Uniwersytet Gdański, Katedra Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska University of Gdańsk, Department of Physical Geography
& Environmental Management Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu Polish Association for Landscape Ecology
STUDIA EKOLOGICZNO-KRAJOBRAZOWE W PROGRAMOWANIU ROZWOJU
ZRÓWNOWAŻONEGO
PRZEGLĄD POLSKICH DOŚWIADCZEŃ U PROGU INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ
Pod redakcją Mariusza Kistowskiego
LANDSCAPE-ECOLOGICAL STUDIES FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT PROGRAMMING REVIEW OF POLISH EXPERIENCES ON THE EVE
OF EUROPEAN UNION ACCESSION
Edited by Mariusz Kistowski
Problemy Ekologii Krajobrazu – tom XIII The Problems of Landscape Ecology – volume XIII
Gdańsk 2004
Recenzent:
prof. dr hab. Krzysztof H. Wojciechowski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej) Reviewer:
prof. Krzysztof H. Wojciechowski (Maria Curie-Skłodowska University, Lublin)
Copyright © 2004 by Mariusz Kistowski
Projekt logo PAEK: Andrzej Dąbrowski PALE logo project: Andrzej Dąbrowski
Publikacja częściowo sfinansowana ze środków rezerwy Dziekana Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii Uniwersytetu Gdańskiego oraz środków na działalność statutową Katedry Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Uniwersytetu Gdańskiego
This publication is partly sponsored by University of Gdańsk: Dean of Faculty of Biology, Geography & Oceanology and Department of Physical Geography
& Environmental Management
ISBN 83-7326-187-7 Uniwersytet Gdański
ISBN 83-89290-32-4 Bogucki Wydawnictwo Naukowe
Skład, łamanie, redakcja techniczna:
Bogucki Wydawnictwo Naukowe Górna Wilda 90
61-576 Poznań tel.: +48 61 833 65 80 fax: +48 61 833 14 68
e-mail: bogucki@bogucki.com.pl www.bogucki.com.pl
Druk:
Unidruk Sp.j.
28 Czerwca 1956 223/229 61-485 Poznań
tel./fax: +48 61 831 11 86
Spis treści
Mariusz Kistowski
Przedmowa . . . . 11 Andrzej Richling
10 lat Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu . . . . 13 Część I
Teoretyczno-metodologiczne, prawne i organizacyjne aspekty studiów
ekologiczno-krajobrazowych w procesie integracji Polski z Unią Europejską. . . 17 Marek Degórski
Formalnoprawne uwarunkowania planowania krajobrazu w Unii Europejskiej . 19 Renata Giedych
Uwarunkowania prawne planowania, ochrony i zarządzania krajobrazem
w Polsce w świetle Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. . . . 29 Anna Majchrowska
Miejsce badań ekologiczno-krajobrazowych w Szóstym Programie Ramowym Unii Europejskiej . . . . 35 Maciej Pietrzak
Niemiecka a światowa ekologia krajobrazu – dorobek, aktualne trendy,
problemy badawcze i dylematy metodologiczne . . . . 43 Jerzy Solon
Ocena zrównoważonego krajobrazu – w poszukiwaniu nowych wskaźników . . 49 Witold Wołoszyn
Rozwój nowych podejść metodycznych z zakresu planowania przestrzennego i strategicznych ocen oddziaływania na środowisko w Unii Europejskiej. . . . . 59 Zbigniew Borkowski
Model magdeburski a perspektywy rozwoju planowania zagospodarowania
przestrzennego krajobrazu . . . . 67 Ryszard Klimko
Restrukturyzacja współczesnych asocjacji terytorialno-krajobrazowych
w planowaniu przestrzennym . . . . 73 Leon Kozacki, Andrzej Macias
Opracowania ekofizjograficzne a mapy sozologiczne . . . . 79 Część II
Ekonomiczne, społeczne i techniczne aspekty studiów
ekologiczno-krajobrazowych dla potrzeb rozwoju zrównoważonego . . . . 89 Anna Wiśniewska
Strategie proekologiczne w zarządzaniu przedsiębiorstwem . . . . 91
Bogdan Kościk, Alina Kowalczyk-Juśko, Kajetan Kościk
Taksacja skutków zmian w środowisku przyrodniczym w gminie Łukowa . . . . 99 Krystyna Krauz, Marek Łabaj, Adam Mroczka
Ocena zadowolenia mieszkańców Jaworzna z życia w mieście
(wskaźnik nr 1 z Europejskiej Społecznej Listy Wskaźników Ekorozwoju). . . . 107 Sylwia Kulczyk, Wojciech Lewandowski
Ekoturystyka „zieloną” ścieżką do Europy . . . . 115 Jarosław Czochański
Elementy środowiskowe i ochrona przyrody w ponadregionalnych systemach informacji przestrzennej programów współpracy państw nadbałtyckich
z udziałem województwa pomorskiego . . . . 123 Anna Świercz, Agnieszka Gandzel
Oczyszczalnie hydrobotaniczne w krajobrazie wiejskim na przykładzie
Inwałdu . . . . 133 Część III
Studia ekologiczno-krajobrazowe dla potrzeb zrównoważonego rozwoju
obszarów nizinnych . . . . 139 Bożena Degórska
Planowanie terenów otwartych w nowej przestrzeni miejskiej
(na przykładzie strefy podmiejskiej Warszawy) . . . . 141 Agnieszka Flis
Prognoza rozwoju krajobrazu na obszarze Parku Krajobrazowego „Dolina
Słupi” w świetle zmian użytkowania ziemi . . . . 149 Tadeusz J. Chmielewski, Katarzyna Iwanicka, Piotr Brożek
Próba typologicznej systematyzacji zbioru ostoi siedliskowych Natura 2000
centralnej i wschodniej Polski . . . . 159 Zbigniew Osadowski
Program Natura 2000 oraz programy rolnośrodowiskowe szansą dla ochrony przyrody dolin małych rzek Pomorza – teoria, praktyka i potrzeby działań
na przyszłość. . . . 177 Mariusz Kistowski
Problemy delimitacji Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000
w województwie pomorskim. . . . 185 Krzysztof Badora
Ostoje Natura 2000 w województwie opolskim na tle regionalnego systemu obszarów chronionych . . . . 195 Maria Szyszkiewicz-Golis
Struktura zadrzewień w kontekście zapotrzebowania na bariery
biogeochemiczne w zlewni o charakterze rolniczym . . . . 203
4 Spis treści
Iwona Markuszewska, Paweł Cichocki
Rola hydrotopów w krajobrazie rolniczym południowo-wschodniej
Wielkopolski . . . . 211 Jan Piekarczyk
Zmienność charakterystyk spektralnych zbóż ozimych i nieużytków porolnych w sezonie wegetacyjnym. . . . 215 Danuta Prądzyńska
Próba oceny oddziaływania stawów hodowlanych na środowisko przyrodnicze (na przykładzie gminy Malechowo) . . . . 221 Część IV
Studia ekologiczno-krajobrazowe dla potrzeb zrównoważonego rozwoju
obszarów wyżynnych i górskich . . . . 227 Aneta Szablowska-Midor
Zmiany krajobrazu Karpat Polskich jako efekt marginalizacji rolnictwa
w górach. . . . 229 Krystyna German
Wybrane problemy zrównoważonego rozwoju na terenie karpackich dolin
rzecznych. . . . 237 Jarosław Balon
Badania stabilności środowiska jako podstawa planowania
ekologiczno-krajobrazowego w górach. . . . 245 Marian Drużkowski
Różnorodność krajobrazu obszarów rolnictwa tradycyjnego. Studium
geoekologiczne dla Płaskowyżu Proszowickiego . . . . 253 Krystyna Towpasz, Małgorzata Kotańska
Zróżnicowanie szaty roślinnej na tle warunków siedliskowych i gospodarki
człowieka na Płaskowyżu Proszowickim . . . . 261 Agata Potoniec
Zarządzanie środowiskiem przyrodniczym gminy Kamionka Wielka w oparciu o dyrektywy Unii Europejskiej . . . . 267 Piotr Sadowski
Przyrodnicze bariery zrównoważonego rozwoju gminy Pcim. . . . 275 Małgorzata Dygoń
Możliwości zrównoważonego rozwoju gminy Sękowa w oparciu o zasoby
środowiska przyrodniczego . . . . 285 Bogusława Baran-Zgłobicka, Wojciech Zgłobicki
Potencjał turystyczny Podgórza Rzeszowskiego na przykładzie wsi Markowa. . 295 Piotr Sadowski
Renaturalizacja środowiska a wybrane walory krajobrazowe wschodniej
części Beskidu Średniego . . . . 303
Spis treści 5
Wioletta Kałamucka, Artur Nieścior
Studium zieleni Nałęczowa . . . . 313 Wojciech Oleś, Sławomir Pytel, Ojmahmad Rahmonov
Rozwój społeczno-ekologiczny obszaru Euroregionu Śląsk Cieszyński u progu integracji ze strukturami Unii Europejskiej . . . . 321 Barbara Radwanek-Bąk, Robert Patorski
Możliwości i ograniczenia wykorzystania wyrobisk poeksploatacyjnych na
składowiska odpadów . . . . 329 Autorzy tomu – lista adresowa . . . . 332
6 Spis treści
Contents
Mariusz Kistowski
Preface . . . . 11 Andrzej Richling
Ten years of Polish Association for Landscape Ecology. . . . 13 Part I
Theoretial & methodological, legal & organizational problems
of landscape-ecological studies in Polish accession process to European Union . . 17 Marek Degórski
Formal and legal conditions of landscape planning in European Union . . . . 19 Renata Giedych
Legal basis of landscape protection, planning and management in Poland
in the light of European Landscape Convention . . . . 29 Anna Majchrowska
The place of landscape ecological studies in the 6th Framework Programme of European Union . . . . 35 Maciej Pietrzak
Germany and World Landscape Ecology – scholarly, actual trends, research
problems and methodological dilemmas . . . . 43 Jerzy Solon
Landscape sustainability evaluation: in search of new indices . . . . 49 Witold Wołoszyn
Development of new methodological approaches towards land use planning and Strategic Environmental Assessment in the European Union. . . . 59 Zbigniew Borkowski
A Magdeburg model and prospects of development of planning the spatial
arrangement of a landscape . . . . 67 Ryszard Klimko
Restructuring of present-day territorial-landscape associations in physical
planning. . . . 73 Leon Kozacki, Andrzej Macias
Eco-physiographic studies and sozological maps. . . . 79 Part II
Economical, social & technical problems of landscape-ecological studies
for sustainable development programming . . . . 89 Anna Wiśniewska
Ecological strategies in environmental management system . . . . 91
Bogdan Kościk, Alina Kowalczyk-Juśko, Kajetan Kościk
Cost assessment of the effects of challenges in the environment in Łukowa
commune . . . . 99 Krystyna Krauz, Marek Łabaj, Adam Mroczka
Evaluation of Jaworzno inhabitants, contentment with city life (index number one from European Social List of sustainable development Indices) . . . . 107 Sylwia Kulczyk, Wojciech Lewandowski
Ecotourism – the green way to Europe . . . . 115 Jarosław Czochański
Environmental and nature conservation components in transregional GIS systems on Baltic Sea area development programmes parttaken by the Pomeranian
Region . . . . 123 Anna Świercz, Agnieszka Gandzel
Hydrobotanic Treatment Stations in the Rural Landscape on the example
of Inwałd. . . . 133 Part III
Landscape-ecological studies for lowlands sustainable development
programming . . . . 139 Bożena Degórska
Open areas planning in the new urban spaces . . . . 141 Agnieszka Flis
The prediction of landscape development on the area of “Słupia Valley”
Landscape Park on the bases of land use changes . . . . 149 Tadeusz J. Chmielewski, Katarzyna Iwanicka, Piotr Brożek
The typological systematization of the habitat sites set “Nature 2000”
in the central and eastern Poland . . . . 159 Zbigniew Osadowski
Nature 2000 Programme and agricultural-environmental programmes as a chance for nature protection in the valleys of small Pomeranian
rivers – theory, practice and needs for future actions. . . . 177 Mariusz Kistowski
The Problems of Delimitation of European Ecological Network Nature 2000 in Pomeranian Region . . . . 185 Krzysztof Badora
Natura 2000 sites in Opole Voivodeship on a background
of the nature conservation system . . . . 195 Maria Szyszkiewicz-Golis
Afforestations structure in the context of requirements for biogeochemical
barriers in an agricultural catchment . . . . 203
8 Contents
Iwona Markuszewska, Paweł Cichocki
The role of hydrotopes in agricultural landscape of southeastern
Wielkopolska . . . . 211 Jan Piekarczyk
Temporal variation of winter grain crops and fallows spectral characteristics . . 215 Danuta Prądzyńska
Test of estimation of fish nurseries on natural environment in commune
Malechowo . . . . 221 Part IV
Landscape-ecological studies for highlands & mountains sustainable
development programming . . . . 227 Aneta Szablowska-Midor
Landscape Changes in the Polish Carpathians as a result of agriculture
marginalization in the mountains. . . . 229 Krystyna German
Selected Problems of Sustainable Development in Carpathian River Valleys . . 237 Jarosław Balon
The environment vulnerability research as the basis for ecology and landscape managemenet . . . . 245 Marian Drużkowski
Landscape diversity of traditional agriculture – a geoecological case study
in the Proszowice Plateau . . . . 253 Krystyna Towpasz, Małgorzata Kotańska
Biodiversity of the Vegetation on the Proszowice Plateau in Relation
to the Site Conditions and Human Impact . . . . 261 Agata Potoniec
Environment management in Kamionka Wielka commune based
on the European Union directives . . . . 267 Piotr Sadowski
Natural Barriers of Sustainable Development of the Pcim Commune. . . . 275 Małgorzata Dygoń
Possibilities for a sustainable development of the Sękowa commune
on the basis of the natural environment resources . . . . 285 Bogusława Baran-Zgłobicka, Wojciech Zgłobicki
Touristic potential of the Rzeszów Foothills on the example
of the Markowa village . . . . 295 Piotr Sadowski
Renaturalization of the Environment and Selected Landscape Values
in the Eastern Part of Beskid Średni Mountains. . . . 303 Wioletta Kałamucka, Artur Nieścior
Study on Nałęczów Green Areas . . . . 313
Contents 9
Wojciech Oleś, Sławomir Pytel, Ojmahmad Rahmonov
Social-ecological development of the Euroregion “Śląsk Cieszyński”
on the verge of integration within European Union structures . . . . 321 Barbara Radwanek-Bąk, Robert Patorski
Możliwości i ograniczenia wykorzystania wyrobisk poeksploatacyjnych
na składowiska odpadów . . . . 329 Contributing authors – adresses . . . . 332
10 Contents
