Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 357 · 2018 Zarządzanie 15
Izabela Dembińska Uniwersytet Szczeciński
Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Katedra Logistyki
izabela.dembinska@wzieu.pl
FORMALNO-PRAWNE UREGULOWANIA PRZYGRANICZNEJ WSPÓŁPRACY POLSKO-NIEMIECKIEJ WSPARCIA LOGISTYCZNEGO AKCJI RATUNKOWYCH
KATASTROF NATURALNYCH
Streszczenie: Współpraca przygraniczna może być czynnikiem stymulującym spraw- ność i skuteczność systemu wsparcia logistycznego akcji ratowniczych w sytuacji kata- strof naturalnych. Celem artykułu jest określenie, w jaki sposób istniejące podstawy formalno-oprawne regulują przygraniczną współpracę polsko-niemiecką w zakresie wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych i czy są one wystarcza- jące wobec obecnych potrzeb.
W części teoretycznej, w oparciu o przegląd literatury, przedstawiono poziom roz- woju i kierunki badań dotyczących problematyki przygranicznej współpracy w zakresie wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych. W części empirycznej poddano analizie dokumenty stanowiące ramy formalno-prawne dla przygranicznej współpracy polsko-niemieckiej w zakresie wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych.
Na podstawie analizy materiału empirycznego określono, w jaki sposób jest uregu- lowana przygraniczna współpraca polsko-niemiecka w zakresie wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych, jakie działania mieszczą się w pojęciu wsparcia logistycznego oraz jakie są określone narzędzia. Na podstawie odpowiedzi na wymie- nione pytania przedstawiono rekomendacje w zakresie możliwości i potrzeb uzupełnie- nia wspomnianych luk formalno-prawnych.
Słowa kluczowe: logistyka, wsparcie logistyczne, katastrofa naturalna, współpraca przy- graniczna, zarządzanie kryzysowe.
JEL Classification: H11, H12, M48, Q01.
Łukasz Marzantowicz
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Katedra Logistyki
lukasz.marzantowicz@sgh.waw.pl
Wprowadzenie
Postępujące zmiany klimatyczne wywołują coraz częściej pojawiające się klęski żywiołowe, które oprócz swojej destruktywnej siły, są kosztowne. We- dług danych EM-DAT [www 1] w latach 2000-2016 w Europie wystąpiło 911 katastrof naturalnych. To jest siedemdziesiąt razy więcej niż sto lat temu, w la- tach 1900-1916, kiedy wystąpiło 13 katastrof naturalnych. Rocznie gospodarka światowa na skutek katastrof naturalnych traci 250-300 mld dolarów.
Pojęcie katastrofy naturalnej nie doczekało się jeszcze jednoznacznego ro- zumienia. Według definicji Organizacji Narodów Zjednoczonych, realizującej
„Międzynarodową Strategię Redukcji Katastrof”, katastrofa naturalna jest sytua- cją, w której nastąpiło poważne zakłócenie w funkcjonowaniu zbiorowości lub społeczeństwa związane z cierpieniem ludzi, stratami materialnymi, ekonomicz- nymi bądź środowiskowymi, lub oddziaływaniem, które przekracza zdolność poszkodowanej zbiorowości albo społeczeństwa do poradzenia sobie przy wyko- rzystaniu swoich własnych zasobów. W świetle Ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r.
o stanie klęski żywiołowej [art. 3.1.] katastrofa naturalna jest to zdarzenie zwią- zane z działaniem sił natury, w szczególności: wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powo- dzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi, albo też działanie innego żywiołu. Centrum Badań nad Epide- miologią Katastrof (CRED – The Centre for Research on the Epidemiology of Disasters) z siedzibą w Belgii dzieli katastrofy naturalne na pięć podstawowych kategorii: geofizyczne (trzęsienia ziemi, tsunami, lawiny, osuwiska, obrywy, spływy, erupcje wulkanów), meteorologiczne (cyklony tropikalne, cyklony eks- tratropikalne, wichury lokalne), hydrologiczne (powodzie, wezbrania sztormo- we, lawiny, osuwiska, obrywy, spływy), klimatyczne (susze, fale upałów, fale zimna, ekstremalne warunki zimowe, samoistne pożary) i biologiczne (epidemie, plagi szkodników, ataki zwierząt).
Implikacją rosnącej liczby i skali katastrof naturalnych oraz towarzyszących im strat jest podejmowanie współpracy sąsiadujących ze sobą krajów w zakresie akcji ratunkowych. Kluczowy obszar współpracy to wsparcie logistyczne. Ce- lem opracowania jest określenie, w jaki sposób istniejące podstawy formalno- oprawne regulują przygraniczną współpracę w zakresie wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych i czy są one wystarczające wobec obec- nych potrzeb. Za przykład posłuży współpraca między Polską a Niemcami.
Opracowanie podzielono na część teoretyczną i empiryczną. W części teore- tycznej wykorzystano metodę analizy literatury oraz dokumentów legislacyj- nych, z kolei w części empirycznej dokonano krytycznej analizy regulacji for- malnych i uwarunkowań prawnych.
1. Przegląd literatury
Tematyka logistycznego wsparcia akcji ratunkowych w sytuacji katastrofy naturalnej jest często poruszana w przestrzeni zarówno opracowań naukowych, jak również tych o charakterze praktycznym, jakkolwiek trudno jest doszukać się publikacji odpowiadających stricte tak sformułowanemu tematowi. Bazując na źródłach dostępnych w Internecie z okresu 2010-2017, można zauważyć, iż pojawiły się publikacje polskie z zakresu wsparcia logistycznego (ponad 6000 publikacji), akcji ratunkowych (ponad 2000 publikacji), akcji humanitarnych, katastrofy naturalnej (por. tabela 1). Zauważyć należy, że pojęcie wsparcia logi- stycznego sytuacji kryzysowych (w tym akcji ratunkowych) jest często zastępo- wane określeniami: zabezpieczenie logistyczne w czasie wystąpienia sytuacji kryzysowej lub logistyka sytuacji kryzysowych.
Tabela 1. Problematyka wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych w wybranych pozycjach literatury polskiej
Rok Kto? Wyszczególnienie
stosowanych pojęć Zakres rozważań 2012 I. Szustkiewicz, Ratownic-
two chemiczno-ekologiczne w strukturach Państwowej Straży Pożarnej
Akcja ratunkowa, katastrofa, ratownictwo, służby ratownicze
Opracowanie charakteryzuje wsparcie logistyczne w akcjach ratunkowych, ale odnosząc się tylko do zasobów osobowych, tj.
do służb ratowniczych różnych branż
2012 A. Łupicka, Wsparcie logi- styczne akcji humanitarnych
Katastrofa naturalna, katastrofa cywilizacyjna, akcja ratownicza, kryzys humanitarny, akcja huma- nitarna
Odniesienie wsparcia logistycz- nego w sposób ogólny do prowa- dzenia akcji humanitarnych – logistyka humanitarna 2014 G. Abgarowicz, A. Majka,
Z. Ślosorz (red.), Wsparcie logistyczne działań służb ratowniczych przez organy zarządzania kryzysowego
Akcja ratunkowa, kryzys, kata- strofa, służby reagowania, wspar- cie logistyczne
Wsparcie logistyczne służb ratow- niczych – odniesienie się tylko do zasobów osobowych. Nie wskazu- je się potencjału rzeczowego jako elementu wsparcia logistycznego 2015 G. Abgarowicz, B. Bonczek,
D. Czerwienko, S.E. Dwo- recki, A. Dziechciarz, A. Grabowski, D. Riegert, Logistyka wielopodmioto- wych akcji ratowniczych
Akcja ratunkowa, wielopodmio-
towe akcje ratownicze Logistyka akcji ratowniczych.
Brak odniesienia do zasobów.
Nie wskazuje się na systemowe wsparcie logistyczne z wykorzy- staniem zasobów na poziomach terytorialnych
Źródło: Opracowanie na podstawie: Szustkiewicz [2012]; Łupicka [2012]; Abgarowicz, Majka, Ślosorz (red.) [2014]; Abgarowicz i in. [2015].
W zbiorze literatury logistycznej szerokie ujęcie wsparcia logistycznego przedstawił M. Chabrek [2002], kładąc szczególny nacisk na wyjaśnienie istoty systemu wsparcia logistycznego oraz scharakteryzowanie ekonomicznych prze- słanek jego rozwoju i funkcjonowania. Odnosząc rozważania do organizacji, system wsparcia logistycznego definiuje on jako celowo zorganizowany podsys- tem dowolnej organizacji, wspierający jej podstawowy proces wytwarzania dóbr poprzez integrację wszystkich działań związanych ze skutecznym, efektywnym i korzystnym przepływem niezbędnych do wytworzenia dobra podstawowego zasobów oraz wspierający obsługę procesu wytwarzania w zakresie zapewnienia koniecznego dla tego procesu wyposażenia, zarówno pod względem jego do- stępności, jak i niezawodności.
Wkład w teoremat wsparcia logistycznego wnoszą również rozważania J. Szołtyska [2009], który ukazuje na tle tradycyjnych łańcuchów dostaw specy- fikę łańcucha dostaw pomocy humanitarnej, charakteryzując przy tym kwestię wsparcia logistycznego. Nie odniósł się on bezpośrednio do akcji ratunkowych w sytuacji wystąpienia katastrofy naturalnej, jednak dokonano wprowadzenia do zdefiniowania logistyki akcji humanitarnych w kontekście funkcji wsparcia.
Przedstawienia logistycznych aspektów sytuacji kryzysowych dokonał K. Ficoń [2011], starając się wyjaśnić rozumienie pojęcia „logistyczne zabezpie- czenie ludności poszkodowanej oraz sił ratowniczych”, a także scharakteryzo- wać, na czym polega skuteczne i efektywne zarządzanie krytycznymi zasobami logistycznymi dla potrzeb niemilitarnych sytuacji kryzysowych. Wskazuje, że zarządzanie zabezpieczeniem logistycznym, w tym planowanie, jest integralnym elementem zarządzania kryzysowego. Uważa, że w sytuacjach kryzysowych zarządzanie należy rozumieć jako menedżerską działalność związaną z kierowa- niem zabezpieczeniem logistycznym w różnych stadiach rozwojowych sytuacji kryzysowych. Przedmiotem tej działalności, oprócz pierwszoplanowych zadań związanych z zabezpieczeniem i ochroną ludności, według K. Ficonia będą, w odpowiedniej kolejności i skali, działania ukierunkowane na ochronę i zabez- pieczenie ciągłości funkcjonowania elementów terenowej infrastruktury kry- tycznej, na ochronę środowiska naturalnego, zasobów materiałowych i gospo- darczych oraz żywego inwentarza w strefie objętej sytuacją kryzysową.
Przedmiotem tego rodzaju zarządzania jest również realizacja zadań związanych z logistycznym zabezpieczeniem sił ratowniczych.
B. Pac [2015] słusznie zauważa, że logistyka w sytuacjach kryzysowych w swojej istocie różni się od logistyki cywilnej oraz logistyki wojskowej, za- równo w zakresie potencjalnych odbiorców/klientów (grupy docelowej) usług
logistycznych, założonych wymagań obsługi grupy docelowej, jak i celów, jakie się zamierza osiągnąć oraz kryteriów optymalizacji. Prowadzenie operacji w sytu- acji kryzysowej, jego zdaniem, polega na synergii, koordynacji i synchronizacji działań organów administracji publicznej, jednostek formacji ratowniczych oraz kontrahentów zewnętrznych wspierających w mniejszym lub większym stopniu siły ratownicze w zależności od stopnia natężenia operacji oraz występujących zagrożeń.
A. Bujak i M. Witkowski [2014] twierdzą, iż zabezpieczenie logistyczne można podzielić ze względu na jego rolę w systemie zarządzania kryzysowego na: zabezpieczenie logistyczne struktur zarządzania kryzysowego oraz zabezpie- czenie logistyczne, które przygotowane jest do realizacji zadań na potrzeby ochrony ludności w chwili wystąpienia sytuacji kryzysowej. Ponadto zabezpie- czenie logistyczne, mające na celu przygotowanie administracji publicznej do zarządzania kryzysowego, umownie podzielili na trzy grupy, które obejmują zasoby personalne, sprzętowe, finansowe.
Jak twierdzą W. Nowak i E. Nowak [2009], logistyka w sytuacjach kryzy- sowych zajmuje się nie tylko problematyką zaopatrzenia i świadczenia usług specjalistycznych i gospodarczo-bytowych na rzecz ludności poszkodowanej, lecz również zabezpieczeniem logistycznym podmiotów (ekip, jednostek, instytu- cji) prowadzących działania ratownicze i działania prewencyjne, a także aspek- tami logistycznymi działań związanych z odbudową obiektów infrastruktury krytycznej, obiektów infrastruktury transportowej itp., przy czym problematyka ta postrzegana jest z innego niż zabezpieczenie logistyczne ludności poszkodowanej logistycznego punktu widzenia i towarzyszą jej inne (specyficzne) procedury.
Zbiór literatury światowej w zakresie problemu logistycznego wsparcia ak- cji ratunkowych w sytuacji katastrofy naturalnej stanowi odpowiednio około 300 tysięcy publikacji (w różnych dziedzinach nauki i praktyki gospodarczej) dla słowa kluczowego „wsparcie logistyczne” (logistics support) i prawie 70 tysięcy obcojęzycznych publikacji w odpowiedzi na hasło „akcja ratunkowa” (rescue operation). Należy zauważyć, że często tłumaczenia akcji ratowniczych ozna- czają działania ratunkowe i operacje ratunkowe/ratownicze. Często używanymi pojęciami jest „logistyka kryzysowa”, nazywana też „logistyką awaryjną”, bądź
„logistyka akcji humanitarnych”, co objawia pewną, z pewnością niezamierzoną, nonszalancję wśród autorów, skutkującą niedookreślonym zakresem semantycz- nym. Jakkolwiek jednak by nie ujęto tej kwestii, to w procesie definiowania owych pojęć za kanwę służą klasyczne, elementarne definicje logistyki biznesu.
Wydaje się to zrozumiałe. Widać to wyraźnie na przykład w definicji logistyki
sytuacji kryzysowych autorstwa J.B. Sheu [2007], który postrzega ją jako proces planowania, zarządzania i kontrolowania efektywnych przepływów pomocy mate- rialnej, informacji i usług od miejsc pochodzenia do miejsc przeznaczenia, zaspo- kajających pilne potrzeby osób dotkniętych kryzysem w warunkach nagłych. Kla- syczne akcenty logistyki biznesu przewijają się również w definicjach logistyki akcji humanitarnych [Antosia, 2006; Kovacs, Spens, 2007; Chandes, Paché, 2010;
Christopher, Tatham, 2011; Meduri, 2014], wskazując, że polega ona na organiza- cji dostaw oraz magazynowaniu zapasów w sytuacji katastrof naturalnych lub nagłych wypadków na rzecz mieszkańców obszarów nimi dotkniętych.
Analizując relacje między przywołanymi pojęciami i ich definicjami, można zauważyć, iż pojęcie logistyka sytuacji kryzysowych jest najszersze, w jego zakre- sie semantycznym mieści się pojęcie logistyki akcji ratunkowych, w którym z kolei można lokować pojęcie logistyki akcji humanitarnych. Taki układ relacji między wymienionymi pojęciami należy upatrywać w kategorii otwartej dyskusji, wymagającej chociażby zdecydowanie szerszego oglądu i analizy literatury świa- towej, ale też i empirycznych badań. Zastanawiające jest to, że w przypadku anali- zowanych definicji nie zauważono, by były poruszane kwestie kosztów zapewnie- nia wsparcia logistycznego. Jedynie K. Ficoń [2011] zaakcentował potrzebę spełnienia warunku efektywności wsparcia logistycznego akcji ratunkowych.
Podsumowując, rolę wsparcia logistycznego akcji ratunkowej w sytuacji katastrofy naturalnej można interpretować jako zagwarantowanie poprzez wy- pełnianie funkcji zarządzania, tj. planowanie, organizowanie i kontrolę, dostęp- ności w odpowiednim czasie i miejscu (problem prewencji oraz reakcji w sytua- cji wystąpienia katastrofy) niezbędnych zasobów materiałowych (np. zapasy żywności, medykamenty, odzież ochronna), infrastrukturalnych (np. przygoto- wanie obiektów użyteczności publicznej na cele ewakuacji), suprastrukturalnych (np. sprzęt techniczny), informacyjnych, ludzkich (np. ekipy ratunkowe), umoż- liwiających skuteczne i efektywne przeprowadzenie akcji ratunkowej w sytuacji wystąpienia katastrofy naturalnej. Zakres i forma wsparcia logistycznego zależą od rodzaju katastrofy naturalnej.
2. Uregulowania formalno-prawne w zakresie wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych
Odnosząc koncepcję cyklu życia do katastrofy, rozróżnia się etap przed ka- tastrofą, obejmujący działania prewencyjne i planistyczne, etap wystąpienia katastrofy i etap po katastrofie, obejmujący działania związane z niwelacją skut-
ków. Wsparcie logistyczne odgrywa kluczową rolę przed wystąpieniem katastro- fy oraz na etapie wystąpienia jej skutków, gdyż prewencyjna rola logistyki za- pewnia możliwość zarządzania przebiegiem katastrofy i skutecznego podejmo- wania działań niwelujących skutki [Marzantowicz, 2015].
Można twierdzić, iż w przypadku wsparcia logistycznego akcji ratunko- wych w sytuacji katastrof naturalnych zakres uregulowań formalno-prawnych powinien odnosić się do możliwości zagospodarowania/wykorzystania organiza- cji i zasobów, składających się na potencjał wykonawczy podejmowania działań ratunkowych w sytuacji wystąpienia katastrofy naturalnej. Wsparcie logistyczne w tym zakresie będzie bowiem skupiać ośrodki działania na możliwościach sku- tecznego wykorzystania zasobów rzeczowych, osobowych i informacyjnych, zachowując atrybut sprawności i efektywności. Jeśli więc mowa jest o zasobach, to należy przyjąć, że integratorem koincydencji działań ratunkowych w świetle wsparcia logistycznego jest czas – jako czynnik główny, determinujący reakcyj- ność, szybkość, częstotliwość, regularność, terminowość działań.
Uregulowania formalno-prawne powinny odnosić się do warunku sprawno- ści, skuteczności i efektywności systemu wsparcia logistycznego akcji ratunko- wych w sytuacji katastrof naturalnych. Przyjmując takie założenie, można wy- znaczyć podstawowe wymogi stawiane uregulowaniom formalno-prawnym w zakresie wsparcia logistycznego akcji ratunkowej w sytuacji wystąpienia kata- strofy naturalnej, a mianowicie:
1) istnieje potrzeba określenia zakresu wykorzystania zasobów składających się na potencjał możliwy do wykorzystania w sytuacji katastrofy naturalnej, 2) istnieje potrzeba integracji terytorialnego podziału odpowiedzialności wraz
z podziałem branżowym, uwzględniając wykorzystanie dostępnych w czasie zasobów,
3) istnieje potrzeba określenia zasad komunikacji w zakresie podziału branżo- wego z uwzględnieniem poziomu posiadania zasobów,
4) istnieje potrzeba włączania specjalistów-logistyków w kompetencje zespołów powoływanych w ramach centrów reagowania i w zakres zarządzania kryzysem.
Wymienione cztery postulaty nie gwarantują w oczywisty sposób, że uwzględnienie ich w zmianach prawnych i aktach formalnych zapewni wypeł- nienie dostrzeganych luk legislacyjnych. Niemniej jednak, w nawiązaniu do postawionej tezy, można przyjąć, że wpisanie wymogów dla wsparcia logistycz- nego akcji ratunkowych w sytuacji katastrof naturalnych w ramy formalno- -prawnych uregulowań jest działaniem niezbędnym do ciągłego podnoszenia ich sprawności, skuteczności i efektywności.
3. Uregulowania formalno-prawne w zakresie współpracy przygranicznej wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych – na przykładzie współpracy
polsko-niemieckiej
W obliczu wzrastającego zagrożenia występowania katastrof naturalnych, będącego skutkiem zmian klimatycznych, ważne staje się zwrócenie uwagi na sposób formalno-prawnego regulowania kwestii związanych z planowaniem akcji ratunkowych i reagowania na skutki katastrof. Kwestią istotną jest regula- cja współpracy przygranicznej, której przesłanki wynikają nie tylko z faktu, że katastrofa i jej skutki mogą dotyczyć więcej niż jednego kraju, ale też dlatego, że współpraca prowadzi do wielopłaszczyznowej synergii.
W powszechnej opinii Niemcy są jednym z krajów najlepiej przygotowa- nym do zapobiegania katastrofom naturalnym, jak też do sprawnego prowadze- nia akcji ratunkowych i zabezpieczenia podstawowych potrzeb ludności po wy- stąpieniu katastrofy. Charakteryzując bowiem system zarządzania kryzysowego w tym kraju, wskazuje się na federalny system państwa, co ma swoje przełoże- nie na mechanizm zarządzania i odpowiedzialności w sytuacjach wystąpienia kryzysu. Występuje podział kompetencji między administrację federalną, związ- kową i lokalną, w związku z czym prawo niemieckie rozróżnia podejście do zdarzeń kryzysowych w następujący sposób:
– stworzony jest system planowania na wypadek nadzwyczajnych zagrożeń pojawiających się w sytuacji pokoju, pozostający w gestii poszczególnych krajów związkowych, co znaczy, że w tym obszarze osadzona jest odpowie- dzialność za ochronę ludności w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń;
– stosuje się tzw. rozszerzone planowanie na wypadek nadzwyczajnych zagro- żeń czasu wojny, co pozostaje w gestii rządu federalnego.
Konsekwencją takiej partycji jest powstanie dwóch odrębnych obszarów prawa i administracji. Współpracę między tymi dwoma obszarami koordynują w każdym kraju związkowym służby wewnętrzne. Następuje zatem kontrolowa- na dywersyfikacja gestii zarządczej, a wraz z nią odpowiedzialności. Należy nadmienić, że wspomniane systemy reagowania na zagrożenia stosuje się analo- gicznie w sytuacji wystąpienia katastrofy – uznawanej jako powszechne zagro- żenie. W Niemczech, na szczeblu lokalnym, każda jednostka samorządu teryto- rialnego posiada komórkę organizacyjną odpowiedzialną za planowanie na wypadek nadzwyczajnych zagrożeń. W jej skład wchodzą przedstawiciele poli- cji, straży pożarnej i organizacji pozarządowych. Jej działalność jest koordyno- wana przez burmistrza. Wspólnym mianownikiem ich działań jest odpowie-
dzialność ponoszona przez władze lokalne za usługi ratownicze przede wszyst- kim w zakresie medycznym oraz za pomoc techniczną.
W wyniku powodzi w 1997 r., która udowodniła, że Polska nie jest odpo- wiednio przygotowana do radzenia sobie z sytuacjami kryzysowymi, w Konsty- tucji Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzono do wewnętrznego porządku prawnego pojęcia stanów nadzwyczajnych: wojennego, wyjątkowego i klęski żywiołowej, które mogą być wprowadzone w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwy- kłe środki konstytucyjne są niewystarczające. Stany nadzwyczajne zostały ure- gulowane w uchwalonych przez parlament w 2002 r. Ustawie o stanie klęski żywiołowej, Ustawie o stanie wyjątkowym oraz Ustawie o stanie wojennym.
Kolejnym źródłem takiego obowiązku w Polsce jest Ustawa o zarządzaniu kry- zysowym z 2007 r., z której wynika, że w przypadku wystąpienia zagrożeń ob- owiązek podjęcia odpowiednich działań spoczywa na samorządach. Oznacza to, że jednostki samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej zy- skały nowe obowiązki w związku z obowiązującą od 22 sierpnia 2007 r. Ustawą o zarządzaniu kryzysowym.
Na szczeblach wojewódzkich, powiatowych i gminnych powoływane są centra zarządzania kryzysowego. Do ich zadań należą:
– pełnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji na potrzeby zarządzania kryzysowego (w przypadku centrów gminnych jest to zadanie fakultatywne ze względu na zgłaszane przez przedstawicieli samo- rządu terytorialnego podczas konsultacji społecznych problemów, jakie mo- głyby się pojawić w związku z niewystarczającym zapleczem kadrowym, zwłaszcza w gminach mniejszych; wiąże się to ze wzrostem dodatkowych kosztów funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego na poziomie gminnym;
– współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej;
– współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze i humanitarne.
Na poziomie krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym są two- rzone plany zarządzania kryzysowego. Plan zarządzania kryzysowego składa się z planu głównego zawierającego charakterystykę zagrożeń oraz ocenę ryzyka ich wystąpienia, w tym mapy ryzyka i mapy zagrożenia oraz charakterystykę sił i środków, jak również stan rezerw państwowych, oraz ocenę możliwości ich wykorzystania. W dalszej kolejności plan główny zawiera analizę funkcjonowania administracji publicznej, jej skuteczności i możliwości wykorzystania w sytua- cjach kryzysowych oraz przewidywane warianty działań w sytuacjach kryzyso-
w n re k o w
e rz s w o d z s
R Ź
ra u g wych ników
eago kryzy opart wa p
elem ządz tyki wych o sys darow zasob
trof
Rys.
Źródło
atun uregu go w
h wr w fu owan ysow ty n
raw Wsp mente
zania dot h. Je stem wan bów f natu
1. Sc na o: Opr
Ukł nkow
ulow wspa
WSP
U
u
raz z unkc nia wych
a tró wo us
parc em u
a ka tycz edna my or
nia w w. Uk uraln
chem atura racow
ład s wych wani arcia
PARC
Pote finan
Uregul regio wyst uregul nadrz
ze w cjon
kryz h. W ójpo staw cie lo
uwar atastr ące ak za rgan wspa kład nych
mat s alnyc wanie w
sił w h w ia fo log
CIE LO
encjał nsowy
lowan onalne tępują lowan zędne
wska alny zyso W Po odzia wowe ogis runk rofą
wyk akres nizac arcia d sił
h zo
sił w ch w własn
w wy sytu orma gisty
OGIST
y
nia e, ą nia e
azani ych.
oweg olsce ale w e.
stycz kowa ą nat
korz s ure cyjn a lo pot obraz
wspar w świ ne.
ykor uacji alno yczne
TYCZN
iem Plan go o e wi wład
zne, ań i tural zysta egul ne na
ogist tencj zow
cia l ietle
zyst i kat -pra ego.
NE AK
ur og i
tryb n za okreś ięc u dz sa
zaró ure lną.
ania lowa a od tyczn
jału ano
ogis regu
taniu tastr awne
. Po
KCJI R
Pote rzecz
WY
Wyst regulo gólnok i regio
bu a arząd ślają ukła amo
ówn egulo
Nie pot ań d dpow
nego wsp na r
stycz ulacj
u zas rof n e od
dsta
RATU
encjał zowy
YKOR
tępują owan krajow onaln
ktua dzan ące z d sił rząd
no w owań e istn encj dotyc wiedn
o dl parc rysu
znego i for
sobó natur
nosz awow
UNKOW
y
RZYS
ą nia
we e
aliza nia k
zesp ł ow dowy
w prz ń fo nieją jału czy w
nim la p cia lo unku
o akc rmaln
ów j ralny zą si wym
WYCH
TANI
acji p kryz pół p wych ych,
zypa orma ą for
wsp wyk m szc posia
ogis u 1.
cji ra no-p
jest i ych.
ię w m py
H W S
IE ZA
N o
plan zyso przed h ure
, prz
adku alnyc rmal parci korzy czeb
adan stycz
atunk prawn
istot . Mo w sw
ytani
SYTUA
Pote osob
ASOB
Nadrz uregu ogóln
w
nu or weg dsię egul zy cz
u Nie ch w lne w ia lo ystan lu, a nych zneg
kowy nych
tą w ożna ojej iem
ACJI K
encjał bowy
BÓW
zędno ulowa nokraj ych
raz p go za ęwzi
lowa zym
emie w za
wsk ogist ania
ale n h bą go a
ych w h
wspar a zas isto w z
KATA
ł y
ość ań jo-
posz awie ęć n ań m m nad
ec, j akres kazan
tycz sił i nie w ądź akcji
w sy
rcia stano ocie zakr
ASTRO
zcze era t na w ma ro
drzę
jak i sie r nia w
nego środ w za
wyk ratu
ytuac
logi owić do t esie
OF NA
in
N u re
ególn takż wypa ozkł ędną
i Po reago
w za o ak dków akres
korz unko
cji ka
istyc ć się
tak p e dia
ATURA
Pote nform
Nadrz uregu region
nych że pr adek ład f ą rol
lski owa akre kcji
w w sie z zysty owy
atastr
czne ę, jak pojm agno
ALNY
encjał macyjn
zędnoś ulowa nalnyc
h zał roce
sytu form
ę od
, nie nia esie ratu w opa
zago ywan ych k
rof
ego a k ob mow zow
YCH
ny
ść ń ch
łącz edury
uacj malny
dgry
e jes i za logi unko arciu ospo
nych kata
akcj becne wane wania
z- y ji y y-
st a-
i- o- u o-
h a-
ji e e-
a
stanu obecnych uregulowań jest, w jakim stopniu nawiązują one do skuteczności i sprawności prowadzenia działań ratowniczych. Ponownie, zwracając się ku istocie wsparcia logistycznego, podjęto próbę określenia i odniesienia istnieją- cych regulacji do wymogów wydajnościowych wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych, co przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Uregulowania formalno-prawne w Polsce i w Niemczech w odniesieniu do wymogów wsparcia logistycznego akcji ratunkowych w sytuacji katastrof naturalnych
Forma regulacji POLSKA
1 2 Poziom ogólnokrajowy
USTAWA:
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywioło- wej, Dz.U. z 2014 r., poz. 333
Dotyczy organizacji zarządzania w kryzysie na poziomie krajowym.
Traktuje o zasadach podejmowania działań i odpowiedzialności w sytua- cjach wystąpienia klęsk żywiołowych. Definiuje poziomy decyzyjności i obszary reagowania i niwelacji skutków – szczeble zarządzania w zależ- ności od miejsca wystąpienia klęski. Nie wskazuje jednak na sposoby wykorzystania zasobów rzeczowych, osobowych, informacyjnych, choć wskazuje na organizację systemów ostrzegania i odpowiedzialności finansowej, jednak wyłącznie w kwestii wskazania ośrodka odpowie- dzialności
Poziom ogólnokrajowy USTAWA:
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzyso- wym, Dz.U. z 2017 r., poz. 209
Dotyczy organizacji działań związanych z obroną na wypadek wojny, klęsk i katastrof. Wskazuje na podział terytorialny i oznacza ośrodki decyzyjne – przy wykorzystaniu właściwego rozporządzenia. Nakazuje odpowiednim szczeblom samorządu wypracowanie systemu działań prewencyjnych, organizacji i zarządzania kryzysową sytuacją oraz wska- zuje odpowiedzialność w zakresie niwelacji skutków. Określa w sposób ogólny potrzebę tworzenia tzw. centrów kryzysowych. Tu również nie zauważa się wskazania na wykorzystanie zasobów i wykorzystanie poten- cjału ośrodków reagowania w zakresie logistyki w akcjach ratowniczych katastrof naturalnych, choć wskazany jest sposób prowadzenia ścieżki decyzyjnej
Poziom regionalny ROZPORZĄDZENIE:
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 lipca 2008 r.
w sprawie organizacji i trybu działania Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, Dz.U. z 2008 r., nr 128, poz. 821
Dotyczy bezpośrednio spraw w zakresie organizacji Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. W zakresie znaleźć można również wytyczne w zakre- sie kształtowania regionalnych centrów kryzysowych. Dotyczy wszyst- kich obszarów kryzysu. Wskazuje na podział decyzyjności i przebiegu procesów zarządzania. Podkreśla wykorzystanie potencjałów powiato- wego i gminnego szczebla wraz ze wskazaniem odpowiedzialności na tym szczeblu samorządowym. Nie wskazuje jednak na możliwość syste- mowego podejścia do współpracy międzynarodowej w zakresie wsparcia logistycznego. Nie określa stopnia wykorzystania zasobów, choć wska- zuje na wykorzystanie systemów ostrzegania i reagowania
Poziom regionalny ZARZĄDZENIE:
Zarządzenie Nr 86 Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 sierp- nia 2008 r. w sprawie organiza- cji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzyso- wego, M.P. z 2008 r., nr 61, poz. 538
Dotyczy organizacji i zarządzania operacyjnego w centrach reagowania kryzysowego oraz na strukturę zarządzania. Nie ma wskazywać zakresu wykorzystania zasobów i ścieżki ich przepływu. Nie wskazuje na poten- cjał logistyczny. Obejmuje sprawdzone metody zarządzania kryzysem
cd. tabeli 2
NIEMCY
1 2 Poziom federalny USTAWA
Grundgesetz für die Bundesre- publik Deutschland – art. 73.1.
i art. 87a, art. 73.10, art. 35, art. 91
Większość zapisów dotyczących ochrony przed zagrożeniami w wyniku wojny i ataków terrorystycznych. Sposób reagowania, zapobiegania, zarządzania, niwelacji skutków i podziału odpowiedzialności. Ustawa zasadnicza jest nadrzędnym aktem (w przytoczonych artykułach) dają- cym wytyczne do prowadzenia akcji ratunkowych. Dotyczy reagowania w kryzysie rozumianym jako zbiór wszystkich możliwych sytuacji zagro- żenia, w tym katastrof. Nie wskazuje na potencjał w wykorzystaniu zasobów i sposobu ich zagospodarowania, więc nie odnosi się bezpo- średnio do wymogów wsparcia logistycznego
Poziom landów Szczegółowe akty prawne poszczególnych landów
Każdy z landów posiada własne regulacje dotyczące zarządzania w kryzy- sie. Tu jednak wskazuje się na sposoby reagowania, wykorzystania służb porządkowych, policyjnych, wojskowych, medycznych i regio- nalnych samorządowych. Podzielona jest odpowiedzialność i zakres możliwości współpracy z granicznymi landami. Nie odnosi się bezpo- średnio do wsparcia logistycznego, ale wskazuje na sposób wykorzysta- nia zasobów osobowych wraz z organizacją struktur zarządzania tymi zasobami. Wszystkie akty normatywne w landach są bezpośrednim wynikiem zapisów zawartych w ustawie zasadniczej
Dokument: System des Krisenmanagements in Deutschland
Opracowanie pozaprawne, określające jednak system zarządzania jednost- kami w sytuacji wystąpienia kryzysowej sytuacji, w tym katastrof.
Szeroki opis wykorzystania systemów ostrzegania i reagowania w odnie- sieniu do uregulowań Unii Europejskiej. Brak bezpośredniego odniesie- nia do wykorzystania logistyki w akcjach ratowniczych
Źródło: Opracowanie własne.
Współpraca obu krajów, tj. Polski i Niemiec, w zakresie podejmowania działań prewencyjnych i akcji ratowniczych w sytuacji wystąpienia katastrofy naturalnej związana jest z kwestią sąsiedztwa i współpracy przygranicznej.
W wyniku ocieplenia klimatu w Europie rośnie zagrożenie powodziowe. Wśród krajów, które są szczególnie narażone na występowanie powodzi, znajdują się Polska i Niemcy. W Polsce regionami zagrożonymi są między innymi wojewódz- twa, przez które przepływa Odra, czyli dolnośląskie, lubuskie i zachodniopomor- skie. Wszystkie powodzie, jakie wystąpiły w Polsce po 2000 r., tj. z 2013 r. – li- piec, 2010 r. – sierpień, 2010 r. – maj/czerwiec, 2009 r. – czerwiec, 2008 r. – lipiec, 2001 r. – lipiec/sierpień, przechodziły przez województwa południowo- -zachodniej Polski. W Niemczech do zagrożonych powodziami regionów należą obszary, przez które przepływają rzeki: Dunaj i Łaba, czyli landy Bayern i Sach- sen. Zarówno w przypadku Polski, jak i Niemiec są to obszary przygraniczne.
Współpraca między Polską a Niemcami w przedmiotowym zakresie jest regulo- wana m.in. Umową między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Nie- miec o wzajemnej pomocy podczas katastrof i klęsk żywiołowych lub innych poważnych wypadków (Dz.U. z dnia 19 marca 1999 r.). W związku z przewar- tościowaniami w niemieckiej polityce zagranicznej, które stopniowo dokonywa- ły się w latach 90. XX wieku, możliwe jest obecnie większe zaangażowanie
Niemiec w reagowanie na sytuacje kryzysowe na całym świecie, a szczególnie w ramach stosunków z krajami sąsiednimi. Wskazano nawet, że prewencja w sytuacjach kryzysowych powinna stać się jednym z głównych zadań niemiec- kiej polityki zagranicznej.
Z uwagi na fakt, że i Polska, i Niemcy są członkami Unii Europejskiej, trzeba również spojrzeć na unijne uwarunkowania i regulacje w zakresie zarzą- dzania w sytuacjach kryzysowych. Podstawą systemu zarządzania kryzysowego Unii Europejskiej jest stwierdzenie: „nie każdy dla siebie, ale wszyscy dla wszystkich”. Instytucje unijne (Komisja Europejska, Sekretariat Generalny Rady UE, Europejska Służba Działań Zewnętrznych) pełnią tu rolę wspomagającą.
Strategia UE zakłada współpracę instytucji Unii, państw członkowskich oraz wspólne zaangażowanie różnych instrumentów. Zakres współpracy obejmuje przede wszystkim wymianę informacji i danych w zakresie zapobiegania, przy- gotowania, reagowania, rozwoju i odbudowy po sytuacjach kryzysowych. Part- nerstwo i współdziałanie w zarządzaniu kryzysowym, w tym w przypadku akcji ratunkowych w sytuacji katastrof naturalnych, odbywa się szczególnie między państwami sąsiednimi. Współpraca bilateralna jest pożądana głównie ze wzglę- du na obszary wzajemnego oddziaływania. Chodzi tutaj o wyzwania związane z ryzykiem i prawdopodobieństwem wystąpienia zagrożeń o charakterze trans- granicznym oraz likwidacją ich skutków, jak np. w przypadku powodzi. Przed- miotem zainteresowania w kontaktach dwustronnych jest wymiana informacji i doświadczeń w obszarze zarządzania kryzysowego, przeciwdziałania zagroże- niom, ochrony ludności, ochrony infrastruktury krytycznej, szkoleń oraz ćwi- czeń. Kolejnym ważnym celem jest promowanie rozwiązań legislacyjno- -organizacyjnych związanych z koordynacją zarządzania kryzysowego na poziomie wojewódzkim i lokalnym. Dwustronna współpraca w zakresie zapo- biegania, podejmowania akcji ratunkowych i niwelacji skutków katastrof jest jednak obarczona różnymi barierami. Należy spodziewać się luk w obowiązują- cych regulacjach w odniesieniu do wymogów wsparcia logistycznego akcji ra- tunkowych katastrof naturalnych.
4. Identyfikacja luk formalno-prawnych w zakresie współpracy przygranicznej wsparcia logistycznego akcji ratunkowych katastrof naturalnych – dyskusja
Zasadnicze ramy prawne współpracy w zakresie akcji ratunkowych w sytu- acji katastrof naturalnych stanowi Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Re- publiką Federalną Niemiec o wzajemnej pomocy podczas katastrof i klęsk ży-
wiołowych lub innych poważnych wypadków, podpisana 10 kwietnia 1997 r.
w Warszawie. Ponadto można wskazać na Porozumienie między Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej (PSP) a Federalnym Zarządem Służby Ratownictwa Technicznego (THW), zawarte 20 sierpnia 1998 r. w Warszawie.
Współpraca dwustronna jest również formalizowana w formie porozumień na szczeblu województw po stronie polskiej i landów po stronie niemieckiej. Jako przykłady mogą posłużyć:
– Porozumienie między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji RP a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Brandenburgii o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków, pod- pisane 18 lipca 2002 r. w Słubicach;
– Porozumienia między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji RP a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Meklemburgii-Pomorza Przedniego o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważ- nych wypadków, podpisane 18 lipca 2002 r. w Słubicach;
– Porozumienie między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji RP a Saksońskim Ministerstwem Spraw Wewnętrznych o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków, pod- pisane 18 lipca 2002 r. w Słubicach.
Najważniejsze uregulowania wymienionych porozumień dotyczą:
– przekazania na szczebel powiatów, województw i krajów związkowych kompetencji w zakresie współpracy i wzajemnego udzielania pomocy ratow- niczej,
– upoważnienia Komendanta Głównego PSP, wojewodów oraz właściwych starostów do współdziałania oraz zwracania się o pomoc i przyjmowania wniosków o udzielenie pomocy,
– wzajemnej wymiany informacji o zagrożeniach i ich skutkach,
– przygotowania ewentualnych działań ratowniczych oraz prewencyjnych w pasie przygranicznym,
– wzajemnej wymiany informacji o siłach i środkach ratowniczych postawio- nych do dyspozycji drugiej strony w przypadku wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń, danych teleadresowych stanowisk kierowania oraz dwujęzycznych formularzy do informowania o zagrożeniu i zwracania się o pomoc.
Jak można zauważyć, o ile współpraca na szczeblu jednostek samorządu te- rytorialnego w zakresie planowania i organizacji akcji ratunkowych w sytuacji katastrofy naturalnej może przybierać różne formy sformalizowania, to jednak czynione ustalenia nie nawiązują do problematyki logistycznego wsparcia. Dla- tego należy zasygnalizować występujące w tym względzie luki, których enume- rację oraz charakterystykę przedstawiono w tabeli 3.
Tabela 3. Luki formalno-prawne wobec wymogów wsparcia logistycznego akcji ratowniczych w sytuacji katastrof naturalnych
Lp. Postulat Obszar luki
1. Potrzeba określenia zakresu wykorzystania zasobów skła- dających się na potencjał, możliwy do wykorzystania w sytuacji kryzysu
Żadna z regulacji nie określa potencjału zasobów możliwych do wykorzystania. Przyjęto, że każdy z aktów prawnych określa wybiórczo sposób zagospodarowania poszczególnych zasobów.
Nie ma wskazań, które wskazywałyby na zasoby czasowe, oso- bowe, rzeczowe i finansowe w układzie systemowym. Wsparcie logistyczne nie może być skutecznie realizowane w sytuacji dużej dywersyfikacji źródeł prawa i pozostałych regulacji
2. Potrzeba integracji terytorial- nego podziału odpowiedzial- ności z podziałem branżowym, przy uwzględnieniu wykorzy- stania dostępnych w czasie zasobów
Większość istniejących regulacji, zarówno po stronie polskiej, jak i niemieckiej określa ścieżkę decyzyjności, podział odpowiedzial- ności za reagowanie i prowadzenia akcji ratunkowych, zwłaszcza na terenach przygranicznych. Zachowana jest zasada centralizacji decyzyjności z rozkładem sił odpowiedzialności na szczeble niższe.
Jednak żadna z regulacji nie jest zintegrowana ze sobą w sposób identyfikujący zasoby obu krajów w systemowym ujęciu. Skutkiem tego jest duża przestrzeń niewiedzy i luka w zakresie wykorzy- stania siła obu krajów w wyniku wystąpienia wspólnego kryzysu.
Należy tu jednak wskazać, że współpraca na płaszczyźnie zarzą- dzania terytorialnego jest w tym przypadku regulowana dwustronną umową. To jednak nie jest wystarczające w zakresie wykreowania wspólnego systemu wsparcia logistycznego, angażującego poten- cjał branżowy – rozróżniający podległość służb i instytucji 3. Potrzeba określenia zasad
komunikacji w zakresie po- działu branżowego, z uwzględ- nieniem poziomu posiadania zasobów
Istniejące regulacje nie określają bezpośrednio sposobu komuni- kacji w zakresie podejmowania decyzji. Wskazują na centraliza- cję ośrodka decyzyjnego, jednak nie wytyczają bezpośrednich ścieżek decyzyjnych w zaistniałej sytuacji. Żadna z regulacji nie określa sposobu kreowania i użytkowania wspólnego systemu komunikacyjnego, w tym systemów ostrzegania. Dochodzi zatem do różnic w czasie reagowania na sytuację kryzysową, wspólną dla obu krajów
4. Potrzeba włączania specjali- stów-logistyków w kompeten- cje zespołów powoływanych w ramach centrów reagowania i w zakres zarządzania kryzy- sem
Żadna z istniejących regulacji nie włącza elementów zarządzania logistycznego. Zakładając duży nacisk samego zarządzania logi- stycznego na wydajność procesową, ale i na tworzenie sprawnych systemów, przydatnym, a nawet wskazanym jest tworzenie zespo- łów ratowniczych i centrów reagowania posiadających w swoich szeregach służby logistyczne – wykorzystanie kwalifikacji i kom- petencji logistyków w zakresie wsparcia logistycznego Źródło: Opracowanie własne.
Pełna identyfikacja luk i niedostatków uregulowań, przy tak dużej dywersy- fikacji aktów, jest dość trudnym zadaniem. Jednak nadanie temu problemowi pryncypialnego charakteru wskazuje na potrzebę intensyfikacji rozważań w tym zakresie. Nadal jednak pozostają otwarte pytania o wydajność procesową uży- cia/wykorzystania regulacji, ich funkcjonalności i stopnia skuteczności w ewen- tualnych akcjach ratowniczych.
Podsumowanie
Można wskazać na wiele czynników przemawiających za podejmowaniem współpracy przygranicznej w zakresie logistycznego wsparcia akcji ratunko- wych w sytuacji wystąpienia katastrofy naturalnej. Należą do nich m.in. miejsce wystąpienia katastrofy naturalnej (obszar dwóch lub więcej krajów), możliwość wzajemnego łączenia potencjału infrastruktury i suprastruktury ratunkowej, wymiana know-how, uzupełnianie zasobów osobowych, wspólny system ostrze- gania i reagowania, możliwość wspólnych szkoleń i treningów, możliwość pro- wadzenia wspólnych badań geograficznych i geoinformatycznych, możliwość wyższej skuteczności działań. To wskazuje na potrzebę formalizowania, choćby w podstawowym zakresie, kwestii współpracy między sąsiadującymi ze sobą krajami w zakresie logistycznego wsparcia akcji ratunkowych w sytuacji wystą- pienia katastrofy naturalnej. Rekomendacje w tej kwestii powinny być kierowa- ne do władz samorządowych.
Wsparcie logistyczne jest wyzwaniem dla kreowania nowego podejścia do reagowania na katastrofy naturalne. Regulacje są potrzebne, ale z punktu widze- nia już samej logistyki ich stabilność nie jest adekwatna do dynamiki zmian w dobie tak szybkiego postępu technologicznego i cywilizacyjnego. Systema- tycznie i skutecznie rozwijana współpraca przygraniczna czy regionalna w ob- szarze systemu wsparcia logistycznego akcji ratowniczych w sytuacji katastrof naturalnych jest niekwestionowaną wartością dobrosąsiedzkiego współistnienia.
Literatura
Abgarowicz G., Bonczek B., Czerwienko D., Dworecki S.E., Dziechciarz A., Grabowski A., Riegert D. (2015), Logistyka wielopodmiotowych akcji ratowniczych, Wydawnic- two CNBOP-PIB, Józefów.
Abgarowicz G., Majka A., Ślosorz Z., red. (2014), Wsparcie logistyczne działań służb ratowniczych przez organy zarządzania kryzysowego, Wydawnictwo Centrum Na- ukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Pań- stwowego Instytutu Badawczego, Józefów.
Antosia R. (2006), Disaster Logistics [w:] R.E. Antosia, J.D. Cahill (eds.), Handbook of Bioterrorism and Disaster Medicine, Springer, US, s. 19-21.
Bujak A., Witkowski M. (2014), Zabezpieczenie logistyczne w zarządzaniu kryzysowym,
„Logistyka”, nr 3, s. 891-898.
Chabrek M. (2002), Makro- i mikroekonomiczne aspekty wsparcia logistycznego, Wy- dawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Chandes J., Paché G. (2010), Investigating Humanitarian Logistics Issues: From Opera- tions Management to Strategic Action, “Journal of Manufacturing Technology Management”, Vol. 21(3), s. 320-340.
Christopher M., Tatham P. (2011), Humanitarian Logistics: Meeting the Challenge of Preparing for and Responding to Disasters, Kogan Page.
Ficoń K. (2011), Logistyka kryzysowa. Procedury, potrzeby, potencjał, BEL Studio, Warszawa.
Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, https://www.gesetze-im-internet.de/
bundesrecht/gg/gesamt.pdf (dostęp: 5.02.2017).
Kovacs G., Spens K.M. (2007), Humanitarian Logistics in Disaster Relief Operations,
“International Journal of Physical Distribution and Logistics Management”, Vol. 37(2), s. 99-114.
Łupicka A. (2012), Wsparcie logistyczne akcji humanitarnych, „Logistyka”, vol. 2, s. 40-42.
Marzantowicz Ł. (2015), Prewencyjna rola logistyki w katastrofie, „Acta Universitatis Nicolai Copernici, Ekonomia”, t. XLVI, nr 2, s. 173-184, doi: http://dx.doi.org/
10.12775/AUNC_ECON.2015.009.
Meduri Y. (2014), Humanitarian Logistics: Challenges for Human Resource Manage- ment, “Universal Journal of Industrial and Business Management”, Vol. 2(6), s. 135-141.
Nowak W., Nowak E. (2009), Podstawy logistyki w sytuacjach kryzysowych z elemen- tami zarządzania logistycznego, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Za- rządzania, Łódź–Warszawa.
Pac B. (2015), Istota zarządzania zabezpieczeniem logistycznym w sytuacjach kryzyso- wych i stanach nadzwyczajnych [w:] J. Witkowski, A. Skowrońska (red.), Ekono- miczne, społeczne i środowiskowe uwarunkowania logistyki, Prace Naukowe Uni- wersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 383, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, s. 132-153.
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 lipca 2008 r. w sprawie organizacji i trybu działania Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, Dz.U. z 2008 r., nr 128, poz. 821.
Sheu J.B. (2007), Challenges of Emergency Logistics Management, “Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review”, Vol. 43(6), s. 655-659.
System des Krisenmanagements in Deutschland, http://www.bmi.bund.de/SharedDocs/
Downloads/DE/Broschueren/2015/system_krisenmanagement.html (dostęp:
5.02.2017).
Szołtysek J. (2009), Logistyka akcji humanitarnych, „Gospodarka Magazynowa i Logi- styka”, nr 3, s. 2-7.
Szustkiewicz I. (2012), Ratownictwo chemiczno-ekologiczne w strukturach Państwowej Straży Pożarnej, „Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza”, nr 2, s. 9-20.
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, Dz.U. z 2014 r., poz. 333.
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, Dz.U. z 2017 r., poz. 209.
Zarządzenie Nr 86 Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie organi- zacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, Monitoring Polski z 2008 r., nr 61, poz. 538.
[www 1] http://www.emdat.be/ (dostęp: 2.04.2017).
FORMAL AND LEGAL REGULATION OF POLISH-GERMAN CROSS-BORDER COOPERATION FOR LOGISTICS SUPPORT OF RESCUE
OPERATIONS IN NATURAL DISASTERS
Summary: Cross-border cooperation can be a factor in stimulating the efficiency and effectiveness of the logistical support system for rescue operations in case of natural disasters. The aim of the article is to determine how existing formal and legal basics are regulating Polish-German cross-border cooperation in the field of logistic support for rescue operations in natural disasters and whether they are adequate to the current needs.
In the theoretical part, based on a review of literature, has been presented a level of development and research directions regarding to cross-border cooperation in the field of logistic support for rescue operations in natural disasters. In the empirical part was ana- lysed the documents constituting the formal and legal framework for Polish-German cross-border cooperation in the field of logistic support for rescue operations in natural disasters.
Based on the analysis of empirical material was determined, how Polish-German cross-border cooperation is regulated in the field of logistic support for rescue operations in natural disasters, what activities are included in the concept of logistics support, and what are the specific tools. It has been presented recommendations based on the answers to these questions.
Keywords: logistics, logistics support, natural disasters, cross-border cooperation, crisis management.
