Osady rzeczne doliny Rgilewki

Maria Danuta DOMOSLAWSKA-BARANIECKA

Osady · rzeczne doliny Rgilewki

WSTĘP

Podczas. badań ·geologicznych okolic Lęczycy i Kłodawy,· prowadzonych

prże~ zakład Zdjęć CkologićźIiych do· Szczegółowej Mapy •. GeOlogicznej Polski, ^udało mi się . zebrać materiały, które pozwoliły

na

szczegółową analizę osadów dolinnych 'niewielkiej, cieki Rgilewki, dopłyWu Warty~

Na· poszczególnych arkuszacĄ wspomnianej mapy geologicznej (w ska~

1 : 50000) oSady tego::ródza,ju ożnaczone są jako piaski rZeczne, zaliczane do holocenu bądź zlodowacenia bałtyckiego, oraz torfy i namuły torfiaste

należące do holocenu. Zebrany materiał wskażuje na· więksZą różnorod­

ność osadów oraZ· na charakterysty~ną ich zmienność w profilu pionO-:

Wym i wzdłuż doliny.

,'. Wiercenia', które dostatrczyły materiału, wykonane były w 1952 r.

w

celu zbadania trasy odpływu ścieków przemysłowyCh doliną Rgllewki;

na

odcinku od Klodawy do ujścia tej rzeki do Warfy. Spośród ,26 prze-

~alizowanych wierceń do interpretacji przyjęto 19 otworów wiertni~·

ęzych położonych między Klodawąa Grzegorzewem (A-B na fi.g. 1,2,8)._

Popadto dla' porównania przytoczę jesz<:ze w tekście datIle z dwóch otw~

f.ó'w wiertniczych· wykonanych przy samym ujściu Rgilewki do Warty.

Wszystkie wiercenia wykonane ^zostały na ooi. doliny lub blisko osi. Tr,zy:

otwory wiertnicze w Kłodawie (17-19 na fig. 3) umieszczone są nie w do-

~.inie Rgilewki, lecz w bocznym obniżeniu erozyjnym łączącym się ,z ,d~

l:jną. Wiercenia obejmują niewielki odcinek całej doliny, stanoWiący około 1/4. długości.

CHARAKTERYSTYKA DOLINY I PROFILU PODLUŻNEGO RGILEWKl

,.

Dolina Rgilew'ki składa sję z lPlku różniących się między sobą odcinków"

zwjązanych z' obszarami o różnej ,budowie geologicznej. Jednym z elemen- tów. charakteryzujących te odcinki jest profil .podłużny doliny, a ściślej

\Wpółczes.nego ~asu· zaleWQwego. (fig. 2).

Odcinek Iw górnym biegu w okolicy Mazew8! ma długość około 4,5 km i wykazuje.niewielld. spaą.ęk; 0,89%0. polilla. na tym odcjnku jest równO:::

lężnikowa i leży:w obrębie ciągów ,moren czołowych kutnowsJdch, stanO-

wiących jedną z faz recesyjnych stadiału mazowiecko-podlaskiego (W my),

470 Maria Danuta Domosławs'ka-Baraniecka

KtODAWA

Fig. 1. Szkic sytuacyjny przekroju geologicznego A-B w dolinie Rgilewki Sketch-map of geological secti.GI'i A-B in Rgilewka valley

.ż:1odowacenia środkowopoIskiego (M, D. Domosławska-BaralIliecka, 1959).

Jest ona prawdopodQbnie niewielką doliną marginalną porzuconą po r~

cesji lądolodu z fafZy kutnowskiej.

Odcinek II w oko1:cy Sobótki, o długości prawie 5 km, wykazuje dużf

spadek 2,34%0, na1więkSzy w ca.lym biegu doli'ny. Odcinek ten przypada na . granicy między strefą moreny cz·olowoej mocen kutnowskich a wyżyną

gliny zwałowej położoną na. północ od moren czołowych i niźszą od nich Ó okolo 10+15 m;

. Odcinek III w okoJky Rgilewa., między Sobótką a Kłodawą, wiąże się .

łagodnym przejściem z odcinkiem II i wykazuje spadek stopniowo ma.le';;'

jący w kierunku biegu rzeki. Srednio na odcinku' tym o długości 10 km spadek wynosi 0,98%0. Jest to odcinek prz,eci.nadący równinę gliny zwa:";' lowej o wyrównanej powierrehrri. Sama dolina ciągnie się tu wyjątkowo

,prostolinijnie i kierunek jej wykazuje wyraźną zbieżność z kierunkiem strukturalnym podłoża. czwartorzędu (J. Poborski, 1957). W tym miejscll b9wiem przypada PÓlnocno-wschodn.ie zbocze wysadu . solnego klodaw":

skiego i antykliny mezozoicznej, stanowiącej przedłużenie wysadu ku p~

łudniowi. Struktura podłożą mogla predysponować powsta·nie doliny. Bez';;' . Pośrednią przyczyną jej ukształtowania w tym miejscu i o takim kie-

Il'unku było zapewne pęknięcie lądolodu na. tej linii podczas recesyjnych faz zlodowacenia środkowopolskiego. Nie jest wykluczone, że przyczyną pęknięcia były niezn.aczne potomne ruchy wypiętrzające wysadu 501-' neg'o. Dolina, mogla się początkowo ukształtować jako obniżen!e o charak- terze prawdopodobnie rynnowym, a na pewno przepływowym wód lodow'"

cowych. Swiadectwem istnienia tych wód poruszających się wśród lodu

częściowo jeszcze żywego są spotykalIle licznie na zboczach doliny formy niew:elkich ozów, występujących to na pra.wym, to na lewym brzegu Rgilewki. A są to, jak wiadomo, formy szczelinowe.

Oba odcinki, II i III, mają profil dna doliny najbardziej zbliżony dQ

dojrzałego profilu podłużnego rzeki o Jegodn.ym przejściu między gór- nym, źródłowym, stromym odcinkiem, a dolnym o małym nachyleniu.

Odcinek IV, krótki (3,5 km), stanowi wyraźny próg o spadku zw'ęk­

szonym do 1,43%0. Próg ten występuje w miejscu zmiany kierunku doliny

Osady rzeczne d,oliny:Etgilevtki ..

Fig .. 2. Profil podłużny dolhlY Rgilewki. I""7"VI - odcinkiJ;ll'Ofilu o różnych spa$ach Longitudinal sedion of RgUewka va11ey. I-VI - seclors óf profile wi,th

different gradients "

z .5E-NWna równoleżnikowy, nawiązujący znów (jak w <>dclnku I) ,.do fragmentów dolin marginalnych. Na tym odcinku d~si,ejsza dolina jest

prostopadła do struktury solnej podłoża (J. PoO,bors,ki, 1957). . . . Odcinek V, stosunkowo długi (9 km), o spadku niew:elkirnO,74%o,

częściowo związany jest z obszarem równiny gliny zwalowej (podoooie ja,k III), częściowo zaś z obszarem. sandru cży raczej doliny odpływu

sandrowego z czoła lądolodu ba,ltyckiego, którego maksymalny zasięg wyznaczają ooady i formy geomorfologiczne poloŻ()ne około" lO km

na

północ od tej części doliny Rgilewki.

, Odcinek VI, najbardz:ej wyrównany ze wszystkich, wykazuje, spadek 0,20%0. Odpowiada, on przepływowi RgHewki po ' rozległych obszarach zalewowych, związanych już z tarasem zalew.awym Wa.rty.

CHARAKTERYSTYKA OSADOW RGILEWKI NA PRZEKROJU;. A-B

P~zekrój A-B obejmuje osady doliny Rgilewki na omówionych po- przednio <>dcinkach IV i V, pomiędzy Kłodawą oa Grzegorzewem (fig.

l, 2, 3). Omawiane osady należą do zlodowacenia bałtyckiego i holocenu i leżą wprost na glime zwaolowej zl040wacęnia środkowoPQlskiego, Wśr6ą.

tych osadów można. wyróżnić kilka. poziomów akumulacji w Qprębie tej samej f,acji oraz zazębiające się sedymentacyjnię osady różn,y~h facji~

Miąższość osadów zw:ększa się ku dolnemu biegowi rzelP, inaczej mówiąc

profil ich spąga ma większy spadek niż' współczesne dno doliny.

W obrębie omawianych osadów wyróżniono siedem poziomów akUm,u~

Jacji (fig. 3, 4): ' . ' . '

Na,jstarszy jest poziom A, w obrębie którego występują piaski drobn~

ziarniste z pojedynczymi żwirkami. Wykształcony jest on równonllerrue,

~ reprezentuje 'Przepływ wód powolnych, niosących materiał nórmalni~

akumulowany w lnalych dolinkach. Maksymalna stwierdzona mlążS.zQś4

tego poziomu wynosi 4,5 m. Występuje on w otworach od l do 12.

Poziom B dzieli się na. dwie faleje' zazębiająoe się sedymenot~cyjnie: , Fację spływowo-zsuwo.wąreprezentujepoz:om Bi> Składający .. się

z piasków: gliniastych występujących w otworaCh 13 i 14. Do tego;póz:iorou zaliczono również piaski gliniaste, występujące w otworach 17, 18 i 19, .które częścIowo mogą być pochodzenia zwietrzelinowego. ' . , .

Fację rzeczną repreeentuj'e pozio{)m B₂ wykształcóny w Pf)Sta<:i. piasków

średnio- i gruboziaornistych(otwory 15, 16), a ndżej kol.e'jno zwiększa. si~

w tym poziomie domieszka żwirków i . .żwirów. Pezy .UjŚcill. R!fllęwki, d~

J

°4...;...;72_· _ - - - , _ _ _ _ _ Ma_n_"a_D_ati_oo_u_.ęa_:-, _t>om---,,-osł_o -:a,...ws-",-ka_-_B_a_ra.n_i_ec_k_a __ ~ .. _ __ _ ~ .. ____ _

':f1IO' m "Pm.

2 Ił 7

tXl mn.p.";, _Kłodawa

1/0

:tlg. 3. Przekrój geologieMY przez osady Rgllewki na odcinku A-B Geological section aeross the Rgiiewka deposits in sector A-,B

1 - gllna zwałowa zlodowacenia środkowopolsklego; 2, 3, 4 - osady zlodowacei1la.

bał1;yilklego: 2 - plaskl drobnOZla.rnl.ete rzeczne (poziom Al, 3 - piaskl glli1laste, zw1etrzel1nowe I spływowe (pozlom Bi ), 4 - plaskl różnozla.rnlSte ze ntrem, l'25eczne (pozlom B,,)'; 5, 6, 7 - osady ho1oceilskle: 5 - plaskl drobnoolarn1ste (pozlom O), S - tortY, muły, plaskl humUSOWe (poziom Dl, 7 ~ plaskl drobno- 1 średn1ozla.rnlSte.

czę6clowo :II okruchaml torfu (pozlomy E I F) . 1 - boulder elay ot Mlddle Pollsh g1aclatlon; 2, 3, 4 - deposlts ot the Baltlc g1aclatlon:

2 - . rtnegralned fluvlal sanda (Honzon Al, 3 - 1oamy, weathered and creepil:ig Banda (Hor1zon Bt), 4 - unequlgranular nuvlal sa.nda wlth gravel (Horlzon ~l: 5, 6, 7 - Ho1ocene deposlts: 5 - flnegralned Banda (Horlzon O), 6 - pliats, sUts, humlc Banda

(Bor1zon Dl, 7 - fine- and medlumgralned sanda, partly wlth peat tragments (HOrlzons.

B~~ .

Warly pożiottl.owitemu odpowiada warstwa żwirów nawet z domieszką

głazik6w. o charakterze bruku. .

Sedymentacyjne zazębianie się osadów poziomu B₁ i B2 d.okumen.tują

otwory 14 i 17. W .otworze 14 facja B_{1 leży} nad piaskami ze ^żwirem pa- ziomu ~, w otworze 17 odwrotnie - w gornej części osadu Et występuje

cienka wkładka piasków średnioziarnistych ze żwirkiem podobnym d<>

osadu B₂ z otworu 16. Poziom B ,reprezentuje więc jeden okres czasu~

w którym facja B₂ ^. .powstaje w wyn:iku no,rmalnej akumulacji rzecznej szybszego znaczrue niż w poziomie A prze,płYwu, a facja B₁ przedstawia prawdopodobnie osady peryglacjalne - spływowe, dostające się z bakU dOo osadów Rgilewki lub gromadzące się w bocznych d.olinkach. W naj-

niższym biegu Rgilewki w poziomie ^~ zaznacza ^się poziom erozji (bruk) w obrębie akumulowanego ()S!B.du. -

Zapowiedź poziomu C pojawia' się już w pa,ru otworach (15 i 11) w po- ziomie B2, gdzie osad ku gór:ze staje się Coraz drobniejs:z:y. W innych otworach, '. z wyraźnioeojszą granicą w składzie granulo metrycznym, pa- ziom B₂ przykryty jest poziomem C, w skład którego w.chodzą piaski drobnoziarIriste z pojedynczymi żwirlkami oraa; z nie licznymi wkładkami

torfów. poziom C odpowiada. zVlt.oln,':'eniu i zmniejszeniu ilości przepływa.-.

jących wód. Stanowi (),Il stopniowe przejście do poziomu D.

OsadY necme doliny Rgilewki- 473',

-.,...---~---_ ..

_ -- _._._---_. _ -

. Poziom D składa. się Z osadów organicznych - torfów oraz niineral- nych z domieszką części organicz1llych - ciemnosmrrych mułów i pias- ków h~usowyC!h. Torfy występują w niewielkich zagłębieniach i osią­

gają maksymalną miąŻSz.06Ć okolo 1,5 m (otwór 2), muły i piaski humu- sowe na-tomiast ciągną się cieńszą warstwą wzdłuż całej doliny. Osady humusowe reprezentują przede wszystkim okreS macznego zmniejszenia rzeplywu wód oraz ·polepszenia warunków klimatycznych. Jest to okres

i

i I

ptimum k1imaJt~znego postglacjału.

-lg. 4. Syntetyczny profil straJtygraiiczny osadów do- liny Rgilewki

Syn,thetic stratigraphical SectiOill of the de- posit8of the Rg.ilewka valley

l -glina żwllłoWIi. ZlodOWacenia środkowopolskiego;

2, 3, 4 - -O!ia.dy zlodowacenia bałtyckiego: 2 - piaski drobnoziarn1ste rzeczne (poziom A), 3 - pl.8.ski gl1niaste, zwietrzellnowe i ^spływoWe (po- ziom Bt), 4 - .plaski rómloziarn1ste ze: świrem, rzeczne (P.oziom ~); 5, 6, 7 - osady holoceńskie:

li - piaskt'_dr()bnoziarn1ste-{poziom C), 6 - torfY.

muły, piaski humusowe (poziom D). 7 ~ piaski drobno i średnioziarniste, częściowo z okruchami torfu (poziomy E 1 F); 8 ...,. gleba.; 9 - , poziomy orsztynlzacjl 1 ruda darniowa : l - bouldęr cIay ot Wddle Pol1sh gl6ciation;

2, 3, 4 - deposits ot the Baltlcglac1atlon: 2 - . f1negra1ned fiuv1a.l sands (Horlzon A), 3 ..;... loamy,

Weathered and -creep1ng sands (Horlzon B_{t ),} 4 - _ unequlgrailular fiuvlal sands with gi'avel (Horizon B₂); 5, 6, 7 - Holocene deposits: li - finegral.ned sands(Hor1mn C), 6 - pee,ts, sllts, humie 8&nds (Horizon D), 7 - fine- and medium- -gral.ned sanda, partly wij;h pee,t fragments (Horlz- ons E and F); 8 - soU; 9 - hor1zons ot ilrtsteini- zatlon and bog ~on ore

Ei)F;':~H4

f0NSj 6

!-~--!~.

f::~::jr_­

~i

1 ... 5~~1~,

l

^{Poziom E} składa się z osadów pi'asiczystych drobnoziarnistych, a więd.

~

^sto\Sunku do poprzedniego etapu (D) reprezentuje zwiększenie prze-:

-ływu i szybkości prądu wody.' Osady tego porl·omu są balfdzo cienkieJ 20+30 cm) i występują fraogmentaryc~nie. Akumulacja ta trwała nieJ . go, a iritensywn.:ejszy przepływ w' zwią~ z obniżoną bazą erozyjn~

~

^. powodowoa1: erozję. Erozja po etapie .aikumu1acji poziomu E wyraziła się

cięc~em osadów ocganicznyCh

(I?J

^{i p_} ~asków leż.ących pod ':n~i (C), takj 'poZlOm wód gruntowych obmzył ~ Slę znaczme. O rOZCIęCIU osadów t obni:ŻleiIliu poziomu wód gruntowych _ świadczy sedymentacja, n81 którą).

,kładająsię wytrącenia -związków

;re1aZa

w postaci limonitowych orszty~

ł'1ów lub rudy darndowej. Proces ten zwiąmny jest Ze strefą wahań zwier-f

~adła wód gruntoWych. Osady te występują w otw<Jlfach l, 5, 7 i 8

naI

.głębokości około 0,6+1,2 m. Na,jlepiej widoczne są te wytrącenia w otwO-:

rze 7, gdzie w mułaoh pias:zczysto-humusowy,ch występują liczne !['dm,we' pasma i zaplamienia, a wy:rej ,leży 20-centymetrowta warstwa piaszczystej rudy darniowej.

Sedymentacja poziomu Fma odmienny charakter od poprzednich etapów. Do osadów tego poziomu: należą piaski z okruchami torfu i wkład...;o

buni mułku. Osady te-świadczą o częściowym rozmyciu warstworganici"":

nych(okruchy torfu), a także o charatlderze ·prżypusZczalnię powodziowym

474 Maria Danuta Dornoslawska-Bara.niecka

:akumu1acji tego poziomu (mułki). Osad ten leży wyżej od dzisiejszego

Ikocyta rzeki. , ' ,_

. Najmłodszy jest poziom G ..., tworzenia się współczesnych gleb typu.

bielicowego lub darniowego. , _ _ ,';

'" Tabela stratyxi'afkma osadów ,. dolfny RgilewJd

Wiek

I ^p~~o-I

^Osady

I

^Proce$y

^"

-^,

" G gleby tworzenie gleb bielico-

..

_{wych i} darniowych ,"

F piaski z okru- lokalna akumulacja chami torfu "powodziowa"

c:I

-

ero~a wgłębna, or-

~

sztynizacja

" t:I: E piaski drobno- i akumulacja rzeCzna,

średnioziarniste przeplyw powolny

- -

^,

D torfy, muły i akumulacja organiczna piaski humuso- i mineraIDa, przepływ

we bardzo powolny

C piaski drobno- ' przepływ powol-

ziarniste ny

- -

B piaski gruboziar-

I

B2Przepływ niste i żwiry(Bz), szybki, zwiększe.

piaski gliniaste nie, siły trans- (BI) 'l:)' ^al portowej;

al BI procesy zbo- Zlodowacenie bałtyckie

l

^{czowe: spływy,.}

c:I i zsuwy

g '

...

A piaski drobno- przepływ po-

,'" 'i)'

ziarniste wolny

l5:

Interglacjał eemski brak osadów ero~a, kształtowanie

doliny, denudacja, po-,', wierzchniowa

Zlodowacenie Stadiał mazo- glina zwałowa osad bezpośrednio 10-'

środkowopol- wiecko-podlaski dowcowy

skie

OGÓLNE l'/A WIĄZANIA STRATYGRAFICZNE

Omówione osady obrazują sedymentację w okresie zlodowacenia bał­

tyckiego i holOCEID.u, Osadzenie ich poprzed:re.l długotrwały okres erozji i denudacji, przypadający na. końcowe etapy zlodowacenia środkowopob

ski.oego, następnie głównie na interglacjał eemski, ta być może także i

na.

początkowe epipy zlodowaoondą. ba·Uyckiego. Wyraża się on uks~taltowa~

>,

Osady !rzeczne:. doliny Rgilewki 47ij

'niem erozyjnej doliny Rgilewki n.a. ·;miej$Cu obniżenia ptedysponowa.nego

pierwotną doliną odpływu wód lodowcowych. ,

",Granicy plejstocenu i hodocenu w oID!lw:anych osad8!ch -n~e da się ściśle o~naczyć, gdyżtprzedstawiao -ona stopniowe przejśde Zrazna·cZ'a,jąoo się w sldadzie granulometrycznymosadów. Konkretnie granicę tę sytuo--

wać można 'by w obrębie poziomu C na podstawie n.astępujących przes~­

nek.

Ztnienn{)ść składu goonulometrycznego pozi,omów A, B i C obrazuje 'Cykl Sedymentacyjny, który poWiązać można z r-azwojem zlodowaoenia.

bałtyckiego. Mamy tu bow:em początkowo osadydrobnoziarn:i:stych pi-as- ków, następnie stoO'PnIDWO przechodzące w gruboziarniste piaski i żwiry, Odpowiadające zwiększeniu ilości· ·wód w ·rZi€Ce, które nastąpUo bezpośred ...

nio po okr,esie maksym!ilnego zasięgu zlodowa,:eni.a. Datowan:,eo osadów grubozi,a,rnistyC!h(poziomuB₂₎ na ten -właśnie okres uzasadnione jest

jesżcze i tym, że poziom tensedymentacyjnoie za.zębia się w dolnej i gór- nej części oz osad.ami spływowo-zboczowymi, pows.tałymi w klimacie

peryglacjalnym (poziom Bi). Piaski, -drobnoz1arnis·te kończące ten cykl akumulacji św~adczą o zmniejsooniu Szyb~ości przepływu i maksymalnym

zapełnieniu doliny osadam.i.

Już na pewno powyżej granicy plejstocenu i holocenu leżą osady or- ganiczne (poziom D).

Osady organicme onde gromadzą się jednak przez cały holocen, po-

nieważ po ich utworzeniu nastąpiła, j'ElSZcze akumulacja cienldego pozio- mu E oraz rozcięcie osadów do głębokości-od 0,5 do 1,5 m, a także za ...

sypanie torfów osadami piasozczystymi, "powodziowymi", ;pochodzącymi

z rozmycia starszych osadów w wyższym biegu rzeki. '

'- Dolina Rgilewki, mimo że j-est niewielka i ma osady małej miąższości,

reprezentuje j,edn!atk profil sedymentacyjny ohoozujący z Calą pewnością ogólną zmienność osadów rzecznych ekstraoglacjaJnych zlodowacenia bal- tyckiego i holoceńskich.

Zakmd Zdjęć Geologicznych l. G. ~

Nadesłano dnl.a 15 kwietnia 1960 r.

PISMlENNICTWO

DOMOSLA WSKA-BARANIECKA M. D. (1959) - Z zagadnień czwartorzędu okolic

Lęczycy i Kłoda.wy. Prz. gool.,_7, !p. 552-554, nr 12. Warszawa.

POBORSKI J. (1957) - O wstępnych badaniach struktury solnej pod Lęczycą. Biul.

Inst. Geol.. 105 D. 161-168. Warszawa.

MapHH ,D;aHYTa ,D;O:M:6CJIABCKA-BAPAHEIl;KA

PE1IIILIE OCA,IJ;KH ,IJ;OJIHBLI pmJIEBKH Pe310Me

B CTaTbe npoBO,ąHTCH aHaJrn3 peąHbIx ocap;KOB lO cpep;Hero ceKTopa P;OJIJ:1Hbl He60JIblliOH peą:KH PrHJIeBKH, npHTOKa BaPTbL ,D;HO p;ommbI PI'HJIeBKH nop; pe"iHbIMR

OCa,tl;Ka.MH· 06pa3OBaHO· B BaJlymłoH. rJLHHe cpep;HenOJIbCKOI'O QJIep;eaellmH . Ma3OBe~~

476 Maria Daril'uta Dom6slawska~Ba'ra:piecka

~O~JUłCKOij CTa~ , 3'.1'a CPopM,a ~pa3Q9aHa' a 'rJł$ł~HaJlhHOM OCHOBaHHH nepHo~~

OJIe~eHeHHa. HO B CBoeM OKOH'iareJIhHO~ ~$e 'Cll3~~~ ąepOHTBee Bcero B 33MCKOvr ,irreprJIHllHaJIe. Bo, Bcejł~JP1'He BbI~eJlęHQ WecTh yąa..cn~B pa3Horo npoHcXOJK.lte:

BHa' HC pa3HldM' YKJloaOM HanpO~OJIbHOM pa3p'e3eCoBpeMeHHo1ł noiłMea:aotł TeppachI;

YKJIOIRhI KOJJe6JJIOTCR OT 2,34%0 !ja yąa~e II. rAe peiCa' H3 patłoaa cppoHTaJlbHl>~l(.

KOpeH BbITeKaeT Ha paBHHiłYBaJJYHHotia: i'JIHHhJ. PoO O;20%oaayąacTKe 'VI ,oKO.ll(.}

BnaAeH1Wł B Bapry. ' '

:" B npeAeJIaX PeąubIX ocaAKoB 1J,OJlHHhI BhIAeJIeHO CelI(h ropH30HT0B aKKYMyJIlłI~HH

.(A.--G>. H3 KOTophl~ '!'PH HHlKIHJ.OC cJIep,yeT' OTHecT.J1 K ',6aJITHiilCKOMY OJIep,ElHeHHlO.

8: 'ieThJPe OCTaJIbHhJX - K r()JlOUeHY.

". rOpu301HTOM Ą H3 MeJIK03epmtCT,hlX necKoB Ha'DmaeTClł cepHIł OCaAKOB 3aChl-

ntno~x _. p,OJJHHY B Ha'iaJIe 6aJITIDl:CKOro ' . . . OJIeAeHeHHlł. ^{. '} Te'ieH:He TOl'AQ 6hlJIO 1J,OBOJIh';; . ^.

1;tp MeTJ,JIeHHO. ,, · " , ' . ' '

,:, :,'rOpH3ÓBTlł'~ Kpynłio3ep;mCTbIX nec:KOB ,H rPaBM~f'(B2f !Ił ce.tiJm~JtOHHO co:

npJtKa,CaIo~XCIł ,r.!IHH:JtCTbIX Decs:OB (Bi) 06pa3OBaJIclł B DepHOp, MaI«MMyMa 6a.it:.

TWłCKoro o.iIę~eHeHHlł li, CBHP,~BYeT o ~eJIH'łewm TPaHcnoponrotia: CHJIhl peKJ1.

a '1'aKlKe o fiPOueccax COJIHcpJIIOKIlJ'tH lHCl CKJIOHaX B nepHrJI~JIhHbJXYCJIOBHIłX.

',rOPH30HT C, -::-,MeJIK03epHH(!Tblx neCKOB CBHAeTeJIhCTBYeT o 3aMeAJleHHH Te'ie-

Wilł H IłBJJJłeTClł nepexoltffi,JM 'OT nJletia:CTOUeHa K HK.lKHeMy l'OJIOUeHy.

, ,,' roi;rn3OHT D ~ OpramłąecKHx ('l'OPcpbJ) Jt wmepaJIbIHbIX OCaAKOB c opraHH'łe.:

CKOt(a: 'npJtMecbIO 06pa30B~JIcH ~~ 3aMe~JIeHHOM TeąeHHH HrJIaBHl>JM 06pa3OM B ne- PH9A nOCTrJIJłIlHaJIhHoro KJIHMliTK'lecKOro OIrrHMYMa.

" r0PH30BTE -.., MeJIKO-H cpeAHe3epHHCThJX neCKOB npeACTaBJIlłeT eIIle pa3. XOTR

Jt lKoparim~ nępHop" Me.lVleHiHOro pe'łHOro TeąeHHlł. 3aTeM CJlep,yeT rny6mmaJł 3p03HR 'ę9BPeMeHlHoro Pyc.tIą. ,C',KOTOpOtia: CBR3aHO nOHH:lKeHHe l'OPH3aaTa rpyH'l'OBbIX BOA H oOpa30BaHHbIX B OCla~aXTęPpaChI l'OPJt30Hr0B OpTWTefum3auHHH 6oJIOTHÓtia:' PYAr.i , 'rOpH3OHT 'F - netKOB' c' 06JIOMKaMH TQPcpa06pa3oBaJICIł B pe3yJIbTare aKltyMy-

JIIłUHH "rrOJIOBO,lłHeBOti" BO BpeMIł, pa3JIJtBOB peKJt nO):tphlBaIOIUetia: B BepXHeM ,Te'ie.HID1

CB9~ co6cTBeKa;hle Oca~KH. , '

rOPJt3OHT G - npeAcTaBJIlłeT nO'iBeHiHble npouecchl..

CaMhlMH BalKHl>lMH pe3YJIhTaTaMH paÓOThI CJI~YeT C'łHTan. KOIaCTaTupOsaHHe B ocap,Kax nOCTeneBH01'9 nepexOAa OT nJIetia:CTon;eHa k rC)JIOUeHy. ceAHMeHTaQHOHHorC) UHKJIa (ropH30HThJ A - C) coarseTCTByIOIIlero 6aJITHiicKOMy OJIep,eaeHJtJÓ;' 'q;a3Y

opraaoreHHotia: aKKYMYJIJłIlJtH B rOJIOQeHe u <pa3Y pa3MhlBa HHlKHHX rOJIOUeHOBhJX oca):tKOB.

': .. 1

... ,, ' ił , .. ,

Ma'ria Danuta DOMOSLA WSKA-BARANIECKA

FLUVIAL DEPOSITS OF THE RGILEWKA V ĄLI,n (CENTRAl, POLAND)

s

u m lIł a 1'3'

In her paper the author has analyzed ·the :fluvial dewsms in the middle sector

ot, the-v,alley ot the, sm.a,ll Rgilewka ,river.,a tributary otf the Warta river. Underneath the fluviaI'deposits theRgilewk{l ,valley flooil'" js seuIptured within the ,boulder cIay of..,the.Middle Polu;p gIaciation,' Mazowsze-Podlasie stage. This sculptui'e as ?Te-:

477

~Usposed 'by glacial feamres from the glaclllltJon period, !but its ultl.mate f:rom 1t probably gained in the Eemian interglacial. In ,the enth-e valley the author dis- tinguishes six sectorS ol differeDlt origin and differen't gradient, shown in the longitudinal sectJon ol the actual" floOO terrace. The graddents vaa:y from 2.34%0

jn sector II in which the river leaving the area of terminal morafnes penetrates the boulder clay ,plain, to 0.20%0 in sector VI, near its joinlng the Warta IL"iver.

Within the range 001 the fluvial deposits ol the valIey, t'he author distinguishes '7 horizons Qf accumulation (A to G), whereof the three Iowermost should be as- .signed" to tl1e Baltie glaciatioo, the !emaining. faur to!p.e .. ~Qlocene.

Horizon A, oonsisting ol finegtt'ained sands, 'commences tlle sęries 001 deposdts which filled the valley at thebeginning ol the Baltic glaciation. At tbat time,

'the

water flQW was l"elativeIy sluggish.

Horizon B, consisting ol coarsegrained sands and gravels ^{Bt) aild of $eO.I,- mentarily interdented 'claYeY sands (El), was for:med in the periOd o~ "th~ climax.

·(}l the Baltic glacia.tion and .represents an increased carrying' power ol the river, as well as slope Iand-slide processes occurrlrig in perl·glacial conddtions.

Horizon C, with finegrained sands, is evidence of a slowing down of the river

'fIow, ~nd constItutes. the transiJtion from the PIeistOCerie' to the' Lower HQIOCene.

HanizQn D is built of organic deposits (pea.ts).Md milier:al depositswJth .organie admbctures; lot develo:Pecl due :to an obstruction in the river flow, chiefly j,n the pos.tglacial climatic optimum period. . .

Horizon E: its fine- and mediUmgrairied sands represent agalin, although buł briefly, a period ol sluggish river flow. It ie lollowed by an incising' erosian of the actual cluinnel; oonnected with a Iowering ol the undergtt'ound water ,table'. and with the formation of horizons ^ol ortsteini'Zlltion and ol hoi iron ores inthe te.tTaće -deposits.

Horlzon F, oonsisting ol sands wlth peat fragments, was formed by floOO.

a~cumulation dJuring flood periods wmch In upper river seators undennined oldE!t' fluvial deposits.

Hori·zon G represents so11 processes.

In hero eonclusions the author points out that in the discussed deposits ther.e

,may be observed: a g·radual transition f'Tom the PIeistocene rt;o the Holocene, a se-

dimentation cyoeIe (horizons A to C) corresponding. to ·the Bal·tie gla.ciatlon, a pbase t9f organie accumu1.aJtion durmg the Holocene, and aphase ot dissecting of older .Holocene deposlts.