy syn cesarza, najstarszy wnuk i kolejni potomkowie najstarszego syna, kolejni synowie cesarscy i ich potomkowie. Tu

jednak zasada, w dzie-

dziczeniu mieli potomkowie z prawego czyli zrodzeni z cesar- skiej, a po nich dopiero synowie którzy mogli do tronu dopiero wtedy, gdy nie tych pierwszych i dodatkowo zostali adoptowani przez Dalej w do tronu znajdowali cesarscy bracia i ich potomkowie, cesarscy stryjowie i ich potomkowie, a inni

rodziny cesarskiej. W przypadku cesarskich braci

dzieci z prawego a zasada primogenitury.

w pierwszym projekcie tego aktu prawnego, w 1876 roku dziedziczenia tronu przez kobiety, które jed-

nak w Zaznaczono jednak,

nie do polityki cesarstwa7. Wymienienie kobiet jako kandydatek do sukcesji z kilku powodów. Po pierwsze,

precedensy w Japonii i osiem Gako co zostanie omówione na cesarskim tronie. Po drugie, Japonia moder-

wzory z Zachodu, a uznano, i w tej dziedzinie trzeba z obcych wzorów, na tych z Holandii, Hiszpanii czy Anglii, gdzie kobiety na królewskich tronach. Równie

a nawet takiej propozycji brak potomka pici

u ówczesnego W projektach dopuszczano

dziedziczenia przez kobiety, ale w 1880 roku, kiedy kolejny, trzeci i chorowity syn Mutsuhlto, Yoshihito (1879-1926; Taishó, tak jak

era, w której po ojca, 1912-1926) rok,

w tym problem potomków cesarskich w linii Do tej pory bowiem w historii Japonii wszystkie kobiety na tronie

z linii i (z jednej, Kógyoku, która z rodu

cesarskiego i cesarza) córkami cesarzy. z nich zasia- na tronie jako wdowy po cesarzach z linii dynastycznej, a

pannami, które nigdy nie za i nie dzieci. Co by

gdyby na córka cesarza Ninkó (pan.:

5 lHARA (1982: 499-504) . 'hv.AA (1982: 500) .

7 TOKOllO (2001 : 28).

1 Pierwszy syn Mutsu hito w dniu urodzin w 1873 roku. syn, który sic; w 1877 roku, przezyl nrecaly rok.

Ewa Kobieta na tro nie? 2

1817-1846; dziadek Mutsuhito), Chikako (1846-1877), sioguna Tokugawie lemochiemu Uako siogun: 1858-1866)? Czy gdy

w potomek z tego w którego krwi krew

Tokugawów, uznawanych wówczas za uzurpatorów pozbawionych jej po restauracji cesarskiej, na tronie cesarskim,

i pochodzeniem od „boskiego" Jimmu? Co w innych wypadkach, gdyby na tronie dzieci z rodu cesarskiego i ich z innych rodów? Czy nie to na czy-

krwi i dynastii? tu dalszy tej dyskusji, która jeszcze przez kilka lat9, i która ostatecznie wyeliminowaniem

kandydowania kobiet do tronu, natomiast w skrócie chcia- co jest dla

snej dyskusji na temat dziedziczenia przez kobiety lub w linii

W historii Japonii na tronie osiem kobiet, dwie z nich dwukrot-

nie,

1°.

samodzielnych na radach doradców, nich

i silne, samodzielne kobiety. Przede wszystkim jednak nie wówczas

problem i co z tym potomstwa z takiego

- one bowiem wdowami, samotne i bezdzietne.

z nich na tronie jako (nakatsugi-no tenno lub naka-

chi sumeramikoto) do czasu - swych synów lub wnu-

ków, w sytuacji zawieruchy politycznej, czy w obawie o lub

popieranych przez siebie kandydatów. ¹

która na tronie

wspomniana Suiko, córka cesarza Kinmeia (pan.: ?-571), wdowa po cesa-¹ rzu Bidatsu (pan.: 572-585), wprowadzona na tron przez wuja ze znacznego'

wówczas rodu Soga, który na nawet ·

zamachu na poprzedniego cesarza. Regentem przy

Umayado (574-622; jako Shótoku), syn cesarski i jej ,

bratanek, którego a nie potomków, na . .

jednak przed po jej do rozgrywek o tron. \

?s~ate~zni~ c~sarz~m Jomei (~an.: 629-642), wnuk Bidacsu. Po jego

~m1em trzech kan~ydacow na - dwóc~ synów Jomeia \ 1 syn Shotoku. By konflikt cesarska 1 matka jednego .

z kandydatów, jej syn Nakanoóe, 16 lat,

jest jeszcze za miody, sarna 35., tradycyjnej ¹

historiografii, Kógyoku (pan .: 642-645). Po

I

konfliktu i eliminacji z polirycznego rodu Soga

I

zob.: TOKOR0 (2001 : 27-45) .

10 Na temat ccsanowych zob. m .in.: TAKAHASHJ, ToKOIIO (1998: 68-96); l'l..'N5\_>IIY (1959 : 48-60, 11 5-120).

I

; . , .1 ·. •1,;t :.

f~,

t. ;;•: Jlt.

,·,

:i

l1

., • '

~2;.

• I

:~

'.·I!

,,. w

.).

'

t·~

'.?

,

, ,

·/; ;

I .,': ' ''I

...

-'.~

,.

; 1: ·'

~ jt.~~f

-

swemu synowi, ale ostatecz~1ie, dla _bczpiecze11srwa abJyknwala na rzecz ~wojego brata. Rok 645 zmian w politycrnym Japon11 .

reform, które do centralizacji w które zaangazowal si~ 1ak.ze Nakanoóe . by! prawow itym tronu , nie prawdopodobnie z tego powodu cesarzem i po wuja w 655 roku przC'ka.::.al ponow- nie tron matce - tym razem do 66 1 roku jako Saimei. ixxk:as

mo bil izacji wojsk na pomoc jednemu z

Paekche, przeciw Chinom11• ale korzvs1ala z pomocy doradców, z.a dru giego panowania - gl6wnie swojego syna. który pr:v-

dopiero w siedem lat jako Ten j1 (;:,an .: 668-671 ).

i na t ro nie by-la jego córka, : ona cesarza Temmu. nieformalnie, bez intronizacji. pruj~la po swego w 686 roku , nie synowi cesarzem. prawdopodob- nie z obawy przed ko nkurenta. nawet po wyeliminowaniu prze- ciwnika, jej syn w 689 roku. Nieznane konkrerne przyczyny takiego aJe ie iest od niego : nacmie bar-

dziej w swemu w dziele

ostatecznej centralizacji systemu politycznego w Japonii i podniesienia autory- tetu cesarza, jako boskiego pot0mka Amaterasu. Tron rok

i jako 4 1. Jitó. Po abdykac ji w 697 roku na rzecz wnub, cesarza Mommu, nadal nad nim do swei w 702 roku.

Pi~ lat Mommu i wówczas na tronie jako Genme1 (pan.:

707-7 15) jego matka i kolejna córka cesarz.a Tenj1. Ponownie decy- syna cesarza 12. K.ied}• jednak abdy- na rzecz córki - Gensho (pan.: 715-724;

samotna i nie niczego ciekawego) - Ohi to, syn Momm u mia!

odpowiedni wiek, by cesarzem, rok go

tronu . Prawdopodobnie powodem takiej decyzji ponownie obawa o reak- konkure ntów - wnuków cesarskich zrodzonych przez krwi.

Ohi10 by! tylko synem arystokratki, Fujiwarówny, który to ród dopiero zaczy- Ostatecznie jednak na tronie jako cesarz Shomu (pan .: TI4-749) , po abdykacji Genshó . Cesarz niezwykle

buddyzm u, wiele do w ówcze-

snej stolicy, Narze. a Abe. Wbrew

dotychczasowej tradycji, której kobiety na tronie tylko jako

nakach, sumtramikoto w 738 roku

i ronu. na nim po jego abdykacji jako 46. Kóken (pan. 749- 758) . Niemal pochlom;la wiara, nie o

dlatego }ej ojciec przed wnuka Temmu. Jednak

po Jego ~mlerci znów wcz~ly krwawe zamieszki o Po abdykacji

~-

1' Tl~l! Ll': ... 1(7 ( 1998 12-17)

1. T, Sltl.fWK Z (1~99. \Q ! O)

1:>< a f\i/mz Ru tkowska, Kobiela na tronie⁷

225 res.irzowej na tronie jako cesarz Junnin (pan.: 758-764) jej protego-

wany. Wkrótce potem historia, która do

Cla kobiet na wieki od cesarskiego tronu. W 761 roku zachoro- w.i la, a sprytny mnich O6ky6 (?-772), który tak bardzo

w laski pacjentki, go na dworze. Gdy po kolejnych krwa- wych rozgrywkach o i abdykacji Junnina sama na tron jako 48. Shotoku (pan .: 764-770), jej ulubiony duchowny

na dworze, nagradzany i co nie

arystokracji dworskiej i krwi. D6ky6 tak wielki

na a wyznaczony przez na

tronu. temu arystokracja, która po cesarzowej w 770 roku go ze stolicy. Od tego momentu na wiele lat zabroniono kobietom zasiadania na tronie. Kolejna intronizowana dopiero w 1629 roku, czyli za czasów wojowników z rodu Tokugawa, gdy cesarz

praktycznie do funkcji i ceremo nialnych

na dworze w Kioto. to 109. Meishó, 6-letnia zaledwie córka cesarza Gomizunoo (pan.: 1611 -1629) i jego Masako, córki sioguna Hidetady, który poprzez krwi z rodem cesarskim go lepiej Gomizunoo nagle na skutek sytuacji na dwo- rze, ale do jej abdykacji w 1643 roku. Jej panowanie nie

znaczenia, podobnie jak panowanie kolejnej i ostatniej kobiety na tronie, 11 7. Gosak.uramachl (pan.: 1762-1770).

cesarza Sakuramachi (pan.: 1735-1747) i

po cesarza Momozono (pan.: 1747-1762), którego najstarszy syn

za ledwie lat. gdy

Cesarzowe na tronie Japonii

polnilem,e Lata fycia ^,"!

,.

Latapittl<Nlanla

•

, ,

33. Suiko 554-628 592-628

35. Kógyoku 594-661 642-645

37. Saimei jako nr 35) 594-661 655-66 1

4 J . Jitó 645-702 690-697

43.Gemmei 66 1-721 707-7 15

44 . Gensho 680-748 7 15-724

46. Kóken 71 8-770 749-758

48. Shotoku jako nr 46) 7 18-770 764-770

109. Meishó 1623 -1696 1629-1643

117. Gosakuramachi 1740-1813 1762-1770

Numery koleJnych cesarzy w tradycyjnej historiografii; autorka na podstawie: TualELtWICt ( i 984 · 441-443). Y,)NUJA (2(l(l.l. 76-32-,) .

i:;

'

l I :

i;

. _

226 Orientu - Orient w

teraz do problemu dziedziczenia tronu we Japonii.

Obecnie jest powojenny Akt o Domu Cesarskim ^13, który w 3 maja 1947 roku, z Japonii (Nihonkoku kempci) 14, gdzie w artykule drugim, pierwszego (Cesarz; Tenno) zapisano: .. Tron cesarski jest dziedziczny i dziedziczony zgodnie z postanowieniami Aktu o Domu Cesarskim, uchwalonym pruz parlament" ^15. W dokumencie ^tym zawano

przepisy domu cesarskiego^16, a spraw z suk-

W rozdziale pierwszym (Dziedziczenie tronu; Koi keisho) postanowiono^17: 1.

Tron cesarski z linii dynastii cesarskiej.

2.

Tron przekazywany jest rodzinie cesarskiej w l. najstarszy syn cesarza

2 . najstarszy syn najstarszego syna cesarza

3. pozostali synowie i wnukowie najstarszego syna 4. drugi syn cesarza, jego synowie oraz wnukowie 5. pozostali synowie i wnukowie cesarscy

6. bracia cesarscy, ich synowie oraz wnukowie

7. stryjowie cesarscy, ^ich synowie oraz wnukowie . . .

nie ma wymienionych rodzmy cesarskieJ, to t~on

cesarski przekazuje spo~ew~ionym <:zonkom rodzmy

cesarskiej. dwóch ~1erwszenstwo ma os_o~a

0 stopniu a w przypadku Jednakowego pokreWJen-

stwa decyduje

w

psychicznej, stanu zdrowia sukcesora lub niezmi~rme wazneJ mneJ

przyczyny ^ta o czym zadecyduje Rada do spraw

Domu Cesarskiego (Koshitsu Kaigi) ^18•

u Zob.: MuRAXAMJ (1980: 285-288). Por.: Shoroppo: s. 44-47.

14 Shoroppo: s. 27-41.

15 Shoroppo: 28; Por.: ^T. Suzukiego i ^P. Winczorka [w:] Konstytucja: ^33.

16 W domu cesarskiego (kóshitsu) wchodzi cesarz (tenno1 i rodzina cesarska ^(kozaku), czyli cesarzowa ^(ltógó), cesarzowa-babka (taiJtiitaigo), cesarzowa-matka (ltotaigó), ce- sarscy (shumo: synowie ⁱ wnukowie cesarza), (sltinnohi: cesarskich), niczki cesarskie (naishinno: córki i wnuczki cesarza), ^(ii; potomkowie cesarscy

3. pokolenia) , fony ^(ohi), (joo; kobiety z rodziny cesarskiej 3 . polcolenia): Kmltitsu tempan, rozdz. 2, art. 5, 6; Do cesarskich zalicza syna-

tronu (ltotaishi) lub tronu (kotaison) (art. 8). Ich ltotaishihi i kiitaiscmhi w rodziny cesarskiej. MuRAJCAMI (1980: 286).

17 MUIWCAMI (1980: 285-286) .

11 l\vorzy zgodnie z Koshicsu tempanem (rozdz. 5, ^art. 28-30) 10 osób: dwie (pel-

nolernie) ^z. rodziny cesarskiej, i obu izb

Ewa Ptllasz-Rutlwwska, Kobieca na tronie? 227

Dyskusja w polityków i biurokratów, naukowców, w tym znaw- ców systemu cesarskiego, dziennikarzy, pisarzy i innych¹⁹ na temat zmiany przepisów sukcesji zawartych ^w Akcie o Domu Cesarskim z kilku powodów, ale taki, do 2006 roku, przez

ponad lat w rodzinie cesarskiej nie potomek

Narodziny w 2001 roku kolejnej tale oczekiwanego potomka tronu (tu chodzi w ogóle o potomka obecnego

tronu) i Ostatnim

cem w rodzinie cesarskiej drugi syn obecnego cesarza, A.kishino, który na w 1965 roku. Do narodzin Hisahito, czyli do

2006 roku, kandydatów do tronu

1. tronu (ur. 1960; 46 lat; Naruhito), najstarszy syn obec- nego cesarza,

2. Akishino (ur. 1965, 41 lat; Fumihito), drugi syn obecnego cesarza,

3. Hitachi (ur. 1935, 71 lat; Masahito), brat obec- nego cesarza,

4. Mikasa (ur. 1915, 91 lat; Takahito), stryj obecnego cesarza, brat poprzedniego cesarza, Showa (1901-1989; na tronie 1926-1989;

Hirohito),

5. Tomohito (ur. 1946, 60 lat), najstarszy syn Mikasy

Takahito, który po ojca tego rodu,

6. Katsura (ur. 1948, 58 lat; Yoshihito)^{21 ,} drugi syn Mikasy Takahito.

Poza 46-letnim wówczas tronu, kolejny kandydat do sukcesji wówczas 41, a najstarszy 91 lat. Po narodzinach ^w 2006 roku na trzeciej pozycji Hisahito, syn Akishino, czyli cesarski wnuk, nadzieja na ^linii w Jest bowiem

prawdopodobne, by tronu, Masako kolej-

nego potomka. Ma 45 lat, a od narodzin pierwszego dziecka, które,

parlamentu, premier Qako szef ^ds. Dworu Cesarskiego, prezes i jeszcze jeden przedstawiciel tej instytucji (z wyboru). MulWCAMI (1980: 287-288).

19 Szczególnie widoczna w mediach i publikacjach na 2006 roku; Poza przytaczanymi w innych przypisach zob. m.in.: 2006; dyskusja panelowa ^SAKURA!:

2006; FuJJWARA: 2006 i wiele innych.

20 na temat rodziny cesarskiej zob.: Tennoke: 208-225; Kiishitsu: 71-88; Por.:

The Imperial Family. Pmonal Histcn-y, www.kunaicho.go.jp/e02/ed02.bunl.

21 Yoshihito nie rodziny, jest nadal usamodxiclnil dopiero 39 lat, w 1988 roku. wówczas nazwisko Katsura,

nowy ród, xaliaany ^do rodi.lny cesarskiej. Do 2002 roku ewentualnym, kolejnym, ostatnim kandydatem do tronu ^{trzeci syn} Mikasy, Norihito (ur. 1954), który nagle na atak serca. W 1984 roku, w dniu z Hisako z domu 'fottori (ur. 1953)

nazwisko rodowe Takamado. Zob.: Tenno/u: 214-2)6.

228 O rientu - Orient w

I~

li

4. Hitachi z

(archiwum ds. Dworu Cesarskiego)

S. Mikasa z (archiwum ds. Dworu Cesarskiego)

Ewa Allasz-Rutkowska, Kobieta na tronie? 229

na po latach (pierwsza nie dono-

szona; 1999), lat. od 2003 roku cierpi na

stresem zaburzenia psychiczne, oficjalnie jako zaburzenia przystoso- wawcze. w Japonii ds. Dworu Cesarskiego (Kunaichó) bardzo

pilnuje, by informacje na temat rodziny cesarskiej nie do mediów ani opinii publicznej, tylko jakie przyczyny takiego stanu rzeczy. presja z na urodzenie

potomka, a zmiana, jaka w Masako po

Córka dyplomaty, wiceministra spraw zagranicznych Owady

Hisashiego, od w z ojca po Do

przedszkola w Moskwie, do w Bostonie, w 1985 roku Ekonomii na Uniwersytecie Harvarda, potem

prawo na Uniwersytecie Tokijskim, a w latach 1988-1990, jako pracownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych studia podyplomowe na Uniwersytecie w Oksfordzie. Jest bardzo która

trzema samodzielne, aktywne zawodowo a jako

tronu do i zwyczajów na

dworze cesarskim, które z znacznie jej

Jeden z badaczy systemu cesarskiego, specjalista w zakresie historii poli- tycznej, autor monografii o cesarzu Taisho (Asahi Shimbunsha, 2000), profesor Hara Takeshi, mi w rozmowie 2006 roku, z przy-

czyn stresu z z konieczno-

uczestnictwa w obchodzonych tu nadal tradycyjnych, religijnych

cesarskich, podczas których noszone ale ruchy

tradycyjne stroje²². Problem Masako wykracza poza ramy tej pracy, nie

go dalej, fakt, tak

kobieta nie sobie przed a jako

nie chce swej wiedzy i towa-

mu w jego w tym oficjalnych wizytach za Jednak psychika ludzka nie podlega racjonalnym argumentom .. ..

Podobne sytuacje, czyli niepokój o domu cesarskiego, wynika-

z braku potomka w linii w Ograniczam

tu do czasów nowoczesnych, w okresie Meiji, kiedy

jednoznaczne przepisy prawne dziedziczenia tronu, zawarte w Akcie o Domu Cesarskim.

W czasach cesarza Mutsuhito, tak jak i w wiekach poprzednich,

na dworze poligynia (grec. polys, liczny i gyne, kobieta), czyli jednego z wieloma kobietami²³• Cesarz Mutsuhito nie dziecka

22 Na temat kobiet z rodziny cesarskiej w takich zob. HARA (2006:

119-120).

23 Mutsuhito tylko a bliskie m u kobiety damami dwo-

ru. Dlatego jego z kobietami nie poligamiczne (grec. polys, liczny

230 Swiat Orientu Orient w

- · - - -

-

6. Cesarz Yoshihito I cesarzowa Sadako (archiwum ds. Dworu Cesarskiego)

z Haruko {1849-1914; z domu Ichijo, jako

cesarzowa Shoken) . potomków: córek i synów,

mu które na i w okresach

w jego sypialni. trzy lata jednak tylko

z nich: syn Yanagiwary Naruko (1855-1943), wspomniany Yoshihito, który w 1912 roku cesarzem oraz cztery córki Sono Sachiko (1867-1947) : Masako (1888-1940), Fusako (1890-1974), Nobuko {1891-1933) i Toshiko (1896-1978). System cesarskich stopniowo likwidowano po Mutsuhito, za panowania cesarza Taisho, a za cza- sów cesarza Hirohito i naturalnie nie funkcjonuje Przyczyny

ale to chyba ta, Hirohito synem cesarzowej Sadako (1884-1951, z domu Kiijo; zwana Teimei), która Yoshihito jeszcze trzech synów: Yasuhito (1902-1953; od 1922 jako Chichibu), Nobuhito (1905-1987; od 1913 jako Takamatsu), i wspo- mnianego Takahito (od 1935 jako Mikasa). Nie trzeba

o brak kandydatów z prawego a ponadto Sadako zazdro- sna o inne kobiety c~sarza. Ale czy dobrze zrobiono,

i gameo, zawieram czyli a monogamiczne o wielu

czyli poligyniczne. W czasach dawniejszych na dworze poligamia, bowiem cesarz kilka

Ewa Pnlasz-Ruikowska, Kobieta na tronie? 231

7. Cesarz Hirohito z Nagako 8. Cesarz Akihito z Michiko (archiwum ds. Dworu Cesarskiego) (archiwum japonistyki UW)

jako cesarskich dzieci tylko za czasów cesarza Hirohito, który sam przeciwny i ten

Jego Nagako (1903-2000, z domu Kuni; jako cesarzowa Kojun), w 1924 roku, przez pierwsze prawie lat

stwa cztery córki: Shigeko (1925-1961), Sachiko (1927-1928), Kazuko (1929-1989) i Atsuko (ur. 1931). Dopiero w 23 grudnia 1933 roku na

pierwszy potomek, obecny cesarz, Akihito. To dom cesarski, dworskich, polityków i tym bardziej,

dwa lata Nagako kolejnego syna, do Masahito

(od 1964 jako Hitachi). W 1939 roku jeszcze jedna córka cesarskiej pary, Takako. Zwolennicy przywrócenia systemu ucichli, ale do tego tematu powrócono, po latach, podczas ostatniej dysku- sji na temat dla dynastii cesarskiej, z braku

potomków cesarza. temu kontynuacja w linii

i problem kobiety na tronie. Ale takie jest nie

do w dzisiejszych demokratycznych czasach, we

nowoczesnej Japonii. Czy kobieta gotowa takiej roli? Jak na to

24 Zwolennikiem takiego jest np. Tomohiko, zob.: W ATANABE, M0Moc111 (2006: 45) .

232 Orientu - Orient w

z przyczyn dyskusji na temat zasad dziedziczenia tronu,

która w szerszej debaty na temat zmian

konstytucji, formalna Aktu o Domu Cesarskim ^z

dlaczego okupacyjne, które

w powojennej Japonii Nowy bardziej demokratyczny od tego

w Stanach Zjednoczonych, i na nowych przepi-

sów prawnych, czego najlepszym jest konstytucja, zwana czasami

na prawa o domu cesar-

skim. Niedopuszczanie kobiet do tronu jest teoretycznie sprzeczne z

czternastym konstytucji, gdzie zapisano, ,,Wszyscy obywatele równi wobec prawa, niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja w dziedzinie politycz- nej, ekonomicznej i stosunków z powodu rasy, wyznania, pozycji ani pochodzenia rodzinnego"^26• Wydaje jednak, dzom okupacyjnym nie specjalnie na rewolucyjnych zmianach w domu cesarskim. Przez pozbawienie cesarza i ograniczenie jego roli jedynie do funkcji reprezentacyjnych, sprawiono, cesarz, który „symbolem stwa i narodu, swe stanowisko z woli narodu, do którego

suwerenna" (art. 1. konstytucji)²⁷ jakiekolwiek

znaczenie w polityce Uznano, i zacho-

dynastii cesarskiej, uznawanej za na Ponadto, mimo konstytucyjnej wszystkich obywateli, nie brano abso- lutnie pod zmiany linii dynastycznej. Mimo konstytucyjnej

cesarz i rodzina cesarska zostali pozbawieni niektórych praw przypisanych innym obywatelom - nie praw wyborczych, ani ubezpieczenia

i byli traktowani ze na i

Problem sukcesji preI11Jer, Koizumi Jun'ichiro, który w grudniu 2004 roku Ekspertów ds. Aktu o Domu Cesarskim (Koshitsu Tempan-ni kansuru Yiishikisha Kaigi). w niej osób,

z których z jej prof. Hiroyukim

nier, specjalista od robotyzacji, b. rektor Uniwersytetu Tokijskiego) na czele, nie dotychczas nic wspólnego z systemem cesarskim, a od dawna uznawana za przeciwników monarchii. W Radzie zasiedli ponadto: znana

25 Naczelny dowódca Sil Sojuszniczych, gen. Douglas MacArthur opracowanie

tego dokumentu aJe prace opieszale, to ostatecznie

swojemu personelowi. MacArthur, swemu charakterowi i konsekwentnej polityce wy- war! ogromny na powojennej Japonii. To jemu Japonia m.in. za- chowanie systemu cesarskiego, który wielu przeciwników na

to cesarz, jako naczelny dowódca sil zbrojnych ponosi za trage- wojny. MacArthur jednak, pozostawienie instytucji cesarza uspokoi naród i twi przeprowadzenie radykalnych reform. na temat reform zob.: PAtASZ-RlITKOWSJ<A, S TARECl<A (2004: 190-218).

26 Konstytucja: 36.

21 Konstytucja: 33.

Ewa Kobieta na tronie? 233

z w ONZ Ogata Sadako (polityka prof. Iwao

Sumiko (psychologia Okuda Hiroshi (biznesmen, b. prezes Toyoty), prof. Kubo Masaaki (grecka literatura antyczna), prof. Sasaki Takeshi (polito- logia, b. rektor Uniwersytetu Tokijskiego), prof. Sato Koji (prawo konstytu- cyjne) i prof. Furukawa Teijiro (prawo, b. szefa sekretariatu gabinetu, b. doradca w Ministerstwie Zdrowia). Jedynie dwie osoby za uprawnione do dyskusji, a mianowicie historyka prof. Haruo (histo- ria Japonii, w tym system prawny) i prawnika prof. Sonobe Itsuo

(b. który jest autorem pracy na temat prawa domu

cesarskiego. Trudno ze zdaniem prof. Kasahary Hidehiko (prawo, Uniwersytet Keio), specjalisty od systemu cesarskiego, który aprobu-

Rady, powierzenia sprawy

nie-specjalistom, a osobom jako przedstawi-

ciele narodu"^{28 •} Z to osoby ale czy to wystarcza, by wszystkich obywateli, naród, z którego to woli, tak jak zapi- sano w konstytucji, wywodzi swe stanowisko cesarz?

sobie z braku kompetencji, Rada na posiedzenia fachowców, badaczy systemu cesarskiego, ale o

sprzecznych takich jak m.in.: prof Ohara Yasuo (Uniwersytet Kokugakuin; historyk, badacz shinto), Takahashi Hiroshi (dziennikarz Agencji Kyodo), Takamori Akinori (Uniwersytet Takushoku, historyk, badacz shinto) , czy wreszcie prof Tokoro Isao (Uniwersytet w Kioto, prawo, cesarskie), osoba chyba w mediach problem sukcesji i inne wydarzenia z domem cesarskim.

Ostatecznie Rada po siedemnastu spotkaniach, 24 listopada 2005 roku, wielostronicowy raport, sugestie w sprawie Aktu o Domu Cesarskim^29,

co przedrukowane w prasie. znaczenie historii

oraz tradycji i wielokrotnie do narodu, z którego woli istnieje instytucja cesarza dzisiaj. Uznano, wielkie znaczenie dla stabilnej kontynu- acji obecnego systemu cesarskiego (cesarz-symbol) ma sukcesji kobietom jako „cesarzom-kobietom" (josei tenno)^{30 i w ich potom-} kom jako „cesarzom z linii dynastycznej" (jokei tenno) , bez

na zgodnie z primogenitury. tu

ale ostatecznie opowiedziano za

28 Kasahara Hidehiko w wywiadzie dla Minamiyarny Takeshiego, l<AsAHARA, M 1NAMIYAMA (2006: 39).

29 na oficjalnej stronie www.kantei.go.jp/jp/singi/kousitu/houkoku/ho- ukoku.pdf; postanowienia Rady [w:] ,.Koi keishó-to seiji": 13.

30 tu takiego terminu w by

termin „cesarzowa" do cesarskich. Poza tym, gdy po wojnie cesarz wydaje mi stosowanie terminu, którego do okresów sprzed wojny, a mianowicie

234 O rientu - Orie nt w

- - - ---

stwa. W obu wypadkach jest kolejna zmiana w prawie, a mianowicie pozostawienie cesarskich po w rodzinie cesarskiej i

nie do niej zarówno ich jak i dzieci. Obecnie, zgodnie z dwunastym Aktu o Domu Cesarskim: ,.Córka z rodziny cesarskiej,

cesarz lub rodziny cesarskiej, traci status rodziny cesarskiej"^31• Jest raczej by którakolwiek z panien swo- jego krewnego z rodziny cesarskiej, tym bardziej, jest obecnie tylko

Katsura Yoshihito, 60-letni bratanek cesarza oraz urodzony w 2006 roku

malutki Hisahito. Zgodnie z prawem Aiko, podob-

nie jak siedem innych panien z rodziny cesarskiej, po z który nie do owej rodziny. Z rodziny cesarskiej w dniu 15 listopada 2005 roku jedyna córka pary cesarskiej Sayako (ur. 1969), która nazwisko Kurody Yoshikiego (ur. 1965)^32• Gdyby

sugerowanych przez Ekspenów zmian, wszystkie one, z Sayako,

która w rodzinie cesarskiej, a

by primogenitury, Aiko jako najstarsze dziecko tronu wówczas na drugim miejscu w kolejce do suk- cesji, ^JX) swym ojcu³³• Gdyby z rodziny cesarskiej mieli jednak pierw-

przed kobietami, Aiko na Problemem

JX>ZOstaje wówczas wybór kandydata na cesarskiego To nie jeszcze sprecyzowane, ale nie ma kandydatów w rodzinie cesarskiej, jasne jest, to SJX>za niej. Tu JX>Wraca pytanie, które posta- wiono podczas opracowywania pierwszego Aktu o Domu Cesarskim - co

dalej, w JX>koleniach? Co z krwi cesarskiej i najstarszej dynastii? W takiej sytuacji jej historia dobiegnie i JX>WStanie nowa dynastia, co w wielu monarchiach na

Godzi na to którzy, jak wyniki

ankiet przeprowadzonych przez media, za osadzeniem kobiety

31 lHARA (1982: 286).

32 Zob. m.in.: Asahi Shimbun (2005: 1).

33 proponowanych zmian wszystkie kobiety z rodziny cesarskiej

prawo do tronu. Wtedy na uprawnionych do dziedziczenia, zgodnie ze stanem rodziny

z 2007 roku a nie siedem osób: 1. tronu, 2.

Ailco, 3. Akishlno, 4. Mako (ur. 1991, pierwsza córka Aldshino), 5.

niczka Kalco (ur. 1994, druga córka Akishino), 6. Hisahito, 7. Hitachi, 8.

Mikasa 1akahito, 9. Tomohito, 10. Akiko (ur. 1981, pierwsza córka Tomo•

hito), 11. Yólco (ur. 1983, druga córka Tomohito), 12. Katsura, 13.

niczka Tsuguko (ur. 1986, pierwsza córka Takamado), 14.

Noriko (ur. 1988, druga córka Takamado), 15. Ayako (ur. 1990, trzecia córka 1akamado).

34 W tym przypadku l . tronu, 2. Akishlno, 3. Hisahl- to, 4. Hitachi 5. Mikasa Takahito, 6. Tomohlto, 7. Katsura, 8.

niczka Aiko, 9. Mako, 10. Kako, 11. Akiko, 12.

ka Yoko, 13. Tsuguko, 14. Noriko, 15. Ayalco.

Ewa Kobieta na t ronie?

- --- -- - ---

9. Sayako, córka cesarza Akihito

z Yoshikim

(archiwum ds. Dworu Cesarskiego)

235

na tronie³s. Jednak ankiety te ponad polowa pytanych nie rozumie terminami josei tmnó (cesarz-kobieta) i jokei tmnó

(cesarz z linii Prawdopodobnie na na tronie,

by Aiko, której matka cierpi z powodu urodzenia potomka.

Wkrótce po opublikowaniu raportu przez Ekspertów,

glosy krytyki. Krytykowano zarówno jak i sam raport. W najpo- pularniejszej gazecie ekonomicznej „Sankei Shimbun" 17 lutego 2006 roku podejrzewano nawet, w 2004 roku nieoficjalnie

trzeba do wprowadzenia kobiet na tron. W marcu w gazecie „Asahi Shimbun" podano, Iwao Sumiko, raportu w prasie,

wiadomo jej, w od kilku lat uznania suk-

cesji przez kobiety. Pisarka Kudó Miyoko w styczniu 2006 roku na remat Rady na lamach czasopisma „Bungei Shunju": .,Osiem osób z to „kom- pletni ignoranci«, dziwna to komisja"^36. Podobne zdanie dziennikarka Sakurai Yoshiko w rozmowie z Tomohito,

rodu Mikasa i kandydatem do tronu. ³⁷ nie na temat Rady, ale z przekonaniem ,, ... ot tak

35 wyniki zob. http://ja.wikipedia.org/wikV.

36 Zob. m.in.: Kuoó (2006: 152-159).

37 Rozmowa Sakurai Yoshiko z ksi~iem Tomohito; ToMO»ITO, SAKlll\AI (2006. 94- 109).

236 Orientu - Orient w

to, zaledw!e

P?

tradyq1, ktora trwa JUZ 2665 lat I nie ma sobie podobnych na , nie jest to jedynie zbyt szybkie i powierzchowne Przedsta:it

~ e swe o_bawy _z „cesarza z linii

ze wtedy zniszczony zostanie osadzony w historii system cesarski, co spowoduj~ "P°:~te~ kraju zw~ego Zniszczona zostanie jej cywihzacyJna, nawet Huntington w Zderzeniu cywi-

lizacji38. najlepszym lekarstwem na brak potomków

w rodzinie cesarskiej, jest ponowne wpisanie do rejestru cesarskiego potomków najstarszych synów i wnuków) dawnych jedenastu rodów

(miyake), które w 1947 roku, podczas okupacji,

a ich stali po prostu obywatelami. Amerykanie chcieli

w ten sposób dom cesarski, a wydatki na ten

cel z nie jest odosobniony w swych

Osoby o takich ponadto, innym sposobem na z kryzysu jest adopcji potomka dawnego rodu

przez ten a dopuszczenie

go do sukcesji cesarskiej⁴¹• Rody te od cesarzy, od dalszych ich potomków, a nazwiska (miyago) cesarz. W okre- sie Edo (1603-1868) cztery takie rody: Fushimi, Kacsura

do 1881), Arisugawa (do 1913), Kan'in, a pod koniec epoki z rodu Fushimi wydzielono ród (Nakagawa) Kuni i Yamashina. W okresie Meiji na

polecenie cesarza z dotychczasowych. Z rodu

Fushimi ród Kach6 (do 1924), Kitashirakawa, Nashimoto, Komacsu (do 1903), Kaya, Higashifushimi, Takeda, Asaka, Higashikuni42• Ponadto miyago otrzymali wszyscy, poza tronu, synowie cesarza Yoshihito i w ten sposób utworzyli rody: Chichibu (do 1995), Takamatsu (do 2004), Mikasa (od 1935). Po wojnie tylko te rody w rodzinie cesarskiej, czyli Chichibu, Takamatsu, Mikasa, a jeszcze cztery: Hitachi (od 1964), Takarnado (1984-2002), Katsura (od 1988), Akishino (od 1990).

Przeciwnicy takiego w tym Rada premiera Koizurniego,

która potomkowie dawnych rodów

nie do tronu, lat jak

38 TOMOHITO, SAJ<URAI (2006: 103, 107).

39 Zob.: TAKAHASHI, TOKORO (1998: 199-201).

40 TAXA.HASHI, TOKORO (I 998 : 105-107); Por.: WATANABE, M OMOCHI (2006: 45), Kuoó (2006:

157-159).

41 Wymaga to zmiany art. 9 Kiishitsu Tempanu, w którym zabrania adopcji przez ce- sarza i Adopcja tego rodzaju, czyli córki, w celu linii rodu jest stosowana i w Japonii od dawna, w rodzinach wysoko postawionych w hierarchii

42 Zob.: TOKORO (2006: 98-108), por.: HlROOKA: 1998.

I ,;

~-

Ewa Ptilasz-Rutkowska, Kobieta na tronie? 237

zwykli ludzie z dala od dworu, nie odebrali wychowania i

cenia, co niebezpieczne dla systemu i tradycji domu cesar- skiego, i w z tym nie do zaakceptowania przez naród. Czy wobec tego znajdzie odpowiedni kandydat na dla Aiko, a dla i ich dziecka, które projektu Rady, na tronie?

Rada argument, miyake z rodem cesarskim

krótkie, bo zaledwie .... XIV wieku, czyli tylko lat.

W porównaniu z dynastii, która liczy, co najmniej stuleci,

jest to krótszy okres, ale z by o

bokich z domem cesarskim.

Wszystkie wnioski i propozycje Rady dyskutowane podczas sesji parlamentu na 2006 roku. Jednak po 7 stycznia przez ds. Dworu Cesarskiego, Kiko jest w premier Koizumi

trzeba do tematu⁴³• nadal, rewizja

prawa o sukcesji jest konieczna, i przedysku-

by z narodu. Koizumi, jak

i inni politycy z konserwatywnej Partii Liberalno-Demokratycznej, scali jeszcze bardziej po narodzinach 6 potomka rodziny cesarskiej. Na czele tej grupy Abe Shinzo, który dwadzie-

dni premierem. raport Rady nadal na

oficjalnych stronach internetowych Abe jest to tylko papier,

bez mocy prawnej i spokojnie i z zasta-

raz jeszcze nad problemem sukcesji.

Na razie, narodzinom Hisahito, problem sarn

i nie o brak odpowiedniego kandydata do tronu przez 30-40 lat. Ale nie ma gwarancji, w

kolejni potomkowie, z linii dynastycznej. Co wtedy? Czy znów powróci do dyskusji na temat kobiety na tronie, czy dopuszczenia do sukcesji linii dynastycznej? Prawdopodobnie tak stanie, bez

na to, kto cesarskim i ile procent „czystej krwi cesarskiej"

w tylko w ten sposób przetrwa

monarchia, która jednak nie taka sarna jak dzisiaj i nie tym, jej dynastia jest najstarsza na

Bibliografia Asahi Shimbun 2005 = Asahi Shimbun 16 XI 2005.

Asahi Shimbun 2006 = Asahi Shimbun 8, 9 Il 2006.

FuJIWARA 2006 = Fujiwara Masahide i inni: Kort de yoi-1'a. Kóshitsu Tcmpan kaisei [Czy tak Rewizja Aktu o Domu Cesarskim]. Nihon Seisaku Kenkyii Senta, Tokyo 2006.

43 Zob. m.in.: Asahi Shimbun, 2006.

238 Orie ntu - Orient w

HARA 2006

=

HtROOKA 1998 = Hirooka Yuji: Kozaku [Rodzina cesarska]. Yomiuri Shimbunsha, Tókyo 1998.

Horei unsho = Horei unsho [Zbiór ustaw i t. 22, cz. 1. Naikaku Kampokyoku, Tokyii 1889, reprint przez Hara Shobo, Tokyo 1978 .

IHARA 1982 1982. = Ihara Yoriaki: Koshitsu jiten Domu Cesarskiego]. Fuzanbo, Kyiito l<AsAHARA, MANAMIYAMA 2006 = Kasahara Hidehiko, Manamiyama Takeshi: ,.Imperial Succession:

Reform Stili Neededn, Japan Echo, June 2006 39-41.

,.Koi keisho-to sesji" 17 II 2006 13. = .. Koi keishii-to sesji" [Dziedziczenie tronu a polityka], Asahi Shimbun - Konstytucja

=

i Leszek Garliccy. Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Warszawa, Kraków, 1990.

Koshitsu = Koshitsu-no subete [Wszystko o domu cesarskim], Gakken, Tokyii 2005.

Kuoó .,cesarza-kobietyn], 2006 = Kudo Miyoko: ,.•Josei tenno• Aikosama-no kunan"[Cierpienia panienki Aiko Bungei Shunju I (2006) 152-159.

MulW<AMI 1980

=

Tokyodo Shuppan, Tokyo 1980.

STARECKA 2004

=

Wydawnictwo Trio, Warszawa 2004.

PoNsosv 1959

=

SAKURAJ 2006 temat = Sakurai Yoshiko i inni, .. Kiki-no koshitsu mitsu-no nazo" [fezy zagadki na w domu cesarskim], Bungei Shunju 3(2006) 120-133.

Shoroppo = Shoroppo _kodeksów. zbiór], Yiihikaku, Tiikyii 1976.

TAKAHASHI 2006 = Takahashi Hiroshi: .,Kiishitsu Tempan-ni mondai ari" [Problemy z Aktem o Domu Cesarskim], Ronza 11(2006) 122-127.

l'AKAHAsHI, lbKORO 1998

=

Bungei Shunjii, Tiikyo I 998.

TENNó KE 2006

=

ToK0RO 2001 = Tokoro Isao: Kingendai „josei tenno" ron [Debata na temat nowoczesnych i

czesnych Tentensha, Tiikyii 2001.

ToKOR0 2006

=

w historii domu cesarskiego], Tennoke-to miyake, wydanie specjalne Rekishi Dokuhon, 11 (2006). Shinjimbutsu Shiiraisha, Tokyii, 98-108.

ToMoHrro, $AJ(URAJ 2006 = Tomohito Shinno, Sakurai Yoshiko: ,.Tennosama, sono chi-no omomi" [Cesarz, waga jego krwi], Bungei Shunju 2(2006) 94-109.

TuslELEWJcz 1984 = Tubielewicz, Jolanta: Historia Japonii. Narodowy im.

Warszawa. .. 1984.

Tus1ELEWJCZ 1995 = Tubielewicz, Jolanta: ,.Powstanie federacji plemiennej Yamato", faponica 5(1995) 11-21.

TuBIEI.EWJCZ 1998 = Tubielewicz, Jolaca: .,Na drodze do scentralizowanego skiego", cz. 11, Japonica 8 (1998) 11 -22.

Tu&IEUiWJCZ 1999

=

TuslEI.EWJCZ 2006

=

WATANABE, MOMOCHJ 2006

=

I~

1!;

Ewa Kobieta na tronie?

YoNEDA 2003

=

http://ja.wikipedia.org/wikV

www.kantei.go.jp/ jp/ singi/kousitu/houkoku/houkoku.pdf

www.kunaicho.go.jp/ e02/ed02.html The Imperial Family. Pmonal History