"Offenbarung : das Zweite Vatikanische Konzil auf dem Hintergrund der neueren Theologie", Hans Waldenfels, München 1969 : [recenzja]

Tadeusz Gogolewski

"Offenbarung : das Zweite

Vatikanische Konzil auf dem

Hintergrund der neueren Theologie",

Hans Waldenfels, München 1969 :

[recenzja]

Studia Theologica Varsaviensia 10/2, 382-383

3 8 2 S P R A W O Z D A N I A I R E C E N Z J E [1 8 ] H ans W a l d e n f e l s , O ffen baru n g. Das Z w e i t e V a ti k a n is c h e K o n z il

auf d e m H i n te r g r u n d d e r n e u e r e n Theolo gie (B eiträge zur ök u m en isch en

T h eologie 3), M ünchen 1969 ss. X + 328.

Z in icja ty w y K. R a h n e r a zajął się H. W a l d e n f e l s jeszcze przed zak oń czen iem Soboru W atyk ań sk iego II p ierw szy m rozdziałem k o n sty tu cji D ei V e r b u m w ś w ie tle w sp ó łczesn ej teo lo g ii k a to lick iej. P ra ­ cę p rzy g o to w y w a ł w R zym ie k o n su ltu ją c się z R. L a t o u r e 11 e ’e m, M. Z e r w i c k e m i E . K u n z e m , a n a stęp n ie p rzed sta w ił na se m i­ narium teo lo g ii fu n d am en taln ej H. F r i e s a na u n iw ersy tecie w M o­ nachium . Z u w a g i na ek u m en iczn y charakter zagadnienia praca p rze­ d ysk u tow an a została rów n ież w in sty tu cie teo lo g ii eku m en iczn ej pro­ w ad zon ym p rzez F riesa i w y d a n a w k ierow an ej p rzez niego serii

B e it r ä g e zu r ö k u m e n i s c h e n Theolo gie.

W części p ierw szej szk icu je autor h istoryczn e tło teo lo g ii o b ja w ie ­ n ia p rzyjm u jąc za p u n k t w y jśc ia u jęcie trad ycyjn e, zaw arte w n eosch o- la sty czn y ch p od ręcznikach teo lo g ii ostatn ich d w u d ziestu lat. Z kolei om aw ia p oczątki od m iennej k on cep cji ob jaw ien ia, w y w o d zą ce się z f ilo ­ zofii o b ja w ien ia J. S. D r e y a, k tóra b yła k o n ty n u o w a n a n ie ty lk o w ob ręb ie założonej przez n iego k a to lick iej szk oły tyb iń sk iej (J. Ä. M ö h l e r , J. К u h n), ale tak że p rzez teo lo g ó w tej m iary co J. H. N e w m â n n i M. J. S c h e e b e n . Śled ząc rozw ój tej k on cep cji autor w sk a zu je dalej n a w k ła d teo lo g ii fran cu sk iej (od M. B l o n d e l a do tzw . n ow ej teologii) oraz n iem ieck iej (zw łaszcza K. R a h n e r a i А. В r u η n e r a).

W drugiej części a n a lizu je H. W ald en fels te k st p ierw szeg o rozdziału ko n sty tu cji, nie w form ie kom en tarza, ale p orów n an ia z tra d y cy jn y m ujęciem sy g n a lizu ją c jed n ocześn ie k w e stie otw arte. W tym celu ch arak ­ tery zu je n ajp ierw filo zo ficzn e założenia całego rozdziału, a potem roz­ w aża k o lejn o p oszczególn e zagadnienia: o b ja w ien ie jako sp otk an ie B o ­ ga z czło w ie k iem (nr 2), sto su n ek ob ja w ien ia do h istorii (nr 3), obja­ w ie n ie w osobie Jezu sa C hrystu sa (nr 4), o b ja w ien ie a w iara (nr 5) oraz o b ja w ien ie a p raw d y ob jaw ion e (nr 6). A utor k ład zie n acisk na p ie r w ­ sze z tych zagad n ień , n atom iast dw a ostatn ie u w aża za luźno jed yn ie zw iązan e z głów n ą tem a ty k ą rozdziału.

W w y n ik u przeprow adzonej an alizy stw ierd za autor, że soborow a teo lo g ia o b ja w ien ia nosi ch arakter ch rystocen tryczn y. Tego rodzaju jed ­ noznaczne sta n o w isk o Soboru stało się m o żliw e dzięki p rzezw yciężen iu w ok resie m ięd zy obu ostatn im i S oboram i p o jęcio w eg o m y ślen ia w teo ­ logii na rzecz m y ślen ia historyczn ego. K o n sek w en tn ie pu n k tem w y jścia i centrum posoborow ej teo lo g ii p ow in n a stać się osoba Jezu sa C hry­ stusa. W om aw ian ym rozdziale k on stytu cji D ei V e r b u m u p atru je W a l­ d en fels rów n ież p u n k t w y jśc ia w zg lęd n ie n o w y s t a tu s qu a estio n is (chociaż autor raczej u n ik a tak iego p ojęciow ego określenia) dla eg z y ­ sten cja ln eg o , w cią ż n ow ego sp o ty k a n ia się czło w ie k a z B ogiem , ob ja­ w ia ją c y m się w C h rystu sie. W n o w y m b o w iem u jęciu o b ja w ien ia ch o ­

S P R A W O Z D A N I A I R E C E N Z J E 3 8 3 dzi n ie ty le o p ozn aw an ie praw d y, ile o jej w y k o n y w a n ie, tj. o łą cze­ nie r e fle k sji z realizacją, n au k i z czynem . T ak ie zaś łą cze n ie w y m aga person aln ego sp otk an ia się czło w iek a z B ogiem . A u tor p rzyp om in a w tym k o n tek ście orygin aln ą k on cep cję H. U r s a v o n B a l t h a s a r a („w iarogodna je s t tylk o m iło ść”) w yra ża ją c u b olew an ie, że n ie została ona w y k o rzy sta n a na Soborze, chociaż m ogłab y w p ły n ą ć na p o g łęb ien ie soborow ej nauki o o b ja w ien iu (s. 148— 152. 318).

P raca H. W a ld en felsa sta n o w i cenny p rzyczyn ek do zrozum ienia gen ezy k o n sty tu cji

Dei Verbum.

(s. 23). Szk od a jednak, że W ald en fels ogran iczył się do sam ego stw ie r ­ dzenia teg o fa k tu n ie om a w ia ją c szerzej k o n sek w en cji soborow ego po­ jęcia o b ja w ien ia w ty m drugim asp ek cie. Co p raw d a autor n ie p od ­ ją łb y się teg o zadania, p on iew aż n a jw y ra źn iej pod ziela p rzekonanie z w o len n ik ó w d zisiejszej teo lo g ii fu n d a m en ta ln ej, którzy n ie od d zielają śc iśle obu dyscyp lin . Ś w ia d czy o tym chociażby poch w ała, jak ą autor k ieru je pod ad resem trad ycyjn ej teo lo g ii d om in ik ań sk iej, że n igd y nie u zn aw ała ta k ieg o podziału, ch a rak terystyczn ego dla n eosch olastyczn ej teo lo g ii (s. 310 n.). U p o d sta w tego sądu leży n iesłu szn e przekonanie, jakoby zap oczątk ow an e przez J. S. D rey a n o w e sp ojrzen ie na obja­ w ie n ie u w a ru n k o w a n e b yło zatarciem różnicy m ięd zy fa k tem i treścią ob jaw ien ia.

Tadeusz Gogolewski

B ernhard C a s p e r , K lau s H e m m e r l e , P eter H i i n e r m a n n ,

Theologie als Wissenschaft. Methodische Zugänge

T en d en cja do u sta len ia m etod ologicznych p od staw nauki, tj. jej przedm iotu, m etod i zadań, n ie o m in ęła także teologii. P rzyk ład em m oże być o m aw ian a książ;ka. S k ład ają się na nią a rtyk u ły trzech autorów , z których każdy u siłu je w oparciu o w sp ó łczesn e osiągn ięcia badań nad n au k am i dopom óc teologii w reflek sji nad sobą z trzech różnych, ale w za jem n ie p ow iązan ych p u n k tó w w id zen ia . W odróżnieniu jed n ak od form aln ych p rzew ażn ie d ociek ań np. nad n au k am i przyrodniczym i, te m ają p ostać w stęp n y ch rozw ażań ep istem o lo g iczn y ch i on tologicznych. J est to pon iek ąd zrozum iałe. Ich autorzy w y w o d zą się z n au k ow ego środ ow isk a n iem ieck iego, gd zie tego typ u an alizy są m odne. Z resztą od­ p o w ied n ie u sta w ie n ie i ro zw ią za n ie zagad n ień filo zo ficzn y ch im p lik u je

ok reślon e sta n o w isk o w k w estia ch form aln ych . A teologia, w odróż­ n ien iu od n auk przyrodniczych i h u m an istyczn ych , do dzisiaj w a lc z y o m iejsce w śród n au k ow ych sp osob ów pozn aw an ia. D zieje się to przy