Dodatek tygodniowy nGłosu Wąbrzeskiego* poświęcony sprawom oświatowym, kulturalnym i literackim «=======»!==»■
Nr. 16 Wąbrzeźno, dnia 18 kwietnia 1936 r. Rok 17FEDCBA
1 n i e d z . p o Z m a r t w y c h w s t a n i u P a n s k i e m
LEKCJA
z p i e r w s z e g o l i s t u ś w . J a n a , r o z d z . 5 , w i e r s z 4 — 1 0 . N a j m i l s i ! W s z y s t k o , c o s i ę n a r o d z i ł o z B o g a , z w y c i ę ż a ś w i a t : a t o j e s t z w y c i ę s t w o , k t ó r e z w y c i ę ż a ś w i a t , w i a r a n a s z a . K t ó ż j e s t , c o z w y c i ę ż a ś w i a t , j e d n o k t ó r y w i e r z y , i ż J e z u s j e s t S y n e m B o ż y m ? T e n j e s t , k t ó r y p r z y s z e d ł p r z e z w o d ę i k r e w , J e z u s C h r y s t u s : n i e w w o d z i e t y l k o , a l e w w o d z i e i k r w i . A D u c h j e s t , k t ó r y ś w i a d c z y , i ż C h r y s t u s j e s t p r a w d a . A l b o w i e m t r z e j s ą , k t ó r z y ś w i a d e c t w o d a j ą n a n i e b i e , O j c i e c , S ł o w o i D u c h ś w i ę t y : a c i t r z e j j e d n o s ą . A t r z e j(
s ą , k t ó r z y ś w i a d e c t w o d a j ą n a z i e m i : D u c h i w o d a i k r e w , a c i t r z e j j e d n o s ą . J e ś l i ś w i a d e c t w o l u d z k i e p r z y j m u j e m y , ś w i a d e c t w o B u ż e w i ę k s z e j e s t . A l b o w i e m t o j e s t ś w i a d e c t w o B o ż e , k t ó r e w i ę k s z e j e s t , i ż ś w i a d c z y ł o S y n i e S w o i m . K t o w i e r z y w S y n a B o ż e g o , m a ś w i a d e c t w o B o ż e w s o b i e .
EWANGELJA
ś w . J a n a r o z d z . 2 0 , w i e r s z 1 9 — 5 1 .
G d y f e d y b y ł w i e c z ó r d n i a o n e g o p i e r w s z e g o s z a b a t ó w , a d r z w i b y ł y z a n i k n i o n e , k ę d y u c z n i o w i e b y l i z g r o m a d z e n i d l a b o j a ź n i ż y d ó w : p r z y s z e d ł J e z u s i s t a n ą ł w p o ś r o d k u i r z e k ł i m : P o k ó j w a m . A t o r z e k ł s z y , u k a z a ł i m r ę c e i b o k . U r a d o w a l i s i ę t e d y u c z n i o w i e , u j r z a w s z y P a n a . R z e k ł i m t e d y z a s i ę : P o k ó j w a m . J a k o M n i e p o s i a ł O j c i e c , i J a W a s p o s y ł a n i . T o p o w i e d z i a w s z y , t c h n ą ł n a n i c h i r z e k ł i m : W e ź m i j - c i e D u c h a ś w i ę t e g o . K t ó r y c h o d p u ś c i c i e g r z e c h y , s ą i m o d p u s z c z o n e , a k t ó r y c h z a t r z y m a c i e , s ą z a t r z y m a n e . A T o m a s z , j e d e n z e d w a n a ś c i e , k t ó r e g o z o w i ą D y d y m u s ( b l i ź n i a k ) , n i e b y ł z n i m i , k i e d y p r z y s z e d ł J e z u s . M ó w i l i m u t e d y d r u d z y u c z n i o w i e : W i d z i e l i ś m y P a n a . — A o n i m r z e k ł : J e ś l i n i e u j r z ę w r ę k u J e g o p r z e b i c i a g w o ź d z i i n i e w ł o ż ę l i r ę k i m o j e j w b o k J e g o , n i e u w i e r z ę . A p o o ś m i u d n i b y l i z a s i ę u c z n i o w i e J e g o w d o m u i T o m a s z z n i m i P r z y s z e d ł J e z u s d r z w i a m i z a m k n i o n e m i i s t a
n ą ł w p o ś r o d k u i r z e k ł : P o k ó j w a m . P o t e m r z e k ł T o m a s z o w i : W ł ó ż s a m p a l e c t w ó j , a o g l ą d a j r ę c e M o j e , i ś c i ą g n i j r ę k ę t w o j ą , a w ł ó ż w b o k M ó j : a n i e b ą d ź n i e w i e r n y m , a l e w i e r n y m . O d p o w i e d z i a ł T o m a s z i r z e k ł M u : P a n m ó j i B ó g m ó j . P o w i e d z i a ł m u J e z u s : I ż e ś M n i e u j r z a ł , T o m a s z u , u w i e r z y ł e ś . B ł o g o s ł a w i e n i , k t ó r z y n i e w i d z i e l i , a u w i e r z y l i . W i e l e ć i i n n y c h z n a k ó w u c z y n i ł J e z u s p r z e d o c z y m a u c z n i ó w S w o i c h k t ó r e n i e s ą w t y c h k s i ę g a c h n a p i s a n e . A t e s ą n a p i s a n e , a b y ś c i e w i e r z y l i , ż e J e z u s j e s t C h r y s t u s S y n B o ż y , a i ż b y ś c i e w i e r z ą c ż y w o t m i e l i w I m i ę J e g o .
NAUKA
C o z n a c z ą s ł o w a : „ P a n m ó j i B ó g m ó j ? “
S ą o n e w y r a z e m s z c z e r e j , s i l n e j i p o k o r n e j w i a r y n i e - t y l k o w z m a r t w y c h w s t a n i e , a l e i w B ó s t w o C h r y s t u s o w e . — • T o m a s z w z m a r t w y c h w s t a n i u C h r y s t u s a o g l ą d a ł c z ł o w i e c z e ń s t w o C h r y s t u s a , a t e r a z u w i e r z y ł i w J e g o B ó s t w o . D l a t e g o r z e k ł m u P a n J e z u s : „ T o m a s z u , u w i e r z y ł e ś , i ż e ś M n i e u j r z a ł ! "
— 2 —
Gńa tragedia na Mazurach
O S T O K I L O M E T R Ó W D O W A R S Z A W Y G I N I E L U D P O L S K I.JIHGFEDCBA
k ie ru n k u z a b e z p ie c z e n ia m ło d e g o p o k o le n ia m a z u r sk ie g o p r z e d „ n ie b e z p ie c z e ń s tw e m’4 p o ls k ic h w p ły w ó w . M ło d e p o k o le n ie m a z u rsk ie m u si ju ż c ia łe m ! S z c z y tn o , w k w ie tn iu 1 9 3 6 r.
N ie d a w n y ju b ile u sz 5 0 -le c ia „ G a z e ty O ls z ty ń s k ie j4’ z w ró c i! u w a g ę c a łe j P o ls k i n a W a riu ję . D o O ls z ty n a z je c h a li się d z e n n ik a rz e z P o ls k i, k tó rz y 'z ap o z n aw s z y s ię z ro z w o jem ż y c ia n a - ro d o fw eg o ta m te js z e j lu d n o ś ci, w ró c i
li d o k ra ju z h a s k im , ż e „ P o la c y n a W a r n iji n ie u s ta n a w w a lc e , w y tr w a ją i z w y c ię ż ą 44. W ie lk ie to p o k rz e p ie n ie d la iw isz y s itk ic li s e rc p o lsk ic h w M a cie rz y . k tó re z a w s z e b iją ż y w e m tę tn e m m iło śc i i p r z y w ią z a n ia d o te j s ta re j ip o ls k ie j z ie m i K o p e rn ik a , llo z ju s z a i
K ra s i c k i e g o .
N ie s te ty je d n a k , o ile s p ra w a p o l
s k ie j W a rn iji w y p ły n ę ła z n ó w n a p o - jw ie rz ich n ię o g ó ln e g o z a in te re so w a n ia , o ty le I. z w . „ k w e s tja m a z u r s k a 44 ż a - d n e m n ie o d e z w a ła s ię w P o ls c e e - c h e m . N ik t p rz y te j o k a z ji n ie w z ró - c ił s p o łe c z e ń stw u u w a g i, że n a te r e n ie , o d d a lo n y m z a le d w ie o 1 0 0 k ilo m e tr ó w o d s e r c a P o lsk i — W a r s z a w y , r o z g r y - w a s ię o d la t p o n u r a tr a g e d ja lu d u , c h o ć o d r ę b n e g o w ia r ą i o b y c z a ja m i, a le z a w sz e o d n ie p a m ię tn y c h c z a s ó w p o ls k ie g o .
Je lst to n ie s te ty fa k t n ie z b ity , ż e lu d m a z u r s k i ja k n ig d y p r z e d te m b lis k im j e s t d z isia j z u p e łn e g o w y z b y c ia s ię c h a r a k . lu d u p o i k i e g o . D z iś ju ż i ta k ty lk o w am ję z y k p o lsk i łą c z y M a z u ró w z w ła śc iw ą M a c ie rzą , b o c e c h y n a r o d o w e p o ls k ie w s k u te k w ie k o w e j p o lity k i g e r m a n iz a c y jn e j M a z u r z y ju ż d a w n o u tr a c ili. K ró tk a p ra c a u ś w ia d a
m ia ją c a w ś ró d M a z u ró w iw c z a s ie p le b is c y tu n ie w y d a ła p ra iw ie ż a d n y c h w y n ik ó w . W d o d a tk u je s zc z e M a z u rz y m a ją w s p ó ln ą z N ie m c a m i r e lig ję , e - w a n g e lic k ą c o ic h o d d z ie la o d P o ls k i.
Z a ra z p o n ie s z c z ę ś liw y m p le b is c y c ie w r. 1 9 2 0 N ie m c y T o z p o cz ę l i n a n o w o i ( o z w ię k sz ą jesizieze s iłą ja k p rz e d te m sw o ją a k c ję g e r m a n iz a c y jn ą n a M a z u r a c h , a b y z a tr z e ć w s z e lk ie ś la d y , k tó re e łw ie n t. p o z o sta w iła p o s o b ie p ro p a d a n d ia p o ls k a w c z a s ie p le b isc y tu
D z is ie js z a a k c ja n ie m ie c k a m ie d b a ju ż w c a le o g e r m a n iz a c ję s ta r sz e g o p o k o le n ia n a M a z u r a c h . B y ło b y to n a w e t b e z c e lo w e . S ta rz y M a z u rz y i ta k ju ż n ie d łu g o w y m rą , a z n im i p ó jd z ie d o g r o b u ta s ta r a p r a w d z iw a „ g a d k a 44 m a z u r s k a i te s ła b e e c h a p o ls k o ś c i, k tó r a o d c z a su d o c z a s u w ic h s e rc a c h s ię o d z y w a ły , l o te ż s ta rz y M a z u rz y , b ę d ą c y ju ż n a w y m a rc iu b e z p r z e sz k ó d z e s tr o n y n ie m ie c k ie j p ie lę g n u ją s w ó j j ę z y k o j c z y s t y i z a k o r z e n io n e tr a d y c je .
G e rm a in iz a to rz y p ru s c y n a M a z u ra c h g łó w n ie stw ie w y s iłk i o b ra c a ją w !
i d u s z ą n a le ż e ć d o N ie m ie c i a b y c e l te n o s ią g n ą ć , g e rm a n iz a to rz y ję z y k n ie m ie c k i i id e a ły p r u s k ie w s z c z e p ia ją m ło d e m u p o k o le n iu ju ż w w ie k u s z k o ln y m .
D z isie jsz a m ło d z ie ż m a z u rs k a m a so w o z a c ią g a n a je s t d o s z e re g ó w t. z w .
„ H itle r — J u g e n d 44.
I w ty m k ie ru n k u g ro z i n a m n a j
w ię k sz e n ie tb ez p ie cz e n sttw io z u p e łn e g o z g e r m a n iz o w a n ia te j k r a in y . Z a la t d iz iesięć , a m o ż e m n ie j, b ra k n ie ju ż s ta ry c h M a z u ró w , p o d trz y m u ją c y c h ta m ję z y k p o ls k i, a m ło d e p o k o le n ie b ę d z ie ju ż n ia leż a ło d o N ie m ie c . C ic h a
Fundament naszej siły i wielkości
W R O C Z N I C Ę K O N S T Y T U C J I 2 3 K W I E T N I A .
P a n siiw o n a s ze p o o d z y s k a n iu n ie - w s z e lk ic h w p ły w ó w n ie z a le ż n y , t. j.
p o d le g ło ś c i j u ż ra z u c h w a liło K o n s ty -J w ła d z ę P re z y d e n ta , je s t to c z y n n ik tu c ję i fa k t u c h w a le n ia ta k ie j a n ie j s a m o istn y , o ry g in a ln y , n a sz w ła sn y , in n e j K o n s ty tu c ji iz a d e c y d o w a ł o lo - i b ę d ą c y c e ch ą s w o istą K o n s ty tu c ji, siach P o ls k i n a is z ere g la t. W a d liw a j P a ń s tw o p o ls k ie z y s k u ją c ro k te - K o n s ty tu c ja s p ra w iła b o w ie m , ż e m u n o w ą K o n s ty tu c ję , st^ Jo się s iln ie j- p a rtje n a d p a ń s tw o w y ro sły , ż e w isze i o d p o rn ie jis z e iz a ró w n o iw o b e c c h w ili n a j w y ż sz e g o z a g ro ż e n ia trz e b a z e w n ę trz n y c h , ja k i w e w n ę trz n y c h
■■.t , » « o . . . P o t r z e b n y w o b e c n e j s y tu - b y ło w y to c z y ć k a ra b in y m a s z y n o w e tru d n o ś c i.
n a u lic e . a c ji m ię d
P a k te m je sl ró w n ie ż , ż e p ie rw sz a n o w a g a w e w n ę trz n a z o s ta ły p rz e z n o -
—— 1 ._ ^ — K o n s ty tu c ję je siz c z e b a rd z ie j u tr- n a s z a K o n s ty tu c ja z re a liz o w a ła to , c o 1
b y ło n ie g d y ś ź ró d łe m s ła b o ś c i P o ls k i, w a lo n e, ź ró d łe m rz e c z y w is te m je j u p a d k u .
Z re a liz o w a n o s e jm o w ła d z tw o , k tó re d a w n ą p o tę ż n a P o ls k ę z a p ro w a d z iło d o z g u b y . P o siż liśm y w ó w ^czais p o lin ji ś lep e g o n a ś la d o w n ic tw a w z o ró w o b c y c h . k tó r e w in n y c h k r a ja c h n . p . w e F ra n c jii d a ły F a ta ln e w y n ik i.
D o p ie ro K o n s ty tu c ja , z d n ia 2 3 i k w ie tn ia I9 3 5 r. d a la n a sz e m u p a ń s tw u z d ro w y i d o n a s z y c h w a ru n k ó w p rz y - is to s o w a n y u s tró j, k tó r y ró ż n i się 'z a s a d n ic z o o d n ie u d o ln e g o tw o ru , k o n s ty tu a n ty p a r ty jn ie tw a . N o w y u s tró j n ie p rz y w d z ie w a P o ls k i w c u d z e p ió ra ' n ie s ię g a d o c u d z y c h iw iż o ró w i n ie p rz e n o si ic h n a n a s z g ru n t z w ła s n ą ' sz ik o d ą . W ła d z y ro z w ią z u je irę ce i u - j w a ln ia ją o d s z k o d liw y c h p a rty jn y c h ' s u g e stii. Z S e n a tu c z y n i n a p ra w d ę j | Iz b ę W y ż sz ą , re p re z e n tu ją c ą p ra w d z i- : | w y ro z u m s ta n u , o b c y n a m ię tn o śc io m 1 | p o lity c z n y m . S e jm m a je d y n ie p ra w o u c h w a la n ia u s ta w i k o n tro li, le c z n ie p o s ia d a m o ż n o śc i s ię g a n ia p o rz ą d y , ja k d a w n ie j.
W re s z c ie n o w a K o n s ty tu c ja u s ta n a w ia c z y n in ik n a d rz ę d n y , ista ły , o d
tr a g e d ja lu d u m a z u r sk ie g o z o s ta n ie z a k o ń c z o n a i te re n y te ja k o ju ż c a lk o - o v io ie n ie m ie c k ie , iz o s ta n a d la n a s n a
z a w s z e s tr a c o n e .
B ę d z ie to ta k a s a m a tra g e d ja , ja k a ro z e g ra ła s ię p rz e d w ie k a m i n a P o m o rz u p ru s k ie m , a ja k a ro z g ry w a s ię o b e c n ie n a Ł u ż y c a c li, g d z ie s ło w ia ń s k i s z c z e p S e r b o - Ł u ż y c z a n , w c iśn ię ty w ra m y p a ń s tw a n ie rn iec k ie g 'o d o g o r y w a p o w o li i z n ik n ie ju ż n ie d łu g o z e tn o g r a fic z n e j k a r ty E u r o p y .
Z e g a r d z ie jo w y d la k w e s tji m a z u r- k sik ie j w y tb ije n ie d łu g o g o d z in ę d w u -
; n a s tą . W s k a z ó w k i p o su w a ją się n ie u c h ro n n ie d o c e lu , je sz c z e k ilk a ła t, — n a jw y ż e j k ilk a n a ś c ie , a o d ła m n a r o d u p o i k ie g o n a M a z u r a c h z n ik n ie b e z ś la d u w o d m ę ta c h g e r m a n iz m u . W ś ró d u ro c z y c h la s ó w i je z io r m a z u rs k ic h , z a p a n u je p o n u r y s p o k ó j ś m ie r c i.
N a ró d p o ls k i, k tó ry n a c z as n ie ti
ra to w a ł M a z u ró w o d z a g ła d y , o d p o w ie z a to p rz e d s ą d e m h iisto rji.
I
i
k ie ro w n ik stacji D łu g o le tn i zasłu żo n y
lo tu
b a d a n ia p ta k ó w w R issita c h d r O sk ar H ein o th , u stą p ił ze sw eg o stan o w isk a.
— 3 MIECZYSŁAW DEREŻYNSK1
Chodzi o Gdańsk i Śląsk!
NA MARGINESIE KSIĄŻKIYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA JANA KWIATKOWSKIEGO
I u ło ży ł n astęp u jące k siążk i do n ab o - , O b ecn ie m ieszk a w O rło w ie M o r-: żei'lsiw a; „B óg z jo b ą44 ...D ro g a do N ie- sk iem . Z ow ie się: Jan K w iatk o w sk i. B a“ą ..P an ic zostań z n am i". ..P o b o źm D ru k arz, d zien n ik arz, literat, d ziałacz k ato lik ”. „K ato lik w- m o d litw ie”, sp o łeczn y i n aro d o w y . W yp(K -zyw a po ■ ^ló d lm y się”. ..Z u p ełn y śpiew n ik ” i zn o jach sw eg o p raco w iteg o ży w o ta. w ie]e in n v c|b K w iatk o w sk i u lo ż\ 1 ta- sp ęd za ch w ile staro ści w zaciszu , zda- j^że ..K an ty czk i” i ..K o lęd n ik” a ty lk o la od g w arn eg o k o tlo w isk a lu d zi dzi- z n ieu/asad n io n ej sk ro m n o ści nie po- n ik i. w y stu ku je na m aszy n ie zap o m ia-
ne fak ty z lalt 'zab o rczy ch , w y w o łu je ech a p am iętn y ch , b ezk rw aw y ch w alk z p ru sactw em . N iezn an y żo łn ierz n ie
p o d leg ło ścio w y »z n iw y w ielk o p o lsk iej jeszcze jed en z ty ch n azb y t sk ro m n y ch bojołw tn ik ó w n aro d ow y ch , k tó re
go n azw isk o trw ale zap isało się w k sięd ze d ziejó w ’ Ś ląsk a i G d ań sk a.
Jan K w iatk o w sk i u rad ził się d n ia 27 g ru d n ia 1869 r. w P o zn an iu 'Z o jca I'om asza i m atk i T eresy z Jaru szcw - sk ich . P o u k o ń czen iu n au k szk o ln y ch . m ych d ru k arn iach k rajo w y ch . U czy ł i
s i ę w d ru tk am i „D zien n i k a P o zn ań -1 ,
sk ieg o ” trzy' lata, a ro k iw 1 daw nym ! flw zo n e w o ficy n ie m ik o lo w sk iej.
„K u rjerze P o zn ań sk im 44, g d zie też i yy M ik o ło w ie zn alazł się począt n au k i d o k o ń czy ł. Z „D zien n ik a P ^ J k o w o w k o łach szczerze k ato lick ich b ez zab arw ien ia n acjo n alisty c /negc id zie teżi
naskieigo” w y szed ł, p o n iew aż n ie m ógł się p o g o d zić z zap atry w an iam i fak to ra E r. E lsn era, n astęp cy P io tra K rzy- żan k iew icza. P o u k o ń czen iu n au k w ..K u r jerze P o zn ań sk im 14 k iero w n ik d ru k arn i W o jciech o w sk i m im o w y zy
sk an ia go p rzez caiły ro k . gdy b y ł już w y k w alifik o w an y m i szy bk im p raco - Iw inikiem , n ie u w ażał za sto so w n e za
■naileżytą o p łatą zatru d n ić an i jeg o , ani sp ó łw y p iso w ca B olesław a W in iew icza.
P o szed ł w ięc sobie. Z rzęd u p raco w ał w ..P o sener Z eitu n g 4’ (D eck er) i „O rę
d o w n ik u ”. W k w ietn iu 1890 r. ro zp o czął sw ą d ziałaln o ść w zak ład zie w y d a w n i czy ni K arola M iark i sy n a wr M i
b o k u w łaściciela zak ład u m iał sp o so b
ność rozw inąć sw e zdolności w d zied zi
nie w y d aw n iczej i literack iej o raz u- zu p eln ić n ab y te ju ż w iado m o ści.
D o M ik*: Iow a w skazał m u d ro g ę d o b ry zn ajo m y jeg o szw ag ra W ład y sław a P ogorzelskiego. — U M iarki ro zp o czął czy tan iem Ik o rek ty . o p raco w an iem ,. jarm ark ó w” do k alen d arzy , calen da- riu m . p rzy g o to w an iem i tłu m aczeniem ogłoszeń p łatn y ch , o p isam i m iejsc cu d o w n y ch. u k ład an iem stu letn ieg o k a
len d arza itd. Z czasem zy skał ty le zau fan ia. że p o w ierzo n o m u u k ład an ie k siążek d o n ab o żeń stw a, śp iew n ik ó w i t. d.
O so b iście b y ł w M ik o ło w ie od 6-go
k w ietn ia 1890 r. do 1-go p aźd ziern ik a 1911 ro k u . P o cząik o w e jak o k o rek to r,
■następnie red ak to r, a w k o ń cu k iero w n ik literack i. K arol M iark a od sam ego
d aw ał w łasneg o n azw isk a. Jest to jcd - tsiaj ch o w a d o w o d y . P o ro b ił ró żn e cerza L izd ejk i” stw o rzy ł p o w ieść pi.
..D w aj k n iazie 44 z ..Z am ku K rakow s- W k alen d arzach M iark i były d o k o n a
ne p rzez K w iatk o w sk ieg o sk róty całej
„T ry lo g ji” S ien k iew icza. S p eeialn ie lu b o w ał się w’ literatu rze lu d o w ej, naów czats na Ś ląsk u b ard zo jeszcze' n ied om ag ającej i w w ydaw nictw ie M iark i liczn e po so b ie pozostaw il p ra
ce. jak o d łu g o letn iem u red ak to ro w i w telm w ydaw nictw ie p o d leg ały j u rs- d y k cji jeg o w szystk ie n o w e d zieła.
D o p o lsk ich to w arzy stw jed n ak n ależał, p ełn iąc n aw et lu n k cję w za
rząd ach . W czasach m ikołow sk ich był m ężem zau fan ia lo w arzv slw a P rzy
jaciół N au k w K atow icacłi za pi isred- n ictw ein d r Z y g m u n ta S ey d y .
W 1913 r. n ab y ł n a w łasn o ść „G a- tru d n iejsze ch w ile istn ien ia. B yły to n o szące w ycław nic-tw u now e tru d n o ś
ci. ja k o w y d aw ca i red ak to r „G azety G d ań sk iej44 sam jed en był u w ięzio n y z P lo n ji G d ań sk iej w piertw iszych d n iach w o jn y .
N a k o m en d urze p o licji o św iad czo no m u. że o d p o w iad a za czy n y g d ań sk ich polaków r. P o m im o g ró źb i szy k an n ie u p ad ! K w iatk o w sk i na d u ch u lecz po o p u szczen iu m urów w ięzien
n y ch . p ielęg n o w ał d alej w iern y sw em u zad an iu — olw ią jed y n ą w ó w - G d ań sk u. P rzeciw n ik o m jeg o nie u d a
ło się zgnieść- w ydaw n ietw a n aw et w ted y , g d y K w iatkow isk.iego, jak o 47- letn ieg o . p o w o łan o w szereg i w o jsk a
czas, g d y w ro k u 1918 biainda p ru sk a n ap ad ła na lokal „G azety G d ań sk iej1’.
n iszcząc cen n e rek pi|sy 1 zm o ry w «u- lości l.(XM) d o laró w , za k tó re icli w la-
R ów n o cześn ie z w y b u ch em rew o
lucji zam ien ił K w iatk o w sk i ..G azetę G d ań sk a”. d o tx ch czas w y ch o dzącą 3 razy ty g o d n io w o , na p ism o co d zien n e i d o p ro w ad ził ją do n ajw y ższeg o roz- pośw iad eza n ak ład egz. R oz tak i n ie p o zw o lił m u n ad al prano
zly jed n ak na niczem nie ro zu m iejąc celów ch w ilo w o m ające w
zam a- ro p o stęp k u o d b ił\ się na
k liw ie. a K w iatkcA s sk ieg o p rzy p rU - w iły d ep resję m o raln a i n ie m ala szk od ę m aterjaln ą. P o tak ien i n iein i-
rząd em ..D ru k arn ia G d ań sk ą”, g d zie p o zo stał do r ku 1933.
W y tężo n a p raca zaw o d o w a nie p rze
szk adzała K w iatk ow sk iem u w pracy
w sp o in ie skini zi
p. Jul.ja'nein D oibrow oil-
m u p o czaik w \ p rzy tu łek iw O kiciu zw o łan ia R ad v I u d o w ej i od p o czątk u czło nk iem Z arzad u . N ależał do zasto p czei K o m isji l staw odaw cza*|
niein p o w stał p ierw szy ..O oni P o lsk i
k siążk ą lan a K w iatk o w skieg o o p o i-
b lik acja cen n a w arto ścio w a fo rm aln ie i m ery to ry czn ie Ileż tam n azw isk dzi daczów ird ań sk ich . fak tó w , cy fr, dok u m et ów b a rb arzv ń st w a n ru sk iego!
A n iek tó re k a rty lei k siążk i, o p isu ia- sk u p rzed iw o ien n cm . iak że sa sł necz- ne. iak że tch n ą o tu ch a i w iara, że G d ań sk p o lsk i zn ó w n asz b ęd zie. K o
n ieczn ie do rek i trza w ziać tę b ro szu rę. k tó ra iest i n am ietn ik ien i w x liiln f'- z h isto rii G d ań sk n iio lsk ieg o . A u to r ze zn ajo m o ścią i n k o clian iem rzeczy k re-
0 1 0 4 9
ś li o b r a z G d a ń s k a z la t 1 9 1 3 - 1 9 1 4 . I n a p r a w c lę z r o z r z e w ie m ie n i c z y ta s ię k a r ł y tej p u ib lik a c jii, k t ó r a z a i n t e r e s o w a ć s ię w in n o c a ł e s p o ł e c z e ń s t w o p o ls k ie . D a n k s z c z e r y i u z n a n i e n a l e ż y s ię je j u z d o l n io n e m u , z a s ł u ż o n e m u a u t o r o w i .
Z a z n a c z a m y w r e s z c ie , ż e n a k ł a d e m J . K w i a t k o w s k i e g o m a j ą s ię u k a z a ć d a l s z e c z ę ś c i je g o b e n e d y k t y ń s k i e j r o z p r a w y o i ( i d a n s k u . C z ę ś ć H - g a g o t o w a d o d r u k u . ( z ę ś ć l l l - c i a r e w o l u c y j n a n a u k o ń c z e n iu . — C z ę ś ć I \ - t a , w ię c e j z n a n a m ł o d e m u p o k o l e n i u , r o z p o c z y n a j ą c a s ię z d n i e m 1 0 s t y c z n i a 1 9 2 0 r . j e s t w p r z y g o t o w a n i u . K w i a t k o w s k i p o s i a d a r ó w n i d ż s p i s p o l s k i c h i z n i e m c z o n y c h n a z w i s k m i e s z k a ń c ó w G d a ń s k a z r o k u 1 9 1 5 . N a w y d a iw tc ę c z e k a t e ż je g o i n t e r e s u j ą c a r o z p r a w a o ż y c iu P o l a k ó w n a G ó r n y m Ś lą s k u X I X . i X X w . ( M ik o łó w , B y to m . R a c ib ó r z — •
w e F r ie d ric h s h a f e n ..
Rozmowa telefoniczna z królem
D W U M O T O R O W Y S A M O L O T B O J O W Y
N a ilu s tr a c ji w id z im y d w u m o to ro w y s a m o lo t b o jo w y w y p ro d u k o w a n y p r z e z z a k ła d y D o r n ie ra
W la ś c ic ic l s t a jn i w y ś c i g o w e j , m a j o r N o e l F u r l o n g ’, k t ó r e g o k o ń R e y - n o l d s t o w n z d o b y ł w i e l k ą n a g r o d ę
„ G r a n d N a t io n a l -' L iv e r p o o l u , o t r z y m a ł z g o d n ie z u t a r t y m w A n g l j i z w y c z a j e m t e l e g r a m z o s ó b is te m i ż y c z e n i a m i k r ó l a E d w a r d a \ I I I . M a jo r I tir - lo n g c h c i a ł z ło ż y ć p o d z i ę k o w a n i e k r ó lo w i, z a t e l e f o n o w a ł w ię c d o s e k r e t a r i a t u k r ó l a w z a m k u S t. J a m e s , z a p y t u j ą c j a k a j e s t d w o r s k a l o r m a w y r a ż e n i a k r ó l o w i p o d z i ę k o w a n i a z a o t r z y m a n e ż y c z e n i a . Z z a m k u o d p o w i e d z i a ł m u u p r z e j m y g lo s , o ś w i a d c z a j ą c , ż e t e l e f o n u j ą c te r n s a m e m c a ł
k o w ic ie u c z y n ił z a d o ś ć o b o w i ą z k o w i z ło ż e ń i a k r ó l o w i p o d z i ę k o w a n i a . J a k - to ? — z d z i w ił s ię m a jo r .
’d r u k a r s t w o , d z i e n n i k a r s t w o , l i t e r a t u r a ś l ą s k a — r u c h s p o ł e c z n y , p o l i t y c z n y , o ś w i a to w y ) .
I tu m a ł a u w a g a : C z y ż b y I n s t y t u t B a ł ty c k i i I n s ty t u t Ś lą s k i n ie z a ją ł s ię o p u b l i k o w a n i e m t y c h c e n n y c h ź r ó d ł o w y c li p r a c ?
J e s t p r z e c i e ż o k a z ja u d o s tę p n i e n i a s p o łe c z e ń s itw iu w a ż k i c h m a t e r j a ł ó w h i s t o r y c z n y c h i k r o n i k a r s k ic h i z o - k a z ji t e j p o l s k i e c z y n n i k i k u l t u r a l n e w i n n y s k w a p l i w i e s k o r z y s t a ć . C h o d z i o G d a ń s k i Ś l ą k !
P o r a w ł a ś n i e o d p o w i a d a .
* ) P o ls k i G d a ń s k w c z a s ie p r z e ło m o w y m . C z e ę ś ć p ie rw s z a . P r z e d w o jn ą ś w ia to w ą (I. 4
1 9 1 3 — 1 . 8 . 1 9 1 4 ). O r ło w o M o r s k ie 1 9 3 5 . D ru k B . S z c z u k i, W ą b rz e ź n o - P o m . 8 ° , s tr.4 0 , z p o r t r e te m a u to r a .
R o z m a w i a p a n z k r ó le m — u s ł y s z a ł n i e o c z e k i w a n ą o d p o w ie d ź . K r ó l z z a in t e r e s o w a n i e m i n f o r m o w a ł s ię o s t a n i c s t a j n i i p o ś w ię c ił z d u m io n e m u o b y w a t e l o w i k i l k a 'm in u t r o z m o w y t e le f o n i c z n e j o s p o r c i e k o n n y m .
\ \ i a d o m o ś ć t a w y w o ł a ła w c a łe j A n g l ji n o w ą l a l ę e n t u z j a z m u d l a k r ó la d e m o k r a t y , k t ó r y , j a k p o d a j ą z k ó ł d w o r s k ic h , c z ę s to p r z e ł ą c z a a p a r a t d o s w e g o g a b i n e tu , ib y m ie ć o s o b is ty - k o n t a k t z o b y w a t e l a m i s w e g o p a ń s t w a .
Być członkiem L. O. P. P. to
OBOWIĄZEK KAŻDEGO
ROLNICY DOMAGAJĄ SIĘ WPRO- WADZENIA OCHRONY ŹREBIĄT
W w i e l u p o w i a ta c h , w s z c z e g ó ln o ś c i n a k r e s a c h w s c h o d n i c h , p o d n o s z o n e s ą g ło s y , o p o w i a d a ją c e s ię z a w p r o w a d z e n i e m o c h r o n y ź r e b i ą t.
W z m o ż o n y p o p y t n a s k ó r y - ź r e b i ą t g r o z i p o g o r s z e n i e m s ię s t a n u p o g ło w ia k o ń s k ie g o w ś r ó d l u d n o ś c i w i e js k i e j , c o j e s t n i e p o ż ą d a n e m z p u n k t u w i d z e n i a g o s p o d a r c z e g o j a k i w o j s k o w e g o .
W z w i ą z k u z te r n s z e r e g p o w i a t ó w p o d ję ło a k c j ę , z m ie r z a j ą c ą d o p o w s t r z y m a n i a l u d n o ś c i w i e j s k i e j o d n a d m i e r n e j p o d a ż y ź r e b ią t , k t ó r a im s a m y m p r z y c z y n i a d u ż o s t r a t z e w z g lę d u n a d o b r e c e n y n a k o n ie c .
SPRZEDANY MĄŻ
T e m a t ś w i e t n i e n a d a j ą c y s ię d o o p e r e t k i . O n a . p a n i L e i t e r m a n . p r z y s t o j
n a b l o n d y n k a , b o g a t a p r z y t e m w d o w a , p o w r a c a j ą c a z w y c i e c z k i d o E u r o p y , — o n n i e j a k i p a n M c is m e r , z a m o ż n y p r z e m y s ł o w i e c , w r a c a ją c y - t y m s a m y m o k r ę te m w t o w a r z y s t w i e s w e j ż o n y . P a n i L e i t e r m a n p o z n a je p a n a M c is m e r . Z a w i ą z u j e s ię p o m i ę d z y n im i z w y k ł y t o w a r z y s k i l l i r t, k t ó r y r y c h ło p r z e r a d z a s ię w m iło ś ć . P a n i L e i t e r m a n p r o p o n u j e s w e j r y w a lc e p a n i M c is m e r r o z w ie d z e n i e j e j z m ę ż e m z a c e n ę 5 0 0 0 d o l a r ó w . P a n i M c is m e r g o d z i s ię n a w y p ł a c e n i e te j s u m y . D z i
w n a ta t r a n z a k c j a , d o k o n a n a z r e s z tą p o z a p le c a m i s p r z e d a n e g o „ o b j e k t u "
p a n a M c is m e r a . w y w o ł a ł a w n im u - c z u c i e w s t r ę t u d l a ż o n y , m i ę d z y in n e - m i z e w z g l ę d u n a z b y t n i s k ą o c e n ę w a r to ś c i „ o b j e k t u . M u s ia ło to n a t u r a l n ie z w i ę k s z y ć je g o a f e k t y d l a p i ę k n e j p a n i L e i t e r m a n . T o t e ż n ic d z i w n e g o , ż e p o p r z y b y c i u n a lą d , p a n M c is m e r z n i k ł z o c z u s w e j p r a w o w it e j m a ł ż o n k i , k t ó r a s p r z e d a ł a g o z a m a r n y c h k i l k a t y s ię c y z d e p r e c jo n o w a n y c h d o l a r ó w .
P a n i L e i te r m a n n ie k w a p i ł a s ię j e d n a k z w y p ł a c e n i e m u m ó w io n e j s u m y . P o n i e w a ż z d r u g i e j s t r o n y a k t k u p n a - s ip r z e d a ż y , n i e b y ł p r z e p r o w a d z o n y f o r m a l n i e , p a n i M e is m e r , b y ć m o ż e ż e i t r o c h ę d l a p r z e b ł a g a n i a z a g n ie w a n e g o m ę ż a , p o s t a n o w i ł a p o d w y ż s z y ć c e n ę i z a ż ą d a ła z a o d s t ą p i e n ie s w e g o m ę ż a 2 5 0 .0 0 0 d o l a r ó w . P o n i e w a ż p a n i L e i t e r m a n n ie m i a ł a o c h o t y z a p ł a c i ć t e j s u m y , p r z e k o n a w s z y ' s ię z a p e w n e w m i ę d z y c z a s i e , ż e
„ o b j e k t“ n ic b y ł t y l e w a r t , p o z w a ł a j ą p a n i M e is m e r p r z e d s ą d , o s k a r ż y w s z y o p o r w a n i e m ę ż a .
S ą d s t a n ą ł n a s t a n o w i s k u , ż e o p o r w a n i u n ie m o ż e b y ć m o w y i z a s ą d z i!
n a r z e c z p a n i M e is m e r 1 0 .0 0 0 d o l a r ó w t y t u ł e m p o n i e s i o n y c h s t r a t .
K s ią ż n ic a K o p e rn ik a ń s k a w T o ru n iu
