SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

(1)

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ I GIMNAZJUM

2015/2016

(2)

Załącznik nr 2 do Uchwały nr 2/2015/2016 Rady Rodziców z dnia 07.09.2015 r.

2

I. WPROWADZENIE

Profilaktyka to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie czynników niekorzystnych dla życia i zdrowia jednostki (Z. B. Gaś, 2000).

W ramach oddziaływań szkolnych w zakresie profilaktyki, możliwa jest realizacja działań profilaktycznych ze wszystkich trzech poziomów:

a. profilaktyka pierwszorzędowa – skierowana do grup niskiego ryzyka, umożliwia zapobieganie podejmowaniu zachowań ryzykownych lub opóźnianiu momentu podejmowania takich zachowań, elementem profilaktyki na tym poziomie jest promowanie zdrowego trybu życia,

b. profilaktyka drugorzędowa – skierowana do grup podwyższonego ryzyka (w których zachowania ryzykowne mogły już wystąpić, istnieje prawdopodobieństwo kontaktu członków grup z tymi zachowaniami lub osobami je podejmującymi), celem oddziaływań na tym poziomie jest ograniczanie lub zachęcanie do wycofywania się z zachowań ryzykownych,

c. profilaktyka trzeciorzędowa – skierowana do osób doświadczających negatywnych

skutków podejmowanych zachowań ryzykownych (np. uzależnienie, demoralizacja,

niedostosowanie społeczne), celem działań na tym etapie profilaktyki jest

minimalizowanie skutków zachowań ryzykownych.

(3)

II. PODSTAWY ORAZ ZASADY KONSTRUOWANIA PROGRAMU PROFILAKTYCZNEGO

A. Podstawa prawna

- Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. wraz z późniejszymi zmianami.

- Rozporządzenie MENiS z dnia 31stycznia 2002 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.

- Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem.

- Rozporządzenie MEN w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 17 listopada 2010 r.

B. Dokumenty wewnętrzne - Statut szkoły.

- Szkolny program wychowawczy.

C. Przepisy poza oświatowe

- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz.483).

- Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez ZONZ dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. nr 120, poz. 526).

- Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. 1994 r. nr 111, poz. 535).

- Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (

Dz. U. 2002 r. nr 147, poz. 1231).

- Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 1997 r. nr 75, poz.468).

- Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U, z 1996 r. nr 10, poz. 55, tekst jednolity ze zmianami).

Szkolny program profilaktyki opracowany został zgodnie ze „Standardami jakości tworzenia

programów profilaktycznych realizowanych w szkołach i placówkach oświatowych” Krzysztofa

Wojcieszke i Joanny Szymańskiej.

(4)

Załącznik nr 2 do Uchwały nr 2/2015/2016 Rady Rodziców z dnia 07.09.2015 r.

III. DIAGNOZA ŚRODOWISKA

Diagnoza dotyczy rozpoznania problemów oraz zagrożeń w środowisku:

- szkolnym, - uczniów, - rodziców, - lokalnym.

Diagnozę przeprowadzono w oparciu o:

- obserwacje,

- rozmowy z rodzicami, nauczycielami i wychowawcami oraz uczniami, - analizę pojawiających się problemów w ostatnich latach,

- analizę dostępnych dokumentów.

W wyniku diagnozy wyróżnione zostały poszczególne czynniki wpływające na funkcjonowanie społeczności szkolnej. Zostały one podzielone na czynniki ryzyka („cechy jednostki lub środowiska, które sprzyjają podejmowaniu zachowań ryzykownych”)

¹

oraz czynniki chroniące („cechy jednostki i środowiska zwiększające odporność na działanie czynników ryzyka”)

²

. Analiza czynników ryzyka i czynników chroniących – załącznik nr 1.

Główne obszary problemowe wynikające z analizy czynników:

1) agresja i przemoc oraz autoagresja, 2) uzależnienia i nadużywanie substancji,

3) niski poziom zaangażowania i aktywności uczniów i rodziców w ramach społeczności szkolnej,

4) osiągnięcia szkolne i motywacja do nauki.

1 Grochowska, G., Bidziński, K. (2003). „Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego”, Poradnik wychowawcy, s. I, 1.3, 2 - 3

2 j. w.

(5)

IV. FORMY I STRATEGIE ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH

Na wszystkich poziomach profilaktyki stosuje się 4 podstawowe strategie profilaktyczne:

- informacyjne, - edukacyjne, - alternatyw, - interwencyjne.

DZIAŁANIA SKIEROWANE DO RODZICÓW

1. Spotkania z rodzicami (przekazywanie informacji na temat zagrożeń, edukacja rodziców, wspomaganie umiejętności i oddziaływań wychowawczych).

2. Indywidualne konsultacje i rozmowy z rodzicami.

3. Zaangażowanie rodziców w działalność szkoły.

4. Udział rodziców w procesie ewaluacji podjętych działań i kreowania nowych.

5. Wsparcie w sytuacjach trudnych.

6. Przekazywanie informacji dotyczących bieżącego funkcjonowania dziecka.

DZIAŁANIA SKIEROWANE DO UCZNIÓW

INFORMACYJNE EDUKACYJNE

1. Zajęcia edukacyjne z obszarów wyróżnionych jako ryzykowne.

2. Przekazanie informacji na temat szkolnych procedur reagowania.

3. Zapoznanie uczniów z regulaminem szkoły, ze szkolnym systemem oceniania, obowiązkami i prawami ucznia, statutem szkoły.

1. Zajęcia warsztatowe – wyposażenie uczniów w niezbędne umiejętności i wiedzę.

2. Zajęcia integracyjne w zespołach klasowych.

ALTERNATYWNE INTERWENCYJNE

1. Udział uczniów w konkursach i olimpiadach.

2. Udział uczniów w życiu szkoły.

3. Organizacja przedstawień i spotkań profilaktycznych.

4. Współpraca ze specjalistami spoza szkoły.

5. Współpraca z organizacjami i instytucjami.

1. Szkolne procedury reagowania.

2. Specjalistyczne zajęcia dla uczniów ze SPE.

3. Reagowanie nauczycieli i

pracowników oświaty na sytuacje ryzykowne.

4. Działania diagnostyczne

(rozpoznawanie czynników i grup ryzyka).

5. Współpraca w obrębie szkoły w

zakresie rozwiązywania problemów

(włączanie rodziców).

(6)

Załącznik nr 2 do Uchwały nr 2/2015/2016 Rady Rodziców z dnia 07.09.2015 r.

V. CELE ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH

Cele ogólne:

1. Przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym i autoagresji.

2. Przeciwdziałanie rozwojowi uzależnień wśród dzieci i młodzieży szkolnej.

3. Zwiększenie poziomu zaangażowania i aktywności uczniów i rodziców w ramach społeczności szkolnej.

4. Wspomaganie i wspieranie uczniów w osiągnięciach szkolnych, wzmacnianie motywacji do nauki.

Cele szczegółowe:

1. Kształtowanie poprawnych postaw wśród uczniów.

2. Eliminacja i minimalizowanie agresji wśród uczniów poprzez nawiązywanie i zacieśnianie współpracy z rodzicami.

3. Wdrażanie współpracy jako forma zapobiegania agresji.

4. Diagnozowanie i rozwiązywanie problemów związanych z przemocą i agresją w szkole.

5. Tworzenie atmosfery sprzyjającej osiąganiu sukcesów przez uczniów.

6. Stwarzanie możliwości i zachęcanie uczniów oraz rodziców do kulturalnego zaangażowania i udziału w imprezach masowych.

7. Przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym.

8. Zapewnienie uczniom poczucia bezpieczeństwa w szkole.

9. Wzmacnianie pozytywnego obrazu siebie i innych.

10. Dostarczanie rzetelnej wiedzy i informacji na temat zachowań ryzykownych oraz przeciwdziałaniu im.

11. Rozwijanie możliwości podejmowania alternatywnych decyzji i działań poprzez

angażowanie uczniów w działalność akceptowaną.

(7)

VI. ODDZIAŁYWANIA PROFILAKTYCZNE OBSZAR 1: AGRESJA/AUTOAGRESJA I PRZEMOC

Lp. ZADANIA SPOSÓB REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE TERMIN 1. Rozpoznawanie i

reagowanie na agresję

- obserwacja uczniów i

niezwłoczna reakcja na przejawy agresji

- wszyscy pracownicy szkoły, rodzice

- na bieżąco

- ankiety wśród uczniów i rodziców

- wychowawca, psycholog - wg potrzeb

- spotkania uczniów, rodziców i nauczycieli/ wychowawców

2. Nauka

konstruktywnych sposobów rozwiązywania konfliktów

- pogadanki i ćwiczenia na lekcjach wychowawczych

- wychowawcy, psycholog - na bieżąco

- konsultacje indywidualne - psycholog - na bieżąco - zajęcia w grupach - wychowawcy, nauczyciele,

psycholog

- na bieżąco

- odgrywanie ról - wychowawcy, nauczyciele, psycholog

- wg potrzeb

- wskazywanie pozytywnych przykładów z życia, literatury, historii

- wychowawcy, nauczyciele - na bieżąco

- podkreślanie istoty

przestrzegania zasad współżycia społecznego oraz regulaminu szkolnego

- dyrektor, wychowawcy, nauczyciele

- na bieżąco

- postawa nauczycieli – relacja między nauczycielem a uczniem jako wzór relacji

- opracowywanie klasowych umów i kontraktów

- wychowawcy, psycholog - wg potrzeb

3. Ochrona praw dziecka w sytuacji przemocy i zaniedbania

- przekazywanie informacji na temat praw dziecka –

edukowanie rodziców (Konwencja Praw Dziecka)

- psycholog, wychowawcy, nauczyciele, dyrektor

- na bieżąco

- współpraca z instytucjami interwencyjnymi (Policja, PCPR, GOPS, sąd rodzinny)

- na bieżąco

- współpraca z PPP - psycholog, wychowawcy, nauczyciele, dyrektor

- na bieżąco

- kierowanie do instytucji pomocowych

- wg potrzeb

4. Eliminowanie wulgaryzmów i promowanie kultury osobistej wśród uczniów

- zajęcia integrujące zespół klasowy, wypracowanie wewnątrz klasowych zasad funkcjonowania

- wychowawcy - wrzesień

- rozmowy, zajęcia na temat poszanowania innych oraz siebie

- wychowawcy - na bieżąco

- warsztaty z komunikacji interpersonalnej

- psycholog - wg potrzeb

5. Podnoszenie

poziomu wiedzy Rady Pedagogicznej z

- organizowanie szkoleń dla Rady Pedagogicznej

- dyrektor, psycholog - wg potrzeb - udostępnianie materiałów - psycholog - na bieżąco

(8)

Załącznik nr 2 do Uchwały nr 2/2015/2016 Rady Rodziców z dnia 07.09.2015 r.

8 zakresu agresji i

przemocy oraz sposobów reagowania

informacyjnych oraz scenariuszy zajęć z zakresu profilaktyki agresji i przemocy

6. Współpraca z rodzicami w celu eliminowania przejawów agresji i autoagresji poza szkołą

- niezwłoczne informowanie rodziców o pojawiających się problemach

- wychowawcy, nauczyciele, dyrektor, psycholog

- na bieżąco

- spotkania z rodzicami mające na celu stworzenie strategii działania

- wychowawcy, nauczyciele, dyrektor, psycholog

- wg potrzeb

- konsultacje indywidualne i poradnictwo dla rodziców

- organizowanie

spotkań/szkoleń/warsztatów edukacyjnych dla rodziców (z przedstawicielami instytucji specjalistycznych)

- psycholog, dyrektor - wg potrzeb

- przekazywanie informacji na temat autoagresji oraz roli rodziców w kształtowaniu poprawnego obrazu siebie

- wychowawcy, nauczyciele, psycholog

- na bieżąco

7. Niszczenie i

demolowanie cudzej własności, kradzieże

- zapoznanie uczniów z dokumentami szkolnymi oraz przepisami

- wychowawcy - wrzesień

- postępowanie wg procedur szkolnych

- wychowawcy, dyrektor, nauczyciele

- na bieżąco

- wybór spośród uczniów ekspertów prawa szkolnego

- uczniowie, nauczyciele, wychowawcy, dyrektor

- październik

- informowanie rodziców oraz konieczność pokrycia kosztów spowodowanej szkody

- dyrektor, wychowawcy - na bieżąco

OBSZAR 2: UZALEŻNIENIA (alkohol, narkotyki, tytoń, dopalacze, Internet)

Lp. ZADANIA SPOSÓB REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE TERMIN Przeciwdziałanie

zachowaniom prowadzącym do używania środków psychoaktywnych oraz uzależnienia

- uaktualnianie wiedzy na temat uzależnień i zachowań

ryzykownych

- wychowawcy, nauczyciele, psycholog, dyrektor

- na bieżąco

- zorganizowanie szkolenia dla Rady Pedagogicznej

- dyrektor - wg potrzeb

- prowadzenie diagnozy środowiska pod kątem dostępności środków

- dyrektor, wychowawcy, nauczyciele, psycholog

- na bieżąco

- prowadzenie programów profilaktycznych lub ich elementów

- wychowawcy, nauczyciele, psycholog, osoby z zewnątrz

- na bieżąco

- prowadzenie zajęć z tematyki uzależnień wśród uczniów

- wzmożenie monitoringu szkolnego w miejscach, w których uczniowie podejmują zachowania ryzykowne

- wszyscy pracownicy szkoły - na bieżąco

(9)

9 - indywidualne konsultacje i

rozmowy z uczniami zagrożonymi uzależnieniem

- kierowanie do

specjalistycznych poradni i placówek pomocowych

- organizowanie szkoleń tematycznych ze specjalistami z zewnętrznych placówek

- dyrektor, psycholog, wychowawcy

- wg potrzeb

- stworzenie ciekawej oferty zajęć alternatywnych dla uczniów

- wychowawcy, pracownicy świetlicy, GOKiS

- wg potrzeb

- zorganizowanie konkursu o tematyce profilaktyki uzależnień

- SU, wychowawcy - kwiecień

- wywieszanie materiałów informacyjnych na temat szkodliwości używania różnych substancji i niebezpieczeństw z nimi związanych

- psycholog, wychowawcy, nauczyciele, SU

- na bieżąco

Udział rodziców w działaniach profilaktycznych

- organizowanie szkoleń lub spotkań edukacyjnych z zakresu profilaktyki uzależnień

- prowadzenie indywidualnych konsultacji dla rodziców

- wychowawcy, psycholog - na bieżąco

Kształtowanie pozytywnych umiejętności radzenia sobie

- prowadzenie zajęć z zakresu asertywności

- wspieranie uczniów w poszukiwaniu swoich mocnych stron, talentów, umiejętności

- na bieżąco

- prowadzenie zajęć ze sposobów radzenia sobie z niepowodzeniem, napięciem, stresem

- wychowawcy, psycholog, specjaliści zewnętrzni

- wg potrzeb

- podkreślanie zasad korzystania z komputera, Internetu – budowanie kultury informatycznej

- nauczyciel pracowni komputerowej, wychowawcy

- na bieżąco

OBSZAR 3: NISKI POZIOM AKTYWNOŚCI W RAMACH SPOŁECZNOŚCI SZKOLNEJ

Lp. ZADANIA SPOSÓB REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE TERMIN 1. Stworzenie

pozytywnych i atrakcyjnych wzorców etycznych i postaw społecznych

- stosowanie spójnych dla wszystkich metod pracy wychowawczej z uczniami

- nauczyciele, wychowawcy - na bieżąco

- tworzenie życzliwej i przyjaznej atmosfery

- eliminowanie przejawów agresji słownej

- budowanie zaufania poprzez dialog i współpracę

- udzielanie uczniom pomocy i wsparcia

- na bieżąco - przestrzeganie zasad tolerancji - wszyscy pracownicy szkoły - na bieżąco

(10)

Załącznik nr 2 do Uchwały nr 2/2015/2016 Rady Rodziców z dnia 07.09.2015 r.

10 - nieagresywne egzekwowanie

swoich praw i poszanowanie praw innych

- wymiana materiałów edukacyjnych, pomocy naukowych, scenariuszy zajęć, wiedzy między nauczycielami

- nauczyciele - na bieżąco

2. Reagowanie na sytuacje łamania regulaminu szkoły (makijaż, ubiór, ozdoby ciała itp.)

- zapoznanie rodziców i uczniów ze statutem szkoły, szkolnym systemem oceniania, regulaminem szkoły

- wrzesień i styczeń

- umożliwienie uczniom udziału w procesie ustalania niektórych zasad obowiązujących w szkole

- wg potrzeb

- monitorowanie przestrzegania przez uczniów szkolnego regulaminu

- na bieżąco

3. Wdrażanie uczniów do udziału w różnorodnych uroczystościach i wydarzeniach

- udział oraz organizacja apeli, przedstawień

- SU, nauczyciele, wychowawcy

- wg kalendarza imprez szkolnych - udział w projektach - nauczyciele, wychowawcy - na bieżąco - udział w akcjach związanych z

działalnością na rzecz szkoły lub innych

- nauczyciele, wychowawcy - na bieżąco

- angażowanie rodziców do udziału i organizacji szkolnych wydarzeń

- dyrektor, nauczyciele, wychowawcy, rodzice

- na bieżąco

4. Zachęcanie do otwartego wyrażania własnej opinii

- praca wychowawcza nauczycieli - modelowanie

5. Poznanie środowiska szkolnego, lokalnego oraz stworzenie możliwości do identyfikowania się z nim

- prezentowanie informacji na temat szkoły oraz środowiska lokalnego w gablotach, na stronie internetowej, gazetce szkolnej

- SU, wychowawcy, nauczyciele, dyrektor, administrator strony internetowej szkoły

- na bieżąco

- wycieczki do instytucji lokalnych oraz zwiedzanie lokalnego obszaru

6. Integrowanie działań wychowawczych szkoły i rodziny

- spotkania z rodzicami (drzwi otarte, godziny dla rodziców, zebrania z rodzicami) - angażowanie rodziców do sprawowania opieki nad uczniami w trakcie wycieczek, uroczystości, zabaw

- angażowanie rodziców w organizowanie zbiórek „na rzecz

…”, kiermaszów

(11)

11

OBSZAR 4: OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE I NISKA MOTYWACJA DO NAUKI

Lp. ZADANIA SPOSÓB REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE TERMIN 1. Stwarzanie

warunków do zwiększenia zainteresowania nauką

- stosowanie aktywnych metod pracy

- nauczyciele - na bieżąco

- prowadzenie zajęć z obszaru wzmacniania własnej oceny

- rozwijanie zainteresowań uczniów poprzez poszerzenie oferty zajęć dodatkowych, pozalekcyjnych

- nauczyciele - wg potrzeb

- urozmaicanie oferty zajęć w świetlicy szkolnej

- pracownicy świetlicy - na bieżąco

- dostosowanie form i metod pracy do indywidualnych możliwości uczniów

- nauczyciele - na bieżąco

- stosowanie metod motywujących

- wyposażenie rodziców w wiedzę dotyczącą przyczyn niepowodzeń szkolnych oraz niechęci uczniów do nauki

- wg potrzeb

- przeprowadzenie zajęć z metod efektywnej nauki

Rozwijanie indywidualnych zdolności uczniów

- wsparcie w poszukiwaniach swoich mocnych stron

- wg potrzeb

- praca z uczniem zdolnym - wychowawcy, nauczyciele - na bieżąco - organizowanie zajęć

pozalekcyjnych

- szkolenie umiejętności planowania i organizacji czasu

Podniesienie frekwencji uczniów na zajęciach szkolnych

- stały kontakt nauczycieli z rodzicami (dziennik elektroniczny)

- przepływ informacji w zespole nauczycieli uczących w danym zespole

- wychowawcy, nauczyciele, specjaliści

- na bieżąco

- pomoc uczniom w nauce - wychowawcy, nauczyciele, specjaliści

- na bieżąco

- stosowanie pochwał - wychowawcy, nauczyciele - na bieżąco - stosowanie szkolnego systemu

motywacyjnego

- wychowawcy, nauczyciele, specjaliści

- na bieżąco

- monitorowanie absencji uczniów

- przekładanie wyników

frekwencji na ocenę zachowania itd.

Stwarzanie okazji do doświadczenia sukcesu

- organizowanie konkursów, olimpiad, zawodów na różnych szczeblach

- wychowawcy, nauczyciele, dyrektor

- na bieżąco

-wsparcie uczniów w

przygotowaniach do udziału w konkursach i zawodach

Zapobieganie - wczesne rozpoznawanie - wychowawcy, nauczyciele, - na bieżąco

(12)

Załącznik nr 2 do Uchwały nr 2/2015/2016 Rady Rodziców z dnia 07.09.2015 r.

12 niepowodzeniom

szkolnym

trudności w nauce psycholog

- kierowanie rodziców do PPP - wychowawcy, nauczyciele, psycholog

- na bieżąco

- prowadzenie zajęć

dodatkowych i specjalistycznych z uczniami ze SPE

- nauczyciele, specjaliści - na bieżąco

- dostosowanie wymagań i form pracy do indywidualnych potrzeb ucznia

- edukacja i wsparcie rodziców w zakresie udzielania pomocy dzieciom

- na bieżąco

- organizowanie szkoleń dla Rady Pedagogicznej w celu wzbogacenia wiedzy na temat przyczyn niepowodzeń szkolnych

- dyrektor, psycholog - na bieżąco

Tworzenie atmosfery sprzyjającej

podejmowaniu działań i przejawianiu inicjatywy własnej uczniów

- organizowanie indywidualnej i grupowej koleżeńskiej pomocy w nauce

- wychowawcy, uczniowie - wg potrzeb

- włączanie uczniów odrzuconych lub nieakceptowanych w alternatywne działania, gdzie mogą wykazać się inicjatywą

- wychowawcy, nauczyciele - wg potrzeb

(13)

VII. EWALUACJA PROGRAMU PROFILAKTYKI SZKOŁY

Ewaluacja będzie odbywać się pod koniec roku szkolnego, na podstawie sprawozdań nauczycieli z realizacji zadań szkolnego programu profilaktyki oraz na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród uczniów i rodziców. Na ewaluację złożą się również wnioski z realizacji szkolnego programu profilaktyki oraz analiza dokumentów.