Scenariusz zajęć
I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę I, edukacja polonistyczna
Temat: Żyję w świecie znaków
Treści kształcenia:
2) w zakresie umiejętności czytania i pisania:
a) rozumie sens kodowania oraz dekodowania informacji, odczytuje uproszczone rysunki, piktogramy, znaki informacyjne i napisy.
Dodatkowe:
Edukacja polonistyczna
2) w zakresie umiejętności czytania i pisania:
b) zna wszystkie litery alfabetu, czyta i rozumie proste, krótkie teksty.
c) pisze proste, krótkie zdania: przepisuje, pisze z pamięci; dba o estetykę i poprawność graficzną pisma (przestrzega zasad kaligrafii).
d) posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie.
Edukacja plastyczna
1) wypowiada się w wybranych technikach plastycznych na płaszczyźnie i w przestrzeni;
posługuje się takimi środkami wyrazu plastycznego, jak: kształt, barwa, faktura.
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Odczytuje uproszczone rysunki, piktogramy i znaki informacyjne,
● Przepisuje starannie krótkie zdania,
● Wie, że litera jest znakiem graficznym głoski, a cyfra jest znakiem graficznym liczby,
● Rysuje znak graficzny swojej klasy,
● Poznaje legendę znaku wszystkich Polaków,
● Bierze udział w rozmowie.
Nabywane umiejętności:
● Rozumienia sensu kodowania i dekodowania informacji,
● Wypowiadania się na określony temat,
● Poprawnego komunikowania się w mowie i w piśmie,
● Doskonalenia pisania,
● Współpracy i komunikacji w grupie,
● Wypowiadania się środkami wyrazu plastycznego.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Umiejętność uczenia się,
● Kompetencje społeczne i obywatelskie.
Środki dydaktyczne:
● Fragment „Legendy o orle białym”1,
● Mapa fizyczna Polski,
● Zasób multimedialny: film „Jak się nie zgubić?”,
● Sprzęt multimedialny (do wyświetlenia filmu): projektor multimedialny, tablica interaktywna, komputer, ekran,
● Zeszyt w linię dla klasy I, pióro do pisania,
● Kartki do rysowania, kredki, flamastry,
● Książki z piktogramami i innymi znakami książkowymi/zbiór przykładowych emotikonów (smsy, komunikatory internetowe itp. – np. http://www.emotikony.pl),
Metody nauczania:
● Podające: wyjaśnienie, rozmowa,
● Problemowe: rozmowa kierowana, dyskusja dydaktyczna,
● Aktywizujące: wycieczka, ewentualnie spotkanie z ekspertem,
● Praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe,
● Eksponująca: film,
● Metoda twórczego działania.
Formy pracy:
● Zbiorowa,
● Indywidualna jednolita,
● W parach.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Prowadzący zajęcia wita dzieci i zapoznaje je z tematem lekcji. Pyta, co rozumieją przez pojęcie „znaku”: kieruje rozmową tak, by uczniowie wskazywali np. na znaki drogowe, znaki- gesty, emotikony w sms (pojawiają się coraz częściej i w innych formach przekazu, np. na plakatach, w grach, książkach itp.). Informuje, że na dzisiejszych zajęciach dowiedzą się czegoś więcej na temat porozumiewania się (zwłaszcza w przestrzeni publicznej) za pomocą znaków.
Nauczyciel proponuje na początek wysłuchanie legendy o białym orle, którą zaraz przeczyta.
Prosi dzieci o skupienie i przygotowanie odpowiedzi na pytanie, gdzie i w jakiej formie pojawił się w tekście znak.
„Legenda o białym orle”
Wędrowali bracia: Lech, Czech i Rus przez prastarą puszczę. Szukali miejsca na swoje siedziby.
Przyszedł jednak czas, że musieli się rozstać. Rus poszedł na wschód, Czech na południe, a Lech ze swoją drużyną tułał się po szumiących borach, aż nagle ujrzał rozległą dolinę oblaną jeziorami. Na najwyższym wzgórzu, na starym rozłożystym dębie miał gniazdo biały orzeł.
1 Streszczenie: autor scenariusza.
– Tu zostaniemy! – powiedział Lech do swoich towarzyszy. – To najpiękniejsze miejsce na świecie. Tu zbudujemy osadę, biały orzeł będzie naszym znakiem, a gród nazwiemy Gniezno.
Nauczyciel pyta:
● Jak nazywa się miasto, które według legendy założył Lech? – pokazuje na mapie Gniezno, krótko wyjaśnia, że z tym miejscem związane są początki państwa polskiego,
● Co znaczy słowo „ legenda”? – w razie konieczności dokonuje wyjaśnień,
● Co okazało się znakiem w tej legendzie?
● Dlaczego znakiem grodu został orzeł?
● Czym dla nas jest znak Orła Białego? – kieruje uwagę dzieci na godło wiszące w ich klasie, pytając: „Dlaczego znak Orła Białego znajduje się w nasze klasie?”.
Dzieci odpowiadają na pytania, nauczyciel ewentualnie koryguje i porządkuje ich wypowiedzi. Następnie zapisuje na tablicy zdanie:
„Orzeł Biały jest znakiem wszystkich Polaków”.
Etap realizacji
Kolejny etap zajęć rozpoczyna się ponowną rozmową na temat znaków, jakie można zauważyć w codziennym życiu, np. w drodze do szkoły (znaki drogowe, sygnalizacja świetlna), w sklepie (kasy, toalety itp.), w szkole. Nauczyciel informuje dzieci, że za chwilę obejrzą film, w którym pojawią się tego rodzaju znaki, które pomagają ludziom w orientacji w przestrzeni publicznej. Prosi, by uczniowie zwrócili na nie uwagę i postarali się je zapamiętać. Po emisji filmu zadaje proponowane pytania problemowe:
● Jaką sytuację przedstawiono w filmie?
● W jakim celu bohater filmu odwiedził Wrocław?
● Czy znaki pomogły mu osiągnąć założenie wycieczki?
● Które znaki umieliście przeczytać? Dlaczego właśnie te rozumieliście?
● Których nie rozumieliście? Dlaczego? Jaka stąd płynie nauka?
● Podajcie przykłady jeszcze innych znaków, które są ważne w przestrzeni publicznej (dworce, lotniska, ruch miejski)?
Dzieci rozmawiają; po podsumowaniu dyskusji nauczyciel, inicjując kolejną, pyta: „Czy bez znajomości liter i cyfr moglibyśmy czytać i pisać?”. Wyjaśnia, że litera to znak głoski (literę widzi się i pisze, głoskę wymawia oraz słyszy). Do zapisania liczby używa się cyfr, cyfra to znak liczby. Znając cyfry, można np. odczytać z tarczy zegara godzinę, datę w kalendarzu, wybrać przycisk oznaczający dane piętro w windzie, korzystać z komunikacji zbiorowej (numery autobusów i tramwajów). Prowadzący zajęcia powinien podkreślić, że znaki- symbole mogą być wzrokowe, słuchowe lub dotykowe, ale zawsze przekazują pewne informacje.
Następna faza zajęć aktywizuje dzieci: będzie to wycieczka po szkole tropem znaków znajdujących się w różnych miejscach. Nauczyciel uzgadnia z dziećmi zasady zachowania, m.in. poruszanie się po korytarzu podczas gdy inni uczniowie pracują, kulturalne zachowanie wobec spotkanych osób itp.
Uczniowie wychodzą z klasy; czytają zauważone znaki na korytarzach szkolnych – przypominają, co oznaczają; te niezrozumiałe nauczyciel powinien wyjaśnić.
Etapem wycieczki może być (jeśli wystarczy czasu) wizyta w bibliotece szkolnej – powinna zostać uprzednio uzgodniona, by bibliotekarz przygotował odpowiednie materiały, np.
ekslibrysy, piktogramy oraz inne znaki związane z książką i biblioteką.
Bibliotekarz wyjaśnia dzieciom, co to za znaki i co one oznaczają. Uczniowie czytają informacje przekazywane przez piktogramy i próbują odpowiedzieć na pytanie: „Jakie znaczenie w korzystaniu z książki mają te znaki?”.
Dzieci po powrocie do klasy otrzymują do wykonania zadanie twórcze: zaprojektowanie znaku swojej klasy. Uczniowie mają pracować w parach.
Etap końcowy
Następuje prezentacja wykonanych znaków i wybór tego, który zdaniem uczniów jest najbardziej czytelny. Wybór powinien być demokratyczny, np. poprzez głosowanie (może być tajne). Nauczyciel powinien umieścić znak na drzwiach klasy.
Uczniowie mogą zaproponować innym klasom, żeby wykonały swoje znaki i umieściły je na drzwiach ich sal. Zaprojektowanie „totemu” klasy pozwoli zrozumieć dzieciom, że znaki są umowne, czytelne dla tych, którzy poznają ich znaczenie.
Na zakończenie i podsumowanie zajęć nauczyciel zadaje zagadkę: „Jaki to znak: na czerwonym polu biały ptak?”.
Odpowiedź na to pytanie powinna inicjować zajęcia z wychowania patriotycznego lub obywatelskiego.
Dodatkowo:
● Zaproponowany scenariusz może być inspiracją do wielu działań twórczych na rzecz znaków tworzonych do użytku klasowego, np. oznakowanie kącików w klasie: do czytania, zabawy, gier, biblioteczki klasowej, miejsca składowania materiałów oraz narzędzi do prac plastycznych, instrumentów muzycznych itp.
● Duże znaczenie dla doskonalenia czytania w I klasie ma alfabet obrazkowy: powinien on być opracowany razem z dziećmi i każdy uczeń musi otrzymać kopię tych znaków.
Alfabetem obrazkowym dzieci mają posługiwać się w zaszyfrowanej korespondencji między sobą. Taki alfabet utrwala litery i czytanie, bo kodując wiadomość, dziecko musi sprawdzić, pod jakim znakiem kryje się litera, np. A = serduszko; B = serduszko zamalowane; C = połowa serduszka, a dekodując, też trzeba sięgnąć do alfabetu, żeby przeczytać wiadomość. Korespondencja ma to do siebie, że trzeba na nią odpowiedzieć.
● Wykorzystując zaproponowany zasób, nauczyciel może dostrzec, czy uczeń potrafi:
○ słuchać ze zrozumieniem,
○ pisać kształtnie i bezbłędnie,
○ rozumieć sens tworzenia zapisu,
○ wypowiadać się poprawnie.
