KATOWICE, marzec 2008
Urząd Statystyczny w Katowicach
PUBLIKACJE
W 2008 ROKU O URZĘDZIE
English version
wyjście
WAŻNIEJSZE DANE
O WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM
W 2007 ROKU
O CD
WAŻNIEJSZE DANE
O WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM
W 2007 ROKU
Podział województwa śląskiego
Śląskie na tle kraju i innych województw Ludność
Rynek pracy
Gospodarstwa domowe Finanse przedsiębiorstw Mieszkania
Rolnictwo
Produkcja przemysłowa Budownictwo
Handel
Rachunki regionalne
Podmioty gospodarki narodowej
wyjście całość (bez wyboru tematu)
Aneks – podregiony
według stanu w dniu 1 I 2008 r.Podregion częstochowski
Powiaty 1. częstochowski 2. kłobucki 3. myszkowski
Miasto na prawach powiatu 1. Częstochowa
Podregion bielsko-bialski
Powiaty 1. bielski 2. cieszyński 3. żywiecki
Miasto na prawach powiatu 1. Bielsko-Biała
Podregion centralny śląski częstochowski
centralny śląski
rybnicko- -jastrzębski
JEDNOSTKI TERYTORIALNE DO CELÓW STATYSTYCZNYCH – POZIOM NTS 3
bielsko- -bialski
Powiaty 1. będziński
2. bieruńsko-lędziński 3. gliwicki
4. lubliniecki 5. mikołowski 6. pszczyński 7. tarnogórski 8. zawierciański
Miasta na prawach powiatu 1. Bytom
2. Chorzów
3. Dąbrowa Górnicza 4. Gliwice
5. Jaworzno 6. Katowice 7. Mysłowice 8. Piekary Śląskie 9. Ruda Śląska
10. Siemianowice Śląskie 11. Sosnowiec
12. Świętochłowice 13. Tychy
14. Zabrze
Podregion rybnicko-jastrzębski
Powiaty 1. raciborski 2. rybnicki 3. wodzisławski
Miasta na prawach powiatu 1. Jastrzębie-Zdrój
2. Rybnik 3. Żory
wyjście
Podział województwa śląskiego
Powiaty Miasta na prawach powiatu
1 będziński 2 bielski
3 bieruńsko-lędziński 4 cieszyński
5 częstochowski 6 gliwicki
7 kłobucki 8 lubliniecki 9 mikołowski 10 myszkowski 11 pszczyński 12 raciborski 13 rybnicki 14 tarnogórski 15 wodzisławski 16 zawierciański 17 żywiecki miasta
na prawach powiatu powiaty 21
23 35 22 19
29 33
28 31 20
26 32 27 25 30 34
24 36
18 7
5
8
10 14 16
6 1
3 13 9
12
15 11
4 2
17
18 Bielsko-Biała 19 Bytom 20 Chorzów 21 Częstochowa 22 Dąbrowa Górnicza 23 Gliwice
24 Jastrzębie-Zdrój 25 Jaworzno 26 Katowice 27 Mysłowice 28 Piekary Śląskie 29 Ruda Śląska 30 Rybnik
31 Siemianowice Śląskie 32 Sosnowiec
33 Świętochłowice 34 Tychy
35 Zabrze 36 Żory
JEDNOSTKI TERYTORIALNE DO CELÓW STATYSTYCZNYCH – POZIOM NTS 4
Województwo śląskie podzielone jest na:
36 powiatów (NTS 4)
w tym 19 miast na prawach powiatu 167 gmin (NTS 5)
49 miejskich
22 miejsko-wiejskich
96 wiejskich
wyjście
Podział województwa śląskiego
Powierzchnia w km
212 334 Ludność w tys. 4 659,8 Ludność na 1 km
2378
powierzchni
ludności ludności miejskiej podmiotów gospodarki narodowej
mieszkań oddanych do użytkowania mieszkań w zasobach mieszkaniowych studentów szkół wyższych
produkcji sprzedanej przemysłu przeciętnego zatrudnienia w przemyśle produkcji sprzedanej budownictwa przeciętnego zatrudnienia w budownictwie bezrobotnych zarejestrowanych samochodów osobowych produktu krajowego brutto
3,9%
12,2%
15,7%
11,6%
7,8%
13,3%
13,0%
10,5%
18,1%
17,3%
15,4%
9,5%
10,8%
12,1%
wyjście
Śląskie w skali kraju koncentruje
POLSKA = 100
powierzchnia ludność ludność miejska podmioty gospodarki
narodowej mieszkania oddane do użytkowania mieszkania w zasobach
mieszkaniowych studenci szkół wyższych produkcja sprzedana przemysłu przeciętne zatrudnienie w przemyśle produkcja sprzedana budownictwa przeciętne zatrudnienie w budownictwie bezrobotni zarejestrowane samochody osobowe produkt krajowy brutto
Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie ŚLĄSKIE Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie
min. max.
wyjście
Śląskie na tle innych województw
11,4%
13,6%
14,4%
17,0%
22,6%
14,8%
18,1%
21,1%
13,6%
33,5%
19,9%
12,6%
15,5%
21,4%
3,9%
12,2%
15,7%
11,6%
7,8%
13,0%
10,5%
18,1%
17,3%
10,8%
15,4%
9,5%
12,1%
13,3%
6,4%
7,6%
8,7%
8,4%
6,8%
7,9%
8,8%
8,7%
8,4%
6,4%
6,4%
7,3%
7,5%
7,8%
5,7%
5,4%
5,4%
5,1%
4,2%
5,2%
4,5%
4,4%
5,2%
3,2%
4,5%
7,1%
4,9%
4,7%
8,0%
5,7%
4,3%
4,1%
4,3%
5,5%
5,5%
2,8%
3,2%
2,5%
4,2%
6,8%
5,2%
3,9%
4,5%
2,6%
2,8%
2,9%
2,4%
2,6%
1,9%
2,1%
2,6%
1,2%
1,7%
3,0%
2,8%
2,4%
5,8%
6,7%
7,1%
6,5%
4,4%
7,4%
7,0%
4,9%
6,7%
4,6%
5,4%
7,1%
6,5%
6,2%
4,9%
8,6%
6,9%
8,0%
9,3%
8,0%
10,5%
6,5%
7,0%
7,3%
8,7%
6,4%
8,5%
7,3%
3,0%
2,7%
2,3%
2,6%
1,0%
2,6%
1,9%
2,3%
2,3%
1,6%
1,8%
2,5%
3,0%
2,3%
5,7%
5,5%
3,6%
3,9%
4,0%
4,7%
3,9%
3,4%
5,2%
2,8%
4,3%
7,2%
5,0%
3,8%
6,5%
3,1%
3,0%
2,4%
3,0%
3,1%
2,8%
1,7%
1,8%
2,5%
2,0%
2,8%
2,8%
2,3%
5,9%
5,8%
6,3%
6,3%
8,7%
5,7%
5,3%
5,9%
5,7%
5,2%
5,8%
5,0%
5,8%
5,7%
3,7%
3,3%
2,5%
2,9%
1,7%
3,2%
2,9%
2,3%
2,5%
2,1%
2,5%
4,8%
3,1%
2,5%
7,7%
3,7%
3,7%
3,1%
4,4%
3,6%
3,1%
2,4%
3,2%
2,2%
3,6%
5,7%
3,2%
2,9%
9,5%
8,9%
8,2%
9,6%
10,7%
8,2%
9,0%
10,7%
11,8%
11,2%
10,4%
6,5%
10,2%
9,4%
7,3%
4,4%
5,0%
5,7%
4,9%
4,5%
4,3%
2,8%
3,4%
2,7%
3,4%
5,9%
3,8%
4,1%
4109 3420 2818 2670 2447 2355 1900 1862 1594 1526 1479 1475 1415 1141 1104 962 952 684 626 542 415 393 356 332 331 235 223 214 204 173 150 144 123 95 93 88
powiaty o gęstości zaludnienia poniżej przeciętnej
w województwie (378)
Ludność
STAN LUDNOŚCI Stan w dniu 30 IX
4674,0 2257,0 2417,0 3671,6 1002,4
4659,8 2248,4 2411,4 3653,9 1005,9
12,2 12,2 12,2 15,7 6,8 O G Ó Ł E M
mężczyźni kobiety Miasta Wieś
2006 2007
w tys. Polska = 100
RUCH NATURALNY I MIGRACJE W OKRESIE STYCZEŃ-WRZESIEŃ
21856 32082 34653 231 -2571
-9218
23422 33278 35255 228 -1977
-7349 Małżeństwa
Urodzenia żywe Zgony
w tym niemowląt Przyrost naturalny
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały
LUDNOŚĆ NA 1 KM2 W 2007 R.
Stan w dniu 30 IX
Świętochłowice Chorzów Siemianowice Śląskie Bytom Sosnowiec Zabrze Katowice Ruda Śląska Tychy Częstochowa Piekary Śląskie Gliwice Bielsko-Biała Mysłowice Jastrzębie-Zdrój Żory Rybnik Dąbrowa Górnicza Jaworzno wodzisławski będziński mikołowski bieruńsko-lędziński bielski rybnicki cieszyński pszczyński tarnogórski raciborski gliwicki myszkowski żywiecki zawierciański kłobucki lubliniecki częstochowski
Do przeliczeń przyjęto powierzchnię według stanu w dniu 1 stycznia 2007 r.
2006 2007
wyjście
MIASTA POWYŻEJ 100 TYS. LUDNOŚCI W 2007 R.
Stan w dniu 30 IX
RUCH NATURALNY I WĘDRÓWKOWY NA 1000 LUDNOŚCI W OKRESIE STYCZEŃ-WRZESIEŃ 2007 R.
urodzenia żywe
zgony
przyrost naturalny
saldo migracji stałej
9,5
10,1
-0,6
-2,1
9,4
10,1
-0,7
-3,7
9,9
9,9
0,0
3,7
ogółem miasta wieś
wyjście
Ludność
CZĘSTOCHOWA
DĄBROWA GÓRNICZA SOSNOWIEC KATOWICE TYCHY
BIELSKO-BIAŁA RYBNIK
RUDA ŚLĄSKA GLIWICE
ZABRZE
BYTOM CHORZÓW
ludność tych 12 miast
to 46,9% ludności województwa
RUCH NATURALNY NA 1000 LUDNOŚCI WEDŁUG PODREGIONÓW I POWIATÓW W OKRESIE STYCZEŃ-WRZESIEŃ 2007 R.
Żory zgony 6,0
przyrost naturalny urodzenia
zgony
12,013,3pow. pszczyński przyrost naturalny 4,8 urodzenia 12,0
pow. raciborski urodzenia 8,1
Chorzów zgony 13,3
przyrost naturalny -3,5
wyjście
Ludność
-1,4 0,7 2,7
przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy specjaliści
technicy i inny średni personel pracownicy biurowi
pracownicy usług osobistych i sprzedawcy rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy
robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń pracownicy przy pracach prostych
AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI
W WIEKU 15 LAT I WIĘCEJ W IV KWARTALE 2007 R.
2008 1847 162 1903 51,3 47,2 8,1
1112 1041 71 755 59,6 55,8 6,4
896 805 91 1147 43,8 39,4 10,2 Ogółem Mężczyźni Kobiety Aktywni zawodowo w tys.
pracujący bezrobotni
Bierni zawodowo w tys.
Współczynnik aktywności zawodowej w % Wskaźnik zatrudnienia w %
Stopa bezrobocia w %
WSPÓŁCZYNNIK AKTYWNOŚCI
ZAWODOWEJ W IV KWARTALE 2007 R.
śląskie Polska
ogółem
miasta
wieś
51,3%
52,6%
46,7%
54,1%
53,8%
54,6%
STRUKTURA PRACUJĄCYCH WEDŁUG PŁCI I GRUP ZAWODÓW W IV KWARTALE 2007 R.
mężczyźni kobiety
7,3%
9,6%
12,8%
5,9%
7,8%
2,6%
32,1%
16,0%
6,1% 5,7%
21,0%
16,8%
13,0%
20,2%
2,6%
6,2%
3,4% 11,1%
wyjście
według Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności
Rynek pracy
PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
budownictwo
handel i naprawy
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
obsługa nieruchomości i firm
2006 = 100
0,3%
-3,2%
-3,9%
-12,0%
1,6%
-7,1%
-2,4%
-3,1%
5,9%
5,2%
9,1%
2,5%
5,3%
7,2%
WZROST/SPADEK PRZECIĘTNEGO ZATRUDNIENIA W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW WEDŁUG SEKTORÓW WŁASNOŚCI W WYBRANYCH SEKCJACH W 2007 R.
686,7 433,2 53,1
706,8 443,3 55,3
13,7 17,3 15,4 O G Ó Ł E M
Przemysł Budownictwo
2006 2007
w tys. Polska = 100
STRUKTURA PRACUJĄCYCH
W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW WEDŁUG SEKCJI W 2007 R.
Stan w dniu 31 XII
górnictwo przetwórstwo
przemysłowe
wytwarzanie i zaopatry- wanie w energię elektryczną, gaz, wodę budownictwo
handel i naprawy hotele i restauracje transport, gospodarka
magazynowa i łączność obsługa nieruchomości
i firm pozostałe
16,0%
41,4%
3,9%
8,0%
12,5%
1,3% 4,5%
9,4%
3,0%
sektor publiczny
sektor prywatny wyjście
Rynek pracy
Odsetek osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy wśród ogółu bezrobotnych
w końcu grudnia 2007 r.
długotrwale bezrobotni 61,9%
bez kwalifikacji zawodowych 32,0%
powyżej 50 roku życia 24,4%
do 25 roku życia 16,3%
samotnie wychowujący co najmniej
1 dziecko do 7 roku życia 5,3%
niepełnosprawni 4,8%
BEZROBOCIE REJESTROWANE Stan w dniu 31 XII
229,8 137,4
11,2
48,7 12,7
166,0 101,5
12,0
44,3 9,3
1746,6 1017,3
14,3
45,1 11,4 Bezrobotni w tys.
w tym kobiety W tym – w %:
posiadający prawo do zasiłku pozostający bez pracy
powyżej 1 roku Stopa bezrobocia w %
Śląskie Polska
2006 2007
STOPA BEZROBOCIA REJESTROWANEGO W POWIATACH W 2007 R.
Stan w dniu 31 XII
w końcu grudnia 2007 r. na 1 ofertę pracy przypadało 15 osób bezrobotnych
(przed rokiem – 45)
zawierciański pow.
18,1%
Katowice 3,4%
wyjście
Rynek pracy
6,3 9,2 12,1 15,0 %
STRUKTURA BEZROBOTNYCH W 2007 R.
Stan w dniu 31 XII
według wieku
według stażu pracy
według wykształcenia
według czasu pozostawania bez pracy
poniżej 25 lat
25 – 34 35 – 44 45 – 54 55 lat i więcej
16,3%
26,9%
19,5%
27,7%
9,6%
wyższe
policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
22,3%
8,0%
29,4%
32,9%
7,4%
1 rok i mniej 1 – 5 5 – 10 10 – 20 20 lat i więcej bez stażu pracy
14,6%
16,4%
12,8%
16,8%
15,6%
23,8%
1 miesiąc i mniej
1 – 3 3 – 6 6 – 12 12 – 24
powyżej 24 miesięcy
9,4%
18,2%
14,1%
14,1%
13,7%
30,6%
wyjście
Rynek pracy
PRZECIĘTNE NOMINALNE MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIE BRUTTO W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W WYBRANYCH SEKCJACH
2842,80 4486,82 2554,22
3615,50 2391,44 2150,23 1623,36
2457,76 2279,89
3064,91 4745,33 2796,35
3883,20 2783,86 2402,71 1740,75
2594,02 2473,48 O G Ó Ł E M
Górnictwo
Przetwórstwo przemysłowe Wytwarzanie i zaopatrywanie
w energię elektryczną, gaz, wodę Budownictwo
Handel i naprawy Hotele i restauracje Transport, gospodarka
magazynowa i łączność Obsługa nieruchomości i firm
w 2007 r. przeciętne nominalne miesięczne wynagrodzenie brutto
w sektorze przedsiębiorstw było wyższe o 6,1% niż w kraju
DYNAMIKA PRZECIĘTNEGO NOMINALNEGO MIESIĘCZNEGO WYNAGRODZENIA BRUTTO W WYBRANYCH SEKCJACH SEKTORA
PRZEDSIĘBIORSTW WEDŁUG SEKTORÓW WŁASNOŚCI W 2007 R.
sektor publiczny
sektor prywatny górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
budownictwo
handel i naprawy
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
obsługa nieruchomości i firm
2006 = 100
2006 2007
w zł
105,9%
109,1%
118,8%
108,5%
106,7%
104,6%
110,5%
102,6%
109,6%
116,4%
112,0%
107,5%
105,9%
108,3%
w 2007 r. w wymiarze realnym przeciętne miesięczne wynagrodzenie
brutto w sektorze przedsiębiorstw było wyższe o 5,2% niż w 2006 r.
w 2007 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych w kraju wzrosły
o 2,5% w stosunku do 2006 r.
wyjście
Rynek pracy
według Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności
STRUKTURA GOSPODARSTW DOMOWYCH WEDŁUG LICZBY OSÓB W IV KWARTALE
1 – osobowe 2 – osobowe 3 – osobowe 4 – osobowe 5 – osobowe 6 – osobowe
7 – osobowe i więcej
miasta wieś
STRUKTURA GOSPODARSTW DOMOWYCH Z OSOBAMI PRACUJĄCYMI WEDŁUG MIEJSCA ZAMIESZKANIA W IV KWARTALE 2007 R.
STRUKTURA GOSPODARSTW DOMOWYCH WEDŁUG LICZBY OSÓB ORAZ AKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ W IV KWARTALE 2007 R.
przynajmniej jedna osoba pracuje (bez bezrobotnych) przynajmniej jedna osoba jest bezrobotna
bez osób aktywnych zawodowych
osobowe 1 – 2 3 4 5 6 7
i więcej 1 osoba
pracująca 2
3
4 osoby pracujące i więcej
48,7%
42,6%
6,7% 2,0%
39,4%
52,5%
4,4% 4,4%
19,5 28,1 20,6 17,6 8,1 3,8 2,4 22,8
26,9 23,6 17,5 6,1 2,3 0,9
20,2 28,6 20,3 17,4 7,8 3,4 2,3 2006
2005 2007
25,4%3,7%71,2% 55,2%5,1%39,6% 80,6% 8,8%10,3% 4,4% 15,6%80,0% 82,0% 83,3% 94,7%5,3%11,1%
10,1%7,9% 5,6%
wyjście
Gospodarstwa domowe
WYNIKI FINANSOWE
I PODSTAWOWE RELACJE EKONOMICZNE W OKRESIE STYCZEŃ-WRZESIEŃ
8506,6 8731,6 7132,9
93,8
6,2 6,2 5,1 34,7 108,7
10102,1 11334,0 9247,3
93,0
6,5 7,0 5,7 34,3 106,5 W milionach złotych
Wynik finansowy ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
Wynik finansowy brutto Wynik finansowy netto W %
Wskaźnik poziomu kosztów
Wskaźnik rentowności ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów Wskaźnik rentowności obrotu brutto Wskaźnik rentowności obrotu netto Wskaźnik płynności I stopnia Wskaźnik płynności II stopnia
2006 2007
WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI ZE SPRZEDAŻY WEDŁUG SEKCJI PRZEMYSŁU
I-III I-VI I-IX I-XII I-III I-VI I-IX
2006 2007
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę
PRZEDSIĘBIORSTWA WEDŁUG WYNIKU FINANSOWEGO NETTO UZYSKANEGO W OKRESIE STYCZEŃ-WRZESIEŃ 2007 R.
w % ogółu
dodatni (zysk) ujemny (strata) zerowy (0)
ogółem (2152)
sektor publiczny (250) sektor prywatny (1902)
9,8%
7,0%
4,0%
4,7%
6,3%
5,3%
7,6% 7,6%
7,3%
7,3% 7,1%
10,2%
9,2%
8,1% 7,7% 9,6%
11,8%
2,7%
78,6% 66,4% 80,2% 20,2% 33,6% 18,5% 1,2% 1,3%
9,2%
5,9%
1,1%
wyjście
Finanse przedsiębiorstw
STRUKTURA MIESZKAŃ ODDANYCH DO UŻYTKOWANIA WEDŁUG FORM BUDOWNICTWA
2006 2007
indywidualne spółdzielcze
przeznaczone na sprzedaż lub wynajem komunalne
społeczne czynszowe zakładowe
72,7%
1,4%
13,8%
8,0%
4,0%
0,1%
MIESZKANIA ODDANE
DO UŻYTKOWANIA WEDŁUG PODREGIONÓW W 2007 R.
w 2007 r. oddano do użytkowania 7,8% mieszkań przekazanych
do użytkowania w kraju
10457
1458 3024 4674 1301
1329,6
203,3 366,8 566,9 192,5
127,1
139,4 121,3 121,3 148,0
125,6
113,3 142,1 120,5 126,1
124,5
118,8 138,1 117,9 127,9
99,1
104,9 97,1 97,8 101,4 Mieszkania
podregiony:
Częstochowski Bielsko-bialski Centralny śląski Rybnicko-jastrzębski Powierzchnia użytkowa
mieszkań w tys. m2 podregiony:
Częstochowski Bielsko-bialski Centralny śląski Rybnicko-jastrzębski Przeciętna powierzchnia
użytkowa 1 mieszkania w m2 podregiony:
Częstochowski Bielsko-bialski Centralny śląski Rybnicko-jastrzębski
W liczbach
bezwzględnych 2006 =
= 100
73,4%
2,3%
15,6%
4,8%3,9% 0,0%
wyjście
Mieszkania
MIESZKANIA ODDANE DO UŻYTKOWANIA NA 1000 LUDNOŚCI WEDŁUG PODREGIONÓW I POWIATÓW W 2007 R.
1,0 2,0 2,9 3,9
Polska 3,5
śląskie 2,2
Bielsko-Biała 4,9
wyjście
Mieszkania
Świętochłowice
0,1
POWIERZCHNIA GRUNTÓW WEDŁUG GRANIC ADMINISTRACYJNYCH W 2007 R.
31267,9 1233,4 3,9 O G Ó Ł E M
w tys. ha Polska =
= 100 Polska śląskie
UŻYTKOWANIE GRUNTÓW WEDŁUG GRANIC ADMINISTRACYJNYCH W 2007 R.
Stan w czerwcu
śląskie Polska
pozostałe grunty 18,7%
lasy i grunty leśne 29,5%
użytki rolne 51,7%
POWIERZCHNIA ZASIEWÓW W 2007 R.
Stan w czerwcu
291,2 tys. ha, tj. 2,5% powierzchni zasiewów w kraju
według grup ziemiopłodów
74,9%
0,1%
5,6%
7,6%
8,2% 3,6%
śląskie
a Zboża podstawowe, owies z jęczmieniem i inne zbożowe mieszanki, kukurydza na ziarno, gryka, proso i inne zbożowe.
zboża
astrączkowe jadalne ziemniaki
przemysłowe pastewne pozostałe
Udział powierzchni ugorów
w powierzchni gruntów ornych w 2007 r.
śląskie Polska ogółem
sektor publiczny sektor prywatny 7,8%
2,5%
7,9%
3,5%
26,9%
3,0%
grunty orne
pozostałe użytki
rolne 25,1%
11,4%
38,0%
13,8%
pozostałe grunty 31,0%
lasy i grunty leśne 32,5%
użytki rolne 36,5%
wyjście Polska
72,9%
0,3%
4,8%
9,3%
9,0% 3,8%
Rolnictwo
ZWIERZĘTA GOSPODARSKIE Stan w czerwcu
Bydło
w tym krowy Trzoda chlewnaa
w tym lochy Owce
Drób kurzy b
w tys. szt na 100 ha
użytków rolnych
2006 2007 2006 2007
133 64 394 38 19 6041
132 62 387 40 18 6093
28,4 13,6 83,9 8,1 4,0 1286,9
28,9 13,4 84,6 8,7 4,0 1330,7 a Stan w końcu lipca. b W wieku powyżej 2 tygodni.
Polska = 100
2007
2,3%
2,2%
2,1%
2,3%
5,5%
4,6%
PRZECIĘTNE CENY SKUPU
I TARGOWISKOWE WYBRANYCH PRODUKTÓW ROLNYCH W 2007 R.
69,73 60,73 59,30
79,49 71,49 102,72 Pszenica – za 1 dt
Żyto – za 1 dt Ziemniaki – za 1 dt
Skup Targowiska w zł
Dynamika cen skupu 2006 = 100 pszenica
żyto
ziemniaki
trzoda chlewna
155,7%
157,5%
160,0%
78,3%
98,9%
96,2%
97,3%
155,1%
śląskie Polska
wyjście
Rolnictwo
PRODUKCJA SPRZEDANA PRZEMYSŁU ceny bieżące
134033,3 17657,5 106907,0
9468,8
151323,4 17169,8 124017,5
10136,2
18,1 44,5 17,3
12,5 O G Ó Ł E M
Górnictwo
Przetwórstwo przemysłowe Wytwarzanie i zaopatrywanie
w energię elektryczną, gaz, wodę
2006 2007
w mln zł Polska = 100
DYNAMIKA PRODUKCJI SPRZEDANEJ PRZEMYSŁU W 2007 R.
ceny stałe
2006 = 100 O G Ó Ł E M
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę
śląskie Polska
116,3%
109,8%
92,0%
99,7%
119,8%
110,9%
109,7%
101,9%
wyjście
Produkcja przemysłowa
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,
gaz, wodę
STRUKTURA PRODUKCJI SPRZEDANEJ PRZEMYSŁU W 2007 R.górnictwo przetwórstwo przemysłowe
11,3%
82,0%
6,7%
8,1% 4,3% 17,5% 7,1% 4,5% 3,6% 24,2% 12,8%
produkcja artykułów spożywczych i napojów
produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych produkcja metali
produkcja wyrobów z metali
produkcja maszyn i urządzeń
produkcja maszyn i aparatury elektrycznej
produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep
pozostałe działy
soki owocowe i warzywne 1508,9 tys. hl obuwie
(łącznie z gumowym)
7634 tys. par
WYDAJNOŚĆ PRACY W PRZEMYŚLE ceny bieżące
309,4 142,9 381,5
321,7
341,4 143,4 420,8
351,4
113,7 94,9 113,9
112,0 O G Ó Ł E M
Górnictwo
Przetwórstwo przemysłowe
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę
2006 2007
w tys. zł 2006 = 100 (ceny stałe)
PRODUKCJA WYBRANYCH WYROBÓW W 2007 R.
węgiel kamienny
83,1 mln t
94,2%
energia elektryczna 37656,0 GWh
23,9%
i półkoks koks 5428,8 tys. t
52,0%
sery świeże niedojrzewające
i twaróg 19,6 tys. t
6,0%
gaz ziemny w stanie
ciekłym lub gazowym
302,5 hm
35,4%
ciepło w parze lub gorącej
wodzie 81,4 PJ
16,2%
24,7%
makaron 34,6 tys. t
30,7%
masło oraz inne produkty otrzymywane
z mleka 3,1 tys. t
1,8%
31,8%
Polska = 100
wyjście
Produkcja przemysłowa
PRODUKCJA SPRZEDANA BUDOWNICTWA W 2007 R.
ceny bieżące
12173,7 220,2 157,0 224,0
122,9 118,0 104,3 118,4 O G Ó Ł E M w mln zł
Na 1 zatrudnionego w tys. zł sektor publiczny
sektor prywatny
W liczbach
bezwzględnych 2006 =
= 100
w 2007 r. produkcja sprzedana budownictwa stanowiła 10,8%
produkcji sprzedanej budownictwa w kraju
PRODUKCJA BUDOWLANO-MONTAŻOWA W 2007 R.
ceny bieżące
7843,3 293,0 7550,3
127,2 84,4 129,7 O G Ó Ł E M
Sektor publiczny Sektor prywatny
W mln zł 2006 =
= 100
w 2007 r. udział produkcji
budowlano-montażowej w ogólnych przychodach budownictwa wyniósł
64,4% (w 2006 r. – 62,2%)
DYNAMIKA PRODUKCJI BUDOWLANO-MONTAŻOWEJ W WYBRANYCH GRUPACH ROBÓT
ceny bieżące
rok poprzedni = 100 wykonywanie instalacji
budowlanych
wznoszenie budynków i budowli;
inżynieria lądowa i wodna
133,6%
126,3%
190,7%
113,6%
2006 2007
wyjście
Budownictwo
SPRZEDAŻ W PRZEDSIĘBIORSTWACH HANDLOWYCH I NIEHANDLOWYCH W 2007 R.
80,9% 19,1%
80,3 mld zł
sprzedaż
hurtowa sprzedaż
detaliczna wzrost o 3,1%
w stosunku do 2006 r.
wzrost o 8,4%
w stosunku do 2006 r.
STRUKTURA SPRZEDAŻY DETALICZNEJ WEDŁUG RODZAJU DZIAŁALNOŚCI
2006 2007
pojazdy samochodowe paliwa
żywność, napoje i wyroby tytoniowe pozostała sprzedaż
farmaceutyki, kosmetyki włókno, odzież, obuwie meble, RTV, AGD prasa, książki pozostałe
7,3%
1,8%
25,3%
5,3%
31,6%
1,7%1,4%
3,1%
22,4%
6,2%
1,7%
22,3%
7,4%
31,9%
1,4%
2,9%2,6%
23,5%
wyjście
Handel
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO ORAZ NOMINALNE DOCHODY DO DYSPOZYCJI BRUTTO W 2005 R.
130442
114924
89803
13,3
13,3
13,8
101,8
101,0
104,5 W mln zł Polska =
= 100
2004 =
= 100 Produkt krajowy brutto
(ceny bieżące)
w tym wartość dodana brutto
Nominalne dochody do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO NA 1 MIESZKAŃCA
ceny bieżące
NOMINALNE DOCHODY DO DYSPOZYCJI BRUTTO W SEKTORZE GOSPODARSTW DOMOWYCH NA 1 MIESZKAŃCA
w zł Polska = 100
w zł Polska = 100
STRUKTURA WARTOŚCI DODANEJ BRUTTO WEDŁUG RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI W 2005 R.
ceny bieżące
śląskie Polska
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo; rybactwo przemysł
budownictwo usługi
33,3%
5,8%
59,6%
1,3% 4,5%
23,9%
66,0% 5,6%
23032 24024
108,9%
108,8%
27205 112,3%
2002 2003 2004
16859 17355
111,5%
112,6%
18262 111,1%
2002 2003 2004
27792
2005
107,9%19134
2005
112,1%wyjście
Rachunki regionalne
zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON (stan w końcu roku)
WEDŁUG FORM ORGANIZACYJNO-PRAWNYCH
425499 18552 406947
110 26762 4716 1239 660 323455
427413 18715 408698
84 28184 5042 1244 712 322859 2006 2007 O G Ó Ł E M
sektor publiczny sektor prywatny w tym:
Przedsiębiorstwa państwowe Spółki handlowe
w tym z udziałem kapitału zagranicznego Spółdzielnie
Fundacje Osoby fizyczne
STRUKTURA WEDŁUG RODZAJU PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI W 2007 R.
sektor publiczny
sektor prywatny
przemysł budownictwo handel i naprawy transport, gospodarka magazynowa i łączność obsługa nieruchomości i firm edukacja pozostałe
1,8%
56,6%
28,5%
0,4% 0,3%
0,5%
18715
10,4%
10,9%
35,3%
7,6%
13,9%
20,4%
408698
w miastach na prawach powiatu zarejestrowanych było
62,2% podmiotów województwa
wyjście
Podmioty gospodarki narodowej
11,9%
1,4%
WEDŁUG PODREGIONÓW I POWIATÓW W 2007 R.
Katowice 42,8 tys.
Piekary Śląskie 3,7 tys.
6,3 8,6 12,4 16,1 tys.
46,3 tys.
267,8 tys.
46,3 tys.
67,1 tys.
wyjście
zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON (stan w końcu roku)
Podmioty gospodarki narodowej
częstochowski
gliwicki
rybnicki
JEDNOSTKI TERYTORIALNE DO CELÓW STATYSTYCZNYCH – POZIOM NTS 3 Stan w dniu 1 I 2008 r.
bielski
wyjście
Aneks – podregiony
bytomski
sosnowiecki
katowicki
tyski Podregion bielski
Powiaty 1. bielski 2. cieszyński 3. żywiecki
Miasto na prawach powiatu 1. Bielsko-Biała
Podregion bytomski
Powiaty 1. lubliniecki 2. tarnogórski
Miasta na prawach powiatu 1. Bytom
2. Piekary Śląskie
Podregion częstochowski
Powiaty 1. częstochowski 2. kłobucki 3. myszkowski
Miasto na prawach powiatu 1. Częstochowa
Podregion gliwicki
Powiat 1. gliwicki
Miasta na prawach powiatu 1. Gliwice
2. Zabrze
Podregion rybnicki
Powiaty 1. raciborski 2. rybnicki 3. wodzisławski
Miasta na prawach powiatu 1. Jastrzębie-Zdrój
2. Rybnik 3. Żory
Podregion katowicki
Miasta na prawach powiatu 1. Chorzów
2. Katowice 3. Mysłowice 4. Ruda Śląska
5. Siemianowice Śląskie 6. Świętochłowice
Podregion sosnowiecki
Powiaty 1. będziński 2. zawierciański
Miasta na prawach powiatu 1. Dąbrowa Górnicza
2. Jaworzno 3. Sosnowiec
Podregion tyski
Powiaty
1. bieruńsko-lędziński 2. mikołowski 3. pszczyński
Miasto na prawach powiatu 1. Tychy
JEDNOSTKI TERYTORIALNE DO CELÓW STATYSTYCZNYCH – POZIOM NTS 3 Stan w dniu 1 I 2008
wyjście
Wybrane dane według podregionów w 2007 r.
Ludność (stan w dniu 30 IX) w tysiącach
na 1 km2
Kobiety na 100 mężczyzn
Ruch naturalny i wędrówkowy ludności w okresie I-IX w tys.
małżeństwa urodzenia żywe zgony
przyrost naturalny saldo migracji stałej
Bezrobotni zarejestrowani (stan w dniu 31 XII) w tysiącach
na 1 ofertę pracy
Mieszkania oddane do użytkowania w tysiącach
na 1000 ludności
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m2 Podmioty gospodarki narodowej (stan w dniu 31 XII)
w tys.
w tym:
spółki handlowe osoby fizyczne
ŚLĄSKIE Bielski Bytomski Częstochowski Gliwicki Katowicki Rybnicki Sosnowiecki Tyski
637,8 472 104,9
3,5 4,9 4,1 0,8 -1,6
18,6 34
1,3 2,0 148,0
46,3 2,4 36,2 4659,8
378 107,3
23,4 33,3 35,3 -2,0 -7,3
166,0 15
10,5 2,2 127,1
427,4 28,2 322,9
649,9 276 107,8
3,2 5,1 4,5 0,6 0,7
17,9 62
3,0 4,7 121,3
67,1 4,1 51,5
458,7 291 106,0
2,1 3,1 3,5 -0,4 -1,1
18,4 7
0,6 1,3 135,4
38,2 2,0 28,0
533,8 175 108,1
2,5 3,6 4,6 -1,0 -0,2
24,6 86
1,5 2,7 139,4
46,3 2,7 37,1
501,5 571 107,0
2,4 3,3 3,5 -0,2 -1,8
16,6 11
0,8 1,5 101,6
44,3 3,4 30,1
772,8 2033 108,9
3,9 5,3 6,6 -1,3 -2,1
22,4 14
1,3 1,7 89,7
80,3 8,2 57,6
722,3 401 108,7
3,8 4,9 6,1 -1,2 -1,1
36,9 18
0,7 1,0 150,0
69,6 3,3 55,0
383,0 406 105,0
2,1 3,1 2,3 0,8 -0,2
10,5 6
1,2 3,2 143,1
35,3 2,1 27,4 P o d r e g i o n y
Urząd Statystyczny w Katowicach
43-300 BIELSKO-BIAŁA ul. Widok 5
tel. 033 822 18 35 do 37 fax: 033 812 59 39
ODDZIAŁY W TERENIE
ul. Owocowa 3, 40-158 Katowice tel.: 032 77 91 200
fax: 032 77 91 300, 032 25 85 155 www.stat.gov.pl/katow
e-mail: DyrekcjaKCE@stat.gov.pl
42-216 CZĘSTOCHOWA Al. Niepodległości 20/22 tel. 034 366 00 14 fax: 034 366 01 14
44-200 RYBNIK ul. Chrobrego 6 tel. 032 422 19 21 fax: 032 422 36 62
41-902 BYTOM ul. Moniuszki 26a tel. 032 282 41 74 fax: 032 282 44 69 44-100 GLIWICE ul. Zygmunta Starego 6 tel. 032 233 27 32 fax: 032 335 30 58
41-200 SOSNOWIEC ul. Rzeźnicza 12 tel. 032 297 20 08 fax: 032 291 10 52 42-400 ZAWIERCIE
ul. Towarowa 30 tel. 032 677 70 49 fax: 032 677 70 52
Prowadzi:
bezpośrednią obsługę klientów oraz środków masowego przekazu,
informację telefoniczną,
obsługę pisemnych zamówień (zleceń),
sprzedaż wydawnictw US Katowice oraz wydawnictw GUS.
Wydział Opracowań
Statystycznych i Udostępniania Informacji
tel. 032 77 91 232 (do 234)
e-mail: Wydz.Udost.Inf.KCE@stat.gov.pl
INFORMATORIA działające w Katowicach oraz Oddziałach US w terenie udzielają
informacji:
bieżących,
z wydawnictw US i GUS,
o źródłach danych statystycznych
i wydawnictwach US i GUS.
Udostępnianie i sprzedaż bieżących wydawnictw US Katowice prowadzą również Oddziały US w terenie.
wyjście
PRZYJMOWANIE WNIOSKÓW I WYDAWANIE ZAŚWIADCZEŃ O WPISIE DO KRAJOWEGO
REJESTRU URZĘDOWEGO PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ (REGON)
UDOSTĘPNIANIE I UPOWSZECHNIANIE DANYCH STATYSTYCZNYCH
w formie wydawnictw, komunikatów prasowych i informacji udzielanych bezpośrednio, telefonicznie, korespondencyjnie, w środkach masowego przekazu
i poprzez Internet
PRZYJMOWANIE ZLECEŃ NA OPRACOWANIE WYNIKÓW LUB PRZEPROWADZENIE BADAŃ
STATYSTYCZNYCH
PRZYJMOWANIE ZAMÓWIEŃ NA DANE Z KRAJOWEGO REJESTRU URZĘDOWEGO PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ (REGON)
ORAZ Z KRAJOWEGO REJESTRU URZĘDOWEGO PODZIAŁU TERYTORIALNEGO KRAJU (TERYT)
PRZYJMOWANIE SPRAWOZDAŃ, ZBIERANIE, PRZETWARZANIE I OPRACOWYWANIE DANYCH
STATYSTYCZNYCH
UDZIELANIE INFORMACJI O OBOWIĄZKACH SPRAWOZDAWCZYCH I BIEŻĄCEJ
SPRAWOZDAWCZOŚCI
WYDAWANIE OPINII I INTERPRETACJA KLASYFIKACJI STATYSTYCZNYCH I NOMENKLATUR
CO ?
WYDZIAŁ REJESTRÓW
GDZIE ?
ODDZIAŁY W TERENIE
WYDZIAŁ OPRACOWAŃ STATYSTYCZNYCH I UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI
ODDZIAŁY W TERENIE
WYDZIAŁ OPRACOWAŃ STATYSTYCZNYCH I UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI
WYDZIAŁ ORGANIZACJI BADAŃ I SZKOLENIA
WYDZIAŁ REJESTRÓW
ODDZIAŁY W TERENIE
WYDZIAŁ STATYSTYKI SPOŁECZNEJ I BADAŃ ANKIETOWYCH WYDZIAŁ STATYSTYKI GOSPODARCZEJ
ODDZIAŁY W TERENIE
WYDZIAŁ STATYSTYKI SPOŁECZNEJ I BADAŃ ANKIETOWYCH WYDZIAŁ STATYSTYKI GOSPODARCZEJ
WYDZIAŁ ORGANIZACJI BADAŃ I SZKOLENIA
URZĄD STATYSTYCZNY W ŁODZI
wyjście
ROCZNIKI STATYSTYCZNE
ROCZNIK STATYSTYCZNY
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO 2008
INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE
Forma wydawnicza: książka, CD, internet książka
ISSN 1640-0097
wersja polsko-angielska Częstotliwość: rok
Termin wydania: grudzień CD
ISSN 1733-330X
wersja polsko-angielska
WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE 2008 – PODREGIONY, POWIATY, GMINY
Forma wydawnicza: książka, CD, internet książka
ISSN 1733-3318
wersja polsko-angielska Częstotliwość: rok
Termin wydania: listopad CD
ISSN 1733-3326
wersja polsko-angielska
Forma wydawnicza: książka, internet ISSN 1509-2828
wersja polsko-angielska Częstotliwość: kwartał
Termin wydania: 59 dni po kwartale BIULETYN STATYSTYCZNY
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Forma wydawnicza: książka, internet ISSN 1733-8638
wersja polsko-angielska Częstotliwość: rok
Termin wydania: październik PRODUKT KRAJOWY BRUTTO – RACHUNKI REGIONALNE W 2006 R.
wyjście
Publikacje w 2008 roku
INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE
BEZROBOCIE W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM
AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM
Forma wydawnicza: internet Częstotliwość: kwartał
Termin wydania: marzec, maj, sierpień, listopad
Forma wydawnicza: internet Częstotliwość: kwartał
Termin wydania: marzec, lipiec, październik, grudzień
Forma wydawnicza: internet Częstotliwość: półrocze
Termin wydania: lipiec, listopad
LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY I MIGRACJE W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM
DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA I ŚRODKI TRWAŁE W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 2004-2007
Forma wydawnicza: internet Częstotliwość: co 3 lata Termin wydania: grudzień GOSPODARKA MIESZKANIOWA
W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 2005-2007
Forma wydawnicza: internet Częstotliwość: co 5 lat
Termin wydania: październik
wyjście
Publikacje w 2008 roku
FOLDERY I MATERIAŁY OKOLICZNOŚCIOWE
ŚLĄSKIE W LICZBACH 2008 Forma wydawnicza: składanka wersja polska i angielska Częstotliwość: rok Termin wydania: luty ZAPOWIEDZI WYDAWNICZE URZĘDU
STATYSTYCZNEGO W KATOWICACH 2008 Forma wydawnicza: składanka, internet
wersja polsko-angielska Częstotliwość: rok
Termin wydania: styczeń
WAŻNIEJSZE DANE
O WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R.
Forma wydawnicza: CD wersja polsko-angielska Częstotliwość: rok
Termin wydania: marzec
wyjście
INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE
TRANSPORT W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 2004-2007
Forma wydawnicza: internet Częstotliwość: co 3 lata Termin wydania: wrzesień KATOWICE – SYTUACJA SPOŁECZNA
I GOSPODARCZA W LATACH 2006-2007 Forma wydawnicza: książka, internet
Częstotliwość: rok Termin wydania: maj
Publikacje w 2008 roku
BUDŻETY GOSPODARSTW DOMOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R.
Częstotliwość: rok
Termin wydania: wrzesień
OPRACOWANIA SYGNALNE
KOMUNIKAT O SYTUACJI SPOŁECZNO- GOSPODARCZEJ WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Częstotliwość: miesiąc
Termin wydania: 20 dnia roboczego
Forma wydawnicza: internet
STAN I RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R.
Częstotliwość: rok Termin wydania: maj
BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE
W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R.
Częstotliwość: rok Termin wydania: lipiec PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ WPISA-
NE DO REJESTRU REGON W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM. STAN NA KONIEC 2007 R.
Częstotliwość: rok Termin wydania: luty
TURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R.
Częstotliwość: rok Termin wydania: maj
UŻYTKOWANIE GRUNTÓW I PRODUKCJA GŁÓWNYCH ZIEMIOPŁODÓW ROLNYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R.
Częstotliwość: rok Termin wydania: maj
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO
W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2006 R.
Częstotliwość: rok
Termin wydania: październik WYNIKI BADANIA STRUKTURY
GOSPODARSTW ROLNYCH
W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R.
Częstotliwość: jednorazowe Termin wydania: marzec
wyjście
Publikacje w 2008 roku
WAŻNIEJSZE DANE
O WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM
W 2007 ROKU
wyjście
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przy publikowaniu danych US – prosimy o podanie źródła
Wyjaśnienia, szczegółowe uwagi, notkidotyczące metodologii, zakresu danych, źródeł informacji zamieszczono w publikacjach US Katowice
Niektóre informacje za ostatni rok zostały podane na podstawie danych nieostatecznych i mogą ulec zmianie
w następnych publikacjach Urzędu Statystycznego Opracowanie:
Anna OWCZAREK Tłumaczenie na język angielski:
Alicja PAWŁOWSKA-PAL Opracowanie graficzne:
Andrzej MARKS
