Na prawach rękopisu
BIUROSTUDIÓWIPLANOWANIA _ OBOZU ZJEDNOCZENIA NARODOWEGO
MATERIAŁY I PRACE — ZESZYT 4.
PROGRAMY POLSKICH UGRUPOWAŃ POLITYCZNYCH W ŚWIETLE PROGRAMU OBOZU ZJEDNOCZENIA NARODOWEGO
WYDAWNICTWO OBOZU ZJEDNOCZENIA NARODOWEGO
1 9 WARSZAWA 3 8
Na prawach rękopisu
BIURO STUDIÓWI PLANOWANIA OBOZU ZJEDNOCZENIA NARODOWEGO o
MATERIAŁY I PRACE — ZESZYT 4.
PROGRAMY POLSKICH UGRUPOWAŃ POLITYCZNYCH W ŚWIETLE PROGRAMU OBOZU ZJEDNOCZENIA NARODOWEGO_-
| J
: p b
|"
WYDAWNICTWO OBOZU ZJEDNOCZENIA EE EGO
1 3 WSASR SOZASOWO ZA 3
Druk, „PRO-ARTE*, , Wilczyński i E. Mystkowski sp. z o. o.
Warszawa, Czerniakowska 131, tel. 7-18-95*
WSTĘP
Omówione w niniejszym opracowaniu programy ugrupowań politycznych w Polsce obejmują działa|- ność tylko legalnych grup, względnie partii politycz- nych o większym znaczeniu.
W opracowaniu tym zastosowano metodę najbar- dziej obiektywną, polegającą na posługiwaniu się ofi- cjalnymi drukowanymi programami tych ugrupo-
| wań. Wyjątek od tej metody został uczyniony tylko odnośnie Stronnictwa Narodowego, którego ostatni program datuje się z r. 1928, a więc jest mocno prze-
| starzały. W tym wypadku trzeba było sięgnąć do źró- deł programowych formalnie mniej autorytatyw- nych, a jednak niemniej wiarogodnych.
Aktualna taktyka grup politycznych skłania je do przeróbek programu drogą podkreślania ważności pewnych części z przemilczaniem Innych, może waż- niejszych, obiektywnie rzecz biorąc, podejmowania haseł aktualmych, nieuwzględnionych w programie, wreszcie wpadania w sprzeczność z własnym progra- mem dla dobra partyjnej taktyki. Dlatego też opraco- 3
wanie niniejsze jes dalekie od fotograficznej ścisło- ści, jeśli chodzi o aktualne hasła taktyczne ugrupo- wan politycznych w Polsce.
Ogól nikowość s ormułowań, napotykana w of1- cjalnych programach stronnictw, utrudnia porówny-
wanie tez pro "ra
Trudności stwarza które ugrupowania
agandowych Falanga i P. P. 5
ZW S.
W. opracowani artle 1 ugrupowa ją większej roli w
lowych oraz cieniowanie różnic.
również umieszczanie przez nie- w programach balastu haseł pro- OSNERSS=
aszcza celuje w
i tym zostały pominięte liczne tia polityczne, które nie odgrywa- życiu politycznym, względnie są ylko odcieniami 1 iektórych większych partii.
STRONNICTWO LUDOWE
Stronnictwo Ludowe powstało jako zjednoczenie trzech odrębnych stronnictw: Piasta, Wyzwolenia i Stronnictwa Chłopskiego w dniu 15 marca 1952 r.
Aktualny program Stronnictwa Ludowego datuje się z dnia 8 grudnia 1955 r., a uchwalony został na Kongresie w Warszawie.
Ustrojem politycznym, wyznawanym przez Stron- nictwo Ludowe, jest ustrój „„demokratyczno-republi- kański”* ze wszystkimi jego konsekwencjami progra- mowymi. Stronnictwo Ludowe uważa, że ustrój ten daje wolność obywatelom przy równoczesnym za- pewnieniu silnej władzy wykonawczej. Niedawne dzieje okresu przedmajowego uczą nas, że niemożli- we jest w Polsce połączenie tych postulatów.
Obok demokratycznego Sejmu żąda Stronnictwo Ludowe oddania władzy ustawodawczej w ręce Na- czelnej Izby Gospodarczej (,,wybranej przez rozbu- dowane organizacje samorządu terytorialnego i go- spodarczego'').
zeznan
Demokratyczność programu Stronnictwa Ludowe-
so znajduje swój wyraz 1 w poglądzie na samodziel- ność samorządu terytorialnego oraz zawodowego.
Kontrola tych samorządów przez państwo przewi- dziana jest li tylko w postaci czuwania nad zasada-
ni lesalności ich działania.
Poolądy gospodar zo-społeczne Stronnictwa Ludo- wego są radykalne. Przeciwstawia się ono zdecydo- wanie ustrojowi kapitalistycznemu, opierając się na zasadach agraryzmu, czyli prymatu w państwie kla- sy chłopskiej. W ramach zasad agraryzmu mieści się postulat gospodarki planowej, uzgodnienia prawa własności z interesem społecznym, wywłaszczenia bez odszkodowania całej wielkiej własności rolnej, dopeł- nienia struktury wsi zawodami nierolnymi i wpro- wadzenia bardziej intensywnego przetwórstwa pło- dów rolnych.
W dziedzinie własności warsztatów produkcji przemysłowej Stronnictwo Ludowe stoi na stanowi- sku zbliżonym do P. P. S. Władanie wielkim przemy- słem winno zdaniem Stronnictwa Ludowego - skupić się w ręku świata pracy, zorganizowanego w samorządach lub spółdzielniach. Podobnie jak PPS przeciwstawia się Stronnictwo Ludowe nadmiernej r etatyzacji, czyli upaństwowieniu wielkiej własności przemysłowej i rolnej.
O. Z. N. posiada całokształtny pogląd na sprawy gospodarczo-społeczne Polski, nic też dziwnego, że nie podziela wąskiego klasowego agraryzmu Stron- nictwa Ludowego. Dążenie O. Z. N. do przewarst-
6
wienia stanu chłopskiego, urbanizacji, przebudowy struktury wsi i szerokiego uprzemysłowienia kraju osłabia tezy Stronnictwa Ludowego 0 prymacie wsi.
OZN ma bardziej umiarkowane poglądy na spra- wy własności, uważając, że decyduje nie sam tytuł własności, lecz polityka gospodarcza państwa, wyni- kająca z planu gospodarczego, opartego o przesłanki sprawiedliwości społecznej.
Reprezentację interesów gospodarczych szerokich mas widzi Stronnictwo Ludowe w rozbudowie związ- ków zawodowych, podkreślając wagę ich współpra- cy przy ustalaniu i wykonywaniu planu gospodarcze- go.
Jeśli chodzi o stosunek do mniejszości narodowych, Stronnictwo Ludowe zajmuje stanowisko wyraźnie negatywne do mniejszości żydowskiej, uważając, że mamy za wiele Zydów i że „„hasła asymilacji tego elementu okazały się nierealne i Żydzi w Polsce sta- nowią dziś świadomie naród obcy *. Przeciwstawiając się gwałtom i odbieraniu Żydom praw obywatelskich, dąży Stronnictwo Ludowe do unarodowienia życia gospodarczego i spotęgowania emigracji żydowskiej z Polski.
Stosunek ten prawie nie różni się od postulatów OZN.
Co do mniejszości słowiańskich, Stronnictwo Lu- dowe żąda zagwarantowania im możności rozwoju kulturalnego i gospodarczego, lecz żąda również, by ziemia z parcelacji większej własności w wojewódz- twach wschodnich przechodziła częściowo w ręce pol-
7
STRONNICTWO LUDOWE
SCHEMAT ORGANIZACYJNY WELADZ
KONGRES
I
RADA NACZELNA
_|NACZELNY KOMIIET | GZRONZUSY SĄD PARTYJNY
SEKRETARIAT NACZELNY
I
| ZJALD WOJEWÓDZ I
l
GŁ.KON.REW|-
- [ZARZĄD WOJEW
I I
|
I
l
|
POW.KOŃ.REW ZARZĄD POW
I
I
I I KOM. REW
[Es] JAAA
skich osadników. Teza ta nie jest postawiona zdecy- dowanie. Poglądy te nie są sprzeczne z programem Obozu.
O stosunku do Kościoła i religii program nic nie mówi, wzmiankując jedynie przy omawianiu ustroju '0 na zasadach „„,moralności politycznego o oparciu g g
chrześcijańskiej w życiu publicznym.
OZN podkreśla te sprawy w Deklaracji Lutowej pkt. 4), stojąc na gruncie katolicyzmu.
W programie Stronnictwa Ludowego położony został nacisk na sprawy oświaty i kultury: „„Do zadań państwa w dziedzinie oświaty i kultury należy udo- stępnienie najszerszym rzeszom wszystkich dóbr na- rodowego dorobku kulturalmego.
Rozpowszechnienie i pogłębienie oświaty stawia- my na równi z zabezpieczeniem obrony państwa''.
W związku z tym Stronnictwo Ludowe żąda bez- płatnego nauczania w szkołach publicznych ogólno-
kształcących i zawodowych.
OZN posiada identyczny program.
Ostatni punkt programu Stronnictwa Ludowego o opiece społecznej domaga się szerokiego stosowania opieki społecznej, podkreślając, że plan gospodarczy winien przewidzieć zatrudnienie każdego obywatela zdolnego do pracy.
S p Du p
Us J S
stv(
) | i
progor«
Kich Zl A ow] =>5D
wej] cył
„WW 1
rodo lz]
graniczn
dą rozstl
zal!
Sprawa ta jest
ze stronnic tw LV pontycznyt 1 Pażt <
drodze
>CJALIS
vanej )
kz n w
T
YCZNA (PPS)
pospolitej Socja-
5 <XTV Konare-
ly istniejącego perspektywą
cą z immymi re-
w tym progra-
z i
vVe wstępie do PRS. ..z wszyst- last w rozdziale
Mowa 0 „„.samo-
ynależności państwo-
P samo0o0l
] ]
iteoo 102 14
] m
czneog'!
R 7%
| LA
ne ] spół ]
l l r, .
Istniej
sprzeczni
vorzeniu 1 zł IĘ n
ad ] Lo D pl
c CZNIE W
+ 7
stvcznyn
likami
reślenia
1 0 lsce
kali międzyna-
1 W szelkie spory
Soc jalistyczny mi bę- ludności
doniosłym znaczeniu, gdyż żadne nie stawia za-
padnienia w podobny sposób. Wszystkie stoją na sta- nowisku nienaruszalności obecnych granic i teryto- rium Rzeczypospolitej. Program mniejszościowo-te- rytorialny „„na dziś w granicach jednego państ- wa chce rozwiązać PPS drogą wprowadzenia w życie „,autonomii terytorialnej dla obszarów o zwartej większości tych narodów, które stanowią w całym państwie mniejszość oraz dla obszarów mie- szanych narodowościowo *.
Zasady te są do gruntu sprzeczne z programem OZN.
żądając przebudowy gospodarczo - społecznej, orogram PPS stawia na miejscu czołowym likwidację kapitalizmu i przejęcie przez państ- wo lub społeczeństwo (forma spółdzielcza lub inna) najważniejszych gałęzi wytwórczości z pozostawie- niem prywatnej własności tylko w dziedzinie drobnej wytwórczości i handlu.
Wywłaszczenie ma odbyć się bez odszkodowania.
Wychodząc prawdopodobnie tylko z negacji totalne- 70 ustroju sowieckiego 1 imnych totalizmów, PPS za-
o adniczo przeciwstawia się dotychczasowym formom
„„upaństwowienia warsztatów produkcji'', jako for- mom „uzależnienia mas robotniczych od aparatu urzędniczego państwa, a w konsekwencji nowego u- jarzmienia i wyzysku '*.
Uwagi te na tle wyznawanego przez PPS prymatu klasy robotniczej, posuniętego w okresie przejścio- wym nawet do możliwości dyktatury politycznej, są niezrozumiałe. Nie należy jednak dziwić się temu,
ma
gdyż w programie PPS dalsze cele wysublimowane- go socjalizmu przeplatane są aktualnymi hasłami 1 tezami la „na dzisiaj
Obok żądania planowości gospodarczej, którą pro- gram PPS wyraźnie podkreśla, prze widuje PPS sze- roką demokratyzację poszczególnych warsztatów wy- twórczych, kierowanych przez rady załogowe. Istota tego zawarta jest w następującym ustępie
„Zarówno w zakłądach, przejętych przez państwo, gminę czy spółdzielnię wytwórczą, jak 1 w tych, któ- re pozostaną we władaniu prywatnym, zostanie wprowadzona demokracja wewnętrzna, udział przed- stawicielstwa zorganizowanych za 1wodowo robotni- ników i pracowników w | kierownictwie, w kontroli i w układzie stosunków administracyjnych zakładu lub orupy zakładów, w przestrzeganiu ustalonych
[mó 5 d
warunków płacy i pracy
Program PPS przewiduje skrócenie czasu pracy ć wz do 6 godzin dziennie, ustalenie mi- 1imum płacy, rozbudowę bezpieczeń, rozszerzenie zakresu o Ę omy pracy kobiet, płatnych urlopów i t. p. Zasady te odnoszą się do wszystkich działów
rzemysłu, rolnictwa, rzemiosła i handlu.
W zakresie spraw rolnych program PPS wyznaje wywłaszczenie wielkiej własności bez odszkodowania, 1adzielenie ziemią bezrolnych, małorolnych i robot- ników rolnych, utworzenie z obszarniczych gospo- darstw wzorowych oraz przedsiębiorstw przemysło- wo-rolnych dóbr państwowych lub spółdzielni chłop- Program P.P.S. przewiduje skich dzierżawy
LAS:
rozwój spółdzielczości i wysiłki nad wzrostem wydaj- ności rolnictwa.
Te zmiany ustrojowe są sprzeczne z Deklaracją OZN, który uznaje własność prywatną, a możliwość dokonania gruntownej faktycznej reformy gospodar- czo-społecznej bez potrzeby przewłaszczenia warszta- tów produkcji widzi w gospodarce planowej. OZN uważa, że sprzeczności klasowe dadzą się przekreślić, gdy państwo stworzy planowe ramy działania syste- mu gospodarczego, stojąc na straży sprawiedliwości społecznej.
Przechodząc do zagadnień politycznych, PPS de- klaruje się na gruncie pełnej demokracji klas pracu- jących (rząd robotniczo-chłopski) ; widzi możność osiągnięcia tego ustroju tylko drogą bezkompromiso- wej walki z istniejącym ustrojem. Może nawet ten rząd „przybrać charakter czasowej dyktatury* , w ce- lu zapewnienia „„masom wolności i najszerszego sa- morządu, autonomii mniejszościom, zamieszkującym zwarte terytoria kraju, demokratyzacji adr nnistracji państwowej, sądownictwa przez uzależnienie władz administracyjnych i sądowniczych od czynniko wy- borczego'. Obieralność sędziów i urzędników jest specyficzną formą demokracji, nie wysuwaną bodaj przez żadne stronnictwo w Polsce. U podwalm ustro- ju politycznego widzi PPS następujące zasady bez- względne:
Gwarancję praw jednostki, wolności prasy, stowa- rzyszeń i zgromadzeń; wybór na podstawie 5-przy- miotnikowego prawa wyborczego przedstawicielstwa
S$
107 DY Ąu ZY 13
5 PARTJA SOCJALISTYCZNA MAT ORGANIZACYJNY wLkLADZ
Z A CENTRALNY o z mk
KOMITET WYKONAWCZY
[pasa wota]
KONFERENCJA OKREGOWA
zza ek SAD PARTYJNY KOMISJA
AEWIZYJN
KOMITET POWIATOWY
MALNE ZEBRANIE
KOMITET DZIELWICOW FABRYCLNY|
ludowego, kontrolującego rząd i rozbudowę demo- kracji.
Określając swój stosunek do religii, wysuwa PPS tezy wolności sumienia, traktując religię, jako spra wę osobistą jednostki. Uznaje, że państwo nie powin- no ingerować w sprawy organizacyj religijnych, do- póki nie biorą one udziału w walce społeczno-poli- tycznej. W związku z tym PPS żąda oddzielenia Ko- ścioła od państwa.
KLUBY DEMOKRATYCZNE
Od jesieni 1957 r. zaczęły powstawać w Polsce tak zwane kluby demokratyczne, które dążą obecnie do utworzenia Stronnictwa Demokratycznego. Zaczęło od stworzenia takiego klubu w Warszawie. Klub
SI , O
ten wydał w dniu ukonstytuowania się poniższe za- sady ideowe pod nazwą: .„„Mała Deklaracja Demo- kratyczna *
Klub wychodzi z negacji obecnej rzeczywistości wytworzonej po śmierci Józefa Piłsudskiego. Wska- zuje na wzrastające bezrobocie, cofanie się oświaty, rozrost klerykalizmu, opieranie się w rządzeniu pań- stwem na policji i biurokracji, zamiast na szerokich masach ludności.
Klub walczy zaciekle ze wzbierającymi prądami rasistowskiego nacjonalizmu i ideologią totalistyczną, przeciwstawiając tym prądom demokrację społeczną i polityczną.
Klub wyznaje pełny demokratyzm w ustroju poli- tycznym, żąda równości obywateli bez różnicy wy- znania i narodowości. Wyznaje przebudowę ustroju
gospodarczego, który mógłby zabezpieczyć świat pracy przed wyzyskiem kapitału, i głosi hasło: ziemia
dla chłopów, żądając podniesienia poziomu powszech- nej oświaty i kultury.
W dziedzinie polityki zagranicznej Klub przeciw- stawia się „„zakusom wciągania nas w orbitę intere- sów obcych imperializmów:'.
Wszystkie tezy Deklaracji Klubu Demokratyczne- go wymierzone są przeciwko Obozowi, a i powstał on =
jako jedna z grup posiłkowych w walce z ideologią OZN. Skupiają się w nim interesy żydowskie, socja- listyczne i kapitalistyczne. Skład personalny Klubu jest znamienny: obok byłych socjalistów widzimy tam przedstawicieli sfer przemysłowych. Ta perso- nalna charakterystyka jest wymowna.
STRONNICTWO PRACY
Stronnictwo Pracy powstało jako partia w dniu 10 października 1957 r. na Kongresie w Warszawie.
Stronnictwo utworzyło się drogą połączenia Naro- dowej Partii Robotniczej i Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Z tej też daty pochodzi program Stronnictwa.
Stronnictwo Pracy jest demokratyczne, przeciwsta- ja się totalizmowi i równocześnie skrajnemu libe- ralizmowi, uważając, że pierwszy prowadzi do nie- woli, drugi do anarchii. Opiera więc swój świa- topogląd o zasady chrześcijańskie, które szanują jed- nostkę, a równocześnie uznają wspólnoty jednostek, czyli wszelkie zbiorowości ludzkie. Jest to naturalnie frazeologia, nikt nigdy nie uważał i nie głosił w Pol- sce, że „.jednostka jest niczym, zbiorowość — wszyst-
q 30 <c
Kim .
[deologię tę możemy uważać za zwykłą polityczną demonstrację przeciwko dalekim od liberalizmu rzą- dom pomajowyrm.
18
Mówiąc o państwie, jako „najwyższej formie or- ganizacyjnej Narodu**', co jest zgodne z Deklaracją Lutową OZN („Państwo jest jedyną formą prawid- łowego i zdrowego bytu Narodu; daje narodowi tech- nikę potęgi i organizację jego wiecznego rozwoju; nie ma tedy sprzeczności pomiędzy interesem narodu a interesem państwa'') — znowu wraca Stronnictwo do obniżania roli państwa twierdząc, że „„nie jest ono celem samym w sobie'*.
Aczkolwiek OZN nie wyznaje totalizmu, pro- gram jego jest daleki od demokratycznego liberaliz- mu, a więc sprzeczny z programem Stronnictwa Pra- cy.
Demokratycznym wyznaniem wiary Stronnictwa jest zdanie następujące:
„„Pełnię wszechstronnego rozwoju Narodu i oby- wateli zapewni tylko państwo oparte na ustroju de- mokratycznym, który w wolności, samorządzie, po- szanowaniu prawa, wyzwala i uruchamia maksimum energii indywidualnej i zbiorowej, kształci poczucie odpowiedzialności, umożliwia rządy rzeczywiście sil- ne, bo oparte na zaufaniu społeczeństwa *.
Jest to zbyt optymistyczna ocena społeczeń- stwa naszego z uwagi na niecałkowitą jego dojrza- łość polityczną z jednej strony, a z drugiej strony z uwagi na obecną sytuację międzynarodową, wyma- gającą szybkich decyzji i silnych rządów, które nie mogą jeszcze w Polsce wyłonić się drogą demokra-
tyczną.
19
Konsekwencją demokratyzmu Stronnictwa Pracy jest jego pogląd na rolę i sposób wybierania ciał usta- podstawie wodawczych. Żąda ono wyborów na
Pewnym 5-przymiotnikowego prawa głosowania.
odchyleniem od zasady demokra yczności jest postu- lat zabezpieczenia imte resów Polaków na terenach narodowościowo mieszanych.
Rola Prezydenta Rzeczypospo itej ogranicza się w programie Stronnictwa Pracy do: reprezentowania państwa na zewnątrz, rozwiązywania ciał usta- wodawczych, rozpisywania wy >orów, mianowania Rządu, odpowiedzialnego przed Parlamentem.
OZN stoi na gruncie Konstytuc ji kwietniowej, któ- ra nadała Prezydentowi Rzeczyposp »olitej uprawnie- nia znacznie szersze (formuła: „,w jego osobie skupia jednolita i niepodzielna władza pa istwowa* — w art. 2 Konstytucji Kwietniowej.)
Stosunek do polityki zagranicznej jest tak sformu- łowany, że teorię nagina się do upatrzonych sojuszów politycznych. W tym względzie Stronnictwo Pracy ulega niewątpliwie inspiracjom zagranicy.
Politykę zagraniczną chce kształtować Stronnictwo według „bloków ideologicznych przez solidarność z mocarstwami „,walczącymi o pokój powszechny”
Aluzje te są wyraźnie skierowane przeciwko obecnej polityce zagranicznej Polski.
Co do zagadnień gospodarczo-społecznych, Stron- walcząc o sprawiedliwość społeczną. Dość mocno opo- wiada się Stronnictwo przy „,zorganizowanej plano- nictwo przeciwstawia się liberalnemu kapitalizmowi,
20
STRONNICTWO PRACY SCHEMAT ORGANIZACYJNY WŁADZ
KONGRES
GŁÓWNA RADA
NACZELNA
WOJEWÓDLKA KOMISJA A ĄEWILYJNA RE4
ZJAZD
> JWOoJEWÓDZKI
BE z
N "
" 2
l <
= -
"Z ZARZAD WOJEWÓDZKI POWIATOWA
KOMISJA xh I
REWIZYJNA =a| I
ZIZARLĄD
POWIATOWY
KOMISJA I
REWIZYJNA SE I
i ZARZĄD
KOŁA
21
wej'* gospodarce, zaznaczając, że państwo winno być
regulatorem procesów gospodarczy ch.
„„Zasadniczą podstawę ustroju społecznego stano- wić będzie nadal własność prywatna, ogranicza- na jednak w zakresie ściśle niezbędnym dla wykony- wania ogólnopaństwowego planu gospodarczego Ten pogląd w małym stopniu odchyla się od Dekla- racji Lutowej OZN, jednak późniejsze rozpracowa- nia przez O. Z. N. zasad gospodarki planowej idą znacznie dalej.
Co do programu rolnego, jest on radykalny i żą- da „„wydatnego przyspieszenia reformy rolnej *, mó- wi również o stosowaniu innych środków, podnoszą- cych poziom kulturalno-gospodarczy wsi.
Stosunek do Kościoła opiera Stronnictwo Pracy na rymacie Kościoła Katolickiego w państwie i na obo- wiązującym konkordacie. Jest to zgodne z progra mem OZN. Stron nictwo, podobnie jak P.P.S., prze- ciwstawia się wyraźnie „nadużywaniu haseł religij- nych'** i „„instytucyj wyznaniowych'* w walce poli-
tvczne].
Co się tyczy poglądów Stronnictwa na sprawy na- rodowościowe, zgodne są one z poglądami OZN:
współpraca z mniejszościami słowiańskimi, walka gospodarcza i kulturalna z mniejszością żydowską dążenie do „,planowej masowej emigracji żydow- skiej '*
PDZ
O NR — FALANGA
Program ONR — Falangi ogłoszony został w dniu 7 lutego 1957 r. przez Komitet Redakcyjny, złożony z kierowników organizacji. W programie tym jest wiele niedopowiedzeń i sprzeczności.
Podstawą programu są czynniki irracjonalne. Za- czyna się on od „prawd bezwględnych*, jak: „cel ostateczny jednostki jest nadprzyrodzony, życiowe działania człowieka muszą być skierowane do osią- onięcia szczęścia w bezwzględnej, najwyższej warto- ści — Bogu. Bodaj że żaden program partii najbar- dziej katolickiej nie zawiera podobnych sformułowań Realizację tego celu osiąga się przez pracę dla Na- rodu. Rolę państwa ujmuje Falanga w sposób nastę- pujący: Państwo jest narzędziem polityki narodowej, reprezentowanej przez „jedną, powszechną, do- browolną: i hierarchiczną Organizację Polityczną Narodu. Kierownik Organizacji będzie Naczelni- kiem państwa. Jest to, jak widzimy, nie różniąca się zasadniczo od hitleryzmu, monopartyjna i dyktator- ska struktura ustrojowa państwa.
23
To też niezrozumiałe jest, jak wyobraża sobie Falanga pogodzenie tego ustroju z „demokracją spo- łeczną'*, którą widzi w hierarchicznej budowie Orga- nizacji Politycznej Narodu.
Na tym kończą się rozważania ustrojowe Falangi Niesposób zestawić je z programem ustrojowym OZN, który opiera się na Konstytucji. Brak istotnych zasad ustrojowych w programie Falangi, np., jak się powołuje przedstawicielstwo narodowe i wybiera się głowę państwa, wyklucza możność porównywania.
W programie Falangi znajdziemy wręcz naiwne poglądy na rzeczywistość polityczną, jak np., że
„partie polityczne w Polsce oparte są na rządzących
. . . 3 . . AT La EZ ożył NE 1
nimi tajnych organizacjach. Trzonem wszystkich partii są tajne sztaby, uzależnione w większości od międzynarodówki żydowsko-masońskiej, a zawsze szkodliwe i rozkładowe *.
Pełno jest w tym programie nieobowiązujących i nieścisłych ogólników, jak np. „„Koło rządzących ani na chwilę nie może się zamknąć przez tamowanie dopływu nowych zdolnych jednostek'*. Program daje wiele wskazówek z zakresu etyki narodowej i państ- wowej, nie wskazując jak ją należy osiągać. Przyrze- ka udział we władzy najlepszym, nie wskazując dróg elirainacji i sposobów zdobywania tej władzy.
Charakterystyczną cechą programu Falangi jest to, iż cały szereg podstawowych problemów odno- szony jest do pojęć i nazw bez dawania konstrukcji realizacyjnej.
24
Wysuwając problem wychowania narodowego, uważa Falanga za potrzebne stworzenie Powszechnej Organizacji Wychowawczej, skupiającej całe młode pokolenie.
Charakterystyczny jest postulat Falangi zniesie- nia drogą wychowania różnic plemiennych. Jest to chęć włączenia w ramy narodu polskiego mniejszo- ści słowiańskich drogą asymilacji. Program OZN.
stojąc na punkcie realizmu i dokonanych doświad- czeń, nie idzie tak daleko.
Co do mniejszości żydowskiej — Falanga, czyniąc z tej sprawy jedno z haseł sztandarowych swej pracy politycznej, idzie na rozwiązania bardzo radykalne, które brzmią:
„„ZŻydzi pozbawieni będą praw politycznych, pra- wa udziału we wszelkich polskich związkach społecz- nych, prawa służby w armii polskiej. Będą pozbawie- ni prawa udziału w przedsiębiorstwach polskich, pra- wa zatrudniania Polaków i prawa pracy u Polaków.
Szkoły polskie będą wolne od Żydów, polskie życie kulturalne zostanie dla nich zamknięte”.
Planowe i radykalne usunięcie Żydów z Polski uważa Falanga za ostatni etap polityki w sprawie ży- dowskiej. Absurdem jest spychanie Żydów do ghetta z zamiarem przeprowadzenia potem emigracji na większą skalę. Żaden kraj nie przyjmie Żydów z ghetta.
OZN w tej sprawie stoi na gruncie realizmu i nie posuwa się do podobnej demagogii. Uznaje koniecz- ność walki gospodarczej i kulturalnej z Żydami (u- 25
ńnarodowienie), uważa za konieczne radykalne zmniejszenie ich liczby drogą planowej emigracji.
Plan ten musi być jednak realny. :
Poglądy gospodarcze Falangi wywodzą się z zasa- dy, że własność jest funkcją społeczną i „„użytkowa- t
niem rzeczy z ramienia Narodu''. Gospodarka winna być planowa i prowadzona przez „,siły fachowe kie- rowane ideą polityczną”. Falanga przeciwstawia się planowaniu biurokratycznemu i funkcję planowania oraz kierowania gospodarką przydziela sekcjom za- wodowym Organizacji Politycznej Narodu. Jest to y
swego rodzaju korporacjonizm, jednak bliżej nie sprecyzowany.
Program gospodarczy OZN i motywacja działal- ności gospodarczej, uzasadnienie społecznej i państ- wowej fu Lkcji własność I, nie są sprzeczne z progra- mem Falangi. Naturalnie należy odrzucić z ostatnie- go ogólniki i wszelkiego rodzaju przerosty agitacyj- ne, jak np. „wszelki przemysł, gdzie decydującym źródłem zysku nie jest praca właściciela, zostanie wywłaszczony*. Oczywiście, że OZN stoi raczej na oruncie ]
o anowania przez państwo, niż przez samo- rząd zawodowy, ale to są sprzeczności o mniejszym znaczeniu.
Struktura organizacyjna Falangi jest hierar- chiczna.).
STRONNICTWO NARODOWE
Ostatni całkowity program Stronnictwa Narodo- wego został uchwalony przez Radę Naczelną w dniu 7 października 1928 r. Od tego czasu Stronnictwo przeszło szereg kryzysów rozłamowych i program je- go uległ pewnym zmianom.
Do ważniejszych enuncjacyj programowych nale- żą zarysy programu gospodarczego, uchwalone dnia 15 kwietnia 1954 r. Istotą tego programu jest t. zw.
„upowszechnienie własności'* i żądanie opieki nad drobną i średnią własnością.
Od tego czasu ważniejszych uchwał programo- wych nie było. Stronnictwo Narodowe zamknęło się w konspiracji programowej. Stronnictwo uważa swój program z 1928 r. za materiał racze; historyczny, niemniej główne zasady programowe są niewątpli- wie stałe i niezmienne. Rozrzucona po piśmiennic- twie książkowym, broszurowym i periodycznym twórczość programowa Stronnictwa zawiera rozpra- cowania szeregu zagadnień, bardziej szczegółowo u- jęte niż to jest w programie. Wystarczy nadmienić, 2%
że sprawa żydowska, która w polityce Stronnictwa zajmuje miejsce czołowe, w programie z 1928 r. jest zaledwie wzmiakowana.
Mówi się w programie o Żydach tylko dosłownie w trzech miejscach: o przeciwdziałaniu napływowi Żydów z ZSRR, o oddzieleniu w szkolnictwie mło- dzieży żydowskiej od chrześcijańskiej i o zaprowa- dzeniu numerus clausus na wyższych uczelniach.
Opracowanie niniejsze za kanwę bierze jednak program z 1928 r., a uzupełnione jest materiałem z książki Jędrzeja Giertycha p. t. „O wyjście z kryzy- su ', gdyż książkę tą poprzedza nader przychyl- ny wstęp prezesa Stronnictwa Kazimierza Ko- walskiego, w którym uważa on Giertycha za jednego z najzdolniejszych uczniów Romana Dmowskiego.
Sekretariat Generalny Stronnictwa poleca tę książkę jako aktualne wyznanie wiary partii. Zawiera ona całokształt zagadnień programowych.
Co się tyczy ustroju politycznego, Stronnictwo w programie stoi na stanowisku demokracji ograniczo- nej. Domaga się wzmocnienia władzy Prezydenta Rzeczypospolitej, ustroju chroniącego Rząd od votum nieufności przypadkowej większości, ograniczenia in- dywidualnych wniosków poselskich.
.. au 47
Charakter tych żądań świadczy o rewizji pojęć pełnej demokracji, dokonanej przez Stronnictwo, któ- re zresztą zmieniło nazwę z Narodowej Demokracji.
Obecnie, jak wynika z książki Giertycha, Stronnic- two ma tajny program ustrojowy.
28
„„Nasze projekty konstytucyjne należą do tej dzie- dziny, w której nic bardziej szczegółowego nie ogła- szamy. Plan ustroju, jaki chcemy Polsce nadać, jest już całkowicie skrystalizowany w naszych głowach, a nawet — w ramowym zarysie — uchwalony przez nasze organizacyjne instancje. (Plan ten — którego twórcą jest Roman Dmowski — jest bardzo orygimal- ny i nowy i nie jest naśladownictwem żadnego z ist- niejących w teraźniejszości lub przeszłości ustrojów rzeczywistych, ani żadnego z przez kogokolwiek wy- suniętych ustrojowych projektów). Ale planu tego nie opublikujemy przed naszym dojściem do władzy
(str. Z24ĄL)Y*.
Z tego wynika jasno, że na ustrój państwowy, stworzony przez Konstytucję Kwietniową, Stronni- ctwo ma pogląd krytyczny, a jest on podstawą poli- tycznego światopoglądu O.Z.N.
OD
Na czołowym miejscu w programie znajduje się sprawa Kościoła Katolickiego. Stronnictwo uważa, że należy w całej rozciągłości wcielać zasady katolicyz- mu w życie prywatne i publiczne, wykonując Kon- kordat. O.Z.N. uważa, że kościół katolicki w P
„winien być otoczony należytą opieką”.
olsce
Część programu dotycząca mniejszości, jest naj- mniej aktualna, gdyż prawie nic nie wspomina o Ży- dach, a w stosunku do mmiejszość słowiańskich zaj- muje stanowisko wybitnie liberalne. Obecna koncep- cja Stronnictwa Narodowego żąda stworzenia z Pol- ski państwa „narodowego ', drogą bezwzględnego 29
zwalczania we vstkich dziedzinach życia, oraz drogą asymilacji
|'czości słowiańskich. Panuje tu zasada: ,„,Gente Ruthenus — natione Polonus'. OZN zajmuje w
sprawie żydowskiej] sł Lowisk he ące SIę p PACZEŚŃ zy
wistością i trudnościami międzynarodowymi emi-
'atrując s Ó nie optymi- możność pełnej asymilacji mniejszości b.
W każdym razie nie podziela Obóz stanowiska tak krańcowć g , wvznawaneso przez Stronnictwo:
Sprawa żydowska jest dziś bezsprzecznie naj- ważniejszym problematem polityki polskiej. Tylko
sprawa 'dzyskania niepodległoś l była problematem
ważniejszyn Giertych str. 235
Odnośnie zagadnień gospodarczych Stronnictwo Narodowe, jako partia drobnomieszczańska stanu
trzeciego 1 wolnych zawodów. stol na stanowisku
własności prywatnej i liberalizmu. Uważa za koniecz-
ne popar le 1 rozwijanie przedsiębior: ZOŚCI drobnej l
średniej nawet kosztem dekoncentracji produkcji przemysłowej. Ideałem społeczno-moralnym 1 gospo- darczo-własnościowym jest t. zw. „„upowszechnienie własności'* drogą ewolucyjnego przechodzenia robot- ników z przemysłu do samodzielnych warsztatów.
Nawet czysto kryzysową dekoncentrację produkcji w przemyśle (dzierżawa przez robotników wrzecion w unieruchomionych fabrykach przędzalniczych) traktuje Stronnictwo jako proces doniosłej ewolucji w strukturze gospodarki narodowej. Jeśli chodzi o
30
zmianę struktury rolnej, żądania Stronnictwa Naro- dowego są umiarkowane. Uznaje ono potrzebę par- celacji, ale równocześnie walczy o zostawienie wła- sności folwarcznej nie tylko ze względów gospodar- czych (produktywność plantacyj i selekcja gatunków upraw i hodowli), ale i ze względów kulturalnych
(wpływ dworów na ludność wiejską).
STRONNICTWO NARODOWE SCHEMAT ORGANIZACYJNY
WŁADZ
RADA NACZELNA
KOMITET GLEÓWNY
i RADA OKREĘGOWA
1 ELEĘREZĘ (WwOJEWÓDZKAJ ZARZĄD OKRĘGOWY
|woJEwóDZKIJ I
" | me=r=—IRADA POWIATOWA ZARZĄD
POWIATOWY
OZN w programie swym staw ia postulat uprzemy- słowienia Polski i program O.Z.N. nic nie ma z dą- żenia do drobnomieszczańskich ideałów gosopodar- czych, aczkolwiek uznaje konieczność popierania sta- nu trzeciego. Program OZN, jako Obozu niezwiąza- nego z jedną tylko warstwą, obejmuje całość struktu-
ry gospodarczej, a nie l lko rozwój jej częŚCIi. tv Jeśli
chodzi o reformę rolną, OZN wyznaje zasady parce- lacji śmiałej, nie przeceniając roli kulturalnej dwo- rów.
[deał życia społecznego, wyznawany przez Stron- nictwo Narodowe, zawiera się w zasadach współdzia- łania klas społecznych, życia duchowego opartego o religię i rodzinę oraz sprawiedliwość społeczną.
STRONNICTWO ZACHOWAWCZE
Organizacje i ugrupowania konserwatywne sku- pione są w Stronnictwie Zachowawczym, które po- wstało w dniu 12 grudnia 1957 r. na zjeździe dzia- łaczy konserwatywnych w Warszawie. Zjazd ten u- chwalił ,„„Tezy programowe, które obszernie oma- wiają poglądy konserwatystów na całokształt zagad- nień polityki państwowej.
Stronnictwo uznaje Konstytucję Kwietniową za mienaruszalne podstawjy ustroju politycznego, za- strzegając się, że skład Sejmu winien być wielopar- tyjny, aby każda legalna grupa społeczna i gospodar- cza, a mająca w społeczeństwie poważniejsze jako- ściowe lub ilościowe znaczenie, mogła wpływać na bieg polityki państwowej. Przy tym gloryfikuje Stronnictwo dawny BBWR ze w zględu na rozpiętość wachlarza elementów, wchodzących w skład Bloku, mimo że była to koncepcja polityczna raczej jedno- partyjna, jeśli chodzi o prace na terenie Parlamentu.
Charakterystyczne jest żądanie Stronnictwa, aby na terenie Parlamentu były reprezentowane grupy
33
połeczne, mając czenie „„Jakościowe* (pluralizm
|
OLI ly
P 5 ,ełn rokracj i tego pragnie
St nn e) 1 ) liwości Wejść ia do Sej-
nu grup ilościowo słabych. Zastrzeżen to zostało poczynione, gdyż is : grupy konserwatywne są
S ] 4 e przeciwstawia się trzem
| ( spol mu, narodowemu i państ-
>wemu, widząc w pierwszym drogę do komunizmu, lrusim | lien; Sci pomiędzy współobywa-
tel: óżnych narodo1 SC1, rzecim realizację
panstwa totalmego. Fonieważ OZN jest organizacją
lac]jon listy rl ] ą do jednolitości politycznej
narodu oraz do ś iązań społecznych, u- S plających noże stan posiadania wyznawców konse! tyzn Z] są sprzeczne z ideologią O- bozu
Istotą poglądów konserwatywnych są zmiany ewo- lucyjne i samoczynne miarę rozwoju kulturalne- go 1 świadomości społecznej szerokich mas*. Odrzu-
z zali TT ] re r
cają One wszelkie procesy wychowawcze planowe,
przyspieszające właśl tę dojrzałość, i to również jest sprzeczne z dynamicznym poglądem O. Z. N. na re- formy społeczne, polityczne i gospodarcze oraz wolą czynnego wychowania narodu.
Podczas gdy konserwatyści są zwolennikami libe- ralizmu w życiu państwowym, decentralizacji, usu- nięcia ingerencji państwa w życie public zno-społecz- ne, Obóz stoi na stanowisku społeczeństwa zorgani- 34
zowanego i państwa, obejmującego swym planem ca- łość zagadnień gospodarczych, społecznych i kultu- ralno-wychowawczych.
Co się tyczy zagadnień narodowościowych, Stron-
nictwo Zachowawcze stoi na stanowisku prymatu na- rodu polskiego w państwie przy poszanow aniu mniej- SZOŚCI narodowych, lojalnych w stosunku do państwa.
- aejąc ostrość 1 skomplikowanie sprawy żydowskiej
Pol 1 środek zaradczy —
w
wzmożenie emigracji. OZN idzie znacznie dalej, żą- olsce — daje ono tylko jedi
dając rozszerzenia polskiego sta u posiadania na te-
"ytoriach mniejszości 1% a walki gospo- darczej z mniejszością żydowską, oraz jej wpływami
kulturę.
Stronnictwo Zachowawcze stoi podobnie jak Obóz la gruncie etyki chrześcijańskiej, uznając, że „„Jed- 1ym z 1 ajważniejszych zadań państwa jest kształce- lie młodzieży oraz współdziałanie z rodziną w jej wychowywaniu. OZN rolę państwa w wychowywa- niu młodzieży stawia na szczeblu wyższym niż li tyl-
ko „współdziałanie z rodzmą”
Aczkolwiek zagadnienia gospodarcze zostały umie- szczone w tezach Stronnictwa na końcu, najistotniej- szym zagadnieniem programowym dla członków Stronnictwa są właśnie zagadnienia gospodarcze, czy- li obrona interesów wielkiej własności przemysłowej l rolnej. Tezy te podkreślają rolę inicjatywy prywat- nej w gospodarce, żądają osłabienia interwencji i przedsiębiorczości państwowej oraz postulują nie-
przeciążanie podatkami życia gospodarczego.
35
OZN stoi na stanowisku daleko posuniętej ingeren - cji państw a w życ le gospodarc ze, a więc jego program jest sprzeczny z programem Stronnictwa Zachowaw-
czeco.
Stronnictwo podkreśla w zakresie spraw rolnych tylko dwa środki, prowadzące do poprawy stosun- ków: podniesienie kultury rolniczej, planową akcję melioracyjną scaleniową, zalecając „,niezmiernie ostrożnie i rozumnie prowadzić akcję parcelacyjną z usunięciem czynnika przymusu.
OZN stoi na gruncie parcelacji, przewidzianej w ustawach.
Struktura organizacyjna Stronnictwa Zachowaw- czego jest dopiero w stadium projektowania).
LINIE PODZIAŁU I TAKTYKA STRONNICTW POLITYCZNYCH
WOBEC AKCJI O. Z. N.
W aktualnym układzie sił politycznych w Polsce mamy kilka linii podziału, różniących i łączących poszczególne ugrupowania polityczne. Dążenie 0ZN do zjednoczenia całego narodu powoduje sprzymie- rzanie się niektórych grup, nawet o biegunowo prze- ciwnych programach, w celu utrzymania względnie powiększenia swego politycznego prestiżu 1 stanu po- siadania w grupach społecznych, które dane stron- nictwa chcą reprezentować.
Przykładem taktycznym sprzymierzeń politycz- nych jest np. pozytywny stosunek stronnictw zacho- wawczych do ugrupowań b. ONR lub łączenie się w klubach demokratycznych socjalistów z przedstawi- cielami finansjery i sfer gospodarczych.
Wyżej przytoczone odchylenia taktyczne w znacz- mym stopniu wypaczają naturalne sojusze polityczne, które wynikałyby logicznie z programów stronnictw.
W obecnej sytuacji życia politycznego zarysowują 37
się wyraźnie linie podziału grup politycznych w Pol- sce według następujących kryteriów:
l. pogląd na ustrój państwowy (czysta demokra- cja ustrój autorytatywny
O pogł d) mę ao'a Inienia s0spodart PAG libera-
hizm ')darka planow:
5. pogląd na nacjonalizn sprawy narodowo-
czy bol BOU. równouprawnienie,
analizy tych linii. stwierdzamy ka w polskim życiu politycznym.
mogło, że linia zagadnień ustrojo- upowaniami byłego ONR wczym, a w pewnej mierze
> dowym, sdyż wszystkie one są zwolennikami silnej władzy, ograniczającej zasady czystej demokracji. Jednak nie ulega wątpliwości, że
stro ini wom tym cho 171 o silni ustrój pod warun-
kiem ich udziału w rządach. Jest to więc płaszczyzna 'aktowamia czysto partyjno-personalna.
Odwrotnie mimo pozornej sprzeczności z linią u- stroju autorytatywnego Stronnictwo Ludowe. nie wypowiadające się zasadniczo przeciwko Konstytucji Kwietniowej, faktycznie jest zbliżone do Obozu w poglądach na ustrój polityczny.
Na linii ustrojowej czysto demokratycznej znajdu- Polska Partia Socjalistyczna, kluby demokra
)
je sie
tyczne i Stronnictwo Pracy. Ządają one pełnej demo- kracji bez autorytatywnych ograniczeń.
Poglądy gospodarcze OZN, opierające się o zasa- >
38
dę gospodarki planowej pod egidą państwa i przy za- sadzie sprawiedliwości społecznej, są z gruntu anty- liberalne i antykapitalistyczne. Są one również anty- gdyż OZN odrzuca podział społeczeń- stwa na klasy i uważa, że planowa gospodarka pań- socjalistyczne,
stwowa odsuwa na dalsze miejsce i niweluje nierów- ności w stanie posiadania warstw społecznych. Poglą- dy gospodarcze Obozu zbliżają doń Stronnictwo Lu- dowe, PPS, Stronnictwo Pracy i ugrupowania b.
ONR. Po stronie przeciwnej stają sfery posiadające.
które grupują się w Stronnictwie Zachowawczym | w Stronnictwie Narodowym, reprezentancie politycz- nym bogatszych warstw mieszczańskich.
Analizując te linie podziału, widzimy niekonsek- wencję ugrupowań politycznych lewicy społecznej w prowadzeniu walki z OZN, jeszcze można rozumieć opór stawiany Obozowi przez ugrupowania, rep- rezentujące warstwy posiadające, właśnie z uwagi na społeczne podejście Obozu do spraw gospodarczych.
Pogląd na nacjonalizm, wywodzący się u nas z braku innych kryteriów,—ze stosunku ugrupowań do mniejszości narodowych, stwarza linie łączące OZN ze Stronnictwem Narodowym, Stronnictwem Ludowym, Stronnictwem Pracy i ugrupowaniarm byłego ONR. Należy tu dodać, że Stronnictwo Lu- dowe ze względów „„lewicowych* nie podkreśla swe- go nacjonalizmu, wyraźnie jednak zarysowanego w programie. Stronnictwo Zachowawcze zaś ze wzglę- dów taktycznych zbyt nieszczerze przesadza w 0po-
wiadaniu się za nacjonalizmem, mając program w tym kierunku wybitnie umiarkowany.
Zagadnienie nacjonalizmu, zwłaszcza pod wpły- wem nacjonalizmów przejawiających się w ustro- jach totalnych (Niemcy, Włochy), staje się jednym z istotnych elementów wyznaczenia linii podziału grup politycznych w Polsce. Nacjonalizm, właściwie pojęty, z jednej strony godzi w przywileje warstw po- siadających z drugiej strony, wprowadzając refor- my społeczne bez udziału i partyjnych zdobyczy u- grupowań demokratycznej lewicy, zagraża ich mo- nopolowi politycznemu i wytrąca im z rąk panowanie nad szerokimi masami społecznymi.
Ze wszystkich wyżej przedstawionych linii decy- dująca jest pierwsza, czyli ustrojowa-polityczna. W +
imię t. zw. demokracji stronnictwa, reprezentujące sfery posiadające, utrudniają rozwój OZN jako tej organizacji, która stoi na gruncie państwowej plano- wości gospodarczej, — realizacja tego programu na- ruszałaby przywileje i obecny stan posiadania grup kapitalistycznych i bogatszego mieszczaństwa. Gru- py te mają pełną świadomość, że stronnictwa lewico- we (PPS i Stronnictwo Ludowe) w ustroju demo- kratycznym nie potrafią przeprowadzić radykalnych reform ustroju gospodarczo-społecznego. Przy istnie- niu t. zw. demokracji ugrupowania kapitalistyczne mogą nadal utrwalać zasady obecnego ustroju.
Oto jest najistotniejszy powód, dlaczego stron- nictwa prawicowe pośrednio lub bezpośrednio zachęcają lewicę do walki o t. zw. demokrację. Uwa- 40
żają one, że jako bardziej wyrobione teoretycznie w ustroju demokratycznym będą panowały nad sytu- acją. Stąd mamy np. do czynienia z faktem delego- wania emisariuszy wielkiego kapitału do pozornie lewicowych klubów demokratycznych.
Co się tyczy stronnictw t zw. lewicowych i ich sto- sunku do OZN, powtarza się tu dokładnie znany w skali międzynarodowej stosunek socjalistów do t. zw.
faszyzmów.
Socjaliści atakują w większym stopniu t. zw. „„fa- szyzmy* niż kapitalistyczny w istocie swej demo- kratyzm w państwach takich jak Francja, Anglia, Stany Zjednoczone i t. p. Nie ulega wątpliwości, że wyzysk gospodarczy i nierówność społeczna są więk- sze w tych demokracjach, niż w państwach „,faszy- stowskich '', w których kapitalizm został przez państ- wo prawie zlikwidowany drogą realizacji państwo- wych planów gospodarczych. Walka socjalizmów z faszyzmem wynika z tego, że nowe ustroje drogą re- form społecznych zamykają możność przewrotu so- cjalistycznego, zaś ustroje demokratyczne zawierają tę możność, a często rozszerzają ją do maksimum (np.
Francja).
Nie czyniąc porównania programu OZN z faszy- zmem, stwierdzić należy, że OZN stoi na gruncie głę- bokich reform społeczno-gospodarczych, a jest to po- ważne niebezpieczeństwo dla partii lewicowych, gdyż S
z chwilą realizacji swych założeń programowych OZN może zniszczyć ruchy lewicowe, bowiem szero- 4!
swe dążenia w ramach ideologii Przedstawione wyżej linie podziału stronnictw po- litycznych w Polsce w wyraźny sposób wykazują, że OZN o panowanie nad szerokimi masami na- rodu jest słuszna i będzie wygrana, skoro odsłoni się szerokim masom kulisy i gry taktyczne stronnictw politycznych, mających na względzie nie dobro pan- >
stwa. jako całości społecznej. lecz interesy poszczegó|-
Analiza powyższa wskazuje również i aa to, że nie istnieje u nas wyraźny podział na dwa fronty: le- icę i prawicę, 1 że OZN obejmuje swym programem enia znacznej większości narodu a również i inte-
>we najszerszych warstw społecznych.
SRASSPATERSEN SICH
str.
Wstęp ; : ; ; : : : E : : 3
Stronnictwo Ludowe ; E ś : : ; : 5 Polska Partia Socjalistyczna ; ; : ; ; 10 Kluby Demokratyczne . ; : s ; ; 16 Stronnictwo Pracy ; h : E ; A : 18 O. N. R. — Falanga : : : : : ć , 23 Stronnictwo Narodowe : ; ś : ; M 27
Stronnictwo Zachowawcze 33
Linie podziału i taktyka stronnictw politycznych 0 GSC wobec akcji O.Z.N. Ę : : $ A ź 37
