ALEKSANDER SWIEŻAWSKI
Kilka uzupełnień do genealogii Piastów mazowieckich
Choć m inęły ju ż trzy ćw ierci w ie k u od ukazania się znakomitego dzieła O sw ald a B a l z e r a poświęconego rodow odom P ia s t ó w 1, to jed n ak do dziś jest ono tą p od staw o w ą pracą, n a którą p o w o łu ją się historycy zajm u jący się choćby ubocznie genealogią naszej p ierw szej dynastii. Oczywiście tak olbrzym ie dzieło nie m ogło b y ć doskonałe; p raca B alzera w y m a g a ła pew nych sprostow ań i uzupełnień 2. P ie r w sze z nich pióra S. L a g u n y ukazały się już w d w a la ta po opuszczeniu przez
„G en ealo gię P ia s tó w ” p rasy d rukarskiej i opierały się głó w n ie na p rze ch o w y w a
n ych w W a rsz a w ie m ateriałach rękopiśm iennych — przew ażnie n a M etryce K o ro n n ej — do których B alzer nie m iał d ostę p u 3.
Inne sprostow an ia i uzupełnienia do pracy B alzera, które u k azyw ały się w odstępach kilkuletnich, dotyczyły przew ażnie najstarszego okresu d ziejó w d y- nalstii Piaistów 4. P o niew aż jedn ak daleko jeszcze do zbadania wszystkich polskich źródeł rękopiśm iennych, można spodziewać się, że w m iarę postępu poszukiw ań będ ą uk azy w ać się coraz to now e uzupełnienia do p racy Balzera.
W toku studiow ania prac poświęconych dziejom M azow sza, ja k i moich w ła s nych poszukiw ań źródłowych, udało m i się dokonać ustaleń, na podstaw ie któ
rych ( m ożna p rzeprow adzić p ew ne drobne korekty w dotychczas przyjętej gen e
alo gii m azow ieckiej gałęzi Piastów . W y d a ło m i się w ięc słuszne zapoznanie szer
szego ogółu historyków z tymi ustaleniami. Oczywiście nie stanow ią one ostatniego s ło w a w tej dziedzinie, a niektóre z nich m ają charakter dyskusyjny.
JADWIGA (ŻONA KONRADA II)
Sprostow anie dotyczące przypuszczalnej daity śmierci J ad w igi m a charakter ściśle form aln y i dotyczy tylko niezbyt szczęśliwego sform u ło w an ia Balzera. T w ie r
dzi on, że J ad w iga u m a rła po 1280 r.5, co może w y w ie ra ć w rażenie, że śm ierć je j m o gła nastąpić już na początku 1281 r. Tym czasem k ilk a w ierszy w yżej B alzer przytacza wiadom ość zaczerpniętą z łatopisu halicko-w ołyń sk iego '(który n azy w a zgodnie ze stosow aną w X I X w. nom enklaturą latopisem hipackim ), że w 1281 r.
B o le s ła w I I najech ał ziemie sw ego brata K onrada, zdobył J azd ów i obłupił p rze
b y w a ją c ą tam w ów czas s w ą jątrew , którą n iew ątp liw ie by ła Jadw iga. Niestety latopis nie p od aje daty dziennej tego w ydarzenia, w y d a je się jedn ak w ątp liw e, b y n ajazd nastąpił bezpośrednio po N o w y m Roku, jeszcze w okresie świątecznym.
Co Więcej, gd y b y śmierć J a d w ig i .nastąpiła podczas napadu lu b bezpośrednio po nim, latopis zapew ne w spom n iałby o tym fakcie, a może naw et uznał go za
1 O. B a l z e r , Genealogia Piastów, K ra k ó w 1895.
2 W . D w o r z a c z e k , Genealogia, W a rs z a w a 1959, s. 120.
3 S. L a g u n a , R odow ód Piastów , K H X I, 1897, s. 745— 788.
4 Pełn y w y k az tych sprostow ań i uzupełnień d aje W . D w o t z a c z e - k , op. cit., s. 132— 133.
5 O. B a l z e r , op. cit., s. 421.
P R Z E G L Ą D H IS T O R Y C Z N Y , T O M L X I I I , 1972, zesz. i P rze glą d H istoryczn y — 6
670 A L E K S A N D E R S W IE Ż A W S K I
bezpośredni skutek napadu. Pon iew aż jedn ak la-topis o śm ierci J a d w ig i nie w sp o m ina, w ydarzenie to m usiało nastąpić dopiero w jakiś czas po najeździe B ole
sła w a II. T a k więc w y d a je się słuszniejsze sform u łow anie, że J a d w ig a zm arła n ajw cześniej po najeździe B o lesław a I I n a J azd ów w 1281 r.
SIEMOWIT II
D atę śmierci tego księcia ustalił B alzer ma okres pom iędzy 9 listopada a 24 gru d n ia 1343 r.6, opierając sw e w yliczenia n a przekazie Dłuig-osza, ktáry notuje pod tym rokiem (bez daty dziennej) śmierć Siem owita, księcia m azowieckiego i s o - ch a czew sk iego 7. B alzer jednocześnie odrzuca zapiskę nek rologu lubińskiego m ó w ią cą o śm ierci S iem ow ita I I pod datą 24 czerw ca 1343 r.8 i udow adnia, że odnosiła się o n a do S iem ow ita 1 9. B alzer u w a ż a też, że wiadom ość D ługo sza (podana r ó w nież bez daty dziennej), a m ów iąca o śmierci Siem ow ita w 1345 r.10 odnosi się nie do tego księcia, a do jego hipotetycznego syna. W iadom ość D ługosza p o tw ie r
dzona jest zresztą przez kalen darz czerwiński, który pod dniem 18 lutego 1345 r.
notu je zgon księcia S iem ow ita w W is k itk a c h u .
N a podstaw ie tych dw óch w zm ianek Długosza B alzer w y sn u ł d w a w nioski:
po pierwsze, że zm arły w 1343 r. Siem ow it I I m ia ł syna, ró w n ież im ieniem Sie
m owit, który p a n o w a ł po o jc u i zm arł bezpotomnie w 1345 r., a po drugie, że S ie
m ow it I I b y ł żonaty. D ru g i w niosek w y p ły w a zresztą logicznie z pierwszego.
O b a w niosk i B alzera zostały obalone przez H. P a s z k i e w i c z a . P aszkiew icz udow odnił, że Siem ow it I I zm arł 18 lutego 1345 r., a syn jego tegoż im ienia nie is t n ia ł12. D odać należy, że żadne źródło nie w spom ina ami o tym, by Siem ow it I I m iał syna, and też o tym, b y b y ł on żonaty. Ponadto — co charakterystyczne — Balzer, który n iew ątp liw ie anał p racę Paszkiewicza, d ruk ow aną przecież w zna
nym czasopiśmie historycznym, nie p o d ją ł polem iki z tym tw ierdzeniem ; można w ięc przypuścić, że uznał jego słuszność.
Jednakże tw ierdzenie B alzera zostało — m im o w y w o d ó w P a szkiew icza — p rzyjęte przez późniejszych a u t o r ó w 13. W y d a je się jednak, że w y w o d y P a szk ie
w ic z a są n a tyle p rzekonyw ające, że można ustalić datę śm ierci Siem ow ita I I na dzień 18 lutego 1345 r., a za m iejsce jego zgoniu p rzyjąć W iskitki. W y d a je się też bardzo p raw dopodobne, że został on pochow any przy grobach swoich p rzod k ó w w katedrze płockiej.
N.N. (ŻONA SIMOWITA II)
Jak wspom niano pow yżej, nie m a żadnych d ow o d ó w n a to, b y Siem ow it I I b y ł żonaty. W y d a je się więc, że tę postać należy usunąć z genealogii Piastów m azowieckich.
6 Tamże, s. 436.
7 J. D ł u g o s z , O pera om nia t. X I I , C racoviae 1876, s. 213.
8 M P H V , s. 628.
9 O. B a l z e r , op. cit., s. 545.
10 J. D ł u g o s z , op. cit. t. X I I , s. 218.
11 M P H II, s. 946.
12 H. P a s z k i e w i c z , W sprawie shołdowania Mazowsza przez Kazimierza' Wielkiego, P H X X I V , 1924, s. 7— 8, przyp. 2.
13 Por. W . D w o r z a c z e k , op. cit. (Tablice), tabl. 4.
SIEMOWIT (III)
W iadom ość o tym księciu zawdzięczam y jedyn ie kom binacjom Balzera.
W św ietle w spom nianych w y żej, pod Siemowiitem II, a p rzekonyw ających w y w o d ó w Paszkiew icza, m ożna przyjąć, że książę ten nigdy n ie istniał, a w ięc i jego należy w ykreślić z gen ealogii P ia s tó w m azowieckich.
SIEMOWIT III
B alzer twierdzi, że S iem ow it I I I urodził się najp óźniej w 1325 r.14. N atom iast P aszkiew icz uważa·, że m usiał on urodzić się znacznie w c z e ś n ie j15, opierając się w tej mierze na dokumencie w y staw ion ym w C zersku 30 w rześnia 1327 r. przez T ro jd e n a I w ra z z synam i Siemo w item i K azim ierzem d la G oźn ieW itów z D ą b r ó w k i 16. O ile dokum ent ten nie nosi błędn ej daty, n ależałoby przyjąć, że obaj m łodzi książęta b y li w 1327 r. ju ż w latach sp raw n y ch ; nie spotykam y się b o w iem z faktem , by nieletni książęta w y stęp o w ali jafco w sp ó łw y sta w c y dokum entów ojca (z w y ją tk iem dok u m en tów dotyczących fu n d a cji pobożnych). W takim jedn ak w y p ad k u K azim ierz I m u siałby urodzić się najpóźniej w 1314 r., a Siem ow it I I I w 1313 r. N ie jest to niem ożliw e, gdyż śiub T ro jd e n a I z M a rią ks. halicką odbył się przed 1310 r.; ponadto w y d a je się, że p ow o łan ie w 1323 r. na tron halicki n a j
starszego syna Trojdena, B o le sła w a Jerzego II już jako będącego- w latach s p r a w nych, jest p raw dopodobniejsze, niż p ow o łan ie nań nieletniego księcia, w y m a g a jącego opieki. Sądzę więc, że m-ożn.a przyjąć, iż Siem ow it I I I urodził się n ajp óź
niej w 1313 r., jeżeli nie wcześniej.
EUFEMIA (ŻONA SIEMOWITA III)
Zgo n E u fem ii ustalił B-alzer n a lata 1359— 1362 ” . D atę tę zakw estion ow ał P a sz
kiew icz twierdząc, że zgon księżny m u siał nastąpić przed 11 w rześn ia 1352 r.18.
T w ierd zen ie swe- P a szk iew icz opiera n a sło w ach pochodząc eg-о z tejże daty doku
m entu S iem o w ita I I I : --- pro rem edlo felicis recordacionis patris nostri ducis Troydini, necnon piissime matris nostre M a rie ac preamantissimi fratris nostri Boleslai ducis Russie nostraque contoralis Eufam ie necnon puerorum n o s tro ru m 1*.
P aszk iew icz odnosi w ięc słow a felicis recordacionis ró w n ież do E ufem ii. K on sek
wentnie należałoby p rzyjąć, że już w ó w czas nie żyły -jakieś, dzieci Siemowi'ta I I i co. więcej, że zm arły ju ż one po dojściu do uży w an ia rozum u, a w ięc n ie w n ie
m ow lęctw ie, skoro- dokum ent m ó w i o konieczności m o d litw -o zbaw ien ie ich dusz. W p ra w d z ie żadne źró dła nie przekazały n-am wiadom ości -o istnieniu tych dzieci, nie należy jed n ak wyłą-czyć, iż istniały oine rzeczywiście.
K orek tę Paszkiew icza p rz y ją ł D w o r z a c z . e k 20. W y d a je się jednak, że sło
w a felicis recordacionis należy odnieść jedyn ie d-Οι T ro jd e n a I, M a r ii i B o le sła w a Jerzego II; przypuszczalnie E u fe m ia w ch w ili1 w y sta w ie n ia wspom nianego doku
m entu jeszcze żyła. W w ie lu dokum entach średniowiecznych spotykam y się b o
14 O. B a l z e r, o,p. cit., s. 458.
15 H. P a s i z k i e w i - с z, Z dziejów Podlasia w X I V wieku, K H X L ill, 19<28, s. 2-34, przyp. 2.
16 A G A D , K s ię g a w areck a ziemska За, k. 359v.
17 O. B a l z e r , op. cit., s. 459— 460.
18 H. P a s z k i e w i c z , Z dziejów Podlasia..., s. 241— 242, przyp. 3.
19 A G A D , M etry k a K o ron n a [cyt. dale-j M K ], ks. 18, k. 193.
20 W . D w-o-r z а. с z e k, op. cit., tabl. 4, 11.
672 A L E K S A N D E R S W IE 2 A W S K I
w iem z faktem , iż w y staw ca troszczy się o zbaw ienie dusz nie tylko sw ych b li
skich zm arłych, ale i żyjących — w ystarczy choćby w spom nieć powszechnie zna
ny dokument W ła d y s ła w a H erm an a dla klasztoru w B am bergu.
Ponadto w dokumencie Innocentego V I z 5 maj,a 1356 r. zatw ierdzającym d o konaną przez S iem ow ita I I I i E ufem ię fu ndację klasztoru Auguistianów w W a r szaw ie 21, księżna w spom niana jest bez s ło w a olim, które zw yk le umieszczano przy osobach zm arłych. Po n iew aż trudno przypuścić, by na dw orze papieskim nie w iedziano o śm ierci księżny m azow ieckiej, należy sądzić, że księżna co n a j
m niej n a k ilk a miesięcy przed w y staw ien ie m tego dokum entu jeszcze żyła·.
Z przytoczonych p ow yżej p o w o d ó w nie można uznać korektury Paszkiew icza za uzasadnioną. Briak w ięc też p od staw do podw ażenia ustalonej przez Balzera daty śm ierci Eufem ii.
KAZIMIERZ I
B alzer tw ierdzi, że K azim ierz urodził się najpóźniej w 1328 r.22. W św ietle jedn ak w y w o d ó w przytoczonych w yżej pod Siem ow item I I I w y d a je się, iż K a z i
m ierz urodził się nie później, niż w 1314 r.
SIEMOWIT IV
Zgo n tego księcia ustalił B alzer na dzień 30 kw ietn ia 1426 r.23, opierając się na zapisce w n ek ro logu strzeln eń sk im 24. Jednakże już w d w a lata później sk o ry g o w a ł tę datę L a g u n a i ustalił, że Siem ow it zm arł między 14 listopada 1425 r.
a 21 stycznia 1426 r . 25. D atę L a g u n y p rz y ją ł też D w o rz a c z e k 26. Pom im o, że do
w o d y L a g u n y są w pełn i przekonyw ające, ostatnio przeszedł nad nim i do p o rząd ku Z. W d o w i s z e w s k i , p rzy jm ując d aw ne ustalenia B a lz e r a 27.
D atę ustaloną przez L agu n ę należy jedn ak uściślić. L a g u n a nie znał bow iem dokum entu w ystaw ion ego przez S iem ow ita I V w Gostyninie 4 g ru d n ia 1425 r., a nadającem u łow czem u D o b ie sła w o w i w ójtostw o w B olim ow skiej W s i 28. N a p o d staw ie tego dokumentu można stwierdzić, że zgon Siem ow ita I V nastąpił m ię
dzy 5 g ru d n ia 1425 r. ;a 21 stycznia 1426 r. Natom iast dokument Siem ow ita I V d atow any 28 grud n ia 1425 r.29, z u w a g i n a stosowanie na M azow szu stylu a N a ti- vitate należy odmieść do 1424 r.30.
21 A. T h e i n e r, V e te ra m onum enta Poloniae et Lithuaniae t. I, Rom ae 1860, nr 764, s. 571— 572.
22 O. B a l z e r , op. cit., s. 462.
24 Tamże, s. 474— 475.
21 M P H V , s. 735.
25 S. L a g u n a , op. cit., s. 779.
28 W . D w o r z a c z e k , op. cit., tabl. 4.
27 Z. W d o w i s z e w s k i , Genealogia Jagiellonów, W a rs z a w a 1968, s. 25.
28 M K , ks. 34, k. 37v— 38.
29 A rch iw u m Książąt L ubartow iczów Sanguszków w Sławucie t. II, L w ó w 1888, nr 118, s. 114.
30 Por. A. S w i e ż a w s k i , Antyfeudalne powstanie chłopskie w ziem i beł
skiej (1431) i jego geneza, „Zeszyty N a u k o w e U n iw ersytetu Łódzkiego, N a u k i H u m anisty czno-Społeczne”, Ser. I, z. 75, 1971, s. 9, przyp. 25.
KATARZYNA (CÓRKA SIEMOWITA IV)
Balzer stwierdził, że K atarzyn a zm arła po 22 października 1468 r.31. Z tego dnia pochodzą bo w iem ostatnie znane B alzerow i dokum enty w spom inające K a ta rzynę jako żyjącą, a odsądzające księżnę od p osiadania ziemi w isk iej, płońskiej i so ch aczew sk iej32.
Datę ustaloną przez B alzera p rzy jąłem też w sw oich p racach biograficznych o K atarzyn ie Jednakże już po uk azaniu się tych p rac drukiem udało m i się od
naleźć dokument K atarzy n y w y staw ion y w P ło ck u 29 m a rc a 14T5 r:, a n ad ający kasztelanow i w isk iem u J an o w i z L ip y łan z ie m i34. N a p od staw ie w ięc tego d ok u
mentu m ożemy stwierdzić, że K atarzyn a zm arła dopiero po 29 m arca 1475 r.
SIEMOWIT VI
W e d łu g B alzera książę ten urodził się w latach 1444— 144635. L a g u n a uściślił datę jego urodzenia do ro k u 14443e. W y w ó d sw ó j L a g u n a oparł n a dokumencie z tegoż roku, w którym W ła d y s ła w I w ra z z żoną A n n ą i synem Siem ow item n a dał Dom inikanom w H orodle w sie Z adu bcze d B rzeźn icę37.
L a g u n a (który zapew ne znał p ow yższy dokum ent jedynie w regestrze) nie zw rócił jedn ak u w a g i na dziw ny, bądź co bądź, dla dokum entu z X V w. b ra k daty dziennej. Z agad k ę tę ■ p ozw ała rozw ik łać uw ażne przeczytanie w M etryce K oronnej kopii tego dokum entu z X V I w. — dokument b o w ie m nie zachow ał się w oryginale. O rygin ał b y ł już w ów czas mocno zniszczony (lit t e r a s --- verm iu m corrosione ceterisąue destructionibus репе aniehillatas), zapew ne w ięc zniszczona b y ła na nim data dzienna, a i data roczna m u siała ulec uszkodzeniu i została błędn ie odczytana przez X V I-w ie c z n e g o pisarza.
Błędnego odczytania daty rocznej dow odzi lista św iad ków . Jako starosta horodels'ki je sit b o w iem na niej w ym ieniony Jan Ł aźn io w sk i (Lasznow ski), tym czasem urząd ten s p r a w o w a ł w ó w czas S tan isław C zam bo r z Łykoszyna, który po ra z p ierw szy w ystęp uje z tytułem starosty horodelskiego 1 lutego 1444 r.38, po ra z ostatni zaś 20 grud n ia 1446 r.39. Poniadto należy zwrócić u w a g ę n a fragm en t listy ś w ia d k ó w dokum entu borodelskiego. B rzm i on: M archio Golias Deciborius v i - cethesaurarius, co w oryginale brzm iało n iew ątp liw ie Marschalcus Golias, D a c z - bogius v ie ethesaurarius. G oliasz z Ł ę g u (de L a n g ) w y stęp u je po raz pierw szy jako m arszałek zachodniego Mazotosza 23 m arca 1439 r., po ra z ostatni zaś 7 m arca 1462 r.40. N atom iast p od sk arbi D aćbog z Pom ieczyna w ystęp uje w do- tyczas znanych dokumentach po ra z pierw szy z tym tytułem 11 gru d n ia 1450 r.41.
31 O. B a l z e r , op. cit., s. 5-13.
32 K D M a z , Lub., nir 220, s. "245— 247; nr 221, s. 247— 249.
33 A . S w i e ż a w s к i, Katarzyna zapomniana władczyni Płocka, „Notatki P ło ck ie” t. X , 1965, n r 33/34, s. 19— 23; t e n ż e , Katarzyna panująca księżna m a zowiecka na Płocku, { w : ] Polski Słow nik Biograficzny t. X I I , W r o c ła w 1966— 1967, s. 220— 222.
34 M K , ks. 78, k. 166— 167.
35 O. B a l z e r , op. cit., s. 517.
36 S. L a g u n a , op. cit., s. 780.
37 M K , ks. 63, k. 269— 270.
38 M K , ks. 337, k. 129.
39 M K ks. »35, k. 8; ks. 336, k. 28.
40 M K , ks. 203, k. 46— 46v; A G A D , dok. perg. nr 3569.
41 M K , ks. 335, k. 61v.
6;74 A L E K S A N D E R S W IE Z A W S K I
Po n iew aż 31 października 1448 r. p od skarbim b y ł jeszcze K rzysztof z K ę p y 42, do
kum ent horodelski m ógł pow stać najw cześniej po tej ostatniej daicie.
Ponadto zw raca u w a g ę fakt, że jeszcze 1 w rześnia 1444 r. W ła d y s ła w I w y sta w ia dokument, w którym n a w y p a d e k zgonu bez pozostawienia potom stwa, p rzekazuje s w e ziemie B o le sła w o w i I V 43, z czego w y d a je się w ynikać, że W ła d y s ła w jeszcze w ów czas n ie m iał dzieci i ich się nie spodziew ał. T ak w ięc rok 1444 jako datę urodzenia S iem ow ita V I należy raczej wyłączyć.
W iem y natomiast, że Siem ow it został ochrzczony w krótce przed 14 lutego 1446 r. Z tego dnia bo w iem pochodzi list W ła d y s ła w a I do kom tura ostródzkiego i Jerzego v o n L a w , którzy m ieli reprezen tow ać w. m istrza n a chrzcinach jego pierw orodnego syn a i którzy się na tę uroczystość sp ó ź n ili44.
Siem ow it m ó gł w ięc urodzić się najpóźniej na k ilk a m iesięcy przed chrztem;
z uroczystością tą w średniowieczu z w y k le zbytnio nie zwlekano. P e w n ą dokład
niejszą w sk azó w k ę co do daty d aje notatka z K alen d arz a Płockiego o upełno- Ietnieniu S iem o w ita 2 stycznia 1459 r.45. N ie należy w yłączać, że Siem ow it w dniu tym ukończył 14 lat, a w ięc że urodził się 2 stycznia 1446 r.
WŁADYSŁAW II
■Władysław XI urodził się — ja k przypuszcza B alzer — n ajw cześn iej w 1445 r.46.
D w orzaczek d atę tę sko ry gow ał, przypuszczając, że urodził się on w laitach 1445—
1447 47.
W sp o m n ian y pod Siem ow item V I list do dostojników krzyżackich pisany by ł na pew no p rze d urodzinam i W ła d y s ła w a II. T ru dn o b o w ie m przypuścić, by ochrzczono tylko starszego syna, g d y b y m łodszy b y ł już n a świecie. R ów n ież do
kum ent horodelski w y staw ion o zapew n e przed urodzeniem W ła d y s ła w a ; w tego ro d zaju nadaniach o charakterze d ew ocy jn y m w ym ien iano zw y k le wszystkie dzieci jak o w sp ó łw y staw có w , niezależnie od tego, czy b y ły one pełnoletnie, czy
też nie. - "*’r. ■ '
W ła d y s ła w I I zm a rł przed uzyskaniem pełnoletności, gdyż w y staw io n y przez niego 26 lutego· 1462 w przeddzień śm ierci dokument, dodający m atce księżnie A n n ie do je j Uposażenia ziem ię go ty n iń sk ą 48 nie m ia ł m ocy p r a w n e j49. Jeżeli założyć, że w stosunku do iksiążąt m azow ieckich stosowano ja k o dolną granicę pełnoletoości w ie k 13 lat, w ó w czas należałoby przyjąć, że W ła d y s ła w urodził się po· 26 lutego 1449 r. D a ta ta w y d a je się zupełnie p raw dopodobna. N ie sądzę bo
w iem — opierając się n a p rzyk ład ach S iem o w ita V I i K o n ra d a I I I — b y książęta m azowieccy o siągali w ó w czas pełnoletność dopiero· po ukończeniu 15 l a t 50. Jeśli jed n ak tak było, to w ów czas trzeba p rzyjąć, że W ła d y s ła w urodził się w każdym razie po 31 p aździernika 1448 r.
42 M K , ks. 47, k. 342v— 345v. W y d a w c a dokum entu horodełskiego (Z biór doku
m entów małopolskich cz. III, W r o c ła w 1969, n r 708) odczytał w spom niany tekst łaciński jako Golias de Lang vicethezam arius. G o liasz jedmak n igd y podskarbim n ie był.
43 K D M a z . Luto., n r 191, s. 208— 209.
44 Regesta historico-diplom atica Ordinis S. M ariae Theutom corum cz. I, t. 1, Göttingen 1948, n r 9051, s. 585.
45 M P H V , s. 445.
49 O. B a l z e r , ©p. cit., s. 517.
47 W . D w o r z a c z e k , op. cit., tabl. 4.
48 K D M a z . Lufo., n r 212, s. 232— 233.
49 J. C i a r o , Geschichte Polens t. V, G o th a 1886— 1888,^s. 254.
50 O. B a l z e r , op. cit., s. 477, opierając się n a statucie S iem ow ita I I I z 1377 r., tw ierdzi, że w ie k sp ra w n y uzyskiw an o n a M azow szu z ukończonym piętnastym rokiem życia. Por. też W . S o b o c i ń s k i , Historia rządów opiekuńczych w Polsce,
C z P -H t. II, 194)9.
