§ 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

(1)

przelew

(2)

przelew

Art. 509 [Przelew]

§ 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

§ 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na

nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w

szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

(3)

przelew

Wierzytelność

 ogół uprawnień wierzyciela jako strony stosunku zobowiązaniowego (możność

żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia)

prawo podmiotowe o charakterze majątkowym

 może być przedmiotem obrotu.

(4)

przelew

przelew jest umową, zgodnie z postanowieniami której wierzyciel przenosi swoją wierzytelność

na osobę trzecią

Przeniesienie wierzytelności (przelew, cesja)

następuje co do zasady w drodze dwustronnej czynności prawnej wierzyciela (cedenta) –

zbywcy wierzytelności z nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem).

Zbywa swą wierzytelność na Wierzyciel

Cedent

Nabywcę wierzytelności

Cesjonariusza

(5)

przelew

• Cesja jest przykładem sukcesji syngularnej –

cesjonariusz nabywa wierzytelność od cedenta w sposób pochodny i translatywny.

• wierzytelność może być przeniesiona

odpłatnie (np. sprzedaż wierzytelności) albo

nieodpłatnie (np. darowizna wierzytelności)

(6)

Przelew -zakres-

• przedmiotem przelewu może być cała wierzytelność, jak i jej część (jeśli przedmiot świadczenia jest podzielny),

• o zakresie zbywanej wierzytelności decydują cedent i cesjonariusz w umowie

• "W świetle art. 509 § 2 KC stwierdzić należy, że zasadą jest przeniesienie wraz z przelaną wierzytelnością wszelkich związanych z nią praw. Tym samym dopiero ewentualne pominięcie powyższego skutku, tj. wyłączenie jednoczesnego (automatycznego) przeniesienia niektórych prawa związanych z przelaną wierzytelnością – w razie przyjęcia dopuszczalności takiego wyłączenia – wymagałoby wykazania, że treść umowy przelewu nie obejmowała tych praw". Wyr. SN z 26.10.2011 r., I CSK 788/10

(7)

Przelew

-Wierzytelności, które nie mogą być przedmiotem przelewu-

• trzy rodzaje ograniczeń zbywalności wierzytelności:

1. ograniczenia zawarte w przepisach ustawy 2. ograniczenia wynikające z zastrzeżenia

umownego

3. ograniczenia wynikające z właściwości

zobowiązania.

(8)

Przelew

- ograniczenia zbywalności zawarte w przepisach ustawy-

wyłączenie możliwość zbycia :

• roszczeń o odszkodowanie albo zadośćuczynienie z czynów niedozwolonych (art. 444–448 w zw. z art. 449 KC), chyba że wierzytelności te są już wymagalne i zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem.

• prawa odkupu (art. 595 KC),

• prawa pierwokupu (art. 602 KC),

• wierzytelności z umowy dożywocia (art. 912 KC).

• prawa do wynagrodzenia ze stosunku pracy (art. 84 KP)

• udziału wspólnika w spółce cywilnej, ani prawa do części

majątku wspólnego (art. 893 KC)

(9)

Przelew

- ograniczenia zbywalności wynikające z zastrzeżenia umownego -

Pactum de non cedendo – umowne wyłączenie zbywalności wierzytelności

reguła ogólna: art. 57 KC  nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć zbywalności prawa

art. 509 § KC  lex specialis w stosunku do

art. 57 KC – umowne wyłączenie zbywalności

wierzytelności wyklucza możliwość przeniesienia

wierzytelności na inną osobę bez zgody dłużnika

(10)

przelew

Art. 514 [Zastrzeżenie zgody dłużnika]

Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem,

zastrzeżenie umowne, iż przelew nie może

nastąpić bez zgody dłużnika, jest skuteczne

względem nabywcy tylko wtedy, gdy pismo

zawiera wzmiankę o tym zastrzeżeniu, chyba

że nabywca w chwili przelewu o zastrzeżeniu

wiedział.

(11)

przelew

Dla ważności pactum de non cedendo nie jest wymagana forma szczególna, brak wzmianki może jednak ograniczać jego skuteczność.

Szczególna forma dla zakazu przelewu (wzmianka o zakazie) pod rygorem

bezskuteczności zakazu wobec cesjonariusza

 zastrzeżenie szczególnej formy czynności

prawnej dla wywołania określonych skutków

prawnych (ad eventum)

(12)

-Ograniczenia zbywalności wynikające z właściwości zobowiązania-

właściwość zobowiązania  takie elementy zobowiązania, z których wynika, że

zobowiązanie może być wykonane tylko pomiędzy podmiotami, które pierwotnie nawiązały stosunek umowny, np.

wierzytelność alimentacyjna

(13)

przelew

Art. 510 [Skutek zobowiązująco-rozporządzający; kauzalność]

§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

§ 2. Jeżeli zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu

zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy

zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, z zapisu

zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego

zdarzenia, ważność umowy przelewu zależy od istnienia

tego zobowiązania.

(14)

Przelew -forma-

Art. 511 [Forma]

Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być

również pismem stwierdzony.

(15)

Przelew -forma-

• Co do zasady, przelew wierzytelności nie wymaga formy szczególnej

• Jeśli przenoszona wierzytelność stwierdzona jest pismem, umowa cesji powinna być zawarta w formie pisemnej.

• z wymogiem zachowania formy pisemnej dla przelewu

wierzytelności stwierdzonej pismem ustawodawca nie łączy rygoru nieważności czynności prawnej  forma pisemna zastrzeżona jest dla celów dowodowych (ad probationem)

• Lex specialis w stosunku do art. 511 KC jest art. 79 ust. 1 zd. 2

KWU  wymaga, by przelew wierzytelności zabezpieczonej

hipoteką wpisany został do księgi wieczystej

(16)

przelew

Art. 512 [Zapłata do rąk zbywcy]

Dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk

poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia

świadczenia dłużnik wiedział o przelewie.

Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między

dłużnikiem a poprzednim wierzycielem.

(17)

przelew

• Skuteczność przelewu nie jest uzależniona od zgody dłużnika – może on nawet nie być świadomy, że

dokonano przelewu wierzytelności.

• jeżeli dłużnik nie wie o dokonaniu przelewu,

spełnienie świadczenia do rąk cedenta traktowane jest jest jako prawidłowe wykonanie zobowiązania.

•  mechanizm ochrony dłużnika  to w interesie

cesjonariusza jest jak najszybsze zawiadomienie

dłużnika o przelewie

(18)

przelew

Art. 513 [Zarzuty dłużnika]

§ 1. Dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy

wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

§ 2. Dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić

wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy,

chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem

zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność

będąca przedmiotem przelewu.

(19)

przelew

• przelew nie może pogarszać pozycji prawnej dłużnika  dłużnikowi przysługują względem nabywcy wierzytelności wszystkie zarzuty, jakie przysługiwały mu względem zbywcy do chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

• Dłużnik może powołać się w szczególności na:

zarzut przedawnienia wierzytelności, nieważność stosunku prawnego, z którego wynika wierzytelność,

wyzysk (art. 388 KC),

nadzwyczajną zmianę okoliczności (art. 357¹ KC),

 istotną zmianę siły nabywczej pieniądza (art. 358¹ KC),

 wady oświadczeń woli,

a również odstąpić od umowy, z której wynika wierzytelność (np. ze względu na wady rzeczy sprzedanej).

(20)

Art. 515 [Zarzuty zbywcy]

Jeżeli dłużnik, który otrzymał o przelewie pisemne zawiadomienie pochodzące od zbywcy, spełnił

świadczenie do rąk nabywcy wierzytelności, zbywca może powołać się wobec dłużnika na nieważność

przelewu albo na zarzuty wynikające z jego podstawy

prawnej tylko wtedy, gdy w chwili spełnienia świadczenia były one dłużnikowi wiadome. Przepis ten stosuje się

odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych

między dłużnikiem a nabywcą wierzytelności

(21)

przelew

• ochrona dłużnika, który na podstawie pisemnej informacji uzyskanej od cedenta spełnił świadczenie do rąk cesjonariusza, w przypadku, gdyby umowa przelewu okazała się nieważna

• spełnienie świadczenia do rąk cesjonariusza jest prawidłowym

wykonaniem zobowiązania, nawet gdy przelew okaże się nieważny, Za wiarygodne jeśli dłużnik uzyskał wiarygodną informację o dokonaniu przelewu od cedenta

• nie jest wystarczające zawiadomienie dłużnika przez cesjonariusza

albo inną osobę (zob. wyr. SN z 30.6.2005 r., IV CK 768/04, OSNC 2006, Nr 5, poz. 93)

• mimo uzyskania pisemnej informacji od cedenta, spełnienie świadczenia do rąk cesjonariusza nie będzie prawidłowym

wykonaniem zobowiązania, jeśli dłużnik wie o nieważności przelewu.

(22)

przelew

• Art. 516 [Odpowiedzialność zbywcy]

Zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. Za

wypłacalność dłużnika w chwili przelewu

ponosi odpowiedzialność tylko o tyle, o ile tę

odpowiedzialność na siebie przyjął.

(23)