SPRAWOZDANIE
Z W I Ą Z K U SPÓŁDZIELNI P O L S K I C H
(dawniej Związek Spółek Zarobkowy di i G o spodarczych n a Ś l ą s k u Czechosłowackim)
v ___ v v r v
W C. TESINE
stowarzyszenie zarejestrowane z o g r a n i c z o n ą p o r ę k ą
ZA RO K 1934
1935
.
SPRAWOZDANIE
Z W I Ą Z K U SPÓŁDZIELNI P O L S K I C H
(dawniej Związek Spółek Zarobkowych i G o spodarczych n a Ś l ą s k u Czechosłowackim)
V V V r v
W C. TESINE
stowarzyszenie zarejestrowane z o g r a n i c z o n ą p o r ę k ą
Z A R O K 1 9 3 4
1935
.
ZBIORY S. ZAHRADNKA
C2-1
Ludowa Drukarnia Sembol i Ska we Frysztacie. — 469—1935.
Y. X 5 1|0 'l
"b,0 0
Zaproszenie na
XIV. Zwyczajne
Walne zgromadzenie
Zw iązku Spółdzielni Polskich w Ces. Teśme
stowarzyszenia zarejestrow. z ograniczoną poręką, które odbędzie się
we czw artek, dnia 1 3 czerwca 19 3 5 o godzinie 2 popol.
w sali D o m u R e p r e z e n t a c y j n e g o w Ceskem Tesine.
Porządek obrad:
1. Sprawdzenie legitymacyj delegatów.
2. Zagajenie i powitanie gości.
3. Odczytanie i zatwierdzenie protokołu z XIII.
zwyczajnego Walnego Zgromadzenia.
4. Sprawozdanie Dyrekcji i przedstawienie rachun
ków za 1934 rok.
5. Sprawozdanie rewizyjne Centrokooperativu i uchwala o niem.
6. Sprawozdanie Rady Nadzorczej i zatwierdzenie jej wniosków.
7. Uzupełniające wybory Dyrekcji i Rady Nadzorczej.
8. Wolne wnioski i życzenia.
Zarazem ogłaszamy, że rachunek, roczny, zestawienie majątku, wnioski, mające się przedłożyć Walnemu Zgromadzeniu, jako- też sprawozdanie Rady Nadzorczej, są wyłożone w kancelarji Związku celem przejrzenia przez członków.
Z w ią ze k Spółdzielni Polskich w Ces. Tesine stowarzyszenie zarejestrowane z ograniczoną poręką
KAROL BUZEK, włr. prezes.
Zamknięcie rachunków
Związku Spółdzielni Polskich w Ć. Teśme
s t o w a r z y s z e n ie z a r e j e s t r o w a n e z o g r a n i c z o n ą p o r ę k ą
za rok 1934.
Na początku 1934 roku liczył Związek 71 spółdzielń kredy
towych, 26 niekredytowych t. j. 97 spółdzielń i 15 osób fizy
cznych. W 1934 roku przystąpiły 2 spółdzielnie, w tem jedna kredytowa, wystąpiła zaś 1 spółdzielnia niekredytowa. Z koń
cem 1934 roku liczy więc Związek 72 spółdzielń kredytowych, 26 niekredytowych, razem 98 spółdzielń i 15 członków fizy
cznych, czyli 113 członków.
Dochód
Rachunek obrotów
Przedmiot Kć
1. 1.480-75
2. Udziały c z ł o n k ó w ... 300-—
3. Fundusz rezerwowy... 47.305-46 4. Fundusz p e n s y jn y ... 14.910-30
5. 4,687.150-—
6. Papiery wartościowe . . . . 8.27390 7. Wkłady:
w rachunk. bież. 3,301.523 30 na oszczędność 159.525'10
fund. rez. członk. 94.56020 3,555.608-60 8. Bank N aro do w y ... 2,637.452-90 9. Cz. Zakład Redyskontowy . . 920.000’—
10. Pożyczki u d zie lo n e ... 2,725.895"25 11. Wierzyciele... 332.119’—
12. Weksle i zbożowe listy zastawne 2,762.66975 13. Stowarzyszenie sanacyjne . . . 39.121.85
14. 303.904-55
15. Koszta administracyjne . . . . 233-169*—
16. Rachunek przejściowy . . . . 100 519 80 18,369.881.11
za rok 19 3 4 .
RozchódPrzedmiot Kć
1. B a n k i... 4,731.253-80 2. W kłady:
w rachunk. bież. 2,523.278'85
na oszczędność 156.526'80 2,679.805-65 3. Bank N a ro d o w y ... 2,332.797-75 4. Cz. Zakład Redyskontowy . . 420.000-—
5. Pożyczki u d z ie lo n e ... 3,629.698’—
6. Wierzyciele... 364.191-46 7. Weksle i zbożowe listy zastawne 3,567.324-90 8. Stowarzyszenie sanacyjne . . . 39.121-85 9. O d s e tk i... 245.288-45 10. Koszta administracyjne . . . . 256.488-15 11. Rachunek przejściowy . . . . 102.000-65 12. Gotówka 31./XII. 1934 . . . . 1.910-45
Straty
Rachunek strat
Przedmiot Kć
1. Czysty zysk z 1933 r. do fun
duszu rezerwowego . . . . 712-45 2. Odsetki:
od wkł. w rku bież. 34.593'15
„ „ na oszczędn. 5.54175
„ „ fund. spółdz. 36.29530
„ pożyczek zaciąg. 52.912-40 129.342-60 3. Wydatki osobowe:
p ł a c e ... 38.200-—
koszta podróż, i rem. 13.449'—
Zakład pensyjny. . 3.883-10
Kasa chorych . . 1.789’95 57.322-05 4. Wydatki rzeczowe:
podatki... 6.857-55 ubezpieczenie. . . 194-20 czynsz i obsługa . 4.800'—
opłata pocztowa. . 2.399'10
koszta kancelaryjne 3.190’15 17.441*—
5. Koszta rewizyjne... 6.59050 6. Wydatki organizacyjne . . . . 12.533-70 7. Strata na papierach wartościow. 30.497-—
8. Odpis na zużycie urządzenia . . 1.300'- 9. Dotacja funduszu pens. . . . 5.089-70 10. Czysty zysk za 1934 r. . . . 8.060-90 268.88990
i zysków
— —Zy s k iPrzedmiot Kć
1. Czysty zysk z 1933 r... 71245 2. Odsetki:
od pożyczek udziel. 181.468'10
„ papierów wart. 15.88795
„ banków . . . 1.76140 199.117-45 3. Subwencja na koszta rewizyjne . 8.000- - 4. Wynagrodzone koszta administr.
/
61.060-—
10
Stan czynny
Bilans
Przedmiot Kć
1. Gotówka kasowa... 1.910-45 2. B a n k i... 138.924-90 3. Udziały w innych instytucjach . 5.000 — 4. Papiery wartościowe... 630.000 — 5. Pożyczki u d zie lo n e ... 3,509.622-85 6. Urządzenie... 10.000 -^
7. Weksle i zbożowe listy zastawne 1,055.910-15 8. Aktywa przechodnie... 24607-30 9. Odsetki zapłacone naprzód . . 4.125-- 10. Depozyty: Stowarzysz, sanacyjne 1.572.035"25
6,952.135-90
z 31 grudnia 19 3 4 r.
Stan bierny 11Przedmiot Kć
1. Udziały członków. . 196.400-—
2. Fundusz rezerwowy . 64.826-80
3. Fundusz pensyjny 20.000-— 281.226-80 4. Wkłady:
w rach. bież. . l,656.893-30 na oszczędność 146.837-75
fund. rez. członk. 1,082 217'35 2,885.948-40
5. Wierzyciele: 1,075.145-50
6. Bank Narodowy . . 555.910-15
7. Cz. zakład redyskont. 500.000’— 1,055.910-15
8. Pasywa przechodnie 68.256-15
9. Zaległe odsetki i opłaty . . . 5.552-75 10. Deponenci: Stowarzysz, sanacyjne 1,572.035-25 11. Czysty zysk za 1934 r. . . . 8.060-90 6,952.13590
Funkcjonariusze i urzędnicy Zw iązku.
Dyrekcja:
Prezes: Karol Buzek, rolnik w Końskiej.
Zastępca prez.: Karol Junga, rolnik w Żukowie G.
Członkowie:
Ja n Ciemała, naczelnik gminy w Wędryni.
Fr. Urbańczyk, rolnik i gospodzki w Piotrowicach.
Jan Ofiok, dyr. Tow. Oszcz. i Zal. w Cz. Cieszynie.
Józef Farnik, rolnik w Cierlicku G.
Rada Nadzorcza:
Przewodn.: Ks. dziek. Ludw ig Knyps, proboszcz we Frysztacie.
Zastępca przewodn.: Dr. Jerzy Balon, adwokat w Cz. Cieszynie.
Członkowie:
Ks. Fr. Buchwałdek, pastor w Bystrzycy.
Józef Chmiel, naczelnik gminy w Cierlicku D.
Jan Kadłubek, naczelnik gminy w Grodziszczu.
Jan Kornuta, chałupnik w Końskiej.
Józef Franek, kierownik szkoły w Bukowcu.
Andrzej W ranka, kierownik szkoły w Stonawie.
Antoni T w ardzik, sztygar i właściciel realności we Frysztacie.
Urzędnicy:
Józef Jonszta, inspektor i kierownik kancelarji.
Józef Szkuta, urzędnik.
Gajdaczek Paweł, praktykant.
12
Szanowne Walne Zgromadzenie!
W światowej sytuacji gospodarczej nastąpił w ub.
roku nieznaczny zwrot na lepsze. Zarówno w przemy
śle, jak i w handlu, dało się zauważyć pewne uspoko
jenie a nawet ożywienie, a liczba bezrobotnych wyka
zuje nieznaczny ubytek. Pojawiają się również głosy, że< kryzys gospodarczy osiągnął już swój najniższy punkt i że życie gospodarcze po długich i bardzo żmudnych wysiłkach powróci wreszcie do zupełnej równowagi. Niema wprawdzie człowieka, który nie życzyłby sobie uzdrowienia stosunków gospodarczych, jednakże oznaki te przyjmować należy bardzo- ostroż
nie, gdyż ani sytuacja polityczna, ani też obecna poli
tyka gospodarcza, idąca w dalszym ciągu po linji samo
wystarczalności i ograniczenia dowozu, nie przema
wiają za tem, by znajdowaliśmy się już na drodze ku lepszej przyszłości.
W Czechosłowacji nastąpiło w ubiegłym roku rów
nież pewne odprężenie i uspokojenie. Zjawiska te na
leży przypisać dalszym pociągnięciom rządu, zapocząt
kowanym w 1933 r. a mającym na celu uregulowanie pewnych ujemnych zjawisk życia gospodarczego w spo
sób autorytatywny. Między takie pociągnięcia należy zaszeregować w pierwszej linji obniżenie wartości wa
luty czechosłowackiej i zaprowadzenie monopolu zbo
żowego.
Obniżenie wartości korony, wprowadzone w życie ustawą z 17 lutego 1934, okazało się jako takie zabie
giem dobrym,, gdyż przystosowało ceny w kraju do cen zagranicznych oraz przyczyniło się do częścio
wego ożywienia eksportu. Ustawę tę jednak za długo przygotowywano, ą co gorsza, wieści o niej dostały się do wiadomości szerokiej publiczności przed wpro
wadzeniem jej w życie i wywołały niepokój, zwła
szcza wśród wkładających, którzy zaczęli masowo wypowiadać swe oszczędności, a tem samem spowo
dowali derutę na rynku wkładowym.
jest powołania do życia Czechosłowackiego Towarzy
stwa dla handlu zbożem, czyli zaprowadzenie mono
polu zbożowego. Twórcom monopolu przyświecała myśl, że instytucja ta będzie jednym z zasadniczych czynników dobrobytu państwa i jego ludności, gdyż do jej głównych zadań należy regulacja przywozu, wykluczenie pośrednictwa, szkodliwego dla kształto
wania sięi cen, a przedewszystkiem regulacja cen zbo
żowych, a tem samem zabezpieczenie lepszej rento
wności rolnikowi oraz położenie kresu spekulacjom zbożowym. Nie ulega wątpliwości, że w krajach czysto rolniczych, nastawionych głównie na uprawianie zbóż, przyniósł monopol zbożowy poważne korzyści, zwła
szcza większym rolnikom. Natomiast gospodarstwom rolnym, nastawionym głównie na hodowlę bydła i pro
dukcję mleka, monopol zaszkodził. W tem położeniu znajduje się rolnictwo na Śląsku Cieszyńskim. Już od dawnych lat zajmuje się rolnik śląski hodowlą bydła, gdyż na swych małych a często nawet karłowatych gospodarstwach nie mógłby się utrzymać przy czysto roślinnej produkcji, podczas gdy w pobliskiem gęsto zaludnionem zagłębiu lub Trzyńcu znajdował zawsze dobry zbyt na bydło, drób, mleko i jajka. Prowadząc gospodarstwo intensywne, musiał stale dokupywać pa
sze i karmy treściwe. Obecnie monopol spowodował podniesienie cen nietylko różnego gatunku zbóż, ale i karm treściwych, podczas gdy cena za bydło i pro
dukty mleczne jest bardzo niska. Z tego też powodu hodowla zwierząt domowych przestała się zupełnie opłacać, a tem samem poważne źródło dochodu rol
nika śląskiego zaschło. Dlatego też z niecierpliwością oczekiwał wejście w życie przygotowywanej ustawy o monopolu zwierzęcym i ustawy mlecznej. Tymcza
sem jednak praktyczne przeprowadzenie jednej i dru
giej ustawy napotyka na tak wielkie przeszkody, że na ich zastosowanie i oddziaływanie na ceny będzie trzeba jeszcze długo czekać.
Na płynność spółdzielń kredytowych oddziaływała w dalszym ciągu ujemnie ustawa o odroczeniu egze- 14
15 kucyj przeciw rolnikom. Wprawdzie przy jej przedłu
żeniu na rok 1934 umożliwiono wierzycielowi ściąga
nie odsetek i rat w wysokości 2%' kapitału a w roku 1935 nawet 5% kapitału, jednakże takiego rodzaju upla
ta nie może wystarczyć do utrzymania płynności kas, ponieważ w dobie ogólnego zubożenia i braku dosta
tecznych dochodów wkłady nietylko nie narastają, t lecz wręcz przeciwnie, ciągle odpływają. Dlatego też instytucje pieniężne z zadowoleniem powitały wydanie ustawy z dnia 14 marca 1934, którą powołano do życia Czechosłowacki Zakład Redyskontowy i Lombardowy.
Instytucja ta ma w pierwszej linji za zadanie pracować nad podniesieniem zaufania wkładców do instytucyj kredytowych przez zabezpieczenie im płynności. Za
kład Redyskontowy i Lombardowy udziela krótkoter
minowych kredytów na weksle i papiery wartościowe instytucjom pieniężnym zwłaszcza ludowym, aby nie były narażone na trudności płatnicze na wypadek po
ważniejszego wycofywania wkładów. Jako kapitał za
kładowy złożyło państwo na ten cel 100 miljonów ko
ron. Instytucje kredytowe są zobowiązane odprowa
dzać od 1 stycznia 1934 r. 10% przyrostu wkładów tak długo, dopóki przymusowy wkład w Zakładzie Re
dyskontowym nie osiągnie 5% ogólnego stanu wkła
dów. Również różnego rodzaju ubezpieczalnie muszą odprowadzać pewną część swych dochodów. Trzeba zaznaczyć, że założenie Zakładu Redyskontowego było celowe, gdyż w niejednym wypadku udzielona przezeń pomoc kredytowa przyczyniła się znacznie do prze- i zwyciężenia trudności płatniczych.
Ustawę L. 44/1933, obowiązującą pierwotnie do końca 1934, na podstawie której wzbroniono zakładanie ja
kichkolwiek instytucyj pieniężnych, przedłużono do 31 grudnia 1936. Ustawa ta nie wpłynęła ujemnie na działalność orgnizacyjną Związku, gdyż sieć polskich spółdzielń kredytowych obejmuje wszystkie miejsco
wości powiatu czeskocieszyńskiego i frysztackiego, za
mieszkałe przez ludność polską. Przeważna ich część
rych wypadkach założono spółdzielcze kasy w latach 1923— 1930. Ustawa położyła natomiast kres zakłada
niu obcych spółdzielń kredytowych w miejscowościach, w których istnieją już stare i dobrze zagospodarowane spółdzielnie polskie. Zakładano obce spółdzielnie tylko ze względów politycznych względnie narodowych bez rzeczywistej potrzeby, o czem świadczy między inne- mi ta okoliczność, że w jednej niewielkiej wiosce istnieją aż trzy spółdzielcze kasy.
Dążenie Związku jest, by wszystkie polskie spółdziel- ne kredytowe na terenie Śląska Cieszyńskiego były jego członkami. Kilka bowiem kas znalazło się po podziale Śląska w innych związkach. Akcję tę utrudnia ogrom
nie brak kapitału, potrzebnego na spłatę zaciągniętych przez te kasy pożyczek w swych dotychczasowych związkach, jednakże już w ubiegłym roku usiłowania te zostały ukoronowane pewnym, wynikiem, gdyż licz
ba jego członków została powiększona o spółdzielczą kasę, należącą do Związku czeskiego. Należy się spo
dziewać, że w niedługim czasie potrafi Związek skupić wszystkie polskie spółdzielnie kredytowe.
Na czoło działalności Związku wysuwała się w ubie
głym roku, jak zresztą w poprzednich latach kryzysu, czynność jego jako kasy centralnej i wyrównawczej.
Dyrekcja starała się niezmordowanie o utrzymanie płynności Związku oraz płynności wszystkich spół
dzielń kredytowych. Starania te nie były wcale łatwe.
Do roku 1934 wstąpiliśmy bez jakichkolwiek płynnych rezerw. Na poważniejsze dochody ze zwrotu pożyczek nie można było liczyć. Ludność wyczerpana do osta
tnich granic długoletnim kryzysem, nie była w stanie oszczędzać ze swych nader skromnych dochodów, ale przeciwnie, musiała konsumować swe stare oszczędno
ści. Wprawdzie odpływ wkładów był już spokojniej
szy i nie dochodziło już tak często do skarg, mimo to jednak wpływy gotówkowe nie wystarczały jeszcze na wypłatę wkładów. Niedobory było trzeba pokrywać kredytem, o który było bardzo trudno. Mimo rzeczy
wiście wielkich trudności, potrafił Związek uzyskać no- 16
17 we kredyty w wysokości okrągło miljona koron, które rozdzielał stopniowo między swych członków i przy
czynił się w ten sposób do tego, że spółdzielnie kre
dytowe mogły naogół spokojniej pracować niż w roku poprzednim.
Aczkolwiek czynność Związku jako kasy wyrównaw
czej wysunęła się w tych warunkach na pierwszy plan, jednakże nie zaniedbywano również innych gałęzi czynności, a mianowicie organizacyjnej i doradczej.
Celem dostosowania działalności spółdzielń kredyto
wych do przepisów ustawy L. 169/1933 opracowało biuro nowy statut i regulamin dla kas spółdzielczych a Związek wydal je drukiem własnym nakładem. Po
za tem zorganizował Związek jednodniowy kurs spół
dzielczy, w którym, wzięli udział skarbnicy i funkcjo
nariusze kas. Kurs ten był poświęcony w pierwszym rzędzie zapoznaniu się z prawem wekslowem i prakty- cznem zastosowaniem weksla w spółdzielczych kasach.
Jak w poprzednich latach, tak i w ubiegłym udzielał Związek swym członkom różnych wskazówek, pouczał je bądź to za pośrednictwem okólników, bądź też w „Poradniku Spółdzielczym'”. Członkowie Dyrekcji oraz urzędnicy biurowi brali częstokroć udział w W al
nych Zgromadzeniach i różnych zebraniach, na których propagowali ideę spółdzielczą i podkreślali znaczenie Spółdzielczych kas dla ludności wiejskiej. Osobisty kontakt funkcjonariuszy kas z biurem był bardzo ży
wy. Dogodne i niezbyt kosztowne połączenie kolejowe wszystkich miejscowości Śląska z Cieszynem powo
duje, że w sprawach zawilszych spółdzielnie zaciągają ustne wyjaśnienia i informacje, Biuroi służyło zawsze chętnie radą i pomocą, czy to w sprawach podatku zarobkowego, różnych należytości i opłat, czy też przy zestawianiu bilansów.
Mimo tak żywego kontaktu biura ze spółdzielniami, dziennik podawczy wykazuje 3.816 czynności, czyli o 809 więcej niż w roku 1933.
Skład Dyrekcji i Rady Nadzorczej pozostał niezmie-
18
Zgromadzenie ponownie. Dyrekcja odbyła 5 samodziel
nych posiedzeń a 2 wspólne z Radą Nadzorczą, Na posiedzeniach przedkładano Dyrekcji szczegółowe sprawozdania o działalności i położeniu Związku. Z jej ramienia zapoznawał się dokładnie z całokształtem go
spodarki prezes Dyrekcji p. Karol Buzek, który przy
najmniej raz w tygodniu przychodzi} do biura i wglą
dał do korespondencji, informował się o wykonaniu uchwał Dyrekcji oraz interesował się wszystkiemi innemi sprawami.
Komisja Rewizyjna przeprowadziła trzy rewizje ra
chunków i czynności Związku, badając szczegółowo dochody i wydatki kasowe oraz obrót w bankach.
Ilość członków Związku powiększyła się w 1934 r.
o nowozałożoną spółdzielnię mleczarsko-jajczarską
„Rolnik" w Cz. Cieszynie i o Spółdzielczą kasę oszczę
dności i pożyczek w Łąkach, która przestąpiła z Jed- noty opawskiej do naszego Związku. Po ul> ońzonej likwi
dacji wykreślono z listy członków Ludową spółkę spożywczą w Trzycieżu. Z końcem 1934 roku liczył Związek:
67 spółdzielczych kas syst. Raiffeisena (w 1933 r. 66) 3 kasy zaliczkowe z nieogran. poręką ( „ 3) 2 kasy zaliczkowe z ogranicz, poręką ( „ 2) 2 spółki rolniczo-handlowe...( „ 2) 7 spółdzielń s p o ży w c zy c h ...( „ 8) 6 spółdzielń elektryfikacyjnych . . . ( „ 6) 2 spółdzielnie mleczarsko-jajczarskie . ( „ 1) 9 spółdzielń i stowarzyszeń innych . . ( „ ___ 9)
98 razem (w 1933 r. 97)
Poza tem należy do Związku 15 osób fizycznych — członków Dyrekcji i Rady Nadzorczej; razem liczył Związek z dniem 31 grudnia 1934 r. 113 członków.
Wszyscy członkowie wpłacili 1.964 udziałów po KC 100'— w łącznej kwocie Kć 196.400*—, czyli o Kć 300’— więcej niż przed rokiem.
Wzmożona agenda Związku a zwłaszcza ruch weks
lowy spowodowały znaczne powiększenie się obrotów.
19 Ogólny obrót w 1934 roku wynosił
bowiem . . ... Kć 36,737.85177 zwiększy! się więc w porównaniu
z rokiem poprzednim o ...Kć 20,443.046*32 a w porównaniu z obrotami z ostatnich pięciu lat kry
zysowych pozostaje w tyle za rokiem 1930, dorównuje natomiast; obrotom w 1929 a obroty w 1931, 1932 i 1933 znacznie przewyższa.
Również suma bilansowa w kwocie Kc 6,952.135‘90:
jest w porównaniu z 1933 r. o Kć 1,678.880’10 wyższa.
W stanie czynnym wykazują poważny wzrost udzie
lone pożyczki i weksle a w stanie biernym wkłady oraz Bank Narodowy i Czechosłowacki Zakład Redy
skontowy jako nowa bilansowa pozycja.
W składzie majątku własnego nastąpiła pewna zmia
na na lepsze. Wprawdzie udziały członków podniosły się tylko o Kć 300’— do kwoty 196.400*— Kć, nato
miast wzrósł poważnie fundusz rezerwowy o kwotę Kć 48.057‘91. Do wzrostu funduszu rezerwowego przy
czyniła się ta okoliczność, że oprócz czystego zysku z 1933 r. i odsetek przelano do funduszu rezerwowego własną rezerwę sanacyjną Związku w kwocie Kć 46.445’01.
Doliczając do majątku własnego
w kwocie ... Kć 261.226’80 statutową 10-letnią porękę w kwocie Kć 1,964.000*—
r a z e m ... Kć 2,225.226’80 stwierdzić należy, że podkład zabez
pieczeniowy w porówn. w 1933 r. Kć 2,173.868*89
w z r ó s ł o ... K ć 51.357’91
Wykazany w bilansie po raz pierwszy fundusz pen- syjny nie jest własnością Związku, gdyż jest przezna
czony na nadlepszenie emerytalne tych urzędników, którzy pracować będą w Związku przez dłuższy okres czasu a przez swą sumienność i pilność przyczynią się do jego rozwoju. Po opracowaniu regulaminu fundusz pensyjny będzie prowadzony oddzielnie.
Zarówno stan wkładek, jak i obroty na tym rachun
20
Z końcem 1933 r. wykazano wkładów Kć 2,010.145‘45
stan końcowy wynosi zatem . . . . Kć 2',885.948‘40 czyli o Kć 875.8G2’95 niż przed rokiem.
Do przyrostu wkładów przyczynił się wprawdzie w pewnej części eskont weksli, niemniej jednak a zwła
szcza pod koniec 1934 r. ulokowały niektóre spółdziel
nie kredytowe swe nadwyżki kasowe, uzyskane ze zwrotu pożyczek w Związku.
Stałą tendencję przyrostową wykazuje rachunek wkładów funduszu rezerwowego członków. Po myśli przepisów statutu są spółdzielcze kasy zobowiązane lokować w całości swój fundusz rezerwowy w Związ
ku, bez względu na to, czy posiadają rachunek wkła
dowy czy też korzystają z pożyczki. Rachunek ten wzrósł w 1934 r. o Kć 94.560*20 do ogól. sumy Kć 1,082.217’35.
Wkłady na oszczędność wzrosły w 1934 r. niezna
cznie, bo tylko o Kić 2.998‘30 do kwoty Kć 146.837’75.
Związek prowadzi wprawdzie tę gałęź działalności jak inne związki spółdzielcze, ale nie rozwija żadnej czyn
ności akwizycyjnej, bo konkurowałby w ten sposób swoim własnym członkom, gdyż zarówno w jego sie
dzibie, jak i miejscowościach okolicznych, są czynne polskie spółdzielnie kredytowe. Wkłady na oszczęd
ność pochodzą też w przeważnej części od własnych funkcjonarjuszów i urzędników.
Kredyt wekslowy i na zbożowe listy zastawne iw Banku Naród, podniósł się z kwoty Kć 255.255’—
o Kć 304.655*15 do ogólnej kwoty Kć 555.910M5. Jak już w zeszłorocznem sprawozdaniu podniesiono, czyni!
Związek usilne starania o uzyskanie kredytu w Banku Narodowym. Usiłowania jego napotykały jednak na znaczne trudności, to też dopiero po długich zacho
dach a zwłaszcza dzięki poparciu naczelnej organizacji spółdzielczej w Czechosłowacji, Centrokooperativu, uzyskał Związek rozszerzenie stałego kredytu wekslo
wego do Kć 500.000‘—• oraz nadzwyczajny kredyt w 1934 roku wpłacono
r a z e m ...
podjęto z a ś ...
Kć 3.555.60^60 Kć 5,565.754*05 Kć 2,679.806’65
21 w kwocie Kć 250.000’—, płatny do końca 31 marca br.
Stwierdzić jednak należy, że kredyt ten nie odpowiada liczebności i sile gospodarczej polskiej spółdzielczości i że pojedyncze instytucje kredytowe czeskie, gospo
darczo słabsze, korzystają ze znacznie większych kre
dytów.
W roku gospodarczym powołany został do- życia Czechosłowacki Zakład Redyskontowy, mający w pier
wszej linji za zadanie upłynnienie ludowych instytucyj pieniężnych. Z prawdziwem zadowoleniem stwierdza
my, że Zakład ten, aczkolwiek z powodu ograniczo
nych środków nie mógł uprzystępnić Związkowi kredy
tu w takiej wysokści, jakiego na upłynnienie polskich spółdzielń kredytowych było potrzeba, jednakże rozdzie
lił uzyskane do obrotu kapitały i kredyty sprawedliwie i przyznał Związkowi w 1934 r. odrazu kredyt w wy
sokości Kć 500.000’—. Jak z bilansu wynika, kredyt ten został zupełnie wyczerpany.
Część gotówki, uzyskanej z kredytu wekslowego, została zużyta na spłacenie niektórych krótkotermino
wych zobowiązań, wobec czego pozycja „wierzyciele"
zmalała o Kć 100.261*06.
Pożyczek udzielonych spółdzielniom
wykazano na początku 1934 r. . . . Kć 2,605.820*10 w ciągu 1934 r. udzielono dalszych
pożyczek ... Kć 3.629.693’—
r a z e m ... Kć 6,235.518’10 spółdzielnie s p ła c iły ... Kć 2,725.895*25 z końcem 1934 r. wynosił stan po
życzek ... Kć 3,509.622'85 Wartość papierów wartościowych, wynosząca wed- ług stanu z dniem 1 stycznia 1934 . Kć 668.770’90 zmalała o wylosowaną kwotę . . . Kć 8.273’90 i o odpis, uskuteczniony w ciężar
rachunku strat i zysków . . . . Kć 30.497*—
wykazana jest w bilansie z końcem
Kć - 630.000*—
22
co przy wartości nominalnej Kc 785.253’43 odpowiada kursowi Kc 80’—. Rentowność jest wystarczająca, gdyż wynosi okrągło 5%.
W rachunku strat i zysków ujawniła się w pełni oszczędność w wydatkach administracyjnych, zastoso
wana już pod koniec 1933 roku. Zmniejszyły się za
równo wydatki osobowe, rzeczowe oraz koszta rewi
zyjne, a jedynie wydatki organizacyjne przekroczyły pozycję z poprzedniego roku. Ogólna oszczędność wy
raża się poważną kwotą Kć 33.856*25. Oszczędność ta wspólnie z lepszą rentownością papierów wartościo
wych umożliwiły dokonanie znaczniejszych odpisów na papierach wartościowych i stworzenie funduszu pen- syjnego. Mimo tak znacznych dotacyj wykazuje bilans za 1934 r. czysty zysk w kwocie Kć 8.060*90', który według wniosku Rady Nadzorczej zasili fundusz rezer
wowy.
Bilans badała szczegółowo z ramienia Rady Nad
zorczej Komisja rewizyjna i uznała go za dobry i zgo
dny z księgami. Ustawową rewizję Związku przepro
wadził w dniach 22 do 26 stycznia 1935 dyrektor kan- celarji rewizyjnej „Centrokooperativu“ w Pradze, pan Karol Borecky. W sprawozdaniu rewizyjnem stwier
dza, że sytuacja Związku polepszyła się od ostatniej rewizji głównie dzięki wzrostowi wkładów, jednocze
śnie jednak podkreśla gruntowną zmianę, jakiej uległa struktura majątkowa Związku. Zamknięcie rachunków za rok 1934 jest należycie zestawione. Ze sprawozda
niem, rewizyjnem z 1933 r. postąpiono ściśle według ustawy i regulaminu rewizyjnego „Centrokooperativu“.
Jednym z bardzo ważnych działów pracy Związku jest czynność rewizyjna w myśl ustawy z 10 czerwca 1903 r. Czynność ta nabiera tem większego znaczenia, im położenie gospodarcze staje się trudniejszem. Dla
tego też w obecnych czasach oprócz cyfrowego zba
dania rachunków, poświęca się specjalną uwagę zabez
pieczeniu i spłacie udzielonych pożyczek. Naogół na
leży stwierdzić, że funkcjonariusze kasy w zrozumie
niu swej własnej odpowiedzialności chętnie korzystają
z uwag i fachowych wskazówek rewizorów i stosują się do ich poleceń, dzięki czemu w niejednym wypadku udało- się zapobiec stratom.
W! 1934 r. zlustrowali rewizorowie Związkowi 45 spółdzielń, a mianowicie 37 spółdzielczych kas, 5 spó
łek spożywczych oraz 3 inne spółdzielnie, zużywając na to 92 dni. Wszystkie rewizje przeprowadzono ter
minowo.
Spółdzielnie kredytowe (67 spódzielczych kas i 5 za- liczkówek) stanowią główny trzon członków Związku.
Na ich działalność wpływał długoletni kryzys bardzo ujemnie. Dochód z nowych wkładów i z upiat poży
czek częstokroć nie wystarczał na wypłatę wypowie
dzianych wkładów. W tych wypadkach Związek mu
siał przychodzić z pomocą kredytową, eskontując spół
dzielniom weksle dłużników. Udzielanie nowych poży
czek ustało prawie zupełnie, aczkolwiek potrzeba kre
dytu jest bardzo wielka. Położenie spółdzielń było spe
cjalnie ciężkie w pierwszej połowie roku nietylko z po
wodu trudności, wynikających z ogólnej sytuacji go
spodarczej, ile raczej z powodu nieprzychylności i zło
ści ludzkiej. Na początku roku 1934 napadła bowiem część prasy miejscowej na spółdzielczość polską, przed
stawiając ich gospodarkę i ich stan majątkowy w ten
dencyjnie fałszywem świetle, by w ten sposób wzbu
dzić nieufność i podłamać ich egzystencję. Ataki te nie wywołały zamierzonej szkody, gdyż tylko w nielicz
nych wypadkach przyczyniły się do zwiększania od
pływu wkładów, pobudziły natomiast funkcjonarjuszów spółdzielń do tem gorliwszej i wytrwalszej pracy nad utrzymaniem naszych placówek gospodarczych. Dzięki zbiorowemu wysiłkowi, położene spółdzielń kredyto
wych uległo w drugiej połowie roku znacznej popra
wie, kiedy to i zwroty pożyczek były znaczniejsze a nawet nowe wkłady pojawiały się częściej.
O' położeniu gospodarczem spółdzielń dają najlepszy obraz cyfry z czynności wkładowej i pożyczkowej.
Ogólna suma wkładów na oszczędność i w rachunku 23
24
Ubytek w porównaniu z rokiem poprzednim, wynosił Kć 9,800.296’60, czyli 11‘6%. Wszelkiego rodzaju po
życzki, udzielone członkom, obniżyły się o 7,833.619*36 Kć, czyli o 9’5% do kwoty Kć 74,lS0.96d‘64. Różnica między ubytkiem wkładów i pożyczek, wynosząca okrągło 2 miljony koron, została pokryta zaciągnię- temi pożyczkmi, które wzrosły o Kć 3,100.554’24 do ogólnej sumy Kć 11,611.248‘24.
W ubiegłym roku zmalała również dosyć poważnie liczba członków, bo O' 3.391 do ogólnej cyfry 18.381.
1 alt znaczny ubytek członków spowodowany został głównie podniesieniem udziału w spółdzielczych kasach z Kć 10— do Kć 50’—. Tych członków, którzy po spłacie pożyczki udziału do pełnej wysokości nie uzu
pełnili, wykluczono i skreślono z listy członków. Oprócz tego prowadzono w licznych spółdzielniach pomiędzy członkami ludzi dawno zmarłych, względnie też takich, którzy okręg działalności opuścili. Pozatem spółdziel
nie ograniczyły do minimum udzielanie nowych poży
czek, wskutek czego ustał przypływ nowych człon
ków. Okoliczności te złożyły się na ten poważny spadek liczby członków.
Mimo zmniejszenia się liczby członków kapitał udzia
łowy powiększył się o Kć 61.202’73 i wynosił z koń
cem roku Kć 2,198.49ó‘27. Wzrost kapitału udziałowego spowodowany został podniesieniem wysokości jednego udziału.
Pocieszającym objawem jest ta okoliczność, że mimo ciężkiego położenia a zarazem zmniejszenia się rozpię
tości odsetkowej, położenie majątkowe spółdzielń kre
dytowych jest dobre. Fundusze rezerwowe wzrosły o Kć 70.437’i8 do Kć 2,283.119*09 a czysty zysk, osią
gnięty w 1934 roku wynosi we wszystkich spółdziel
niach kredytowych Kć 58.167’76. Kwota ta wpłynie do funduszu rezerwowego.
S półka rolniczo-handlowa „Ziem ia" pracowała w ubiegłym roku w nader ciężkich warunkach, jak już poprzednio wspomniano, położenie gospodarcze rolnika nie poprawia się, ale raciej ulega dalszemu pogorszeniu.
25 Oczekiwany monopol bydlęcy ani ustawa mleczna nie zostały wprowadzone w życie, dlatego też ceny za bydło względnie produkty mleczne kształtowały się dalej nie
korzystnie. Zmiejszający się stale dochód z gospodar
stwa nie pozwalał na prowadzenie intenzywnej gospodarki.
Obroty w roku gospodarczym 1933/34 są wprawdzie większe niż w roku poprzednim, jednakże pozostaje daleko za obrotami normalnemi. Różnych towarów sprze
dano za Kć 2,001.806-45 czyli o Kć 188.322 88 więcej.
Wzrost obrotów, uzyskany w tak ciężkich warunkach gospodarczych, należy przypisać usilnym staraniom Dy
rekcji i propagandzie rozwijanej na rzecz „Ziemi11 przez Towarzystwo rolnicze. Ogólny obrót towarowy w wago
nach przedstawia się następująco:
n a w o z y ... 114-70 wagonów (-f-25'70 wag.) artykuły budowlane . 42-80 „ ( — 8'20 „ smarów, oleju . . . — ‘50 ., (— 1* — „ nasion, koniczyny . . 235 „ (— -"40 „ nasion strączkowych . 2- — „ (— -’75 „ z b ó ż ...26" — „ (-(- 7‘50 „ pasz, ziemniaków . 22 72 „ ( — 23 53 „ k a r m ...50‘31 „ (4-1731 „ maszyn rolniczych . 26 sztuk ( - 8 sztuk) razem ...26 T38 wag. t.j. o 1660 wag. więcej
Ciężkie położenie gospodarcze rolników ilustruje naj
lepiej cyfra zaległości za towary. Wzrosła ona w prze
ciągu jednego roku o Kć 107.050 68 i wynosi Kć 850.253-30.
Jest to zaległość bardzo wysoka i odbija się ujemnie na gospodarce „Ziemi", gdyż powoduje, że towar kupuje się przeważnie na kredyt, który nie jest tani. Dlatego też odsetki pasywne wynoszą aż Kć 54.621 *09.
Kredyt na zbożowe listy zastawne, z którego korzy
stali członkowie „Ziemi14 za pośrednictwem Związku, nie został w takiej mierze wyczerpany jak w roku po
przednim, gdyż monopol zapewnił dobre spieniężenie zboża zarówno zaraz po żniwach jak i na wiosnę. Akcji
26
pełnomocnikiem Towarzystwa dla handlu zbożem. Z jego ramienia wykupuje od swoich członków zboże i prze
chowuje we własnych magazynach. Ilość wykupionego w drugiem półroczu 1934 r. zboża wynosiła 22 wago
nów. Do akcji tej musiała włożyć „Ziemia" dużo własne
go kapitału, gdyż Towarzystwo wykupionym zbożem nie dysponuje, ale trzyma je na składzie w „Zemi, bo- nifikując jej tylko składowe i różnicę odsetkową.
Liczba spółek spożywczych zmniejszyła sięi w roku sprawozdawczym o jedną. Dwie dalsze znajdują się w likwidacji.
Spółki spożywcze znajdują się przeważnie w zagłę
biu. Położenie górników jest nad wyraz ciężkie. Zna
czna ich część jest bez pracy, a zatrudnieni pracują tylko po dwie albo trzy zmiany w tygodniu. Zarobki, względnie też zasiłki, które otrzymują bezrobotni, są tak małe, że nie wystarczą często na najniezbędniejsze potrzeby życiowe. Warunki te odbijają się fatalnie na działalności spółek spożywczych. Obroty ich maleją a wskutek zakorzenionego zła, jakiem jest sprzedaż artykułów spożywczych na kredyt, rośnie zadłużenie członków a zarazem zadłużenie spółek spożywczych u dostawców. Jedynie dzięki nagromadzonym w da
wniejszych latach funduszom rezerwowym, mają spółki spożywcze możność przetrwania tak ciężkich czasów i doczekania się) lepszej konjunktury.
Spółdzielnie elektryfikacyjne przeprowadziły wy
tknięte sobie zadanie, to znaczy przeprowadziły elek
tryfikacje swych miejscowości. Obecnie z powodu za
stoju ruchu budowlanego rozwijają działalność do roz
wikłania zobowiązań, powstałych przy budowie sieci.
Trzy z nich, które były w tem szczęśliwem położe
niu, że zaczęły pracę na schyłku konjunktury gospo
darczej, otrzymały już subwencję państwową. Nato
miast trzem dalszym utrudnia ogromnie pracę przesu
nięcie wypłaty subwencyj na lata 1938— 1940.
Spółdzielnie mleczarsko-jajczarskie. Oprócz Spół
dzielni mleczarskiej „Rolnik" w Trzanowicach, rozpo
częła w ubiegłym roku działalność Spółdzielnia „Roi-
27 nik“ w Czeskim Cieszynie. Pierwsza ma za zadanie odbiór mleka i jego przetworów od, swych członków i dostawę tych produktów do okolic gęsto zaludnio
nych. Przez zawarcie umowy z Centralną Mleczarnia w Morawskiej Ostrawie, zapewniła sobie zbyt mleka na dogodnych warunkach i osiągnęła dzięki temu w r.
1934 korzystne wyniki. Druga spółdzielnia ogranicza swoją działalność do skupu jaj. Pozakładała w tym celu szereg zbiornic, skąd dostarczone przez człon
ków jaja zwozi do magazynów w Czeskim Cieszynie.
Jaja częściowo sprzedaje, przeważnie jednak przecho
wuje do późnej jesieni, aby je po wyższej cenie sprze
dać. W działalności swej znajduje pomoc kredytową w Związku.
W składzie i stanie majątkowym pozostałych 9 sto
warzyszeń nie zaszły żadne zmiany. Spółka Ziemska Cieszyńska znajduje się nadal w likwidacji, gdyż nie może spieniężyć reszty swych posiadłości po korzyst
nej cenie. Stowarzyszenie Domu Polskiego w Mor.
Ostrawie, Polski Dom Katolicki we Frysztacie, Towa
rzystwo Domu Ludowego w Porębie oraz Towarzy
stwo Domu Narodowego w Czeskim Cieszynie prowa
dzą z dobrym wynikiem własne, względnie wynajęte domy ludowe.
Jedynie dzięki zbiorowym wysiłkom, usilnej pracy i sumiennemu wykonywaniu swych obowiązków przez wszystkich funkcjonarjuszów potrafiliśmy pokonać wszystkie trudności w roku ubiegłym. Wchodzimy do nowego roku z uszczuplonym wprawdzie kapitałem obrotowym, ale nauczeni niejednem doświadczeniem i wyposażeni w niezłomną wiarę, że tak jak dotych
czas, potrafimy utrzymać swój stan posiadania. Bodź
cem do dalszej wytrwałej pracy niech nam będzie ta świadomość, że w usiłowaniach naszych nie będzie
my odosobnieni, ale znajdziemy pomoc u naszych brat
nich organizacyj, o ile tylko wszyscy wykonamy swe obowiązki.
W Czeskim Cieszynie, dnia 28 maja 1935.
29
Sprawozdanie Rady Nadzorczej za rok 1934.
Czynność kontrolną wykonywała z ramienia Rady Nad
zorczej Komisja Rewizyjna składająca się z 3 członków.
Odbyła ona 3 posiedzenia kontrolne, badając dokładnie księgi, kasą oraz czynność Związku. Protokoły z rewizji stwierdzają, że księgowość i wszystkie sprawy Związku znajdują się w porządku. Pełna Rada Nadzorcza odbyła 2 posiedzenia wspólnie z Dyrekcją. Związek dokładał wszelkich starań, by przyjść swym członkom z pomocą i utrzymać ich płynność; z zadania tego wywiązał się jak najlepiej.
Rewizor „Centrokooperativu“ p. Karol Borecky, prze
prowadził ustawową rewizję Związku w dniach 22 do 26 stycznia 1935. Sprawozdanie rewizyjne odczytano w całej osnowie na wspólnem posiedzeniu Dyrekcji i Rady Nadzor
czej i przyjęto do wiadomości. Sprawozdanie to przedłożone zostanie wraz z oświadczeniem Rady Nadzorczej Walnemu Zgromadzeniu.
Zamknięcie rachunków za rok 1934 zbadano w dniu 9 maja 1935. Porównano je z księgami i załącznikami i uznano je za dobre i zgodne. Za 1934 rok osiągnięto czysty zysk w kwocie Kć 8.06090.
Rada Nadzorcza stawia następujące wnioski:
1. Walne Zgromadzenie zatwierdza zamknięcie rachun
ków i bilans za rok 1934.
2. Udziela Dyrekcji i Radzie Nadzorczej absolutorjum.
3. Przekazuje czysty zysk w kwocie Kć 8.060'90 do funduszu rezerwowego.
W C z e s k i m Cies zynie, dnia 9 maja 1935.
Andrzej Wranka mp. Ks. Ludwik Knyps mp.
sekretarz, przewodniczący
Ks. Fr. Buchwałdek mp., Dr. Jerzy Bałon mp., Jan Kadłubek mp., Józef Franek mp., Jan Kornuta mp.,
Józef Chmiel mp., Antoni Twardzik mp.
30
Zamknięcie
Spółki rolniczo-handlowej „Ziemia* za rok gospo- Rachunek S t a n c z y n n y Kć
1. Gotówka... 20.671-60 2. Wkłady i papiery wartościowe . 295.000- - 3. D łużnicy... 850.258-30 4. T o w a ry ... 255.33080
5. Ruchomości . . . . 43.340- -
6. Nieruchomości . . . . 459.000-- 7. Udziały w obcych przedsiębiorstw. 16.700--
1,940.300-70
Rachunek
S t r a t y Kć
1. O d s e tk i... 5462109 2. Adm inistracja... 190.158 57 3. Ruchomości... 10.173-75 4. Nieruchomości... 4.900- - 5. Zysk 1933/34 ... 290-53
r--- 260.143-94
Dyrekcja: Teper Je rzy m. p.
rachunków
darczy 1933— 1934 z dniem 30 czerwca 1934.
bilansu
S t a n b i e r n y Kć
1. 446.634-35
2. 3.25606
3. 776.918-56
4. Pożyczka hipoteczna . . . . 452.505"—
5. Udziały c z ł o n k ó w ... 257.794’—
6. Fundusz rezerwowy... 180'—
7. 2.72220
8. 290-53
1,940.300-70
strat i zy sk ó w
Z y s k i Kć
1.
1
243.615-39
2. 14.000-
3. 2.311-60
4. 216-95
260.143-94
32
Bilans Towarzystwa
z dniem S t a n c z y n n y Kć
1. Zapasy według inwentarza
z dnia 31. XII. 1934 r. . . . 78.87810 2. Ruchomości... 13.300-- 3. Udziały w ł a s n e ... 800' - 4. Strata za rok 1934 ... 24.07008 117.048 18
Polski Dom Katolicki we Frysztacie
Stowarzyszenie zarejestrowane S t a n c z y n n y Kć
1. Gotówka u skarbnika 3.432-10
2. „ u gospodarza 19740 3.62950
3. Udziały własne:
w Związku Sp. . 500-—
w Spółdz. Kasie . 50- —
w „Ziemi“ . . . 1.440-- 1.990-—
4. Wartość nieruchomości . . . 563.000- - 5. Urządzenie restauracji i ogrodu . 69.200- - 6. Towar na s k ła d z ie ... 11.908-90
_______ 649.728-40
ió ze f W agner m. p .
33
Domu Narodowego w Cz. Cieszynie
31 grudnia 1934 r.
S t a n b i e r n y Kć
1. Fundusz rezerwowy 190-—
2. U d z ia ły ... 9.500- 9.690- - 3. Towarz. oszczędności i zaliczek 99.860 98 4. Wierzyciele... 7.497 20 117.04818
Bilans z dniem 31 grudnia 19 3 4 r.
z ograniczoną poręką
S t a n b i e r n y Kć
1. Udziały c z ł o n k ó w ... 72.000- - 2. Fundusz rezerwowy... 280-- 3. Zaciągnięte pożyczki . . . . 563.09795 4. Zaległe o d s e t k i ... 9.206 -
5. 5.06530
6. 7915
649.728 40 Ks. Lu d w ik Knyps tn. p . Dr. Leon W o lf m. p
