FJ.6 POMIARY SKAŻEŃ PROMIENIOTWÓRCZYCH ŚRODOWISKA PRZY UŻYCIU RADIOMETRU.

(1)

1 1 II PRACOWNIA FIZYCZNA: POMIARY SKAŻEŃ PROMIENIOTWÓRCZYCH

ŚRODOWISKA PRZY UŻYCIU RADIOMETRU

FJ.6 POMIARY SKAŻEŃ PROMIENIOTWÓRCZYCH ŚRODOWISKA PRZY UŻYCIU RADIOMETRU.

I. Cel ćwiczenia:

Celem ćwiczenia jest pomiar poziomu promieniowania gamma dla szeregu przygotowanych preparatów (ściółka leśna, grzyby, gleba, wybrane próbki skał, mleko, przedmioty użytkowe, filtr powietrz z odkurzacza). Uzyskane wyniki przedstawiane są przez studenta w postaci graficznej uwzględniając wcześniej zmierzone tło. Drugorzędnym celem ćwiczenia jest zapoznanie się studenta z podstawowymi zasadami ochrony radiologicznej i dopuszczalnymi dawkami promieniowania.

II. Wymagania do kolokwium:

1. Oddziaływanie promieniowania jądrowego z materią (ciężkie cząstki naładowane, elektrony, promieniowanie X i gamma, neutrony).

2. Detektory promieniowania jądrowego.

3. Biologiczne skutki oddziaływania promieniowania jądrowego na organizmy żywe.

4. Rodzaje dawek promieniowania jądrowego i ich jednostki.

5. Metody dozymetrii promieniowania. Dozymetry fotograficzne i luminescencyjne.

III. Literatura zalecana:

[1] II Pracownia Fizyczna (praca zbiorowa), Wydawnictwo Naukowe A.P. w Krakowie, 2000.

[2] A. Strzałkowski - Wstęp do fizyki jądra atomowego, PWN 1978.

[3] Encyklopedia Fizyki Współczesnej, PWN W-wa 1983, str. 793.

[4] E Skrzypczak, Z. Szefliński - Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych, PWN W-wa 1995.

[5] Promieniowanie w środowisku człowieka, Państwowa Agencja Atomistyki, W-wa 1992.

(2)

IV. Wstęp teoretyczny:

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

V. Wykonanie ćwiczenia:

1 Zapoznać się z instrukcją obsługi radiometru. Napięcie pracy licznika scyntylacyjnego wynosi 1150V. Wszystkie pomiary wykonać przy stałej czasowej 100 s.

2. Założyć filtr na wlocie odkurzacza. Włączyć odkurzacz na okres 3 godzin ustawiając jego wlot na zewnątrz pomieszczenia laboratoryjnego.

3. Wykonać pomiar tła promieniowania gamma przy zamkniętych i otwartych drzwiczkach domku ołowianego.

4. Za pomocą licznika scyntylacyjnego zmierzyć poziom promieniowania gamma następujących preparatów:

1) podgrzybki rozdrobnione 2) ściółka leśna

3) gleba

4) mleko w proszku

5) serwatka sproszkowana 6) pięć wybranych próbek skał 7) grzyby całe

8) chlorek potasu

9) przedmioty użytkowe (tarcza urządzenia pomiarowego, zegarek)

10) źródła promieniotwórcze wskazane przez prowadzącego; zanotować aktywności badanych źródeł.

11) sprasowany filtr powietrza z odkurzacza

5. Wykonać pkt. 4 dla promieniowania beta.

VI. Opracowanie wyników:

1. Dane dotyczące próbek 1-5 znajdują się w Tab. 1. Zapoznać się z nimi i obliczyć ich aktualną aktywność.

2. Przeanalizować schematy rozpadu mierzonych źródeł promieniotwórczych (Tab.2) a takie

40K i porównać jakościowo z wynikami pomiarów.

3. Wszystkie uzyskane wyniki pomiarów przedstawić w postaci graficznej (np. w postaci wykresu słupkowego), uwzględniając wcześniej zmierzone tło. Napisać własny komentarz odnośnie do otrzymanych wyników.

4. Zapoznać się z treścią plansz pt. „Promieniowanie w środowisku człowieka” i

„Promieniowanie i życie”. Sporządzić ich streszczenie i umieścić w sprawozdaniu.

(14)

5. Obliczyć biologiczny równoważnik dawki związany ze stosowaniem źródeł gamma promieniotwórczych w ćwiczeniu. Porównać otrzymaną wartość z dawką dopuszczalną i średnią roczną dawką od źródeł naturalnych (Tab.3).

VII. Bibliografia:

[1] */ Rozdział opracowany na podstawie:

B. Gostkowa, Wielkości, jednostki i obliczenia stosowane w ochronie radiologicznej, Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej, Warszawa 1991.