Polityka pieniężna
mgr Małgorzata J. Januszewska
Ewolucja gospodarki
a
pieniądz
Łowiectwo i zbieractwo
Autarkia
Barter
Bimetalizm
System fiducjarny
Cechy pieniądza:
• Trwałość
• Rzadkość
• Podzielny
• Powszechnie akceptowany
Funkcje pieniądza
• Środek wymiany
• Środek płatniczy (realizacja odroczonej płatności)
• Miernik wartości
• Środek przechowywania oszczędności (tezauryzacji)
Miary pieniądza (agregaty pieniężne)
• M0 – baza monetarna, pieniądz wielkiej mocy, np. banknoty i monety w obiegu i kasach banków
• M1 = M0 + depozyty na żądanie (rachunki a vista)
• M2 = M1 + depozyty do 2 lat
• M3 = M2 + instrumenty finansowe, dłużne papiery wartościowe,
instrumenty zbywalne
Polityka pieniężna
- polega na użyciu podaży pieniądza jako instrumentu realizacji ogólnych celów polityki gospodarczej.
Podaż pieniądza – ilość pieniądza wprowadzonego do obiegu.
Politykę pieniężną prowadzi bank centralny – w Polsce jest nim NBP.
Funkcje BC:
• Emisja pieniądza
• Bank banków
• Bank państwa
Ogólne celów polityki gospodarczej:
- wysoki wzrost gospodarczy - wysoki poziom zatrudnienia - stabilność cen
- stabilność stóp procentowych - stabilność kursu walutowego
Hierarchia celów polityki gospodarczej!
Cele operacyjne (pośrednie)
• Podaż pieniądza
• Stopa procentowa
• Kurs walutowy
• Prognoza inflacji
• Projekcja inflacji (prognoza warunkowa)
Działania BC w ramach celów
operacyjnych można podzielić na:
- Politykę restrykcyjną (twardą), której celem jest zmniejszanie podaży pieniądza poprzez sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku, podwyższanie stóp procentowych, zmiany poziomu rezerw obowiązkowych – jest to polityka antyinflacyjna.
- Politykę ekspansywną (miękką), której celem jest zwiększanie podaży pieniądza poprzez zakup papierów wartościowych na otwartym rynku, obniżanie stóp procentowych, obniżanie poziomu rezerw
obowiązkowych.
Narzędzia polityki pieniężnej
• administracyjne (instrumenty sterowania bezpośredniego) - regulują w sposób bezpośredni ceny instrumentów finansowych, wielkość
depozytów i udzielanych kredytów poprzez nakładanie ograniczeń na instytucje finansowe w postaci dyrektyw i zarządzeń.
• rynkowe (instrumenty sterowania pośredniego) - wykorzystywane przez BC krajów rozwiniętych do kształtowania krótkoterminowej
stopy procentowej rynku międzybankowego. Należą do nich: operacje otwartego rynku, operacje depozytowo-kredytowe, rezerwa
obowiązkowa.
Operacje otwartego rynku (OOR)
• zespół transakcji kupna i sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych, odbywających się pomiędzy bankiem centralnym a bankami komercyjnymi. Zarówno transakcje kupna jak i sprzedaży są inicjowane przez bank centralny a przedmiotem tych operacji są
głównie rządowe instrumenty dłużne
Operacje depozytowo-kredytowe
• powstają na skutek połączenia kredytów refinansowych, które są
udzielane bankom komercyjnym przez BC oraz depozytów przyjmowanych od banków komercyjnych przez BC.
• Kredyt lombardowy: forma refinansowania się banków komercyjnych w BC. To forma krótkookresowej pożyczki udzielanej bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Jest on oprocentowany według
obowiązującej stopy lombardowej.
• Operacje depozytowe: NBP może otwierać rachunki lokat terminowych, zwanych depozytami na koniec dnia. Lokata terminowa w formie depozytu na koniec dnia umożliwia bankom zdeponowanie w BC krótkookresowych, jednodniowych depozytów. Oprocentowane wg stopy depozytowej.
Stopa rezerwy obowiązkowej (SRO)
• minimalna wartość funduszy, jakie bank komercyjny zobowiązany jest utrzymać na rachunku bieżącym w BC, wyrażona w postaci procentu ogólnej sumy wkładów wniesionych w danym czasie przez klientów tego banku. Instrument ten kształtuje podaż pieniądza sektora
bankowego oraz stabilizuje krótkoterminowe stopy procentowe rynku międzybankowego. Poprzez zmianę wymaganego poziomu rezerw
obowiązkowych BC skłania banki komercyjne do zwiększenia lub
zmniejszenia akcji kredytowej. Niewielka zmiana wskaźnika rezerw
obowiązkowych prowadzi do relatywnie dużych zmian w podaży
pieniądza, dlatego nie może być często stosowany.
Podaż pieniądza
Baza monetarna (M0) x (1/SRO) = całkowita podaż pieniądza (M3)
System uśrednionej rezerwy obowiązkowej – uśredniony poziom
rezerwy z każdego dnia tak, aby ta średnia zgadzała się ta koniec
miesiąca
Stopy procentowe:
- Lombardowa (określa koszt kredytu) - referencyjna
- Depozytowa (określa koszt depozytu)
Stopa depozytowa < WIBOR < stopa lombardowa
Równanie wymiany Fishera
MV = PT
M – ilość pieniądza w obiegu V – szybkość obiegu
P – przeciętna cena
T – wolumen transakcji
Porównanie
Narzędzia Polityka ekspansywna (luzująca) Polityka restrykcyjna (zacieśniająca)
Stopy procentowe ↓ ↑
SRO ↓ ↑
OOR skupowanie wyprzedaż
