Program Nocy Biologów, Bydgoszcz 10 stycznia 2020 r.

(1)

Program Nocy Biologów, Bydgoszcz 10 stycznia 2020 r.

NAZWA OPIS MIEJSCE/GODZINA

ILOŚĆ MIEJSC TYP

ZAJĘĆ

GRUPA

WIEKOWA PROWADZĄCY

1

Czym się różni pszczoła od osy, a

trzmiel od szerszenia? Dlaczego trzmiel nie może być nazywany bąkiem?

Jak rozróżnić te owady?

Nie każdy wie, że trzmiel to też pszczoła a szerszeń to osa. Dodatkowo oprócz pszczoły

miodnej występują również pszczoły dziko żyjące. W takim razie, czym jest bąk? Na zajęciach każdy uczestnik dowie się jak rozróżnić

od siebie pszczołę miodną, trzmiela, osę, szerszenia i bąka. W praktycznej części zajęć

uczniowie będą mogli z bliska przyjrzeć się owadom dzięki wykorzystaniu binokularów.

Oprócz tego będą mieli możliwość zobaczenia pod mikroskopem interesujących preparatów mikroskopowych dotyczących budowy aparatu

gębowego pszczoły miodnej oraz muchy domowej a także budowy odnóża koszykowego

pszczół… Po za tym każdy spróbuje oznaczyć okazy zoologiczne wybranych gatunków.

Katedra Biologii Środowiska al.

Ossolińskich 12, I piętro sala 114 15:00-16:00

10 osób warsztaty

szkoła podstawowa

klasy IV-VIII

mgr Anna Sobieraj- Betlińska

dr Lucyna Twerd

2

Adaptacja do zmian klimatu jako nieunikniona konieczność

Wiele słyszy się ostatnio o ekstremalnych zjawiskach pogodowych (powodzie, fale upałów,

huragany, sztormy), efekcie cieplarnianym, globalnym ociepleniu oraz redukcji emisji gazów

cieplarnianych. Jaki związek mają te zjawiska ze zmianami klimatu? Według Ramowej konwencji

Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian

Ossolińskich 12, I piętro sala 116 18:00-19:00

30 osób wykład

Młodzież licealna i dorośli

dr Lucyna Twerd

(2)

klimatu, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 roku „Zmiany klimatu oznaczają zmiany w klimacie spowodowane pośrednio lub

bezpośrednio działalnością człowieka, która zmienia skład atmosfery ziemskiej i która jest odróżniana od naturalnej zmienności klimatu obserwowanej w porównywalnych okresach.”

3 Papier w naturze

Co łączy osy z papierem? Mówi się zwykle, że technologię produkcji papieru odkryli Chińczycy,

zapominając dodać, że tak naprawdę to ją zapożyczyli od os społecznych. Każdy z Was nie raz pewnie znalazł, zazwyczaj podwieszone pod dachem lub „wtopione” w narożnik budynku,

delikatne, papierowe gniazdo os.

Ossolińskich 12, I piętro sala 116, godz. 19:00-

20:00

30 osób wykład

dr Lucyna Twerd

4

Wpływ zmian środowiska na układ

odpornościowy człowieka

W ramach przedstawianego wykładu omówione zostaną następujące zagadnienia:

1. Budowa układu immunologicznego człowieka - podstawy.

2. Podstawy mechanizmów odporności wrodzonej i nabytej.

3. Pojęcia : antygen , alergen , hapten , patogen 4. Mechanizmy reakcji alergicznych -

nadwrażliwość typu I.

5. Próba odpowiedzi na pytanie : Czy zmieniające się środowisko wpływa na mechanizmy

odpornościowe człowieka ?

Katedra Mikrobiologii i Immunobiologii

Powstańców Wielkopolskich 10, sala nr

30 (parter) 16.00 – 17.00

30 osób wykład

dr n. med. Ryszard Gołda

5 Co warto wiedzieć o DNA?

Dowiedz się więcej o kwasach

deoksyrybonukleinowych. Razem zbudujemy trójwymiarowy model helisy DNA. Sprawdź jaka ilość materiału biologicznego wystarczy do pozyskania DNA i dalszych analiz genetycznych.

Katedra Genetyki Powstańców Wielkopolskich 10, sala nr

230 (II parter) 15.00 – 16.00

12 osób Zajęcia laboratoryjne

VIII klasa szkoły podstawowej

dr Sandra Jankowska- Wróblewska

6 PowerLab – przez komputer do serca

Na warsztatach uczniowie zapoznają się z działaniem nowoczesnego sprzętu „PowerLab”. Z pomocą programu LabChart zgłębią swoją wiedzę na temat układu krwionośnego. Na

Katedra Fizjologii i Toksykologii ul. Chodkiewicza 30 sala dydaktyczna nr 1.5

12 osób

Warsztaty Młodzież licealna

mgr Iwona Ałtyn dr hab. Magdalena

Twarużek prof.

uczelni

(3)

warsztatach uczestnicy nie tylko nauczą się obsługi programu ale również będą mieli szansę badania własnego organizmu za pomocą tradycyjnych technik medycznych

16.00 – 17.00

7

Zastosowanie testu Allium do oceny cytotoksyczności i

mutagenności wybranych

substancji chemicznych

Rozwój metod biologicznych, które pozwalają monitorować zmiany zachodzące w środowisku oraz oceniać ich negatywne skutki stanowi istotny aspekt dzisiejszych czasów. Test Allium jest metodą prostą, szybką w wykonaniu i nie generującą wysokich kosztów. Z tego względu stanowi narzędzie coraz częściej używane przez naukowców zajmujących się monitoringiem środowiska. W trakcie zajęć uczestnicy poznają podstawy testu Allium, przygotują preparaty mikroskopowe z merystemów wierzchołkowych korzeni hodowanych w wybranych toksycznych związkach chemicznych i przeanalizują ich wpływ na podziały komórek.

Katedra Biochemii i Biologii Komórki ul. Poniatowskiego 12

Sala 07 (piętro -1) 15.00 – 16.30

12 osób

dr Małgorzata Śliwinska

dr Katarzyna Robaszkiewicz

8 Czy drzewa mogą uratować klimat?

Prezentacja multimedialna połączona z

aktywizującymi słuchacza formami pracy (quizy, gry dydaktyczne) - skierowana do młodzieży szkół podstawowych (klasy IV-VIII) oraz średnich - ma na celu wyjaśnienie roli drzewa w dobie nieuchronnych zmian klimatycznych. Drzewa stanowią najważniejszy element zielonej infrastruktury, zapewniający wysoki komfort życia. Naukowcy przekonują nas, że sadzenie drzew na całym świecie jest najskuteczniejszą oraz najtańszą strategią w walce z zmianami klimatu, jaką obecnie dysponujemy. Przyjdź i dowiedz się dlaczego warto sadzić drzewa w mieście.

Katedra Biologii Środowiska Al. Ossolińskich 12

sala 116 16.00 – 17.30

20 osób Wykład / Warsztaty

Młodzież szkół podstawowych (klasy IV-VIII) oraz średnich

dr inż. Magdalena Kulczyk-Skrzeszewska

9

Daktyloskopia – tajemnica linii

papilarnych rozwiązana

Warsztaty poświęcone są zagadnieniom z dziedziny daktyloskopii. Podczas warsztatów będziemy ujawniać i zdejmować linie papilarne z zastosowaniem proszków daktyloskopijnych.

Katedra Fizjologii i Toksykologii ul. Chodkiewicza 30

(budynek E)

12 osób

mgr Karolina Ropejko dr hab. Magdalena

Twarużek, prof.

uczelni

(4)

Uczestnicy dowiedzą się czym zajmuje się daktyloskopia oraz poznają techniki daktyloskopijne.

sala 1.4 16.15-17.15

10 Nasi mali sprzymierzeńcy

Zapraszam na opowieść o maleńkich

zwierzętach. Żyją blisko nas, chociaż zwykle nie zdajemy sobie sprawy z ich obecności i

znaczenia. Choć długość ich ciała zwykle nie przekracza jednego milimetra, dzięki ich nieustannym działaniom nasza planeta może tętnić życiem. Swoją opowieść zilustruję autorskimi nagraniami zachowań tych niezwykłych organizmów. Spotkanie będzie również okazją do samodzielnego podglądania życia naszych mikroskopijnych bohaterów w laboratoryjnych hodowlach. Zapraszam serdecznie na podróż do mikroświata!

Katedra Biologii Ewolucyjnej Al. Ossolińskich 12

sala 12 15.00-16.30

15 osób Warsztaty

Szkoła podstawowa IV-

VIII Młodzież licealna

dr Tomasz Marquardt

11

Pasażer na gapę – czego się wystrzegać

żeby się nie zarazić

Czy wiesz jakie niebezpieczne pasożyty mogą zaatakować twój organizm? Jakie choroby powodują i jak im zapobiec? Jakich zasad higieny przestrzegać, żeby się nie zarazić? Nasze

warsztaty w całości poświęcone zostaną zadziwiającym, aczkolwiek równie

niebezpiecznym zwierzętom – pasożytom.

Celem tych zajęć jest przekazanie uczestnikom wiedzy na temat cyklu życia wybranych gatunków oraz przedstawienie zagrożeń z nimi związanych. W zwięzły i merytoryczny sposób wskażemy podstawowe cechy wybranych pasożytów, w szczególności tasiemca, włośnia krętego, świdrowca, motylicy wątrobowej, przywry oraz glisty. Uczestnicy warsztatów będą mieli okazję zaobserwować wszystkie omawiane przez nas gatunki pod mikroskopem. Mamy nadzieję, że dzięki naszym zajęciom przybliżymy, a także pogłębimy Państwa wiedzę na temat

Katedra Biotechnologii ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 12

sala 2, (poziom 0) 15.00-16.00

12 osób Warsztaty

Młodzież szkół podstawowych i

średnich

dr inż. Małgorzata Sutkowy Studenci I roku kierunku Biologia:

Agata Jakubczyk, Agata Nowak, Ewelina Kluczyńska oraz Marta Wołoszyn

(5)

otaczającego nas świata. Serdecznie zapraszamy!"

12

Chodź i pokochaj nasz chemiczny

świat!

Czy pamiętasz tę ekscytację na pierwszej lekcji chemii? Daję Ci gwarancję, że z nami poczujesz ją znowu. Słowo chemia pochodzi od

starogreckiego wyrażenia "chymeia" i oznacza rozpuszczanie się. Jest to niesamowita nauka, która bada przeróżne substancje na drodze EKSPERYMENTÓW! Właśnie chemicy w białych fartuchach i z przeróżnymi naczyniami zajmują się czarami, które chcemy wam pokazać.

Wyhodujemy chemiczny ogród nie brudząc sobie rąk w ziemi, odwiedzimy antyczne piramidy, w których żyją węże Faraona, a nawet zobaczymy burzę w laboratorium. To tylko nieliczne atrakcje, które zobaczysz wkraczając do naszego

chemicznego świata. Serdecznie zapraszamy!

Katedra Biotechnologii ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 12 sala 011, (poziom -1)

16.30-17.30

12 osób Warsztaty

Młodzież szkół podstawowych i

średnich

dr inż. Małgorzata Sutkowy Studenci I roku kierunku Biologia:

Wiktoria Bućkowska, Celina Drzazga, Mateusz Leszczyński

13 Reakcje redoks w barwnej odsłonie

Co oznaczają pojęcia: reduktor, utleniacz? Po co natura wymyśliła reakcje redoks? Na czym one polegają? Czy są niezbędne? Jeśli jesteś ciekaw znaczenia ukrytego w tych chemicznych

zwrotach, zapisz się na nasze warsztaty. Będziesz miał możliwość przeprowadzenia wielu

barwnych reakcji redoks. Poza tym dowiesz się, co łączy reakcje krzemianu sodu z solami metali ze zjawiskiem osmozy. To na naszym spotkaniu staniesz się kreatorem chemicznego ogrodu.

Katedra Biotechnologii ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 12

sala nr 010 15:30-16:15

10 osób

Warsztaty 15-19 lat

Dr Beata Koim- Puchowska Dr Joanna Dróżdż-

Afelt dr hab. inż. Grzegorz

Kłosowski, prof.

uczelni

14 Czy płazom grozi zagłada?

Płazy to zwierzęta bardzo specyficzne, żyjące zarówno w środowisku wodnym jak i lądowym, ewolucyjnie stare o niezwykłych

przystosowaniach. W dzisiejszym świecie jednak zostały wystawione na szereg zagrożeń o wymiarze globalnym, spowodowanych między innymi przekształceniami i zanieczyszczeniem środowiska. W ostatnich latach odnotowuje się również gwałtowny spadek globalnej populacji

Al. Ossolińskich 12 sala 201 16.45 – 17.45

20 osób wykład

Wszystkie grupy wiekowe

Barbara Szulc II rok biologia MU

(6)

płazów. Wykład opowiada o tym jakim dokładnie zagrożeniom muszą sprostać płazy by móc przetrwać, co my możemy zrobić, aby pomóc im przetrwać oraz dlaczego w naszym wspólnym interesie powinniśmy zapobiec globalnej zagładzie płazów.

15 Miasto jako ekosystem

Czy miasto może być przyjazne dla

bioróżnorodności ? A jeśli tak to co możemy zrobić, aby uczynić miasto enklawą dla zwierząt i roślin? Zapraszam serdecznie na wykład

połączony z debatą, na którym dowiemy się jak bioróżnorodność radziła sobie w mieście do tej pory oraz jakiej bioróżnorodności możemy się w związku z tym spodziewać w granicach naszego miasta. Dowiemy się również o zagrożeniach, z którymi muszą zmagać się organizmy żywe w mieście oraz z jakimi problemami muszą zmagać się przyrodnicy chcąc chronić miejską przyrodę.

Pod koniec wspólnie zastanowimy się jakie kroki można by podjąć, aby uczynić miasto

ekosystemem sprzyjającym zarówno dla nas jak i dla wszystkich organizmów w naszym

najbliższym otoczeniu.

20 osób wykład

Barbara Szulc II rok biologia MU

16 Mleko - co o nim wiemy?

W trakcie warsztatów uczniowie zapoznają się z badaniem mikrobiologicznym mleka, dowiedzą się wielu ciekawych faktów na temat składu mleka oraz drogi jaką przebywa zanim trafi do naszej lodówki.

Katedra Fizjologii i Toksykologii ul. Chodkiewicza 30

sala 1.5 17.30 – 18.15

12 osób warsztaty

Młodzież licealna 15-18 lat

lek. wet. Katarzyna Łubiech

dr hab. Magdalena Twarużek prof.

uczelni

17 Wybrane gatunki roślin inwazyjnych

Na wykładzie będzie można się zapoznać z wybranymi gatunkami roślin inwazyjnych, dowiedzieć się jak je rozpoznać w terenie ale i też dlaczego są inwazyjne. Wszytko zaczniemy od omówienia samego pojęcia roślin inwazyjnych, następnie przejdziemy już do omawiania poszczególnych gatunków.

10 osób wykład

VII – VIII klasy szkoły podstawowej

Justyna Kwaśniewska Studentka III roku Ochrony Środowiska

(7)

18

Wilk (Canis lupus) – jego biologia, ekologia oraz wpływ

kultury, bajek i mitów na postrzeganie tych

zwierząt

W bajkach, legendach, mitologii, przez wieki, wilk był uważany zazwyczaj za groźnego drapieżnika, którego należy się bać. Ale czy taka jest prawda?

Dlaczego powstawały legendy o zabójczych i niebezpiecznych wilkach? Poznaj ludowe opowieści o tych niezwykłych zwierzętach.

Dowiedz się całej prawdy o nich, poznając ich biologię i ekologię. Nadszedł czas, aby

zdementować plotki dotyczące tych zwierząt. Nie zwlekaj i zapisz się już dziś!

25 osób wykład

Wojciech Lipa (student I roku

Biologii MU) Izabella Szyc (studentka III roku

Pedagogiki wczesnoszkolnej I st.)

19 Wybrane ryby polskich rzek i jezior

Interesujesz się fauną polskich rzek i jezior? Jeżeli tak, to przyjdź na wykład, który będzie

poświęcony najważniejszym polskim rybom.

Poznaj cechy anatomiczne, które pozwoliły opanować im środowisko wodne. Dowiedz się, jakie wody preferują do życia, jak odróżniać poszczególne gatunki. Zaimponuj wiedzą w szkole lub w towarzystwie. Ten wykład jest właśnie dla Ciebie, jeśli chcesz zaspokoić ciekawość na temat ryb. Nie zwlekaj i zapisz się już dziś!

20 osób wykład

Wojciech Lipa (student I roku Biologii MU) i Barbara

Szymanowska (studentka I roku

Biologii I st.)

20

Smog i zanieczyszczenie

środowiska, a odnawialne źródła energii oraz energia

atomowa

Smog jest zjawiskiem, które większość ludzi kojarzy, ale nie każdy wie jaki ma on wpływ na nasze zdrowie. Poznaj historię tego zjawiska i metody pozwalające na ochronę przed nim.

Oprócz tego, dowiedz się o odnawialnych źródłach energii, które mogą ograniczyć

zanieczyszczenie środowiska. Czy możemy w stu procentach oprzeć naszą energetykę na

elektrowniach wiatrowych, wodnych lub słonecznych? Wykład będzie dobrą okazją do dyskusji na temat za i przeciw energii atomowej w Polsce.

20 osób wykład

Wojciech Lipa (student I roku

Biologii MU)

21

Mikroorganizmy w zmieniającym się

świecie

W ostatnich latach coraz częściej

obserwowalnym zjawiskiem jest zmieniający się klimat. Ocieplanie się klimatu odczuwają

Katedra Mikrobiologii i Immunobiologii

12 osób

warsztaty Młodzież licealna

mgr Emilia Jankowiak dr Marta Małecka-

Adamowicz

(8)

wszyscy, zarówno ludzie, zwierzęta jak i mikroorganizmy. Te ostanie na drodze ewolucji nabyły zdolność wytwarzania mechanizmów adaptacyjnych, umożliwiających

przystosowywanie się do zmieniających się warunków środowiskowych. Przykładem jest bakteryjne nabywanie oporności na antybiotyki, co stanowi globalny problem otaczającego nas świata.

Al. Powstańców Wielkopolskich 10 sala 328 (III piętro)

15.00 – 16.00

Joanna Koniec Wiktoria Kurzyńska

22 „Niebezpieczne rośliny”

Wiele roślin podziwiamy, bowiem stanowią one ozdobę naszych ogrodów, parków; z wielu czerpiemy pożytek wykorzystując ich właściwości lecznicze. Mało kto jednak zastanawia się nad tym, że niektóre mogą stanowić poważne zagrożenie dla ludzi i całych ekosystemów.

Przykładem są rośliny inwazyjne - nieproszeni goście w naszym otoczeniu. Niejednokrotnie są to uciekinierzy z ogrodów botanicznych, a walka z nimi nastręcza wiele trudności i często jest nieskuteczna.

20 osób wykład

Młodzież licealna

dorośli dr Renata Hoffmann

23

„Złe czasy dla dobrych bakterii –

krótko o antybiotykach

i problemie lekooporności”

Narastanie oporności bakterii zostało uznane za najpoważniejszy problem zdrowia publicznego w krajach Unii Europejskiej. Podczas wykładu słuchacze dowiedzą się poprzez jakie działania możemy ograniczać to niekorzystne zjawisko.

Zostaną również przedstawione zagadnienia związane z wpływem leków

przeciwdrobnoustrojowych na funkcjonowania naszego mikrobiomu i koniecznością ochrony naszej naturalnej mikrobiologicznej bariery ochronnej.

Katedra Mikrobiologii i Immunologii Powstańców Wielkopolskich 10, sala nr

30 (parter) 15.00 – 15.45

30 osób wykład

Młodzież licealna

dorośli dr Łukasz Kubera