Scenariusz zajęć dla uczniów klasy II (I etap edukacyjny)

(1)

Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"

współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

1

Scenariusz zajęć dla uczniów klasy II (I etap edukacyjny)

Temat A to ci dopiero! Czy wiecie, że złość może mieć pozytywne skutki? Tak, tak! Należy się tylko z nią zmierzyć.

Cele Uczeń:

1. Kształtuje w sobie postawy prospołeczne rozumiane jako dbanie o innych i o siebie. (5.1)

2. Utrwala zasady pisowni wielkiej litery w imionach. (1.3f)

3. Rozpoznaje rodzaje zdań: oznajmujące, wykrzyknikowe i pytające.

(1.3b)

4. Kształtuje w sobie umiejętność uważnego słuchania. (1.1a) 5. Doskonali wypowiedzi wielozdaniowe. (1.3a)

6. Liczy w zakresie 10, doskonali umiejętność porządkowania zbiorów w kolejności wzrastającej (o jeden więcej). (7.1)

Wykaz nabywanych umiejętności

1. Zdolność empatii – rozpoznawanie i nazywanie własnych uczuć i uczuć drugiej osoby, kontrolowanie ich i wyrażanie w odpowiedni sposób.

2. Ćwiczenie motoryki małej (wydzieranie, ćwiczenia uwalniające napięcie mięśni rąk).

3. Ćwiczenie umiejętności reagowania na sygnał słowny w zabawie dramowej.

4. Ćwiczenie umiejętności planowania ruchu (praksji) podczas naśladowania ruchów przy uwalnianiu złości oraz podczas wydzierania i przyklejania buziek na wybranym plakacie.

5. Pokonywanie własnych barier rozwojowych poprzez aktywny udział w zadaniach dostosowanych do możliwości ucznia.

Metody 1. Podające (pogadanka, wyjaśnianie, instruktaż).

2. Metoda ćwiczeń praktycznych (gry i zabawy dydaktyczne, korzystanie z różnych źródeł informacji).

3. Eksponujące (pokaz czynności, programów komputerowych, wykonanych przez uczniów prac).

4. Problemowa (samodzielnego dochodzenia do wiedzy).

Formy 1. Praca z całą grupą.

2. Praca dzieci w grupach.

3. Praca indywidualna.

(2)

2

Środki dydaktyczne 1. Ekran interaktywny pt. „Złość może mieć czasem pozytywne skutki”.

2. Ekran interaktywny „Co czuję, gdy widzę, że…”.

3. „Wachlarz uczuć” wykonany z dużego arkusza kolorowego papieru z zapisanymi wewnątrz wyrazami określającymi nazwy uczuć.

4. Gumowe piłki sensoryczne do ściskania wspierające pamięć słuchową oraz uwalniające napięcie emocjonalne.

5. Ćwiczenia Interaktywne:

„Co czujesz, gdy widzisz, że…”,

„Ćwiczenia w pisaniu i czytaniu”,

„Złość i radość”,

„Kropka, wykrzyknik, znak zapytania”.

6. Karty pracy:

„Zbiory”,

„Zadanie domowe”.

Proponowany czas zajęć

135 minut

Opis sposobu realizacji

1. Zabawa integrująca grupę.

Dzieci stają w jednym dużym kole odwrócone twarzami na zewnątrz. Nauczyciel proponuje zabawę polegającą na pokazywaniu różnych uczuć/emocji poprzez postawą ciała oraz mimiką. Na słowo nauczyciela: „złość” dzieci odwracają się twarzami do środka koła i demonstrują to uczucie, a następnie zastygają w bezruchu.

W zabawie nauczyciel wykorzystuje kolejne hasła: spokój, smutek, radość, strach, odwaga, wrogość, przyjaźń, zmęczenie, poczucie siły, obojętność, troska.

2. Ekran interaktywny „Co czuję, gdy widzę, że…”.

Rozmowa kierowana. Dzieci siedzą w kręgu. Nauczyciel opowiada im, że w codziennym życiu każdego człowieka pojawiają się różne uczucia, w zależności od tego,

co aktualnie przeżywa, co obserwuje albo np. o czym czyta w gazecie. Nauczyciel prezentuje pokaz slajdów pt.

„Co czuję, gdy widzę, że…” i omawia z dziećmi sytuacje przedstawione na ilustracjach oraz uczucia, jakie budzą się w związku z nimi.

3. Ćwiczenie interaktywne pt. „Co czujesz, gdy widzisz, że…”.

Dzieci wykonują ćwiczenie interaktywne polegające

Indywidualizacja nauczania uwzględniająca specjalne potrzeby edukacyjne

Nauczyciel pomaga dzieciom, które nie radzą sobie

z wykonaniem zadania,

np. reagują zbyt późno na hasło lub nie potrafią przez chwilę zatrzymać ruchu.

Należy zwrócić szczególną uwagę na dzieci, które

posiadają niższe umiejętności w zakresie rozwoju

emocjonalnego (jak reagują na opowiadane sytuacje, czy są zaniepokojone, wycofane, o czym mówią).

(3)

3 na podpisaniu ilustracji nazwami uczuć.

4. Nauczyciel informuje uczniów, że wszystkie uczucia są ważne, należy jednak z sobie nimi radzić, aby były pomocne i nie przeszkadzały nam w codziennym życiu.

Dzieci rozmawiają o swoich ostatnich przeżyciach i wywołanych w związku z tym emocjach.

Podsumowując rozmowę, nauczyciel rozkłada „Wachlarz uczuć” – wykonany z dużego arkusza kolorowego papieru z zapisanymi wewnątrz wyrazami określającymi nazwy uczuć oraz zdjęciami twarzy wyrażającymi różne stany emocjonalne – i odczytuje wspólnie z dziećmi wyrazy oznaczające uczucia.

5. Ekran interaktywny z pokazem slajdów pt. „Złość może mieć czasem pozytywne skutki”.

Dzieci słuchają opowiadania ilustrowanego pokazem slajdów.

Złość może mieć czasem pozytywne skutki Lucek i Paweł to bracia bliźniacy. Są bardzo do siebie podobni. Nikt, oprócz pani i kilku dzieciaków, do końca nie wie, czy Lucek to Lucek, a Paweł to na pewno Paweł.

Podobnie wyglądają i podobnie złoszczą się na siebie.

– Nie będę za ciebie wycierał tablicy! – wykrzykiwał Paweł do brata na przerwie i wcale nie zamierzał kończyć.

– Bazgrolisz te swoje rysunki zamiast mi pomóc! Bierz gąbkę i suń do łazienki ją zmoczyć, bo za moment kończy się przerwa i tablica musi być czysta!

Reakcja Lucka była natychmiastowa:

– Sam sobie zmocz gąbkę i przestań mi rozkazywać! Lepiej pozbieraj papierki, podlej kwiaty i ustaw stoliki! Jesteś dyżurnym, to dyżuruj i nie obijaj się, bo powiem pani, leniu paskudny – dodał, wykrzykując jeszcze głośniej.

– Co ty powiedziałeś?! Sam jesteś leniuchem! To ja powiem pani, że nie nadajesz się na dyżurnego! – krzyknął

w odwecie Paweł.

Podbiegł do brata bardzo rozzłoszczony i popchnął go z dużą siłą. Lucek wpadł prosto na panią, która przez chwilę przyglądała się tej sytuacji.

Po dzwonku na lekcję dzieci weszły do klasy. Paweł i Lucek obrażeni na siebie, z minami wściekłych wilków usiedli do ławek. Pani opowiedziała dzieciom kilka ważnych prawd.

– Czy wiecie, że złość, jak każde inne uczucie, towarzyszy dzieciom i dorosłym na co dzień? Złość nie jest niczym

Podczas słuchania dzieci trzymają w rękach piłki sensoryczne (gumowe z wypustkami), które mają wspierać pamięć słuchową oraz redukować napięcie

emocjonalne.

Nauczyciel zadaje dzieciom o słabej koncentracji uwagi zadanie polegające

na zapamiętaniu imion postaci występujących w opowiadaniu.

Uczniom z trudnościami

słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami w skupieniu się można wręczyć wydrukowaną transkrypcję narracji animacji lub filmu, tak aby w trakcie wyświetlania materiału mogli w razie potrzeby jednocześnie śledzić tekst. Jeśli nauczyciel uzna to za zasadne, materiał można wyświetlić dwukrotnie.

(4)

4

złym, mamy prawo okazywać ją tak samo jak inne emocje.

Pojawia się w nas, kiedy ktoś nie pozwala nam zrobić tego, co chcemy. Albo, gdy ktoś nam rozkazuje. Zjawia się też wtedy, gdy ktoś chce nam wyrządzić krzywdę, np. obraża nas, wyśmiewa, popycha. Złość pomaga nam wtedy znaleźć siłę, by obronić się przed zagrożeniem. Musicie wiedzieć – podkreśliła pani, robiąc bardzo poważną minę – że złość jest bardzo silnym uczuciem i kiedy się pojawia, to mamy ochotę zrobić coś gwałtownego, na przykład:

krzyczeć, bić, gryźć, niszczyć. Dlatego powinniście zmierzyć się z tym uczuciem i wyrzucić je z siebie w taki sposób, by nie zrobić krzywdy sobie i innym.

Na koniec rozmowy pani dodała jeszcze:

– Istnieje wiele sposobów radzenia sobie ze złością. Warto jednak pamiętać o jednym: jeśli poczujesz złość, nazwij ją oraz przyczynę jej pojawienia się, np.: „Jestem zły, bo zabrałeś mi piłkę!”

Nagle stało się coś nieoczekiwanego. Z ławki poderwał się Lucek, stanął przed swoim bratem i wyrzucił z siebie z siłą petardy:

– Jestem zły, bo mi rozkazujesz!

Paweł też podskoczył na równe nogi i krzyknął:

– A ja jestem wściekły, bo mi nie pomagasz!

Na to zareagowała pani:

– Pawle, Lucku, jak się teraz czujecie?

Chłopcy spojrzeli na siebie ze zdziwieniem i odpowiedzieli zgodnym głosem:

– Ulżyło nam!

A to ci dopiero!

6. Rozmowa na temat opowiadania.

‒ Nauczyciel sprawdza rozumienie wysłuchanego tekstu (zilustrowanego pokazem slajdów) przez odtwarzanie po kolei slajdów. Dzieci swobodnie wypowiadają się na temat oglądanych ilustracji.

‒ Uczniowie wyjaśniają, w jakiej sytuacji i dlaczego bohaterowie opowiadania odczuli ulgę.

7. Scenka dramowa – „Jak wyrazić złość i nie sprawić przykrości innemu dziecku?”.

Dzieci ćwiczą w parach wyrażanie złości w sposób konstruktywny, korzystając z treści opowiadania.

‒ „Jestem zły/zła, bo …. !”

„Przepraszam, już więcej tak nie zrobię.”

8. Zabawa ruchowa „Co można zrobić ze swoją złością?”.

Nauczyciel zwraca uwagę na to, by dzieci wypowiadały się pełnymi zdaniami.

Nauczyciel do wykonywania

(5)

5 Nauczyciel demonstruje kolejne ćwiczenie, korzystając z pomocy wybranego ucznia:

‒ szybki bieg w miejscu,

‒ mocne tupanie nogami,

‒ głośne klaskanie,

‒ zaciskanie pięści i powolne prostowanie palców,

‒ głębokie wdechy i wydechy,

‒ niezbyt mocne, ale szybkie uderzanie pięściami w klatkę piersiową z głośnym krzykiem (udawanie głosu małpy).

Pozostałe dzieci naśladują ćwiczenia.

9. Ćwiczenie interaktywne „Złość i radość”.

Dzieci wykonują ćwiczenie, w którym znajdują się dwie ilustracje z osobami prezentującymi różne uczucia.

Poniżej znajduje się rozsypanka literowa z dwóch wyrazów:

złość i radość. Zadaniem dzieci jest połączenie liter w wyrazy i powiązanie ich z odpowiednimi postaciami na ilustracji.

Nauczyciel zachęca dzieci do wypowiedzi na temat uczucia, które towarzyszy im w życiu częściej.

10. Interaktywne „Ćwiczenia w pisaniu i czytaniu”.

Nauczyciel proponuje dzieciom zadanie polegające na:

‒ głośnym odczytaniu zdań z ekranu tablicy,

‒ rozpoznaniu zdania oznajmującego, pytającego i wykrzyknikowego (wskazanie charakterystycznych cech i uzupełnienie zdania odpowiednim znakiem interpunkcyjnym ),

‒ zaznaczeniu wielkiej litery w imionach.

11. Interaktywne ćwiczenie w pisaniu i czytaniu „Kropka, wykrzyknik, znak zapytania”.

Dzieci czytają zdania głośno, z odpowiednią intonacją, i określają je jako oznajmujące, pytające i wykrzyknikowe:

ćwiczeń wybiera dzieci z nadpobudliwością, które jego zdaniem często przeżywają złość.

Zwraca baczną uwagę na dzieci ze słabym napięciem

mięśniowym – przypomina im o wkładaniu jak największej siły mięśni w wykonanie tego ćwiczenia.

Dzieci mogące mieć problem z ułożeniem wyrazu

z rozsypanki dostają łatwiejszą wersję ćwiczenia (połączone wyrazy).

Rozmowa na temat ilustracji może dostarczyć nauczycielowi informacji na temat emocji przeżywanych przez uczniów.

Nauczyciel włącza (zachęca) dzieci nieśmiałe, o niskim poziomie czytania do pokonywania swojej nieśmiałości poprzez czytanie niektórych wyrazów wskazanych na tablicy.

Wyrazy w zdaniach są zapisane dwoma kolorami, co ułatwia uczniom czytanie.

Dzieci pracujące wolniej, wykazujące męczliwość przy pisaniu wykonują krótkie przerwy na ćwiczenia

uwalniające napięcie mięśni rąk (ściskanie i otwieranie pięści, strzepywanie „kropli wody z palców”).

(6)

6 1. Dbam o estetyczny wygląd klasy.

2. Nie pouczaj koleżanek i kolegów!

3. Czy uda mi się przestrzegać tych zasad?

Uczniowie powtarzają po nauczycielu reguły stosowania podstawowych znaków interpunkcyjnych, uzupełniając zdania wyrazami z ramek:

‒ Na końcu zdania oznajmującego stawiamy kropkę

‒ Na końcu zdania wykrzyknikowego stawiamy wykrzyknik

‒ Na końcu zdania pytającego stawiamy znak zapytania.

12. Karta pacy pt. „Zbiory”.

Dzieci porządkują zbiory tak, aby w każdym kolejnym zbiorze był o jeden element więcej niż w poprzednim.

13. Podsumowanie zajęć oraz samoocena.

Nauczyciel zadaje dzieciom pytania:

‒ Czego nauczyłaś się/nauczyłeś się na dzisiejszych zajęciach?

‒ Co było dla ciebie zaskakujące?

‒ Co było łatwe, a co trudne?

‒ Jakie znasz sposoby na rozładowanie złości?

‒ Jak oceniasz swój wysiłek włożony w wykonaną pracę?

Nauczyciel nagradza dzieci, wklejając do dyplomu naklejkę motywacyjną.

14. Karta pracy „Zadanie domowe”.

Dzieci otrzymują kartę pracy ze wzorem postaci „Dobrego dyżurnego”.

Zadaniem uczniów jest:

‒ narysowanie postaci po śladzie,

‒ pokolorowanie rysunku z dozowaniem różnego nacisku kredek,

‒ pokolorowanie etykiet z wyrazami – cechy dobrego dyżurnego,

‒ przepisanie cech dobrego dyżurnego do liniatury.

Dzieci ze słabszą koncentracją słuchową powtarzają dwa razy zdania po nauczycielu.

Nauczyciel podkreśla wysiłek dzieci włożony w pracę, zwłaszcza przez uczniów z różnymi dysfunkcjami.

Dzieci z różnymi dysfunkcjami otrzymują dodatkowe polecenia.

1. Dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym:

chodzenie na czworakach między rozłożonymi klockami.

2. Dzieci, u których pojawi się złość: skorzystanie z różnych sposobów na rozładowanie tego silnego uczucia.

3. Dzieci z niskim poziomem graficznym pisma: wykonanie masażyków rąk.

(7)

7 Uwagi o realizacji tematu

Ważnym, a może nawet najważniejszym zadaniem pedagoga jest nauczenie dziecka rozpoznawania i nazywania własnych uczuć oraz uczuć drugiej osoby, a także kontrolowania i wyrażania ich

w odpowiedni sposób. Warto pamiętać, że tłumione uczucia powodują duże napięcie i mogą w niespodziewanym momencie uwalniać się w postaci agresji słownej lub fizycznej, ucieczki w świat fantazji, wycofania emocjonalnego, pobudzenia ruchowego czy objawów psychosomatycznych.

Częsta rozmowa z dzieckiem na temat przeżyć, podawanie dobrych przykładów oraz pozwolenie mu na samodzielne doświadczanie rozmaitych uczuć mogą okazać się znakomitym sposobem na prawidłowy rozwój emocjonalny i lepsze porozumiewanie się z dzieckiem.

Warto zastosować

Złość jest bardzo silnym uczuciem, które dziecko może odczuwać na co dzień. Gdy się pojawia, trzeba ją z siebie wyrzucić. W szkole dziecko może to zrobić w następujący sposób:

‒ nazwać złość oraz przyczynę jej pojawienia się, np.: „Jestem zły, bo złamałeś mi ołówek!”;

‒ ściskać gumową, sensoryczną piłeczkę z wypustkami;

‒ namalować złość na dużym arkuszu papieru, a potem podrzeć go na małe kawałki i wyrzucić;

‒ skakać obunóż oraz na jednej i na drugiej nodze;

‒ gnieść gazetę jedną ręką, potem drugą, a następnie oburącz i wrzucić ją do kosza;

‒ potupać nogami, mocno klaskać w dłonie, „wycisnąć cytrynę” w złożonych dłoniach;

‒ napiąć mięśnie całego ciała i policzyć do 10, a potem rozluźnić się;

‒ wykonać kilka okrzyków, np. „Jestem zły i będę ryczeć jak lew – uuuu!!!”;

‒ pobiegać w skarpetkach po płytkach „jeżykach” (plastikowych płytkach z wypustkami);

‒ rzucać piłką do celu z dużą siłą (na boisku);

‒ głośno śpiewać;

‒ tańczyć przy głośnej muzyce;

‒ wykonać 3 wdechy angażujące przeponę i 3 wydechy;

‒ wstać z ławki i odejść do „kącika ruchu” (podskakiwać na dużej piłce, zarysować kartkę i ją podrzeć, gnieść plastelinę, pograć na bębenku itp.).