PRZEDSIĘBIORCY PUBLICZNI
ZARZĄD MIENIEM PUBLICZNYM
Prawo Gospodarcze Publiczne, SSA III
POJĘCIE MIENIA PUBLICZNEGO
znaczenie przedmiotowe - mienie publiczne w znaczeniu przedmiotowym podobnie jak inne rodzaje mienia to własność i inne prawa majątkowe.
znaczenie podmiotowe - mienie publiczne można podzielić na mienie przysługujące podmiotom samorządowym i podmiotom państwowym.
znaczenie funkcjonalne – mienie publiczne to
mienie służące w sposób bezpośredni i pośredni
interesowi publicznemu. Inaczej mówiąc jest to mienie
służące zaspokajaniu w sposób bezpośredni lub
pośredni potrzeb materialnych i niematerialnych
społeczeństwa, określonej grupy czy wspólnoty
lokalnej.
KATEGORIE MIENIA PUBLICZNEGO
Mienie powszechne - dobra publiczne – wszelkie rzeczy przeznaczone do powszechnego użytku (drogi, place, itp.)
Mienie służące administracji – majątek administracyjny, w znaczeniu zapewnienia funkcjonowania agend państwowych i samorządowych jak i służące wypełnianiu zadań administracji publicznej (oświata, szkolnictwo, zdrowie, porządek publiczny, bezpieczeństwo kraju), korzystanie z tych dóbr odbywa się z reguły na zasadzie dopuszczenia i regulowane jest w przepisach administracyjnych lub cywilnych.
Minie skarbowe (kapitałowe) – zespół środków finansowych i rzeczowych, z których podmioty korzystają dla realizacji swych celów jako wartości kapitałowej (dochody z kapitału, papiery wartościowe, pożytki z nieruchomości).
Celem tego mienia jest generowanie dochodu stanowiącego
bazę materialną należytego funkcjonowania administracji
publicznej i zaspokajania potrzeb użyteczności publicznej.
ŹRÓDŁA NABYCIA MIENIA PUBLICZNEGO
Zwykły obrót prawny o charakterze prywatnoprawnym;
Źródła o charakterze publicznoprawnym – daniny publiczne, opłaty, subwencje, przekazanie, przejęcie mienia w drodze porozumienia czy decyzji administracyjnej, wywłaszczenie nieruchomości w drodze decyzji administracyjnej, przysporzenie powstałe w drodze jednorazowego aktu normatywnego;
Nacjonalizacja;
Komunalizacja.
NACJONALIZACJA
Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej;
Nabycie mienia publicznego w drodze przysporzenia z mocy prawa w związku z tworzeniem gospodarki państwowej;
Dwa sposoby przejęcia na własność:
- bez odszkodowania;
- za odszkodowaniem.
Przejęcie przez państwo miało charakter pierwotny, a więc obejmujący wszystkie składniki przedsiębiorstwa wolne od zobowiązań i obciążeń w stosunku do osób trzecich.
O przejęciu na własność orzekał właściwy minister.
KOMUNALIZACJA
przejęcie przez właściwe gminy określonych składników mienia ogólnonarodowego (państwowego).
2 sposoby nabycia mienia:
- nabycie z mocy prawa z dniem wejścia w życie ustawy (art. 5 ust. 1,2 u.s.g.) – potwierdzenie w formie decyzji wojewody o charakterze deklaratoryjnym (mienie ogólnonarodowe należące do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego).
- nabycie mienia ogólnonarodowego przez gminę w
drodze konstytutywnego aktu administracyjnego
wojewody.
PODMIOTY ZARZĄDU MIENIEM PUBLICZNYM
Zarząd pośredni, realizowany przez
Ministra Skarbu Państwa, organ założycielski, organy jednostek samorządowych.
Zarząd bezpośredni wykonywany przez osoby prawne, ich organy (przedsiębiorstwa państwowe, jednoosobowe spółki SP,
jednostki samorządowej).
SKARB PAŃSTWA
To osoba prawna, która w stosunkach
cywilnoprawnych jest podmiotem praw i
obowiązków dotyczących mienia
państwowego, nienależącego do innych osób
prawnych.
ORGANY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Do wyłącznej właściwości organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych, przekraczających zakres zwykłego zarządu.
Organ wykonawczy jst – przygotowanie i wykonanie uchwał. Zasadą jest gospodarowanie mieniem samorządowym w zakresie niezastrzeżonym dla rad i sejmików.
Ponadto wójt (burmistrz, prezydent), starosta,
marszałek są kompetentni do wydawania
indywidualnych decyzji z zakresu administracji
publicznej, w tym także tych w odniesieniu do
gospodarowania mieniem samorządowym.
ZAKŁADY BUDŻETOWE
Zarząd mieniem może być zorganizowany przez Skarb Państwa oraz wspólnoty samorządowe w formie jednostek organizacyjnej wchodzących w skład ich struktury w znaczeniu prawnym, w postaci (do 1 stycznia 2011 r. także państwowego) samorządowego zakładu nie mającego osobowości prawnej, działającego w oparciu o przepisy o finansach publicznych.
Zakład to względnie samodzielna jednostka
organizacyjna wyposażona w wyodrębnione środki
rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem
jest bezpośrednie świadczenie usług socjalno –
bytowych , zdrowotnych, kulturalnych w dziedzinie
określonej w akcie o jej utworzeniu
SAMORZĄDOWY ZAKŁAD BUDŻETOWY
W formie samorządowego zakładu budżetowego wykonywane mogą być wyłącznie zadania własne gminy, powiatu lub województwa. w zakresie:
gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,
dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
lokalnego transportu zbiorowego,
targowisk i hal targowych,
zieleni gminnej i zadrzewień,
kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społecznej oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,
utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,
cmentarzy.
Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej a zakład?
Zakład budżetowy a jednostka budżetowa?
PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE
Przedsiębiorstwo państwowe – samodzielny, samofinansujący się i samorządny przedsiębiorca, posiadający osobowość prawną, wyposażony w majątek oraz zarządzany i reprezentowany przez własne organy.
Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych.
http://nadzor.msp.gov.pl/nad/import/11,dok.html
Przedsiębiorstwo państwowe:
-jako jednostka działająca na zasadach ogólnych , -jako jednostka użyteczności publicznej.
Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej to
przedsiębiorstwo mające na celu bieżące i
nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności.
CECHY PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO
Samodzielność:
w stosunkach poziomych;
w stosunkach pionowych (gwarancje materialne i formalne).
Samorządność (uczestnictwo załogi przedsiębiorstwa w zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym w zakresie i obszarze spraw określonych w przepisach ustawowych, odnosi się do relacji wewnętrznych)
Samofinansowanie (przedsiębiorstwo z własnych
dochodów pokrywa koszty swojej działalności; zasada
maksymalizacji wyniku finansowego)
ORGANY PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO
Dyrektor przedsiębiorstwa
o
zasada domniemania kompetencji dyrektora (art.
32 upp)
o
- zarządzanie przedsiębiorstwem;
o
- reprezentowanie przedsiębiorstwa na zewnątrz;
o
- podejmowanie decyzji zgodnie z przepisami prawa (dyrektor podejmuje je samodzielnie, ponosi za nie odpowiedzialność)
Ogólne zebranie pracowników (delegatów).
Rada pracownicza.
MIENIE PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO
mienie, w które pp zostało wyposażone przez organ założycielski – są to środki niezbędne do prowadzenia działalności określonej w akcie prawnym o utworzeniu pp (art.
46 upp).
mienie nabyte przez pp w trakcie jego działalności.
Mienie to ma charakter publicznoprawny – podlega pewnym ograniczeniom
- co do ius disponendi ;
- obowiązek sprzedaży mienia publicznego zgodnie z odrębnymi przepisami w drodze publicznego przetargu (art. 46 ust. 3upp).
Mienie to podlega ochronie w szczególności przed ewentualnym
podjęciem decyzji organu założycielskiego, które mogłyby
skutkować ograniczeniem lub pozbawieniem prawa
przedsiębiorstwa do mienia, w które zostało wyposażone lub
które nabyło.
SYTUACJA ORGANIZACYJNO-PRAWNA
JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI AKCYJNEJ SKARBU PAŃSTWA
Komercjalizacja, polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę;
jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków (zasada sukcesji generalnej).
komercjalizacja jest zmianą formy
organizacyjno-prawnej, a nie kreowaniem
nowego podmiotu.
SYTUACJA ORGANIZACYJNO - PRAWNA
JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI AKCYJNEJ SKARBU PAŃSTWA
komercjalizacji podlegać mogą wszystkie przedsiębiorstwa państwowe z wyjątkiem postawionych w stan likwidacji i upadłości, będących w stadium podziału, łączenia czy postępowania układowego albo ugodowego a także w zarządzie menedżerskim, objętych prywatyzacją bezpośrednią; przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, wykonujących działalność gospodarczą w zakresie międzynarodowego transportu morskiego.
komercjalizacji dokonuje Minister właściwy do spraw SP:
- z własnej inicjatywy
- na wniosek organu założycielskiego, dyrektora pp,
rady pracowniczej, sejmiku województwa.
AKT KOMERCJALIZACJI
W imieniu Skarbu Państwa sporządza go minister Skarbu Państwa.
Powinien zawierać następujące informacje:
- statut spółki,
- wysokość kapitału zakładowego,
- imiona i nazwiska władz pierwszej kadencji, - osobę upoważnioną do zgłoszenia wniosku o
wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców, jeżeli jest to osoba inna niż zarząd.
Dniem przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego
w spółkę SP (dzień komercjalizacji) jest pierwszy
dzień miesiąca przypadającego po wpisaniu spółki do
rejestru. Z tym dniem następuje także wykreślenie
przedsiębiorstwa państwowego z rejestru.
STATUS PRAWNY
JEDNOOSOBOWYCH SPÓŁEK SKARBU PAŃSTWA
państwowa osoba prawna oparta na mieniu publicznym,
jedynym akcjonariuszem jest SP,
wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe,
bilans zamknięcia przedsiębiorstwa państwowego staje się bilansem otwarcia spółki,
przekształcona spółka poddana jest przepisom prawa handlowego z zachowaniem pewnych odrębności przewidzianych w ustawie o
komercjalizacji.
Organy: walne zgromadzenie, rada nadzorcza,
zarząd
PRYWATYZACJA
Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji
Prywatyzacja to proces polegający na obejmowaniu akcji (lub udziałów) w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub inne państwowe osoby prawne;
zbywaniu należących do skarbu Państwa akcji
(udziałów) w spółkach; rozporządzaniu wszystkimi
składnikami materialnymi i niematerialnymi
majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki
powstałej w wyniku komercjalizacji, na zasadach
określonych w powyższej ustawie.
PRYWATYZACJA POŚREDNIA
Istota – zbycie akcji czy udziałów
jednoosobowej spółki kapitałowej Skarbu Państwa, powstałej z przekształcenia
przedsiębiorstwa państwowego.
Nabywcami są podmioty inne niż Skarb Państwa.
1. etap – komercjalizacja
2. etap – zbywanie/nabywanie akcji/udziałów.
PRYWATYZACJA POŚREDNIA
Tryb nabycia akcji:
o
Oferta ogłoszona publicznie,
o
Przetarg publiczny.
o
Rokowania podjęte na podstawie publicznego zaproszenia,
o
Przyjęcie oferty złożonej przez podmiot ogłaszający wezwanie w ramach publicznego obrotu papierami wartościowymi,
o
Aukcja ogłoszona publicznie (gdy przedmiotem zbycia są akcje spółki, w której Skarb Państwa posiada nie więcej niż 10 % kapitału zakładowego, a cena sprzedaży nie jest niższa od wartości księgowej akcji)
o
Naruszenie powyższych reguł – sankcja nieważności.
PRYWATYZACJA POŚREDNIA
Szczególne uprawnienia do nabywania akcji przez pracowników, rolników i rybaków (art.
36 i 37 u.k.p)
Termin – 6 miesięcy od dnia wpisania spółki do rejestru.
Prawo do nieodpłatnego nabycia do 15 %
akcji spółki objętych przez Skarb Państwa w
dniu wpisania spółki do rejestru.
PRYWATYZACJA BEZPOŚREDNIA
Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego przez:
sprzedaż przedsiębiorstwa,
wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,
oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego
korzystania.
PRYWATYZACJA BEZPOŚREDNIA
Istota tego procesu sprowadza się do zadysponowania całym mieniem przedsiębiorstwa państwowego skutkiem czego jest ustanie bytu prawnego takiej osoby prawnej jaką jest przedsiębiorstwo państwowe.
Kupujący/przejmujący staje się podmiotem wszelkich praw i obowiązków tego przedsiębiorstwa, bez względu na charakter prawny tychże stosunków, chyba że ustawa stanowi inaczej.
