"Ich will von Gott erzählen wie von einen Menschen, die ich liebie", Hans Frör, München 1977 : [recenzja]

Jan Tomczak

"Ich will von Gott erzählen wie von

einen Menschen, die ich liebie", Hans

Frör, München 1977 : [recenzja]

Collectanea Theologica 49/2, 198-199

R E C E N Z J E

czemu m ateriały zyskują na urozmaiceniu, mogą wzbudzić w iększe zaintere­ sow anie i chronić przed znużeniem. To urozm aicenie widać szczególnie w różnym rozm ieszczeniu w poszczególnych jednostkach tek stów i obrazów czy w olnych m iejsc przeznaczonych do pisania, naklejania, rysowania lub malowania. Graficzne rozłożenie tek stów i obrazów okazuje się interesujące. W teczce przeznaczonej do pracy uczniów umieszczono pięć arkuszy z tek ­ stami, a przede wszystkim z obrazami, które dzieci mają w kleić w w yzna­ czonych m iejscach. W szystkie jednostki dla dziecka mają dodatkowo kartę do czytania z interesującym i tekstam i i opowiadaniami.

Metody przewidziane w podręczniku są różne i urozmaicone, a przede w szystkim nastawione na aktyw ność dziecka. Wypada w ym ienić różnego ro­ dzaju rozmowy, odgrywanie ról, tłum aczenie tekstów, ukierunkowane oglą­ danie obrazów, tw orzenie ich i ak cje podejm owane w gm inie przez dzieci. Warto podkreślić, że om awiane katechezy wychodzą z doświadczenia i ze św iata dzieci oraz są w tym św iecie mocno osadzone. Stanowią w artościowy i interesujący wkład w katechezę w spólnoty parafialnej.

ks. Jan Tom czak SJ, W arszaw a

Hans FRÖR, Ich w ill von G ott erzählen w ie von einen Menschen, den ich

liebe, M ünchen 19-77, Chr. Kaiser Verlag, s. 76.

Już sam tytuł książki „Chcę opowiadać o Bogu jako o człowieku, którego kocham ”, m ówi w iele o jej treści, a zwłaszcza o form ie, w jakiej jest przekazywana. Podobną m yśl wyraża również podane m otto zaczerpnięte z proroctwa Jerem iasza (51,10): „Przyjdźcie, pozwólcie nam opowiadać dzieła Pana, naszego Boga”.

Istotnie, cała książka jest w sensie dosłownym opowiadaniem o Bogu. Zaczyna autor od m omentu, kiedy istniał tylko Bóg i powziął decyzję stw o­ rzenia świata. Ukazuje w sposób żyw y i plastyczny Boga, który stwarza świat, nadaje mu prawa i obserw uje jego rozwój aż do pojaw ienia się człowieka. Czytelnik niejako razem z Bogiem przygląda się ew olucji świata. Czyta o Bogu, który w idzi podobieństwo między sobą i człowiekiem , a płacze z powodu jego złych czynów. Hans F r ö r opowiada, jak Bóg wkracza w h i­ storię ludzką przez w ybranie Abrahama, przez dzieje Izraelitów, a szczególnie przez samego Jezusa Chrystusa, któremu pośw ięcił połowę sw ej książki. Kończy sw e opowiadanie na zm artw ychw staniu i nowym życiu w Kościele. N ie tyle jednak tem atyka zasługuje na szczególną uwagę w tej książce, ile sposób jej ujęcia przez autora, który opowiada o Bogu na sposób ludz­ ki. Bóg w jego relacji zachowuje się jak człowiek. Posiada uczucia ludz­ kie: cieszy się i smuci, raduje i płacze, zastanawia się i podejm uje decyzje, jest w dobrym i złym nastroju. Hans F r ö r uważa, że takie m ówienie o Bogu jest jak najbardziej biblijne i bliskie człowiekowi, ponieważ opiera się na przeżyciach i doświadczeniach ludzkich. W łaśnie obok elem entu opo­ wiadania najbardziej godny podkreślenia w omawianej książce jest elem ent doświadczenia. Autor pisze w ten sposób, by w dawnych opowiadaniach ludzi zawartych w Starym i N ow ym Testam encie dostrzec doświadczenie ludzi z Bogiem. C zytelnik czuje: tutaj jest o m nie mowa. Może również zdobyć potrzebne doświadczenie wiary. Komu biblijne przekazy stały się dalekie i obce, może przy lekturze przedstawianej pozycji doświadczyć, że owe stare historie Pism a św. są dziś nie mniej aktualne niż dawniej.

Autor nie boi się wspom nianym sposobem opowiadać o Bogu. N ie lęka się antropomorfizmów. Wie bowiem , że nie w olno o Nim m ilczeć, a mówić możemy tylko w naszym ludzkim języku. Język ten posiada ludzkie w y ­ obrażenia i obrazy dla wyrażania religijnego doświadczenia. N aw et najbar­ dziej abstrakcyjne pojęcie Boga jest w ytw orem ludzkiego m yślenia, a w y ­ powiedzi przez negację, czym Bóg n ie jest, również są obrazami, jakkolwiek

szczególnie bladymi. Owocem m ówienia przez negację jest także jakieś w y ­ obrażenie Boga. Przez pozornie tak logiczną negację nader ludzkich cech zabiera się Bogu w łaśnie to, co go czyni dla nas żyw ym i bliskim . Hans F r o r odrzucił takie m ówienie o Bogu w przekonaniu, że jeśli nie dośw iad­ czamy i nie głosim y z ludzkim sercem , w ted y doświadczam y i głosim y Go bez serca i nieczułego.

Skoro i tak o Bogu nie możem y m ówić adekwatnie i bez zniekształceń, lepiej zdaniem autora opowiadać o Nim jak o człowieku, którego się kocha i przeżywa w sytuacji, w jaką On sam w szedł przez W cielenie. Zawsze jednak należy pamiętać, że „teraz widzim y jakby w zwierciadle, niejasno... teraz poznaję po części” (1 Kor 13, 12). Te słowa przyświecały autorowi przy pisaniu omawianej książki, o czym świadczy um ieszczenie ich na początku jako drugiego motta.

ks. Jan T om czak SJ, W arszaw a

R E C E N Z J E i g g

B ussfeier m it K indern und Jugendlichen, w yd. Josef F i n k e n z e i l e r i Johanna B i n d e r , M ünchen-Luzern 1975, Rex-V erlag, s. 127.

Książka jest owocem przem yśleń i pracy jedenastu autorek i autorów, którzy zajm ują się (przeważnie w praktyce) religijnym kształceniem i w y ­ chowaniem dzieci i młodzieży. Opublikowali w niej jedenaście różnych tem a­ tycznie opracowań nabożeństw pokutnych dla dzieci i młodzieży, a nawet dla dorosłych młodych ludzi. U w zględnili w nich różny w iek adresatów.

Autorzy uwzględnili zasadniczą problem atykę stosunku między sakra­ mentem pokuty a nabożeństwam i pokutnymi. N ie zajęli się jednak bliżej roztrząsaniem wspomnianego zagadnienia. W oleli bowiem zamiast teorety­ cznych rozważań dać praktyczną i konkretną pomoc duszpasterzom, kateche­ tom i wszystkim , którzy pracują wśród młodzieży. W napisanych tekstach widać zarówno najnowsze m yśli teologiczne dotyczące pokuty, szczególnie jej charakteru eklezjalnego, jak rów nież znajomość pedagogiki, katechetyki, dy­ namiki grup i bogate duszpasterskie doświadczenia w najróżniejszych dzie­ dzinach wychow ania dzieci i młodzieży.

Obok budzących zainteresow anie opowiadań w łaściw e m iejsce zostawili dla m edytacji obrazu, przedstawień scenicznych i wspólnej rozmowy. Usza­ nowano szczególnie zasadę, że przebieg procesu pokutnego wym aga ukierun­ kowania na w iarę »specyficzną dla danego okresu rozwojowego m łodego czło­ wieka. Widać to w ukazanych modelach rachunku sumienia, hom ilii i dialogu prowadzonego w grupie, które odpowiadają ściśle określonemu w iekow i dzieci i m łodzieży. Na początku każdego szkicu podano zasadniczy m otyw i cel danego spotkania pokutnego, który szczególnie zaznacza się w opracowanych tekstach. Nadając biblijny charakter om awianym nabożeństwom, autorzy nie przeciążyli dzieci tekstam i trudnym i do zrozumienia. Wypada rów nież zazna­ czyć, że tem atem tej książki nie jest spowiedź indywidualna, chociaż została w niej uwzględniona. Autorzy nie są zdania, że ostatecznie jedynym sensem nabożeństw pokutnych jest doprowadzenie do indywidualnej spowiedzi. N a­ pisali jednak takie modele, które mogą służyć jako nabożeństwa pokutne i rów nocześnie jako przygotowania do spowiedzi indyw idualnej. Pow stały one w praktyce i zostały w niej wypróbowane. Chociaż tworzą tem atycznie za­ mkniętą jedność, jednak dadzą się stosow ać zależnie od konkretnej sytuacji w innych kombinacjach. Koncepcję tych m odeli autorzy uważają za otwartą, można by powiedzieć za m ateriał pobudzający użytkow ników do dalszych pom ysłów. N aw et podanie określonego w iek u adresatów jest propozycją o płynnym charakterze.

Każdy z trzech rozdziałów, na które dzieli się om awiana książka, jest poprzedzony ogólnym wprowadzeniem , w którym przedm ówca zwraca uwagę na istotne m omenty, które należy uwzględnić przy realizow aniu określonych