SPRAWOZDANIE
D= ST. KRZYŻANOW SKIEGO
D A W N Y C H MI ASTA W A Z A LATA 1900 I 1901.
KR A K Ó W M C M II. N A K Ł A D E M G M IN Y M. K R AKO W A. D R U K A R N IA Z W IĄ Z K O W A POD Z A R Z Ą D E M A N D R Z E J A S Z Y JE W S K IE G O .
SPRAWOZDANIE
D= ST. KRZYŻANOW SKI EGO
D YREKTO R A A R C H IW U M A K T Ó W D AW N YC H M IASTA KRAKO W A ZA
LATA 1900 I 1901.
B ib lio te k a Ja g ie llo ń s k a
1 0 0 1 8 4 6 5 2 5
KR A K Ó W M C M II. N A K Ł A D E M G M IN Y M. KR AKO W A. D R U K A R N IA Z W IĄ Z K O W A POD Z A R Z Ą D E M A N D R Z E J A S Z Y JE W S K IE G O .
śloSf
l i
j j I_____ 1___
Io o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o
A R C H IW U M .
ę j f c ę j f ięj£ ęJjJ ę jjj ęj£ ęj£
f \ - s ś * P R Z Y B Y T K I W R O K U 1 9 0 0 .
1) A kta i artykuły redakcyi „S tarożytności i pom ników K ra
kow a" z la t 1846— 1852 (dar D ra K arola Łepkow skiego).
2) Inw entarz m ajątkow y hr. Justyny W engierskiej z roku 1850 (dar p. Józefa Łakocióskiego).
3) Regestrum provent. et expens. hospitalis s. Hedrigis z la t 1592— 1603.
4) A kta obchodu stuletniej rocznicy dnia 3 m aja 1791 w Krakowie i A kta obchodu 30 - letniej rocznicy p o w stan ia 1863 roku w Krakowie (dar p. S tanisław a R yszarda po ś. p.
ojcu jego).
5) Listy i ak ta z ksiąg grodzkich z la t 1770— 1792 (dar p. K. Bołsunow skiego).
6) W ykaz dom ów m iejskich, rządow ych., m iasta Krakowa (r. 1820) i Inw entarz rzeczy kościoła św. Michała w K rakow ie- z roku 1856 (dar p. F ranciszka Bartynow skiego).
7) Conclusiones, contractus et inventaria civitatis Casimi- riae z la t 1772— 1796.
8) Księgi akcesów do konfederacyi generalnej z r. 1812.
9) Listy do b aro n a Ja n a S chindlera (dar prof. D ra Ale
k san d ra Zarewicza).
10) P apiery do H enryka i Krzysztofa G ropplerów z lat 1841— 1864 i A kta ogólne z la t 1799— 1867 (dar p. Ludwiki G ropplerow ej z Bebek).
— 4 —
P r z y b y t k i w r o k u 1901.
Archiw um wzbogaciło się cennym darem . JW P ani A leksandra Diehlowa z W arszaw y ofiarow ała do Archiwum, w myśl ży
czenia swojego m ęża, ś. p. inżyniera E dm unda Diehla, znanego sfragistyka i archeologa, pozostały po nim : zbiór dyplom ów i pieczęci w raz z przeznaczoną n a nie szafą m ahoniow ą i ga
blotką, zastrzegając: 1) że zbiór pozostanie niepodzielną ca
łością; 2) że będzie stanow ił w łasność m ia sta ; B) że będzie dostępny dla badań naukow ych.
Zbiór obejm uje kilkaset dokum entów królew skich p er
gam inowych i papierow ych i kilkanaście pieczęci i tłoków — posiada inw entarz częściowy 525 num erów . Do prawdziwych jego klejnotów należą dw a n ajstarsz e dokum enty książęce polskie, jakie do naszych czasów się dochow ały, z XII-go wieku pochodzące dyplomy H enryka Sandom irskiego i Kazi
m ierza Spraw iedliw ego dla Zagościa. Do zbioru ś. p. Diehla je s t dołączonych kilka w ydaw nictw dyplom ów i sfragistycznych.
N adto n ad esłano z M agistratu dw a tom y protokółów obrad R ady m. i M agistratu z końca XIX-go wieku, przy
była także je d n a książka cechow a cieśli krakow skich 1804 do 1865 (dar p. Juliusza Siwińskiego).
M
u z e u m h i s t o r y c z n e,
P R Z Y B Y T K I W R O K U 1 9 0 0 .
Przedm ioty oznaczone num eram i od 328— 432 i 436— 438, w śró d nich obraz olejny, m alow any przez G ryglewskiego, przedstaw iający widok n a klasztor zwierzyniecki, kopiec Ko
ściuszki i W isłę pod K rakow em , obraz olejny M ichała S ta chowicza, przedstaw iający konika zwierzynieckiego, kilkadzie
siąt tłoków pieczęci i m edali krakow skich, w śród nich m edal srebrny dla Łopackiego, cecha szrotgeltow a krakow ska z XV-go wieku, w reszcie niżej wymienione zabytki cechowe,
należące do depozytów cechu m urarzy, kam ieniarzy i cieśli krakow skich i cechu włóczków.
N adto złożono dwie czaszki zwierzęce i pół kuli arm a
tniej żelaznej, w ykopane na Błoniach krakow skich, dw a fra
gm enty rzeźbione kam ienne, wydobyte z m uru przy wybijaniu w ew nętrznych drzwi wchodowych do restauracyi hotelu d re zdeńskiego i jed n ę kam ienną konsolę w ykopaną pod chodni
kiem przy kam ienicy Nr. 3 n a placu M aryackim podczas za
kładania rury wodociągowej do tejże kamienicy.
Do działa „rycin i fotografii" przybyło 27 rycin i foto
grafii, między niemi 9 z obrazów Stachow icza, n adto 14 zdjęć fotograficznych mapy daw nej Rzeczypospolitej krakowskiej.
Przedm ioty powyższe częścią należą do depozytów , czę
ścią zostały zakupione lub p rzesłane z M agistratu lub wreszcie dostały się do Muzeum jako dary. Ofiarodawcy: Tow arzystw o m iłośników bistoryi i zabytków m iasta K rakow a i pp. F ra n ciszek B artynow ski, W ładysław B artynow ski, Dr. Klem ens Bąkowski, Ks. A ugustyn B łachut, Albin Burzyński, Ludw ika G ropplerow a, Adam Kajzy, Józef Krieger, Dr. Kownacki, S tan.
R yszard, W ładysław hr. Zamoyski.
P r z y b y t k i w r o k u 1901.
P rzedm ioty od Nr. 4 3 3 —440 (prócz 436— 438 nabytych w r.
1900) i 41 num erów jeszcze w szczczegółowym inw entarzu nieoznaczonych. W śród nabytków znajdują się: płaskorzeźba w drzewie z po rtretem Dietla, w ykonana przez p. Kozakie
wicza, sztuciec pistonow y z fabryki broni krakowskiej HófTel- m aiera, m edal bronzow y lany n a jubileusz U niw ersytetu Ja giellońskiego, kilkadziesiąt m edali krakow skich, fragm enty wi
trażow e, akw arele ra tu sz a Kazimierskiego przez Sagnowskiego i dw a rysunki dom ków drew nianych krakow skich przez P o ciechę. Do działu „rycin i fotografii" przybyły fotografie dy
plom ów H enryka Sandom irskiego i Kazimierza Spraw iedli
wego dla Zagościa z XlI-go, i ortylu m agdeburskiego dla K rakow a z XV-go stulecia.
— 6 —
P rzedm ioty pow yższe przew ażnie zakupiono, m edal ju bileuszowy Uniw. Jagiell. nad esłał P an P rezydent Miasta, dary ofiarowali pp. Dr. Malkiewicz i Pagaczewrski.
B
i b l i o t e k a, ęjstęjt
^ P R Z Y B Y T K I W R O K U 1 9 0 0 .
283 dzieł i bro szu r pochodzących z zakupna i darów . Dzieła te, oznaczone Nr. inw. od 1034— 1317 m ają katalog k art
kowy. O fiarodaw cy: A kadem ia Um iejętności, Grono K onser
w atorów Galicyi Zachodniej, K ongregacya kupiecka, M agistrat m iasta K rakow a, T ow arzystw o m iłośników historyi i zabytków K rakow a, T ow arzystw o W zajem nej Pom ocy Uczniów Uniw er
sytetu Jagiellońskiego, dalej p p .: P io tr B anaś, Franciszek B ar
a n o w sk i, Dr. K lem ens Bąkowski, Ks. A ugustyn B łachut, Adam C hm iel, Dr. S tanisław D om ański, Ludw ika G ropplerow a, Cezary H aller, Dr. A ntoni K arbow iak, Dr. S tanisław Krzy
żanow ski, Dr. S tanisław K utrzeba, Dr. Karol Łepkow ski, W ładysław Łuszczkiewicz, Dr. Józef Muczkowski, Alfons P a r
czewski, Dr. K arol P otk ań sk i, Jan P taśn ik , Dr. S tanisław T om kow icz, B ronisław W ojciechowski.
P r z y b y t k i w r o k u 1901.
182 dzieł i broszur, pochodzących z zakupna i darów . Dzieła te, oznaczone Nr. inw. 1318—1500 m ają katalog kartkow y.
Ofiarodawcy: A kadem ia Um iejętności, Biuro statystyczne, K asa Oszczędności, K ongregacya kupiecka, M agistrat, T ow arzystw o m iłośników historyi i zabytków m. K rakow a, U niw ersytet Jagielloński i p p .: Franciszek B artynow ski, Cercha, Chmiel, Domański, Klima, Krzyżanowski, K utrzeba, Muczkowski.
-POŻYTY
A R C H IW U M SEN AC KIE D AW N EG O W O LN E G O , N IE P O D LE G ŁE G O I ŚC IŚLE N E U T R A LN E G O M IASTA KRAKO W A W R A Z Z O K R ĘG IE M .
P rzeniesione do Archiw um aktów daw nych m iasta K ra
k ow a, jako depozyt c. k. R ządu z c. k. S ta ro stw a krakow skiego, składa się z działów n astępujących:
1) A kta komisyi organizacyjnej składają się z 8 ksiąg rękopiśm iennych, zaw ierających protokóły obrad komisyi w ję zyku francuskim pisane, n adto 2 dzienniki podaw cze i 4 kon- woluty aktów z la t 1815— 1818.
2) A kta sejm ow e W olnego M. K rakow a z lat 1816— 1844 składają się z 17 konw olutów , z których każdy składa się z dyaryusza, po stanow ień sejm u, odezw S en atu rządzącego i w niosków reprezen tan tó w .
3) A kta archiw um głównego S en atu rządzącego tw orzą 90 działów (generalia, uroczystości narodow e, akadem ia, są
dow nictw o, duchow ieństw o, cechy, tow arzystw a, szpitale, bruki, poczty, podatki, dobra, milicya, policya, targi, m onety etc.) razem 210 konw olutów . Niektórych działów zupełnie brak, jak 37 i 79, inne w yszkartow ane tak doszczętnie, że tylko tu i ówdzie jakiś akt ocalał, zam iast treści napotyka się w ew nątrz fascykułów spis w yszkartow anych num erów . T ak zniszczone są działy 2, 9, 10, 13, część działu 15 i 60, dalej działy 62, 63, 64, 70, 71, 72, 76, 78 i część działu 80, 82, jed en konw olut działa 86, 87, 88 i 90.
4) A kta W ydziału spraw w ew nętrznych z la t 1817 do 1847 tw orzą 71 działów7 (uniw ersały zw ołujące zgrom adzenia S en atu rządzącego, akta składkow e w spraw ie budow y kopca T ad eu sza Kościuszki, podania o posady rządow e, reparacye kościołów , ak ta ekonom iczne, ak ta budow nictw a etc.) razem 94 konw olutów , z p o śró d których 25 mieści spisy aktów wy
szkartow anych. N adto brakuje zupełnie działów 63, 66 — 70.
s ; W R O K U 1 9 0 0 .
5) A kta prezydyalne z la t 1816— 1846 obejm ują 13 tek i 51 konw olutów .
6) A kta W ydziału dochodów publicznych i skarbu, po w yszkartow aniu kilkudziesięciu fascykułów, obejm ują 3 kon- woluty, n ad to osobno jed en konw olut z roku 1832.
7) A kta górnicze z la t 1816— 1846 obejm ują 33 konwol.
8) A kta budow li w odnych — 6 fascykułów.
9) A kta korespondencyi archiw alnej — 6 fascykułów.
10) A kta hipoteczne i instytutow e z lat 1820 do 1837 (widerkaufy, czynsze, fundacye, kapitały instytutow e) razem 21 fascykułów, 7 dzienników podaw czych i je d n a filura ko
m itetu hipotecznego.
11) A kta komisyi włościańskiej z la t 1816 — 1835 — 53 fascykułów (akta czynności i należytości pom iarowych, akta projektów i zasad do oznaczenia czynszów od w łościan, erb- pachterów , akta zam ian dziesięciny, ak ta kas grom adzkich, kasy w sparcia, przychodów i zaległości, protokóły posiedzeń komisyi włościańskiej i komisyi rektyfikacyjnej czynszów). Do powyższych aktów należą m apy wsi okręgu m iasta K rakow a w liczbie 65 i tabele należytości czynszów.
12) A kta dla szkół początkow ych z la t 1816 do 1846 (akta i dzienniki dozoru głównego szkół początkow ych, ra chunki, kwity, asygnaty profesorów , plany naukow e i t. d.) razem 105 fascykułów i 49 tom ów rękopisów .
13) A kta dotyczące m iasta K rakow a z lat 1791— 1815, fascykułów pięć i jeden tom pisany („R egulirungsoperat der Stiidte Krakau und Kasim ir 1798“).
14) Konsygnacya aktów pocyrkularnych z epoki R ząd u ces. au str. z Kielc nadesłanych, dotyczących m. K rakow a i jego okręgu — jed en tom w rękopisie.
15) L ustracye dóbr i realności duchow nych w czasie R ządu austryackiego inkam erow anych — jed en fascykuł.
16) P lanów i m ap 21 sztuk (m apy: folw arków m iejskich Szlak i Kawiory, pom nika T. Kościuszki, gościńców i dróg w okręgu m. K rakow a; plany: p ro b o stw a kościoła św. Flo-
•i y ana,dw orca p io j] w Krakowie, ogrodu botanicznego).
17) A kta do kościołów, klasztorów , szpitali i innych fundacyi się odnoszące — 19 fascykułów.
18) A kta gubernialne i cyrkularne do spraw m iasta z la t 1796— 1809 — 10 fascykułów i je d n a księga.
19) A kta gubernialne duchow ne z lat 1800— 1809 — 3 fascykuły.
20) A kta gubernialne szkolne z lat 1800— 1809 — 3 fascykuły.
21) A kta instytutow e z lat 1800— 1809 — 23 fascykułów.
22) A kta kom itetu reparacyi zam ku krakow skiego z ro ku 1830 — 1 fascykuł.
23) Zajęcie K rakow a po rozruchach r. 1846.
24) A kta z czasów K sięstw a W arszaw skiego. L ustracye i inw entarze dóbr państw ow ych, ak ta d epartam entow e, p re fektury krakow skiej i krzeszowickiej, podprefektury krakow skiej, liw erunków , m inisteryum spraw w ew nętrznych (instytu
tow e), dyrekcyi skarbu d ep artam en tu krakow skiego, podatki m iasta K rakow a, razem 30 fascykułów, 69 ksiąg.
25) Inw entarze w ielkorządów krakow skich z la t 1710 do 1787 — tom ów 5, fascykuł 1.
26) Inw entarz klucza sławkowskiego, 1 księga.
27) Inw entarz archiw um w ojew ództw : krakow skiego, sandom irskiego i lubelskiego z roku 1796.
28) A kta stan u cywilnego okręgu daw nego m iasta K ra
ko w a — 920 zeszytów.
29) D okum enty pergam inow e —- 8 sztuk (6 sztuk, od
noszących się do cechu śledziarzy, 2 do bogatych kram ów ).
30) Dzienniki podaw cze, re p e rto ry a , sk o n tra , filury — 753 tom ów rękopiśm iennych.
31) Druki (ustaw y austryackie od Józefa II- go, zbiory praw , roczniki gazet: krakow skiej, w iedeńskiej, berlińskiej, w arszaw skiej — razem tom ów drukow anych 689.
32) Tłoki pieczęci miejskich i cechowych — 20 sztuk.
— 10 —
KRAKO W SKA KONG REG ACYA KUPIECKA.
(S ta rs z y R a d ca cesa rski, H e n ry k S c h w a rz ).
Dyplomy pergam inow e — 2 sztuki z lat 1722 i 1740.
Księgi rękopiśm ienne — 20 sztuk z la t 1722— 1876 (pro
tokoły, reg estra, księgi uczniów, księga w łasnoręcznych wpi
sów kupców).
Akta — 46 fascykułów z lat 1747— 1893.
Druki — 19 tom ów z la t 1706— 1867, w śród tego dzien
nik rządow y z la t 1845—1852 (roczników z 1847 i 1848 brak).
STOW . M U R A R ZY , C IE Ś LI I S T U D N IA R Z Y KRAK.
(P rz e w o d n ic z ą c y p. W in c e n ty K ra m a rczyk).
Złożyło n astęp u jące depozyty daw nych cechów krakow skich: m urarskiego , kam ieniarskiego i ciesielskiego:
CECH M U R A R Z Y I K A M IE N IA R Z Y .
Dyplomy pergam inow e — 6 sztuk z la t 1552—1752.
A kt papierow y — l z roku 1618.
Księgi rękopiśm ienne — 23 sztuk z lat 1572— 1851 (re
gesta, protokóły, trzy kopiarze przywilejów).
A kta luźne — 2 fascykuły z lat 1570— 1885.
Sztuki m ajsterskie m urarskie i kam ieniarskie — 106 sztuk (plany, rysunki).
Z A B Y T K I C E C H O W E .
L ada cechu m urarskiego krakow skiego z miękkiego drze
wa, z wierzchem przym ocow anym 2 żelaznemi zawiasam i, z zamkiem i kluczem n a zamknięcie skoblowe, po bokach 2 antaby żelazne. Boki lady m alow ane n a czerw ono, ozdobione są orn am en tem , prócz tego n a przodzie wym alow ane s ą : kielnia, m łotek, pion i w aga „ró w n a“.
Dwa buzdygany m osiężne, głowice o sześciu piórach ażu
row ych ; były zakończone osadzonym kam ieniem (a g atem );
dzisiaj przy jednym z nich kam ienia brakuje.
Tłoków pieczęci m osiężnych dw a i je d n a stam pila au to m atyczna m osiężna.
Dzwonek bronzow y (nowszy).
L ada cechu m urarskiego kazim ierskiego, dębow a, spód nowy z miękkiego drzew a n a czterech toczonych nóżkach.
Boki i wierzch w ykładane drzewem białem i czarnem , a m ia
nowicie n a boku przodkow ym kielnia, m łotek, pion i w aga
„ró w n a“. n a w ierzchu herb m iasta Kazimierza, orzeł polski, przedzielony filarem , nad nim cyrkiel. Po bokach lady dwie antaby żelazne, n a przodzie zam ek z kluczem ; w ierzch przy
m ocow any dw iem a ozdobnem i Nawiasami. Na w ew nętrznej stronie w ierzchu rok 1777.
CECH C IE ŚLI.
Dyplom ów pergam inow ych — 15 sztuk z la t 1525— 1726.
Ksiąg rękopiśm iennych— 8 sztuk z lat 1844—18 8 2 (w śród nich kopia przywileju Zygm unta III z roku 1628).
Aktów luźnych jed en fascykuł z la t 1827— 1884.
Z A B Y T K I C E C H O W E .
Tłoków pieczęci trzy, z tych dw a żelazne, jed en mosiężny.
S ztanca m osiężna ryta, przybita n a dębowy klocek, przed
staw ia w wieńcu laurow ym owalnym narzędzia, służące do rzem iosła ciesielskiego.
Dwa buzdygany m osiężne, trzon obciągnięty czarną skórą, gładki, re szta ozdobiona o rnam entem barokow ym roślinnym , trybow anym , skręconym w ślimacznicę. Głowice o 6 piórach z ażurow ym ornam entem roślinnym , pozłacane, zakończone u góry m osiężnym guzikiem, a n a nim winkel i cyrkiel. Na jednym z buzdyganów w ygraw irow any je s t rok 1754.
Krucyfiks drew niany, p o stu m en t barokow y z częściami złoconem i, z tarczą w środku m alow aną czerw oną farbą, n a której ułożone n a krzyż, złocone: winkel i siekiera w alna.
L ad a cechow a drew niana z wierzchem profilowanym , w którym je s t od w ew nątrz skrytka, przybitym 2 żelaznemi
— 12 —
zaw iasam i z zamkiem i 2 skoblam i do zam ykania n a kłódki.
L ada pom alow ana je s t pokostow o n a kolor żółty.
N adto jed en fascykuł aktów luźnych z la t 1885— 1900 i je d n a księga rękopiśm ienna, odnoszące się do S tow arzysze
nia m urarzy, cieśli i studniarzy krakow skich.
Na przechow anie pow yższego depozytu oddało S tow a
rzyszenie m urarzy, cieśli i studniarzy krakow skich szafę z mięk
kiego drzew a, z drzwiam i dw uskrzydłow em i do połowy oszklo- nemi, z ruchom em i pułkam i, zam ykaną, n a przechow anie dy
plom ów cechu m urarskiego i kam ieniarskiego futerał czarny w kształcie książki, z zameczkiem i n a dyplomy cechu cie
sielskiego kasetkę dębow ą, zam ykaną n a kluczyk.
CECH W -LÓCZKOW .
(S k ła d a ją c y p. K a z im ie rz M ic iń s k i z P ó łw s ia Z w ie rz y n ie c k ie g o ).
Dyplomy pergam inow e — 2 sztuk z roku 1744 i 1786.
A kta papierow e — 9 sztuk z lat 1748— 1795.
Z A B Y T K I C E C H O W E .
C horągiew cechow a włóczków, osadzona na drzewcu, z grotem m osiężnym , płaskim , a w nim wyciętym ażurow o m onogram em króla S tanisław a A ugusta z koroną królew ską i r. 1789, rysunku żadnego nie posiada, przed staw ia kw ad rat wielki z m ateryi am arantow ej, na tle z m ateryi żółtej, s p ra w iona przed kilku laty, przyczem wszyto w środek szczątki m ateryi jedw abnej, pochodzące z daw nego sztan d aru cechu włóczków.
Buzdygan cechowy m osiężny ze śladam i posrebrzania ornam entyką b aro k o w ą, ry to w an ą, głowica o 6 piórach ze szkłem, naśladującem szm aragd.
Dwie laski cechowe z orłam i mosiężnymi o skrzydłach poziom o rozpostartych, bez koron królew skich, trzym ających w szponach z jednej strony topór, z drugiej rękę. Orły spoczy
w ają n a czterech łukach barokow ych mosiężnych, u spodu o p a
trzonych pierścieniam i mosiężnymi, w k tóre opraw iono drzew ce.
Ł adow nica p o srebrzana, przypom inająca kształtem i ry- to w an ą ornam entyką takież ładow nice kaw aleryi narodow ej z XVIII-go wieku, z taśm ą do przew ieszania.
P as lity polski, stary, czterostronny, w b arw ach : czer
w onej, niebieskiej, zielonej i czarnej, tkany w kwiaty srebrzy
ste i złociste, w kilku m iejscach przetarty.
K ordelas roboty now oczesnej, praw dopodobnie p rz ero biony ze starego pałasza. R ękojeść pakfongow a z ornam en tyką roślinną n a gardzie a raczej klapie, przy tejże wyciśnięty n ap is: „W dow ód stałej przyjaźni I. D. D .“, n a klindze wy
ryto z jed nej strony: „Nietylko polskie okolice, ale obce k ra je ", z drugiej stro n y : „Znając T w ój umysł, cenię oby
czaje0. P och w a sk órzana i p en d e n t rzem ienny.
KSIĘGI M IASTA C Z C H O W A
(z ło ż o n e prze z G ro n o c. k. K o n s e rw a to ró w G a lic y i Z a c h o d n ie j za p o ś re d n ic tw e m konserw ., P ro f. D ra B o t. U la n o w s k ie g o i p. W ła d . N ie c ia ).
Księga radziecka 1 — z lat 1426—1560.
Księgi w ójtow skie i ław nicze — t. 11 z la t 1572— 1792.
F ascykuł aktów luźnych z XVII-go i XVIII-go wieku.
D E P O Z YT Y
.ęJjJ ę j j ę j j
W R O K U 1901.
S T O W .C Z E L A D Z I ŚLU SARSKIEJ, N O Ż O W N IC Z E J, R U S ZN I KARSKI EJ I P ILN IK A R S K IE J.
(S ta rs z y C e ch u p. A d a m S ta szczyk, S ta rszy S to w a rzysze n ia cze la d zi p. F ra n c is z e k K a sp e ro w ski).
Dyplom pergam inow y — l z roku 1663.
Księgi rękopiśm ienne — 7 sztuk z la t 1728— 1876.
Z A B Y T K I C E C H O W E .
P u h a r szklany, m alow any em alią kolorow ą: C hrystus n a krzyżu — po praw ej stronie N. P . Marya, po lewej św. Jan, po bokach krzyża liść (palm a), w yrastający z podstaw y z kwia-
— 14 —
tein, po przeciwległej stronie herb rusznikarzy krakowskich, t. j. n a kartuszu z k o roną trzy miecze wbite w półksiężyc, rogam i do góry zw rócony, n ad herbem d ata 1 .6 || 03. P u h ar od strony U krzyżow ania potłuczony w kaw ałki, zlepione p a pierem od w e w n ątrz, jednego większego kaw ałeczka brak, rów nież koronka u podstaw y w jed n em m iejscu odbita (ob.
K atalog wyst. zab. star., Lwów 1894, Nr. 634)
41 sztuk m onet srebrnych, nanizanych na srebrny p rę t, związany w koło; każda m o n eta m a dolutow ane uszko sreb rn e, prócz trzech, z uszkiem m osiężnem .
Konew cynow a z przykryw ą, n a trzech bronzow ych n o gach lanych, przedstaw iających leżące lwy; przykrywa, zakoń
czona u góry skrzydlatym koniem z tułow iem i ogonem ry
bim. Na przodzie konwi w yrytow ane herby ślusarzy i zegar
m istrzów , d a ta odnow ienia 1785 i nazw iska starszych cechu i czeladzi.
P u h a r poczesny koronacyjny (willkomm) cynowy z d atą 1785 i z przykryw ą, w roku 1842 dodaną.
Kufel cynowy z wyrytym herbem ślusarzy i d a tą 1798.
12 jednakow ych kufli cynowych z przykrywam i przym o- cow anem i, z w ybitą m ark ą z herbem m iasta K rakow a — je den kufel m a wyrytego gryfa, stojącego na tylnych łapach i trzym ającego klucz w przednich. T enże i pięć innych m ają w yrytą datę 1785.
K ałam arz cynowy okrągły z herbem ślusarzy i d a tą 1821.
S
P R A W O Z D A N I E Z C Z Y N N O Ś C I . ^ ę J f t ę j t^ 1 9 0 0 .
Pow yżej wyszczególnione nabytki i depozyty archiw um , bi
blioteki i m uzeum ułożono i spisano, a p ra c a ta zajm ow ała tak dalece siły archiw um , że dalszy ciąg inw entaryzacyi m u siano chwilowo odłożyć. P rac ę n ad archiw um senackiem n a leży zresztą uw ażać dopiero za rozpoczętą — jak powyższy spis przekonyw a, chodziło jedynie o obznajom ienie się z grub
sza z zaw artością tego zbioru. Zbadanie stosunku dzienników podaw czych i rep erto ry ó w do dochow anych fascykułów, n a stępnie przeprow adzanie n a naukow ych podstaw ach nowych katalogów będzie tutaj dalszem zadaniem Zarządu. Inne archiw alia porządkow ano w dalszym ciągu i przygotow ano do opraw y 55 tom ów : Regesta perceptorum et distributorum, Wielkiej i Małej wagi, przedm ieścia Biskupie i ksiąg kazi
mierskich.
Jeszcze w roku 1899 b ra ł d yrektor archiw um łącznie z wydelegowanym urzędnikiem W ydziału IV -go M agistratu, p. Kubalskim, udział w komisyi, odbytej w S tarostw ie kra- kowskiem w spraw ie uregulow ania obchodu kom itetu zwie
rzynieckiego. Ugodę, ja k a w ów czas 10 i 11 kw ietnia 1899 r.
między wymienionymi re p rezen tan tam i Gminy a p. Kazimie
rzem Micińskim, potom kiem ostatniego starszego cechu w łó
czków, który uroczystość „ K o n i k a " urządzał, przyszła do skutku, zatw ierdziła R ad a M iasta na posiedzeniu z dnia 13 czerw ca 1900 roku. U goda ta zapew nia utrzym anie obchodu i n ad zó r n ad nim T ow arzystw a m iłośników historyi i zaby
tków K rakow a, wszystkie zaś przedm ioty i archiw alia cechu w łóczków dostały się n a jej podstaw ie do archiw um .
U chw ała R ady z dnia 15-go lutego 1900 r. u stano w iła dla archiw um w m iejsce pachołka p o sad ę woźnego II. klasy.
Powyżej oznaczone nabytki i depozyty ułożono i spisano.
Zbiór ś. p. E dm unda Diehla o debrał w W arszaw ie adjunkt archiw um p. A dam Chmiel i zarządził jego przewiezienie do K rakow a. T u taj dzięki zarządzeniu R adcy Dworu, Naczelnika Dyrekcyi skarbu, H r. Michała Dzieduszyckiego, uwolniono od cła i sam zbiór dyplom ów i pieczęci i szafy n a jego pom ie
szczenie przeznaczone. Zbiór ten w ym aga jeszcze sporządze
nia katalogu kartkow ego i nowego inw entarza.
W porządkow aniu archiw um postępow ano w edle d a
wnego planu. Z kilkunastu tysięcy luźnych aktów pap iero wych ułożono:
— 16 —
1) E xcerpta ex actis consularibus Crac. z lat 1398— 1797 tom ów 24.
2) Excerpta cx actis advoc. et scab. Grac. z la t 1484 do 1795, tom ów 12.
3) Sądy potoczne z la t 1778— 1795, tom ów 4.
4) A kta komisyi cyw ilno-w ojskow ej woj. krak. p ow ia
tów krakowskiego i proszow skiego, lelowskiego i ksiązkiego z la t 1790— 1792 ; 10 dużych fascykułów.
A kta powyższe ułożono w edług la t i pow iatów , osobno znajdują się spraw y cywilne, wojskow e, szpitale, spisy ludności, opisy topograficzne, ra p o rty m agistratu o osobach przyby
w ających do K rakow a itd.
5) Lonheria (bruliony) z la t 1661— 1741, tom ów 5.
W a r c h i w u m s e n a c k i e m rozbito kilkanaście fas
cykułów, odnoszących się do spraw szkolnictw a za Rzeczy
pospolitej.
S porządzono kartkow y inw entarz n a podstaw ie daw nego spisu aktów , z urzędu hipotecznego odebranych, a n ad to spi
sano Procons. Crac. Prot. z lat 1661— 1797, tom ów 1— 7 9 ; Advoc. Crac. Prot. z la t 1621—-1780, tom ów 1— 75.
Dalej ułożono i sporządzono inw entarz kartkow y dy
plom ów cechowych k ra k o w sk ich , kazimierskich i kleparskich i odnoszących się do kościoła N. P. Maryi.
Zaznaczone wyżej ekscerpta z ksiąg radzieckich, ław ni
czych, akta sądów potocznych i lonherskie, n adto kilkanaście innych ksiąg archiw alnych, razem 53 tom ów rękopiśm iennych przygotow ano do opraw y i opraw iono w archiw um n a m iejscu.
P rzez przyłączenie archiw um senackiego, zbioru E dm unda Diehla, wydawnictwo „Źródeł dziejow ych0, zwiększyła się b a r
dzo znacznie czynność archiw um , wobec tego u znała kom isya archiw alna uchw ałą z dnia 6 lipca 1901 za niezbędne dodać drugiego pom ocnika biurow ego i pozycyę 600 koron na ten cel w staw ić w b u d żet 1902 r. W niosku tego dotychczas nie załatw iono.
P ra c a p orządkow ania archiw um je s t znacznie u tru dn ion a przez to, że archiw um m ieści się w dwóch lokalach. P o trzeb a
oddania całego budynku, uzn an a przez komisyę archiw alną jeszcze w roku 1896, p o ru sz an a w latach następnych, staje się obecnie z każdym rokiem coraz bardziej naglącą. Lepsze pom ieszczenie archiw um senackiego, w ybudow anie szaf n a dyplom y pergam inow e, rozłożenie przedm iotów m uzealnych, urządzenie pracow ni naukow ych i gabinetu do odlew ania pie
częci, w reszcie zaprow adzenie centralnego ogrzew ania, to p o stulaty bardzo pilne, czekające od daw na spełnienia, których dłużej odkładać niepodobna. Dyrekcya archiw um w znow iła tę spraw ę w obszernym referacie z dnia 25 kw ietnia 1901, a kom isya archiw alna uchw ałą z dnia 6 lipca 1901 r. p o s ta now iła te sta ra n ia poprzeć.
W interesie zaprow adzenia porządku i jednolitego toku p o stępow ania w spraw ach archiw um i celem uzyskania jasnego poglądu na jego działalność, p rzedstaw ił D yrektor Archiwum w niosek o zarządzenie, aby wszystkie spraw y, dotyczące u rzą
dzenia archiw um , pow iększenia biblioteki, m uzeum history
cznego, w ydaw nictw archiw alnych i t. p., nie były p o ro zrzu cane, ja k do tąd, po rozm aitych W ydziałach M agistratu i dzia
łach b u d że tu , ale złączone w jednym W ydziale i w jedn em m iejscu zestaw ienia budżetow ego. W niosek ten przyjął Ma
g istrat i wydał odpow iednie polecenia Dziennikowi podaw czem u i W ydziałowi o b ra ch u n k o w em u , skupiając wszystkie spraw y archiw alne w W ydziale IV, zajm ującym się spraw am i nauki, sztuki i zabytków historycznych.
D
z i e n n i k p o d a w c z y . ^ ^ ^ ^ ^ ^1 9 0 0 .
Liczb 93, w ydano 8 odpisów w ierzytelnych, 1 wyciąg i 10 w yjaśnień urzędowych.
Liczb 79, w ydano 6 odpisów wierzytelnych i 7 wy
jaśn ień urzędow ych.
2
— 18 —
W Y DA W NICTWO „ Ź RÓ D EŁ DZIE J O WYC H
» c M IA S T A K R A K O W A " . < ^ c o c o o o o o o o c x > o o o o o o o c ^ c i 1 9 0 0 ^
N a w niosek komisyi archiw alnej uzyskano od R ady m iasta (zam iast proponow anych przez komisyę 2.000 K.) tylko 1.000 K.
n a w ydaw nictw o „Źródeł dziejowych" z archiw um m iasta i postanow iono rozpocząć je od w ydania przez dyrektora archiw um D ra S t. Krzyżanowskiego ksiąg ławniczych k ra kowskich z la t 1 3 6 5 — 1400; adjunkt archiw um p. Chmiel przystąpi n astępnie do w ydania najstarszych ksiąg m iasta K azimierza z tego sam ego okresu. W tym celu przepisano dw a tom y ksiąg ławniczych k ra k o w sk ich , skolacyonow ano odpisy i przygotow ano do druku.
Dr. Krzyżanowski przystąpił do druku ksiąg ławniczych krakow skich; w ydrukow ano stro n 160. P. Chmiel przygotow ał do jednego z następnych tom ów odpis n ajstarszej księgi ka
zimierskiej.
Komisya archiw alna uchw aliła n a posiedzeniu z dnia 6 lipca 1901 ponow ić po raz trzeci wniosek o w staw ienie do b udżetu kwoty 2.000 (dw a tysiące) koron na w ydaw nictw o
„Źródeł dziejowych", które je s t ściśle zw iązane z zadaniem archiw um , jako instytucyi naukow ej.
K
o r z y s t a n i e n a u k o w e z a r c h i w u m.
— 1 9 0 0 .
Z arząd archiw um użycza stale naukow ej pom ocy wszystkim pracującym n ad historyą m iasta K rakow a. Szereg uczonych korzysta z m ateryałów archiw alnych i cała działalność wy
daw nicza T ow arzystw a m iłośników historyi i zabytków K ra
kow a o nie się opiera.
P od redakcyą prof. d ra S tanisław a Krzyżanowskiego ukazał się w r. 1900 tom IV. „Rocznika krakow skiego z 45 ry cin am i, 21 tablicam i w cynkotypii i 7 siedm iu tablicam i
aktów i dyplom ów do historyi Uniw. Jagiell., wykonanem i w n aturalnej wielkości, obejm ujący n astęp u jące p race :
1) S tanisław K rzyżanow ski: P oselstw o Kazim ierza W iel
kiego do Awinionu i pierw sze Uniwersyteckie przywileje.
2) S tanisław Tom kow icz: Gmach biblioteki Jagiellońskiej.
3) W ładysław A b ra h a m : P oczątek b iskup stw a i kapi
tuły katedralnej w Krakowie.
4) Karol P o tk a ń s k i: Granice biskupstw a krakow skiego.
5) L eon ard Lepszy: Pergam eniści i papiernicy krakow scy w ubiegłych wiekach i ich wyroby.
6) S tanisław E s tre ic h e r: Sądow nictw o re k to ra krakow skiego w wiekach średnich.
B i b l i o t e k a k r a k o w s k a objęła n astępu jące zeszyty:
Nr. 12. W spom nienia m ieszczanina krakow skiego z la t 1768— 1807, wydał W ładysław Prokesch.
Nr. 13. Dr. A. K arbow iak: Obiady profesorów k ra
kowskich.
Nr. 14. Dr. A. K a rb o w iak : R ozprószenie żaków.
Nr. 15. J. P ta ś n ik : Obrazki z życia żaków krakow skich.
Nr. 16. Dr. Klem ens B ąkow ski: Dzieje W szechnicy k ra kowskiej.
Nr. 17. X. Dr. Julian B ukow ski: Kościół św. Anny.
N a w y s t a w ę z a b y t k ó w e p o k i J a g i e l l o ń s k i e j urządzoną w krużgankach Franciszkańskich oddano za ze
zwoleniem R ady m iasta kilkanaście ksiąg rękopiśm iennych i zabytków cechowych.
P o d redakcyą prof. D ra S tan. Krzyżanowskiego ukazał się „Rocznik krakow ski0 t. V. obejm ujący n astępu jące p ra c e :
1) Tom kowicz S ta n isła w : W ładysław Łuszczkiewicz.
2) Łoziński W ła d y sła w : P roces o pannę.
3) Chmiel A d a m ; Z h erb arz a m ieszczańskiego.
4) Pagaczew ski J u lia n : Jasełka krakowskie.
5) Bąkowski K lem en s: Dawne kierunki rzek pod K ra
kowem.
— 2 0 —
6) Czołowski A leksander: Zabytki krakow skie w Szw ecyi.
7) Tom kow icz S ta n isła w : Ślady U niw ersytetu Kazimie
rzow skiego ?
B i b l i o t e k a k r a k o w s k a objęła następ u jące zeszyty:
Nr. 18. Dr. S tanisław T om kow icz: Tyniec.
Nr. 19. Dr. Józef M uczkow ski: Kościół św. F ranciszka.
Nr. 20. Kazimierz S osnow ski: Poezya krakow ska z cza
sów W olnego m iasta.
O sobn o: E m anuel Swieykowski: K atalog m alowideł, ry
sunków , sztychów i litografii M ichała Stachow icza.
Dyrekcya archiw um po p ierała rów nież prace T ow arzy
stw a m iłośników historyi i zabytków K rakow a około u rz ą
dzenia w y s t a w y S t a c h o w i c z a .
R ACH U N
Z kredytu „n a dalsze urządzenie archiw um " podw yższonego do sum y 1100 K oron wydano za pośrednictw em E konom atu miejsk. w edle wykazu zestaw ionego przez W ydział o b ra c h u n k .:
R oboty i n t r o l i g a t o r s k i e ... 727-66 Pułki bibliot. i s t o ł k i ...123-40 R oboty ślusarskie i blacharskie . . . . 33-38 N apraw a dzw onków elektrycznych . . 32-20 N apraw a pieca i kosz n a węgle . . . 31'32 Druki a d m in is tr a c y jn e ...24-40
Część kosztów przy urządzaniu lokalu najętego dla archiw um senackiego
(deski, c e g ł y ) ... 127-64 1100 —
N a j e m l o k a l u n a pom ieszczenie archiw um senac
kiego kosztow ał 720 Kor.
Z k w o t y 100 Kor. w yasygnow anej na wydatki kan celaryjne w y d a n o :
M ateryały i przybory piśm ienne . . . . 57'68 K arteczki drukow ane do inw en tarza . . 8-50 K orespondencya i drobne wydatki . . . 33-82 100-—
K r e d y t ó w 1000 Kor. n a w y d a w n i c t w o ź r ó d e ł d z i e j o w y c h i 600 Kor. n a z a k u p y w a n i e z a b y t k ó w d o p r z y s z ł e g o M u z e u m h i s t o r y c z n e g o m i e j s k i e g o użyto n a cele w skazane.
N a p o w i ę k s z e n i e biblioteki w ydano 371 Kor., kre
dyt przyznany n a ten cel wynosił 300 Kor., niedobór 71 Kor.
D o c h ó d z o p ł a t archiw alnych adm ini
strow any osobno w myśl § 21 stat. a r
chiwum wynosił w r. 1900 Kor. . . . 24--—
Z roku 1899 p o z o s ta ł o ... 30-21 R azem . . . 54-21 P o częściowem pokryciu niedoboru n a pow iększenie biblioteki p ozostał jeszcze na rok 1901 niedobór Kor. 16-79.
R achunki i kwity przedstaw ia się M agistratowi, podp i
sane przez dw óch członków Komisyi archiwalnej.
W Krakowie, dnia 31 m arca 1901 r.
Z k r e d y t u „na dalsze urządzenie archiw um " w kwocie 1100 Kor. wydano za pośrednictw em E konom atu miejskiego w edle wykazu zestaw ionego przez W ydział rach u n k o w y :
R oboty in tro lig a to rsk ie ... 557-—
R oboty s t o l a r s k i e ... 330-—
Przybory piśm ienne (druki) . . . 2 9 -84 Robotnicy e k o n o m a t u ... 82-40 D robne w y d a t k i ...46-04 U rządzenie archiw um senackiego . 346-24 1391-52
_ 2 2 —
N iedobór n a urządzenie archiw um senack iego, pocho
dzący jeszcze z r. 1899, pokryto kredytem dodatkow ym przy
znanym u chw ałą R ady z d. 27 lutego 1902 r.
N a j e m l o k a l u na pom ieszczenie archiw um sen ac
kiego kosztow ał 720 Kor.
R a d a m i a s t a przyznała uchw ałą z d. 14 listopada 1901 r. kredyt dodatkow y w kwocie 114 Kor. 10 h . n a s p r o w a d z e n i e z b i o r ó w p o ś. p. E d m u n d z i e D i e - h l u z W a r s z a w y , a kom isya archiw alna uchw ałą z dnia 6 lipca 1901 roku kredyt dodatkow y n a d y u r n u m w lipcu w kwocie 50 kor.
S e k c y a e k o n o m i c z n a pow iększyła uchw ałą z dnia 30 stycznia 1901 r. zapas papieru, dostarczanego do archiw um w naturze.
Z k w o t y 100 kor., w yasygnow anej n a wydatki k ance
laryjne, w ydano:
M ateryały i przybory piśm ienne . . 58*30 Kor.
K orespondencya i drobne w ydatki . 41 70 „
K r e d y t 600 kor. n a zakupyw anie zabytków do przy
szłego Muzeum h istor. miejskiego użyto n a cel w skazany.
R a c h u n k i z k r e d y t u 1000 kor. na w ydaw nictw o źródeł dziejowych przedstaw i się po ukończeniu ich pierw szego tom u, którego druk je s t w toku.
N a p o w i ę k s z e n i e b i b l i o t e k i wydano 312 kor 63 hal., kredyt przyznany n a ten cel wynosił 300 k or.; nie
dobór 12 kor. 63 hal.
D o c h ó d z opłat archiw alnych adm inistrow any osobno w myśl § 21 stat. arch. wynosił w roku 1901 kw otę 46 kor.
P okryto z niego:
N iedobór z roku J900 ... 16*79 Kor.
N iedobór z roku 1901 ... 12*63 „ R azem . 29 42 Kor.
P ozo staje n a rok 1902 ... 16*58 Kor.
R achunki i kwity przedstaw ia się M agistratowi, pod pi
sane przez dw óch członków Komisyi archiw alnej.
W Krakowie dnia 31 m arca 1902 r.
Dr. Stanisław Krzyżanowski.
S p r a w o z d a n i a powyższe są tylko m echanicznie połączone, a stało się to dla u ła tw ien ia przeglądu Komisyi arch iw aln ej zw ła
szcza, że w r. 1901 urzęd o w ała inna przez daw ną R adę w ybrana.
Spraw ozdanie za rok 1 9 0 0 przyjęła Kom isya arc h iw aln a n a p o sie
dzeniu z d n ia 6-go lipca 1901 roku, za rok 1901 n a posiedzeniu z dnia 2 lipca 1902 r. i u ch w a liła przedłożyć je R adzie m iasta z w n io sk iem o przyjęcie do w iadom ości.
■' r
* i ' *♦.
: *>»" > rj
